Разработка урока по окр.миру 4 кл. по теме "Водоём - природное сообщество"
план-конспект урока (окружающий мир, 4 класс) по теме

Монге-Назын Надежда Кан-ооловна

Разработан  на основе авторской программы А.А.Плешакова

Тип урока - изучение нового материала

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл 2.docx26.74 КБ

Предварительный просмотр:

Тема: Хоолбек  - бойдус болуглели – дир. Хоолбектин чурттакчыларынын янзы – буру хевирлери.

Сорулгазы: 1) Ореникчилерни хоолбектин чуртакчыларынын янзы – буру хевирлери болгаш оларнын аразында харылзаазы – биле таныштырар.

2) Чувени сактып алырын, кичээнгейин, чугаазын сайзырадыр.

3) Хоолбекти камгалап кадагалаар ужурлуг дээрзин кижизидер.

Дерилгези: чуруктар, компьютер, таблицалар, тывызыктар.

Кичээлдин чорудуу.

  1. Орг.кезээ.

- Богун кичээлде «Хоолбектин чурттакчыларынын янзы – буру хевирлери – биле таныжар бис, база кижинин киржилгези – биле хоолбектернин турум байдалынын урелип турарынын дугайында чугаалажыр бис. Ынчангаш кичээливисти эгелеээринин мурнунда 3 командага уступ алыр бис. Команданын адын тывызыктарны тыпкаш билип аар силер.

1-ги командага тывызык.

Глаза навыкат, рот здоровый.

Себе на ужин мух наловит,

Прыгунья и квакушка –

Озерная………….

2-ги командага тывызык.

Что за чудо? На кувшинку

Приземлился вертолет!

Очень жаль, что пассажиров

Он с собою не берет!

А так хочется порой

Поноситься над водой.

3-ку  командага тывызык.

Этот жук в воде живет,

Лихо лапками гребет.

Замечательный пловец,

Он зовется…………

  1. Катаптаашкын.
  1. Команда бурузунге атйырыглар салыр.

1 к. Бойдус болуглели деп чул?

2 к. Чуге бойдус болуглели деп адаарыл?

3 к. Ярустар деп чуну ынча дээрил?

1 к. Эн- не бедик ярустарга чулер хамааржырыл?

2 к. 2-ги яруска чулер хамааржырыл?

3 к. 3-ку яруска чулер хамааржырыл?

1 к. Шынаада кандыг унуштер озуп турарыл?

2 к. Шынаанын дириг амытаннары.

3 к. Шынаанын куштарын адаар.

  1. Хоолбектер кандыг болурул? Хоолбектерге чулер хамааржырыл?

- Чаа темаже киреринин мурнунда бо тывызыктарны тып корунерем.

  1. Салгын – хатка бырланайнып

Хову, шолду кежип эртер.

Чинге ужу – суг бажында

Калбак ужу – далайда.

  1. Ногаан шолдун ортузунда

Шили ак-кок корунчук

Одуректер, кастар

Ону оюп эртпес.

  1. Чаа теманын тайылбыры:

- Кичээливистин темазы: «Хоолбектин чурттакчылары болгаш унуштеринин

янзы – буру хевирлери».

Чылдын чылыг уезинде хоолбекке келгеш ында дириг амытаннарнын шуптузун дораан коруп шыдавас бис.

- Чуге хоолбекке дыка хой дириг амытаннар чурттап турарыл? (чем тып чиир болгаш чурттаар бажыны, камгаланыр чери).

- Чуге хоолбекти – бойдус болуглели дээрил?

Богун кичээливисте дараазында план езугаар ажылдаар бис.

План:

  1. Унуштер.
  2. Дириг амытаннар.
  3. Кижилер бойдустун турум байдалын канчаар уреп болурул?

- Хоолбектерде озуп турар кандыг унуштер билир силер?

Эн-не чараш болгаш эн – не солун унуш ак донга.

Кувшинканын чечектери – шакка домей. Эртен 7 шакта суг кырынче унуп келгеш, чечээ ажыттына бээр, а кежээ 5 шакта хагдына бээр.

Кувшинкаларнын чанынга улуг сарыг кубышка деп чечектер база озер.

Кубышка кежээ суг адаанче чаштынмас. Кубышка чугле каасталга эвес, а эм унуш база бооп турар. (Кызыл дептерде киир бижиттинип турар).

Ады

Домей чуулу

Ылгалып турары

Рогоз

Камыш

Улуг, бедик оът унуштер,

Эрик кыдыында озуп турар.

Узун кадыг бурулерлиг дазылы хоолбектин адаанда быжыгланган, чечектери онгур эвес.

Сывы хурен болгаш хоюг.

Бурулери чидиг шиш.

 

Туннели: домей чуулу ол унуштернин дазылдары сугнун адаанда быжыгланган, узун сыптыг кадыг бурулерлиг.

Ылгалы: чамдык унуштер чечектелир, а чамдыызы чечек чок.

2)Дириг амытаннар.

Унуштер – биле дириг амытаннар аразында быжыг харылзаалыг. Дириг амытаннар хоолбектернин кайызында – даа чурттап турар:

1)кырында                                2)сугда

3)дувунде                                  4)суг унуштеринде

- Кандыг дириг амытаннар хоолбекте чурттап турарыл? Тывызык ыдайн тывынар.

1) Шынаа шыкта чурттап чоруур

Шимченгир – ле амытан мен.

Азырганчыг байланны, доос – кара, сээкти

Тудуп чигеш тотпас.

Суглуг черге, шынаага

Чазын, чайын – ырлап, самнаар

Тывынарам, кым-дыр мен.

(пага).

2)Дошка келгеш конькилээн дег

Сугнун дески кырында

Узун, чинге даваннарын

Иттинипкеш чунгулаар

Хоолбектин суун хемчээн

Ойнап хунзээр амытан.

(суг ээремчигейи).

4 Ном – биле ажыл.

  1. Суг ээремчигейи – араатан насеком ыргак – сээк болгаш курттарны чиир.

Канчап сугга душпес, суг кырында чунгулаан ышкаш маннап турарыл? Чуу деп бодаар силер? (узун будунда дуктер бар. Ол дуктер ус – биле чагдынгаш, ынчангаш сугга отпес).

  1. Боду союп чоруур – даа бол, ооргазында бажынын чуктеп чоруур. (улитка).

Суг унуштеринде унуш чиир улиткалар – прудовик болгаш катушка деп моллюскилер бар.

Суг дувунде «ракушкалар» деп адаар моллюскилер амыдырап турар.

Оларнын чымчак мага – боду ийи кезектиг аастан тургустунган. Курт – хавы – биле шыптынган. Чемненири дыка солун: сугну бичи суг унуштери, курт – кымыскаяктар – биле кады киир соргаш, ундуруптер. Моллюскилер холдун суун, унуштернин артынчыларындан, арыглап турар.

Суг – даа чурттуг

Кылаштаары элдеп

Соо – мурнунда

Арны – соонда

Чуу деп че боор тывынарам. (рак).

Арыг суглуг хоолбектернин дувунде рактар база бар. Олар олген дириг амытаннарнын артынчыларын чиирлер. Рактар – санитарлар.

5 Эккологтуг бодалга.

  1. Хоолбекте суг чуге борангай хирлиг апаарыл?
  2. Чуге балыктар аарый бээрил?

Холл борангай хирлиг апаарга дириг амытаннарга багай. Борангай сугже чырык багай кирер. Суг дувунде унуштер чырык четпезинден олуп каар.

Сугже кислород база эвээш кирер. Балыктарнын тынары база бергедээр.

Туннел: Хоолбекте херекчок деп ындыг дириг амытаннар чок. Рактан, молюскалар оон – даа оске дириг амытаннар кандыг ажыкты чедирип турарын ам билир силер.

Физминутка.

- Дыштанып алдывыс. Ам улаштыр база бир хоолбектин солун дириг амытанынын дугайында тывызыкты тывынарам.

Хунге чайнап, оттур костур чалгыннарлыг

Чиик – чаагай, ээлгир болгаш дурген.

Эжим, оорум догеревис шолдерге

Аннап ужар кымнар – дыр бис уруглар?

(Инелик).

Инелик араатан амытан.

Шиижиткен коргузуг «Стрекоза и улитка»

Хоолбектин база бир чуртакчызы суг доос – каразы жук – плавунец.

Плавунец – араатан. Суг насекомнарын, мон – баштыгларны тудуп чиир.

Шиижиткен коргузуг «Чем дышит плавунец».

3)Кижилер хоолбекте бойдустун турум байдалын канчаар уреп болурул?

  1. Хемче бок октаарга.
  2. Хемче, холче завод, фабрика, фермалардан унген хирлиг су гагар болза.
  3. Хоралыг химикаттар, бензин, керосин кирер болза.
  4. Дириг – амытаннар чок кылыр болза.
  5. Унуштерни уш – баш чок чулар болза.

7. Быжыглаашкын.

Созуглелде частырыгларны тып.

Как красиво и интересно наше озеро! Издалека заметны яркие желтые кувшинки. Привлекают внимание растения с листьями, похожими на стрелы. Это ряска. По поверхности воды стремительно бегают жуки – плавунцы, а по водным растениям медленно ползают двустворчатые моллюски, прудовики и катушки.

Туннел.

Онаалга.