Notalar kesgitlemesi

Sazly bellik

Sazda bellik , saz sesini aňladýan nyşandyr. Iňlis dilinde ulanylanda bellik hem sesiň özi.

Bellikler aýdym-saz notasyndaky sesiň dowamlylygyny we dowamlylygyny görkezip biler. Bellik meýdança synpyny hem görkezip biler.

Bellikler köp ýazylan sazyň esasy bölegi bolup durýar: ýerine ýetirişi, düşünmegi we derňewi ýeňilleşdirýän aýdym-saz hadysalaryny kesgitlemek. ^[1]

Bellik adalgasy umumy we aýratyn manylarda ulanylyp bilner: biri ýa-da "Doglan günüň gutly bolsun" eseri bir nota bilen iki notadan başlaýar "ýa-da" eser şol bir notanyň iki gezek gaýtalanmagy bilen başlaýar "diýip biler. Öňki ýagdaýda belli bir aýdym-saz hadysasyna salgylanmak üçin bellik ulanylýar; ikinjisinde, şol bir meýdany paýlaşýan wakalar synpyna degişlilikde termini ulanýar. (Şeýle hem seret: Esasy gollaryň atlary we terjimeleri.)

Iki sany bitewi güýje deň bolan nisbatda esasy ýygylyklary bolan iki bellik (meselem, ýarym, iki ýa-da dört gezek) gaty meňzeýär. Şol sebäpli, bu hili gatnaşyklar bilen baglanyşykly ähli bellikleri bir meýdança synpynda toparlap bolýar.

Europeanewropanyň aýdym-saz teoriýasynda ýurtlaryň köpüsi, mysal üçin Italiýa, Portugaliýa, Ispaniýa, Fransiýa, Rumyniýa, Latyn Amerikasynyň köp ýurtlary, Gresiýa, Albaniýa, Bolgariýa ýaly “solfège” atlandyryş konwensiýasyny ulanýarlar. Türkiýe, Russiýa, arap dilli we pars dilli ýurtlar. Şeýle-de bolsa, Iňlis we Gollandiýada gürleýän sebitlerde meýdança sapaklary latyn elipbiýiniň ilkinji ýedi harpy bilen görkezilýär (A, B, C, D, E, F we G). Birnäçe Europeanewropa ýurtlary, şol sanda Germaniýa, B-iň ornuny tutýan birmeňzeş bir düşünjäni kabul edýärler (jikme-jiklikler üçin aşakda serediň). Wizantiýa Pa - Vu - Ga - Di - Ke - Zo - Ni (Πα - Βου - Γα - ΔΖ - theω - theη) atlaryny ulandy. ^[1]

Adaty hindi aýdym-sazynda aýdym-saz belliklerine svaralar diýilýär we Sa, Re, Ga, Ma, Pa, Dha we Ni ýaly ýedi nota ulanylýar.

Sekizinji nota ýa-da oktawa birinji bilen birmeňzeş at berilýär, ýöne ýygylygy iki esse köpelýär. Oktawa ady bellik bilen goşa ýygylykly beýlekiniň arasyndaky aralygy görkezmek üçin hem ulanylýar. Birmeňzeş meýdança synpy bolan, ýöne dürli oktawa düşýän iki belligi tapawutlandyrmak üçin ylmy çukur bellik ulgamy, harp adyny belli bir oktawany kesgitleýän arap sanlary bilen birleşdirýär. Mysal üçin, 440 Hz günbatar aýdym-sazlarynyň köpüsi üçin häzirki standart sazlaýyş meýdançasyna ′ ýa-da A ₄ diýilýär .

Her belligi we oktawany kesgitlemek üçin iki sany resmi ulgam bar, Helmholtz pitch notation we ylmy pitch notation.

Atlara we olaryň taryhyna üns beriň

Aýdym-saz bellik ulgamlary elipbiýiň harplaryny asyrlar boýy ulanýarlar. 6-njy asyryň filosofy Boethiusyň latyn elipbiýiniň ilkinji on dört harpyny ulanandygy mälim (J harpy XVI asyra çenli ýokdy),

ABCDEFGHIKLMNO,

şol wagt ulanylýan ^[1] we häzirki zaman ylmy meýdançalarda iki oktawa aralygynyň belliklerini görkezmek ;

A ₂ B ₂ C ₃ D ₃ E ₃ F ₃ G ₃ A ₃ B ₃ C ₄ D ₄ E ₄ F ₄ G ₄ .

Munuň şol döwürde oýlap tapandygy ýa-da umumy ulanylandygy belli däl bolsa-da, muňa Boethian notation diýilýär . Boethius bu nomenklaturany edebiýatda ulanan ilkinji ýazyjy bolsa-da, Ptolemeý iki oktawa aralygy barada bäş asyr öň ýazypdy, ony öz içine almaýan beýleki kiçi göwrümli bellik ulgamlaryndan tapawutlylykda kämil ulgam ýa-da doly ulgam diýip atlandyrdy. oktawanyň mümkin bolan ähli görnüşleri (ýagny, A, B, C, D, E, F we G-den başlap ýedi oktawa).

Ondan soň ulanylan bellikleriň diapazony (ýa-da kompas) üç oktawa çenli uzaldyldy we her oktawada A - G harplaryny gaýtalamak ulgamy girizildi, bular ikinji oktawa (a - g) üçin kiçi harp hökmünde ýazylýar we üçünjisi üçin goşa kiçi harplar (aa - gg). Aralyk bir bellik bilen G-a çenli uzaldylanda, bu bellik grek harpynyň gamma (Γ) harpy bilen bellendi. (Hut şu ýerden fransuz sözi masştab, gamme gelip çykýar we iňlis dilinde gamut sözi, "Gamma-Ut" -dan orta asyr aýdym-saz belliginde iň pes bellik.)

Hromatiki şkalanyň galan bäş belligi (fortepýano klawiaturasyndaky gara düwmeler) kem-kemden goşuldy; birinjisi B being, sebäbi B triton aralygynyň öňüni almak üçin belli bir tertipde tekizlenendir. Bu üýtgeşiklik elmydama bellikde görkezilmeýärdi, ýöne ýazylanda B ♭ (B tekiz) latynça, tegelek "b", B ♮ (B-tebigy) got ýazuwy (Blackletter diýlip atlandyrylýar) ýa-da "gaty" görnüşinde ýazylýar kelleli "b. Bular degişlilikde häzirki zaman tekiz (♭) we tebigy (♮) nyşanlaryna öwrüldi. Sharpiti nyşan "ýatyrylan b" diýilýän gadagan b-den ýüze çykdy.

Germanyewropanyň käbir ýerlerinde, şol sanda Germaniýada, Çehiýada, Slowakiýada, Polşada, Wengriýada, Norwegiýada, Daniýada, Serbiýada, Horwatiýada, Sloweniýada, Finlýandiýada we Islandiýada (we 1990-njy ýyllara çenli Şwesiýa) got b b harpyna öwrüldi (ähtimal hart , nemes gaty , ýa-da got b-iň H-e meňzeşligi sebäpli). Şonuň üçin nemes aýdym-saz belliginde H B (B-tebigy) ýerine B, B instead (B-tekiz) ýerine B ulanylýar. Wagtal-wagtal halkara ulanylyşy üçin nemes dilinde ýazylan aýdym-saz B-tebigy üçin B-ni we ^B -tekizligi üçin B-ni (tekiz belginiň ýerine häzirki harp bilen kiçi harp bilen) ulanar. Demirgazyk Europeewropada Bes ýa-da B (ýagny başga bir ýerde B) seýrek we adaty bolmadyk (Heses hökmünde aňladylmagy has ähtimal) bolansoň, bu düşünjäniň nämäni aňladýandygy düşnüklidir.

Italýan, Portugaliýa, Ispan, Fransuz, Rumyn, Grek, Alban, Rus, Mongol, Flaman, Pars, Arap, Hebrewewreý, Ukrain, Bolgar, Türk we Wýetnam dillerinde bellikleriň atlary - re - mi - fa - sol - la– si C - D - E - F - G - A - B däl. Bu atlar, degişli ölçeglerde başlanan Gregorian aýdymynyň "Ut queant laxis" aýdymynyň ilkinji alty söz düzüminiň birinji bogunlaryndan Guido d'Arezzo tarapyndan berlen asyl atlara eýerýär. Bular solfège ulgamynyň esasyna öwrüldi. Aýdym aýtmagy aňsatlaşdyrmak üçin ut adynyň ýerine do (ýerine Dominusyň , Lordyň başyndan başlap ) çalyşdy, ut bolsa-dakäbir ýerlerde henizem ulanylýar. Italiýaly aýdymçy we gumanist Jowanni Battista Doni (1595 - 1647) "Ut" notasynyň adyny "Et" adyna üýtgetmegi üstünlikli teklip etdi. Seventhedinji dereje üçin si ady ( Sankt Iohannesden , gimn bagyşlanan Keramatly Jondan), käbir sebitlerde ýedinji adyna ti diýilýär .

Häzirki wagtda iň köp ulanylýan iki bellik ulgamy Helmholtz pitch notation system we ylmy pitch notation system. Aboveokardaky tablisada görkezilişi ýaly, ikisinde-de birnäçe oktawa bar, hersi A-dan däl-de, C-den başlaýar. Sebäbi Günbatar sazynda iň köp ulanylýan şkalanyň esasy masştab we C - D - E - F - G yzygiderliligi –A - B - C (C esasy şkalasy) uly masştabyň iň ýönekeý mysalydyr. Hakykatdanam, tebigy bellikleri (fortepýano klawiaturasyndaky ak düwmeler) ulanyp boljak ýeke-täk uly masştabdyr we adatça aýdym-saz mekdeplerinde okadylýan ilkinji saz şkalasydyr.

Ilki bilen Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda ulanylýan täze döredilen ulgamda tereziniň bellikleri aýdym-saz belliklerinden garaşsyz bolýar. Bu ulgamda C - D - E - F - G - A - B tebigy nyşanlar mutlak belliklere degişlidir, atlar bolsa - re - mi - fa - şonuň üçin - la - ti degişlidir we diňe çukurlaryň arasyndaky baglanyşygy görkezýär. , masştabyň esasy meýdançasynyň ady nirede (tonik), ikinji derejäniň ady we ş.m. "Göçürilmeli" diýilýän zadyň pikiri XIX asyrda Jon Körwen tarapyndan ilkinji gezek teklip edilipdi. , 20-nji asyryň ortalarynda Zoltan Kodaly tarapyndan doly ösdürilip, tutuş bilim ulgamyna goşuldy, bu ulgam Kodaly usuly ýa-da Kodály düşünjesi hökmünde tanalýar.