Конспект вида организованной образовательной деятельности по ознакомлению с хдожественной литературой на тему: Тувинская народная сказка "Теве чуге чараш эвес апарганыл?"
план-конспект занятия по художественной литературе (старшая группа) на тему

Салчак Алдын-кыс Дугаровна

Конспект вида организованной образовательной деятельности по ознакомлению с художественной литературой на тему: Тувинская народная сказка

«Теве чуге чараш эвес апарганыл?»

Ооредиглигсорулгалары:

- уругларны схемага даянып алгаш, тоолду харылзаалыг болгаш дес-дараалаштыр тода чугаалап илередиринге ооредири;

- чоок уткалыг, чангыс дазылдыг состерни тургузуп ооредири;

- удурланышкак уткалыг состерни чугаага ажыглап ооредири (улуг-бичии, куштуг-куш чок).

Кижизидикчи сорулгалары:

- тыва улустун аас-чогаалынга сонуургалды кижизидери;

- тоолду дыннап билирин, маадырларнын чоруун унелээринге кижизидери.

Сайзырадыр сорулгалары:

- уругларнын теве дугайында коружун, оон даштыкы хевирин, дириг амытаннарга ынакшылын калбартыры;

- уругларнын словарын делгемчидери.

Методиктиг аргалары: беседа (чугаа), айтырыглар, сагындырыглар, схема-биле ажыл, чуруктар корулдези.

Словарлыг ажыл: байыр-найыр, бийир-кисточка, хуулгазын мерге-волшебная палочка, тайга, иви-сыын.

Кичээлдин чорудуу:

Организастыг кезээ: ном булунунун чанынга туруп алгаш:

- Уруглар, бисте чеже хой солун номнар бар-дыр корунер даан. А, силер, тоолдар дыннаарынга ынак силер бе?

- Янзы-буру билиглиг, солун кижилер болур дизе, бо хун бистер тоолчу, самчы, чурукчу болуп корээлинерем, уруглар.

- Тоолдар кайда чурттап турар билир силер бе?

- А мээн тоолдарым хуулгазын аптарада чурттап турар. Ажыдып коор бис бе?

Илби-шидилиг аптара, хуулгазындан кыл.

Биске бодуннун тоолдарындан коргузуп кор.

- Мында чеже тоолчургу чуулдер бар-дыр: бийир, ном, чуруктар.

1 кезээ:

Стендиге «Теве-биле бодаганнын» чуруун аскаш:

- Бо чурукта чуу-дур? (теве, толу, буура).

- Эр тевени чуу деп адаар бис? (Буура). Шупту адап корээлинерем.

-  Буура.

- Эр тевени чуу деп адаар болдувус, Сонам?

- А, тевенин толун чуу деп адаар бис, уруглар? (Бодаган).

- Канчаар чассыдыр адап болур бис? (бодаганчык, бодаганчыгаш).

- Бодаган кандыг-дыр, уруглар? (кызыл-сарыг, ортен-сарыг, семдер дуктуг, селбегер, огбегер).

- Бодаган бичии, а теве… (улуг).

- Теве улуг, куштуг. А бодаган кадыгыл? (бичии, куш чок).

- Ийе, уруглар, бодаган ам-даа шоолуг куш чок. А ол кажан озуп келгеш… куштуг апаар. Бодаган озуп келгеш, чараш, куштуг амытан болур.

2 кезээ:

- Уруглар, силерге бо хун тыва улустун тоолу «Теве чуге чараш эвес апарганыл?» деп тоолду чугаалап берейн. (Тоолду чугалаар мен).

- Тоол солун-дур бе, уруглар? Тоолдун адын сактып алдынар бе?

- Бо тоолда чунун дугайында чугаалап турар-дыр?

- Шаг шаанда теве кандыг дириг амытан турган-дыр, уруглар? (теве чараш, кучулуг (куш-шыдалдыг) мыйыстарлыг, хоюг узун кудуруктуг).

- Бир-ле катап теве кайнаар чедип келгенил? (хем кыдыынга). Ол анаа чуу-биле ужурашканыл? (сыын-биле).Сыын тевенин чузун ачылап-дилээнил? (мыйызын). Оон ынай хем кыдыынга чуге ужурашканыл? (Теве аътка ужурашкан). Аът тевенин чузун дилээнил? (кудуруун).

- Аът биле сыынны манап тургаш, теве чуну канчап турганыл? (ол суг ижип, орукче кайгап кылаштап турган).

- Сыын чуге тайгазындан унмес апарганыл?

- Чуге аът тевени корупкааш, хоюп дезер апарганыл?

- А теве кандыг апарганыл? (чараш эвес). Уруглар, аът биле иви эки чуул кылган бе, азы багай бе? Чуге? Бир кижинин чувезин ачылап алгаш, албан эгидип бээр. Тевенин чеже-даа даштыкы хевири чараш эвес болза, ол эки амытан. Бис оон дугу-биле кылган чылыг уктарны, чени-чоктарны кедип турар бис. Шаанда бистин огбелеривис аал-оранын  кожурерде, аар чугун тевеге чудуруп ап чорааннар.

- Уруглар, оон ынай каас аптарада чуу бар эвес, корээлинерем. Бо чуу-дур. (хуулгазын мерге). Ол мээн дузалакчым болур.

Хуулгазын мергемни чайгаш,

Силерни самчылар кылдыр илбилептейн (туруп келгеш):

- теве мунгаравас кылдыр «Бодаганчык» деп ырынын аялгазынга бичи бодаганчыгаштар болуп алгаш самнап берээлинер.

-  Дыштанып алган бис, кичээливисти уламчылаалынар. (тоолду катап чугалаар мен).

- Ам силерге тоолду база катап чугаалап берейн, кичээнгейлиг дыннап, сактып ап олурунар, уруглар. Тоолду чугалаан соомда, катап чугалаар силер.Силерге тоолду катап чугалаарынга белен болзун дээш, коргузуглуг карточканы белеткеп каан мен. Мен тоолду чугалаарымга, силер кичээнгейлиг дыннап, карточканы коруп орар, силер.

Хуулгазын мергемни чайгаш,

Силерни тоолчулар кылдыр илбилептейн.

- Уруглар, кым тоолду катап солун кылдыр чугалаады? (тода харыы бээр).

- Денис, сенээ кымнын толу солун болду?

- Теве кандыг-дыр, уруглар, мунгаргай бе азы хоглуг бе? (мунгаргай).

- Чуге? (Чуге дизе сыын биле аът мегелеп тургаш, тевенин мыйызы биле кудуруун апарган).

3-ку кезээ:

Хуулгазын мергемни алгаш,

Силерни чурукчулар кылдыр илбилептейн.

Силернин-биле кады мен база чурукчу болуп хула бээйн.

- Шупту туруп келинер. Сагыжывыска бийирден бодап алыылынар. Шак ол бодап алган бийиривисти холувуска тудуп алгаш, чурукчулар болуп, тевенин могеннерин агаарга чуруулунар. Ам сыыннын адыр мыйызын, аъттын хоюг узун кудуруун чуруптаалынар. Бийиривисти салыпкааш, олуруп алыылынар.

Хуулазын мергемни чайгаш,

Силерни катап бо садиктин бичи чаштары кылдыр илбилептейн.

 Тончузу:

- Силерге кичээл солун болду бе, уруглар?

- чуу эн солун болду?

- ооренген тоолувустун адын чуу дээр болду?

- бо кичээлде эки ажылдаан уруглар, Сонам, Алияна, Аэлита.

- моон-биле кичээливис доозулган. Эр-хейлер.

 

 

 

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл nod_teve_chuge_charash_eves_aparganyl_-_kopiya.docx24.16 КБ

Предварительный просмотр:

Конспект вида организованной образовательной деятельности по ознакомлению с художественной литературой на тему: Тувинская народная сказка

«Теве чуге чараш эвес апарганыл?»

Ооредиглигсорулгалары:

- уругларны схемага даянып алгаш, тоолду харылзаалыг болгаш дес-дараалаштыр тода чугаалап илередиринге ооредири;

- чоок уткалыг, чангыс дазылдыг состерни тургузуп ооредири;

- удурланышкак уткалыг состерни чугаага ажыглап ооредири (улуг-бичии, куштуг-куш чок).

Кижизидикчи сорулгалары:

- тыва улустун аас-чогаалынга сонуургалды кижизидери;

- тоолду дыннап билирин, маадырларнын чоруун унелээринге кижизидери.

Сайзырадыр сорулгалары:

- уругларнын теве дугайында коружун, оон даштыкы хевирин, дириг амытаннарга ынакшылын калбартыры;

- уругларнын словарын делгемчидери.

Методиктиг аргалары: беседа (чугаа), айтырыглар, сагындырыглар, схема-биле ажыл, чуруктар корулдези.

Словарлыг ажыл: байыр-найыр, бийир-кисточка, хуулгазын мерге-волшебная палочка, тайга, иви-сыын.

Кичээлдин чорудуу:

Организастыг кезээ: ном булунунун чанынга туруп алгаш:

- Уруглар, бисте чеже хой солун номнар бар-дыр корунер даан. А, силер, тоолдар дыннаарынга ынак силер бе?

- Янзы-буру билиглиг, солун кижилер болур дизе, бо хун бистер тоолчу, самчы, чурукчу болуп корээлинерем, уруглар.

- Тоолдар кайда чурттап турар билир силер бе?

- А мээн тоолдарым хуулгазын аптарада чурттап турар. Ажыдып коор бис бе?

Илби-шидилиг аптара, хуулгазындан кыл.

Биске бодуннун тоолдарындан коргузуп кор.

- Мында чеже тоолчургу чуулдер бар-дыр: бийир, ном, чуруктар.

1 кезээ:

Стендиге «Теве-биле бодаганнын» чуруун аскаш:

- Бо чурукта чуу-дур? (теве, толу, буура).

- Эр тевени чуу деп адаар бис? (Буура). Шупту адап корээлинерем.

-  Буура. 

- Эр тевени чуу деп адаар болдувус, Сонам?

- А, тевенин толун чуу деп адаар бис, уруглар? (Бодаган).

- Канчаар чассыдыр адап болур бис? (бодаганчык, бодаганчыгаш).

- Бодаган кандыг-дыр, уруглар? (кызыл-сарыг, ортен-сарыг, семдер дуктуг, селбегер, огбегер).

- Бодаган бичии, а теве… (улуг).

- Теве улуг, куштуг. А бодаган кадыгыл? (бичии, куш чок).

- Ийе, уруглар, бодаган ам-даа шоолуг куш чок. А ол кажан озуп келгеш… куштуг апаар. Бодаган озуп келгеш, чараш, куштуг амытан болур.

2 кезээ:

- Уруглар, силерге бо хун тыва улустун тоолу «Теве чуге чараш эвес апарганыл?» деп тоолду чугаалап берейн. (Тоолду чугалаар мен).

- Тоол солун-дур бе, уруглар? Тоолдун адын сактып алдынар бе?

- Бо тоолда чунун дугайында чугаалап турар-дыр?

- Шаг шаанда теве кандыг дириг амытан турган-дыр, уруглар? (теве чараш, кучулуг (куш-шыдалдыг) мыйыстарлыг, хоюг узун кудуруктуг).

- Бир-ле катап теве кайнаар чедип келгенил? (хем кыдыынга). Ол анаа чуу-биле ужурашканыл? (сыын-биле).Сыын тевенин чузун ачылап-дилээнил? (мыйызын). Оон ынай хем кыдыынга чуге ужурашканыл? (Теве аътка ужурашкан). Аът тевенин чузун дилээнил? (кудуруун).

- Аът биле сыынны манап тургаш, теве чуну канчап турганыл? (ол суг ижип, орукче кайгап кылаштап турган).

- Сыын чуге тайгазындан унмес апарганыл?

- Чуге аът тевени корупкааш, хоюп дезер апарганыл?

- А теве кандыг апарганыл? (чараш эвес). Уруглар, аът биле иви эки чуул кылган бе, азы багай бе? Чуге? Бир кижинин чувезин ачылап алгаш, албан эгидип бээр. Тевенин чеже-даа даштыкы хевири чараш эвес болза, ол эки амытан. Бис оон дугу-биле кылган чылыг уктарны, чени-чоктарны кедип турар бис. Шаанда бистин огбелеривис аал-оранын  кожурерде, аар чугун тевеге чудуруп ап чорааннар.

- Уруглар, оон ынай каас аптарада чуу бар эвес, корээлинерем. Бо чуу-дур. (хуулгазын мерге). Ол мээн дузалакчым болур.

Хуулгазын мергемни чайгаш,

Силерни самчылар кылдыр илбилептейн (туруп келгеш):

- теве мунгаравас кылдыр «Бодаганчык» деп ырынын аялгазынга бичи бодаганчыгаштар болуп алгаш самнап берээлинер.

-  Дыштанып алган бис, кичээливисти уламчылаалынар. (тоолду катап чугалаар мен).

- Ам силерге тоолду база катап чугаалап берейн, кичээнгейлиг дыннап, сактып ап олурунар, уруглар. Тоолду чугалаан соомда, катап чугалаар силер.Силерге тоолду катап чугалаарынга белен болзун дээш, коргузуглуг карточканы белеткеп каан мен. Мен тоолду чугалаарымга, силер кичээнгейлиг дыннап, карточканы коруп орар, силер.

Хуулгазын мергемни чайгаш,

Силерни тоолчулар кылдыр илбилептейн.

- Уруглар, кым тоолду катап солун кылдыр чугалаады? (тода харыы бээр).

- Денис, сенээ кымнын толу солун болду?

- Теве кандыг-дыр, уруглар, мунгаргай бе азы хоглуг бе? (мунгаргай).

- Чуге? (Чуге дизе сыын биле аът мегелеп тургаш, тевенин мыйызы биле кудуруун апарган).

3-ку кезээ:

Хуулгазын мергемни алгаш,

Силерни чурукчулар кылдыр илбилептейн.

Силернин-биле кады мен база чурукчу болуп хула бээйн.

- Шупту туруп келинер. Сагыжывыска бийирден бодап алыылынар. Шак ол бодап алган бийиривисти холувуска тудуп алгаш, чурукчулар болуп, тевенин могеннерин агаарга чуруулунар. Ам сыыннын адыр мыйызын, аъттын хоюг узун кудуруун чуруптаалынар. Бийиривисти салыпкааш, олуруп алыылынар.

Хуулазын мергемни чайгаш,

Силерни катап бо садиктин бичи чаштары кылдыр илбилептейн.

 Тончузу:

- Силерге кичээл солун болду бе, уруглар?

- чуу эн солун болду?

- ооренген тоолувустун адын чуу дээр болду?

- бо кичээлде эки ажылдаан уруглар, Сонам, Алияна, Аэлита.

- моон-биле кичээливис доозулган. Эр-хейлер.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Конспект вида организованной образовательной деятельности по ознакомлению с художественной литературой на тему: Русская народная сказка «Теремок» (1 мл.группа)

Конспект вида организованной образовательной деятельности по ознакомлению с  художественной литературой на тему: Русская народная сказка «Теремок» (1 мл.группа)Используемая программа образо...

Конспект интегрированной организованной образовательной деятельности по ознакомлению с художественной литературой Для детей старшей группы По теме: «За окошком осень»

Сочетание трёх видов искусства: поэзии, живописи и музыки отражает духовно-эмоциональную сферу чувств в области художественно-эстетического воспитания дошкольников.Все наши великие писатели, поэты, ко...

Итоговая организованная образовательная деятельность по ознакомлению с художественной литературой с детьми средней группы № 5 на тему: «Путешествие в сказочную страну»

Закреплять умение пересказывать художественное произведение при помощи картинки - схемы (мнемотаблицы). Продолжать закреплять умения давать полные ответы, пополнять словарный запас, развивать связную ...