Тэрээһин чаас | Утуо кунунэн! Уруогу кэс тылтан саҕлыаххайын. Бугун мин уорэнэ кэллим! Элбэх билиини ылан барыам! Көхтөөхтүк араас сорудахтары толорорго Мин дьулуьуом! | Учууталы э5эрдэлии корсоллор. Уруокка бэлэмнэнэн кэс тылларын этэллэр. Бугун мин уорэнэ кэллим! Элбэх билиини ылан барыам! Көхтөөхтүк араас сорудахтары толорорго Мин дьулуьуом! | Тылынан этии Бары буттуун | Уруокка бэлэмнэнии. Бэйэни хонтуруолланыы, сааьыланыы. |
1.Үөрэнэр соругу туруоруу | 1. Тиэкси кытта айымньыны ааҕыах иннинэ үлэ -О5олоор, ааспыт аа5ыы уруогар биьиги ханнык суруйаачыны кытта билсибиппитий? -Баҕаатайыскай ханнык айымньынытын аахпыппытый? Ким туран кэпсиэй? - Угэ диэн тугуй? -Сөпсөһөбүн.
-Онтон оҕолоор, үгэни суруйар суруйааччылары кимнээҕи билэҕитий? -Үгэни суруйар киһини ким диэн ааттыылларый?
- Р.Баҕатаайыскай эмиэ үгэһит эбит. Ол курдук бугун салҕыы кини өссө биир «Эһэлээх куобах” айымньытын кытта билсиэхпит. (Дуоска5а угэ аата суруллар о5олор саба5алааьыннарын сурунуу) Үгэ аата эһиэхэ тугу кэпсиирий? Саба5алааҺыҥҥытын истиэххэйин.
Эһэлээх куобах - Эьэлээх куобах эйэлээхтэр, бэйэлэрин кытта учугэйдик сыьыаннаьаллар.
- Доҕордуулар баҕар туохха эрэ этиспиттэрэ буолуо, эбэтэр ким эрэ тугу эрэ сыыспытын туьунан буолуо.
|
Бүгүҥҥү уруокпут соруга оччоҕо тугуй? |
Рафаэль Баҕатаайыскай
Оҕо саас Баҕалаах оҕо туран кэпсиир. Дьон моку, учугэй, куьа5ан оттун хамсыыр харамай нонуо кордоруу -оҕолор санаалара
Иван Крылов, Семен Руфов.
Үгэһит.
Оҕолор санааларын этэллэр, сеп тубэьэр соҕус этиилэри (дуоскаҕа айымньы аатын тула суруллар.)
Эьэлээх куобах эйэлээхтэр, бэйэлэрин кытта учугэйдик сыьыаннаьаллар. Доҕордуулар баҕар туохха эрэ этиспиттэрэ буолуо, эбэтэр ким эрэ тугу эрэ сыыспытын туьунан буолуо.
Р.Баҕатаайыскай Эһэлээх куобах үгэтин сүрүн санаатын булуу. | Бары бүттүүн: Тылынан этии
Ыйытыы ньымата -Ырытыы
Олоҕу еытта сибээс
Сабаҕалааһын.
Кластер
| Бодоруьар сатабыл: - бэйэ санаатын сиьилии тириэрдэр
Бодоруһар сатабыл: - бэйэ санаатын сааьылаан этэр
Бэйэни салайынар, дьаьынар сатабыл: - уруок соругун ейдуур,
|
2. Уруок соругун толоруу | Тиэкси кытта айымньыны ааҕа олорон үлэ. Тохтобуллаах ааҕыы: Кинигэбитин арыйдыбыт 54 сирэйи булабыт. Тиэкиспитин аа5арга киириэхпит. Аа5а олорон биьиги тохтуохпут уонна аа5ыллыбыты ырытан керуехпут. - Чаас
Суурэр атахтаах Суду баьылыгынан Тыытылба тынырах- Тыатаа5ы обургу Талыллан бутээт, Ыркыйдаах куоба5ы Ыныртаран эттэ: |
Ыйытыы: -Эьэ туох эбитий? -Кини хайдах майгылаа5ый?
- Чаас
«Быьый атахтаах, Быыра куобах, Сотору кэминэн Собо кэлиилээх кэлэргэр Сорудах биэрэбин» |
Ыйытыы: Бу соруда5ы куобах толоруо дуо? Тоҕо? - Чаас
Куобах эрэйдээх, Куттаммыта бэрдиттэн Сатаан да санарбакка Сал5аластыы турда: «Кунду кестуулээ5иэм, Ке-ке-кердеьебун кенуллээ, Хатырыктаах иннэ диэн Хара далайга Харбыалаьан киирдэхпинэ, Ууга туьэммин, Уьуктубат уьун уубун Утуйда5ым ол дии. Онон тойонуом Улахан сорудахха Уу кыылларыгар Соруйарын буоллар Суолталаах буолуо этэ» |
Ыйытыы: то5о куобахха бу соруда5ы биэрдэ? Эьэ куобахха сыьыана хайда5ый?
- Чааьа
Бардам баьылык Барытын санарпакка, Бардьыгынаан барда: «Уурбут уураахпын Уларытыам кэриэтин, Уокка туьуем Ууга тимириэм! Берукутэ суох тебен Бутун эрдэ5инэ, Тугу соруйбуппун Толоро тарт!»-диэтэ. | Ыйытыы: То5о эьэ куоба5ы аьыммата?
Уураах диэн тугуй?
Куобах эьиги санаа5ытыгар соругу толоруо дуо? |
- Хайдах киьини эьэнэн ойуулаабыттарый, кордорбуттэрий? - Онтон куобах? Тиэкстэн булан аа5ын? |
Айымньы ис хоьоонун эйдээбуттэрин бэрэбиэркэлээьин Сорудах Билигин үгэни тоьо өйдөөбүккүтүн тургутук ыйытыы нөҥүө бэрэбиэркэлиэхпит (СЛАЙД) илиигитин уунан эппиэттиигит. - Ким «Эьэлээх куобах диэн угэни суруйбутай?
- Эьэ тугунан талыллыбытый?
- Эьэ куобахха туох кэьиилээх кэлэригэр сорудах биэрэрий?
- Куоба5ы хайдах атах дииллэрий?
- Куобах куттанан хайыы турда?
- Эьэни атыннык ким дииллэрий?
|
| Айымньыны ааҕыы:
Суурэр атахтаах Суду баьылыгынан Тыытылба тынырах- Тыатаа5ы обургу Талыллан бутээт, Ыркыйдаах куоба5ы Ыныртаран эттэ: Тохтобул: Баьылык эбит Уордаах, кыьыьырымтаҕай, тойон
«Быьый атахтаах, Быыра куобах, Сотору кэминэн Собо кэлиилээх кэлэргэр Сорудах биэрэбин» Суох. Уу кыыла буолбатах ол иьин.
Куобах эрэйдээх, Куттаммыта бэрдиттэн Сатаан да санарбакка Сал5аластыы турда: «Кунду кестуулээ5иэм, Ке-ке-кердеьебун кенуллээ, Хатырыктаах иннэ диэн Хара далайга Харбыалаьан киирдэхпинэ, Ууга туьэммин, Уьуктубат уьун уубун Утуйда5ым ол дии. Онон тойонуом Улахан сорудахха Уу кыылларыгар Соруйарын буоллар Суолталаах буолуо этэ»
Сэниир, күлүү гынар, кыайар, куттас куобаҕы, ол иһин буолуо. Куьаҕан, сэниир.
Бардам баьылык Барытын санарпакка, Бардьыгынаан барда: «Уурбут уураахпын Уларытыам кэриэтин, Уокка туьуем Ууга тимириэм! Берукутэ суох тебен Бутун эрдэ5инэ, Тугу соруйбуппун Толоро тарт!»-диэтэ.
Бэйэтин тойоммун диэн сананан кини эппит тылын бары истиэхтээхтэр, толоруохтаахтар. Сокуон. Толоруо суоҕа.
Куһаҕан, дьону аһыммат, мээнэ соруйарын эрэ билэр тойону көрдөрбүттэр. Куттас, кыра, кинини баттыахха, тугу баҕар соруйуохха сөп киһини ойуулаабыттар.
- Р.Баҕатаайыскай
- Баһылык
- Собо
- Быһый
- Салҕастыы
- Тыатааҕы
| Бары бүттүүн.
Тохтобуллаах ааҕыы
Ыйытыы Олоҕу кытта сибээс
Тургутук ыйытыылар
|
Бодоруһар сатабыл: - бэйэ санаатын сааьылаан этэр
Биридмиэти уорэтии тумугэ: -Өйдөбүллээхтик, хоьоонноохтук аа5ыы -Үгэ сурун санаатын ойдуур, ырытар, сыаналыыр
Бодоруһар сатабыл: - бэйэ санаатын сааьылаан этэр - ырытыыга кыттар
Билэр корор сатабыл - геройдары тэннээн корор, ырытар, тумук онорор
Бодоруһар сатабыл: - бэйэ санаатын сааьылаан этэр
|
Сыаналаныы | Тиэкси кытта айымньыны ааҕан баран үлэ. - О5олоор этиҥ эрэ бардам, бардьыгынаан диэн хайдах киьини этэллэрий? - Билигин да ити костуу биьиги бириэмэбитигэр, олохпутугар костор дуо? - Ити барыта туохтан тахсарый?! - биьиги бэйэ бэйэбитигэр хайдах сыьыаннаьыахтаахпытый? |
Айар улэ Ол курдук биьиги билигин синквейн-5 строкаттан турар хоьоону суруйуохпут: - Кулуус тыл:
- 2 да5ааьын аат:
- 3 туохтуур:
- Бэргэн этии:
Тумук аат тыл: О5олор бэйэлэрин эйдэбуллэрин сыаналаныылара - О5олоор, бугун биьиги ханнык суруйааччы айымньытын кытта билистибитий? - туохха уорэттэ, туох сананы биллигит? - ТОҔО? О5олор бэйэлэрин дьарыктарын сыаналаныылара Мин бүгүн уруокка... салҕааҥ. |
- куьа5ан санаалаах, бэйэтин эрэ иннин корунэр…
- бааллара буолуо - Ити барыта куьа5ан тыынтан тахсар - бэйэ бэйэбитин харыстыахтаахпыт, комускуохтээхпит, этиьиэ охсуьуо суохтаахпыт.
Сорук Уордаах, куттас Соруйуу, куттаныы, уордайыы Берукутэ суох төбө Собо
- Рафаэль Ба5атаайыскай Эьэлээх куобах диэн угэтин кытта билистибит. Бу угэ кыралары ата5астаама, баттаама диэн уорэттэ
Мин бугун уруокка оҕолор бэйэлэрин санааларын суруналлар.
|
Ыйытык, ырытыы, кэпсэтии
Айар улэ Синквейн. |
Бэйэ санаатын сааьылаан суруйуу
Ытык ойдобулу инэрии:
-утуо сыьыаннаах бодоруьууну инэрии
Бэйэни салайынар, дьаьынар сатабыл: - бэйэ улэтин сатаан сыаналанар
|
