ДЙА

                                                          Коммуникатив ситуацияләр №1

• Сообщите другу о том, что:

- Татарстан – суверенное государство.

_________________________________________________________________________________

- Татарстан имеет собственную символику.

_________________________________________________________________________________

- в Татарстане развиты машиностроительная, лёгкая, химическая и пищевая промышленность.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

• Спроси у друга:

- в какой республике мы живём

_________________________________________________________________________________

- кто является президентом республики Татарстан

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- какой город расположен на берегу Волги

______________________________________________________________________________________

- какие национальности живут в Татарстане.

• Какие вопросы вы зададите, если хотите узнать

- сколько километров до Казани

_____________________________________________________________________________________

- какие писатели и поэты жили в Татарстане

- знает ли ваш друг столицу Татарстана;

- есть ли в библиотеке татарские газеты и журналы;

- был ли ваш друг в татарском театре?

_________________________________________________________________________________

• Предложите другу:

-поехать в казань и посмотреть исторические места

______________________________________________________________________________________

-побывать в Кремле, посмотреть башню Сююмбике, мечеть Кул Шариф

______________________________________________________________________________________

Коммуникатив ситуацияләр №2

• Как скажите, если:

- любите отдыхать на природе;

______________________________________________________________________________________

- часто ходите в лес по грибы и ягоды;

______________________________________________________________________________________

- в лесу много лечебных трав;

______________________________________________________________________________________

- бабушка часто заваривает чай с травами?

______________________________________________________________________________________

• Какие вопросы зададите, чтобы выяснить:

- были ли летом в Татарстане пожары;

______________________________________________________________________________________

- кто оставил мусор под деревом;

______________________________________________________________________________________

- кто играет с огнѐм?

______________________________________________________________________________________

• Как скажите, если:

- по вторникам, средам и субботам вы ходите в спортивный кружок;

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- танцами занимаетесь 5 лет;

______________________________________________________________________________________

 - в свободное время вы с папой играете в шахматы;

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- часто болеете;

______________________________________________________________________________________

- у вас сильно болит горло?

______________________________________________________________________________________

Коммуникатив ситуацияләр №3

• Вы хотите узнать:

- Какие кружки в вашей школе

______________________________________________________________________________________

- Какой вид спорта нравится вашему другу

______________________________________________________________________________________

- Что у вашего друга болит

_____________________________________________________________________________________

- Кто занял первое место в соревнованиях по волейболу.

_____________________________________________________________________________________

• Выразите желание вместе с другом (подругой):

- пойти на дискотеку

_____________________________________________________________________________________

- погулять на улице;

_____________________________________________________________________________________

- отдыхать в лагере.

_____________________________________________________________________________________

• Как скажешь о том, что:

- твой друг лучше тебя

_____________________________________________________________________________________

- тебе с ним интересно

_____________________________________________________________________________________

- Он умнее, порядочнее

______________________________________________________________________________________

• Как вы скажите в следующих ситуациях?

К вам пришли ваши друзья. Пригласите их за стол.

______________________________________________________________________________________

Поблагодарите гостей за подарки.

______________________________________________________________________________________ Пригласите друзей потанцевать.

_____________________________________________________________________________________

Коммуникатив ситуацияләр №4

• Как ты скажешь о том, что, возможно, завтра:

- вы сходите в гости

______________________________________________________________________________________

- вы поедете в деревню

______________________________________________________________________________________

- он приготовит завтрак

______________________________________________________________________________________

- вы напишете письмо бабушке?

______________________________________________________________________________________

• Как скажете о том, что:

- если хорошо выучишь урок, то получишь пятерку

______________________________________________________________________________________

- если долго будешь смотреть телевизор, испортишь глаза

______________________________________________________________________________________

- если подготовишься к урокам, то будешь чувствовать себя спокойно

______________________________________________________________________________________

- если будешь списывать у товарища, то сам никогда не научишься решать задачи

______________________________________________________________________________________

• Предложите другу (подруге):

- встретиться возле школы

______________________________________________________________________________________

- послушать любимую музыку

______________________________________________________________________________________

- вместе сфотографироваться

______________________________________________________________________________________

- участвовать в конкурсе «Зажги звезду»

______________________________________________________________________________________

• Посоветуйте другу:

- не проводить впустую время;

______________________________________________________________________________________

- не гулять допоздна

______________________________________________________________________________________

- не хвастаться плохими поступками

______________________________________________________________________________________

Коммуникатив ситуацияләр №5

• Как скажете, если:

- вы часто общаетесь с друзьями в интернете

______________________________________________________________________________________

- и среди девочек, и среди мальчиков у вас есть хорошие друзья

______________________________________________________________________________________

- вы любите проводить свободное время с друзьями

______________________________________________________________________________________

- ваш друг – отзывчивый человек

______________________________________________________________________________________

- в интернете вы нашли старых друзей

______________________________________________________________________________________

• Посоветуйте другу:

- не проводить впустую время

______________________________________________________________________________________

- не гулять допоздна

______________________________________________________________________________________

- не хвастаться плохими поступками.

______________________________________________________________________________________

• Как скажешь о том, что:

- надо уступать место старшим, женщине с ребёнком, дедушкам, бабушкам

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- грубость, невоспитанность не украшают людей

______________________________________________________________________________________

- застенчивость – не всегда положительная черта характера

______________________________________________________________________________________

- нельзя смеяться над недостатками людей

______________________________________________________________________________________

• Как скажешь о том, что:

- Анатолий Петрович – очень хороший педагог

______________________________________________________________________________________

- Коля – ответственный ученик

______________________________________________________________________________________

Коммуникатив ситуацияләр №6

• Как скажешь о том, что:

- Коля закончил школу на золотую медаль

_____________________________________________________________________________________

- Ты думаешь поступить в профессионально-техническое училище

_____________________________________________________________________________________

• Спросите у друга:

- какой предмет ему трудно даётся

______________________________________________________________________________________

- ходит ли он к репетитору

______________________________________________________________________________________

- куда он собирается после окончания 9-го класса

______________________________________________________________________________________

- какие рабочие профессии ему нравятся

______________________________________________________________________________________

- есть ли у него компьютер

______________________________________________________________________________________

• Как скажите о том, что:

– автором первого татарского балета «Шурале» является Фарид Яруллин

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- автором балета «Су анасы» является Анвар Бакиров

______________________________________________________________________________________

- в Казани проводится фестиваль балета имени Рудольфа Нуриева

______________________________________________________________________________________

- в 1939 году был открыт татарский театр оперы и балета

______________________________________________________________________________________

• Спросите у друга:

- какую музыку он любит слушать

______________________________________________________________________________________

- какие песни он любит слушать

______________________________________________________________________________________

- какую музыкальную группу он часто слушает

_____________________________________________________________________________________

Коммуникатив ситуацияләр №7

• Спросите у друга:

- какую музыку любят его родители

______________________________________________________________________________________

- любит ли он сам петь песни

______________________________________________________________________________________

- знает ли он татарских певцов и татарские музыкальные группы

______________________________________________________________________________________

-каким уроком будет английский язык,математика

______________________________________________________________________________________

-в каком кабинете будет проходить урок татарского языка

______________________________________________________________________________________

-сколько уроков будет завтра

______________________________________________________________________________________

-будет ли у вас сегодня урок

-раздали ли вам новые учебники

______________________________________________________________________________________

• Сообщите другу о том, что:

- вы сегодня идёте в библиотеку

______________________________________________________________________________________

- вам нужна книга об истории Казани для написания реферата

______________________________________________________________________________________

- вы любите читать книги об истории

______________________________________________________________________________________

- вы не нашли книгу об истории вашего города

______________________________________________________________________________________

- вы потеряли книгу

______________________________________________________________________________________

Коммуникатив ситуацияләргә җаваплар №1

• Сообщите другу о том, что:

Татарстан – суверен дәүләт.

Татарстанның үз символикасы бар.

Татарстан Республикасында машина төзелеше, җиңел промышленносте, химик прмышленносте, азык-төлек прмышленносте алга киткән.

• Спроси у друга:

- Без нинди республикада яшибез?

- Татарстан Республикасының Президенты кем?

- Идел ярында кайсы шәһәр урнашкан?

- Татарстан Республикасында кайсы милләтләр яши?

•  Какие вопросы вы зададите, если хотите узнать

- Казанга кадәр ничҽ километр?

- Татарстанда кайсы язучылар һәм шагыйрьлҽр яшәгән?

- Син Татарстанның башкаласын беләсеңме?

- Китапханәдә татар журналлары һәм газеталары бармы?

- Син татар театрында булганың бармы?

• Предложите другу:

Әйдә, Казанга тарихи урыннар карарга барабыз.

 Анда Кремльне, Сөембикә манарасын, Кол Шәриф мәчетен күрербез.

Коммуникатив ситуацияләргә җаваплар №2

• Как скажите, если:

Мин табигать кочагында ял итәргә яратам.

- Урманга җиләккә һәм гөмбәгә еш йөрим.

- Урманда дару үләннәре күп.

- Әбием дару үләннәре белән чәй кайната.

• Какие вопросы зададите, чтобы выяснить:

-Җәй көне Татарстанда янгыннар булдымы?

- Агач астында чүпне кем калдырды?

- Ут белән кем уйный?

• Как скажите, если:

-Сишәмбе, чәршәмбе һәм шимбә көнне без спорт түгәрәгенә йөрибез.

-Бию белән 5 ел шөгыльләнәбез.

- Буш вакытта әти белән шахмат уйныйм.

-Мин еш авырыйм.

-Минем тамагым нык авырта.

Коммуникатив ситуацияләргә җаваплар №3

• Вы хотите узнать:

-Сезнең мәктәбегездә нинди түгәрәкләр бар?

-Сиңа кайсы спорт төре ошый?

-Синең кайсы җирең авырта.

-Волейбол ярышында кем җиңде?

• Выразите желание вместе с другом (подругой):

-Кристина, әйдә, дискотекага барыйк әле.

- Оля, әйдә, урамга чыгыйк әле.

- Оля, әйдә, лагерьда ял итик әле

• Как скажете о том, что:

-Дустым миннән яхшырак.

- Миңа аның белән кызык.

- Ул акыллырак, тәртиплерәк.

• Как вы скажите в следующих ситуациях?

-Килүегезгә шат, әйдәгез, табын яныны узыгыз.

- Бүләкләрегез өчен рәхмәт.

- Дусларым, әйдәгез, биибез.

Коммуникатив ситуацияләргә җаваплар №4

• Как ты скажешь о том, что, возможно, завтра

-Мин кунаккабарырмын.

-Мин авылга барырмын.

-Ул иртәнге аш әзерләр.

-Мин әбигә хат язармын

• Как скажете о том, что:

-Дәрескә яхшы әзерләнсәң, бишле алырсың.

-Телевизорны озак карасаң, күзләреңә зыян килер.

-Дәрескә әзерләнсәң, үзеңне тыныч тотарсың.

-Иптәшеңнән күчерсәң, мәсьәләләрне чишәргә өйрәнмәссең.

• Предложите другу (подруге):

-Саша, әйдә, мәктәп янында очрашыйк әле.

-Саша, әйдә, яраткан музыканы тыңлыйк әле.

-Саша, әйдә, бергә фотога төшик әле.

-Саша, әйдә, конкурста бергә катнашыйк әле.

• Посоветуйте другу:

-Вакытыңны бушка уздырма.

- Урамда соңга кадәр йөрмә.

- Начар эшләрең белән мактанма.

Коммуникатив ситуацияләргә җаваплар №5

• Как скажите, если:

-Мин дусларым белән интернет аша аралашам.

- Кызлар арасында да, малайлар арасында да минем яхшы дусларым бар.

- Буш вакытымны дусларым белән уздырырга яратам.

-Минем дустым – ярдәмчел кеше.

- Интернетта күптәнге дусларымны таптым.

• Посоветуйте другу:

-Вакытыңны бушка уздырма.

- Урамда соңга кадәр йөрмә.

- Начар эшләрең белән мактанма.

• Как скажете о том, что:

-Өлкән кешеләргә, әби-бабайларга,балалы хатын-кызларга урын бирергә кирәк.

- Тәрбиясезлек һәм тупаслык кешеләрне бизәми.

- Оялчан булу - һәрвакытта да уңай сыйфат түгел.

- Кешеләрнең кимчелекләреннән көлергә ярамый.

• Как скажете о том, что:

-Анатолий Петрович – бик яхшы укытучы.

-Коля – җаваплы укучы.

Коммуникатив ситуацияләргә җаваплар №6

• Как скажете о том, что:

-Коля мәктәпне алтын медальгә тәмамлады.

-Мин һөнәри-техник училищесына укырта керергә телим

• Спросите у друга:

-Сиңа кайсы фән авыр бирелә?

– Син репетиторга йөрисеңме?

- 9нчы сыйныфны тәмамлагач кая укырга керергә телисең?

- Кайсы эш һөнәрләре сиңа ошый?

– Синең компьютерың бармы?

• Как скажете о том, что:

-Ф. Яруллин – беренче татар балеты “Шүрәле” авторы.

- Әнвар Бакиров – “Су анасы” балеты авторы.

- Казанда Рудольф Нуриев исемендәге балет фестивале уздырыла.

- 1939 елда опера һәм балет театры ачылган.

• Спросите у друга:

-Олег, син нинди музыка тыңларга яратасың?

- Олег, син нинди җырлар тыңларга яратасың?

- Олег, син кайсы музыкаль төркемен еш тыңлыйсың?

Коммуникатив ситуацияләргә җаваплар №7

• Спросите у друга:

- Олег, әти-әниең нинди музыка тыңларга яраталар?

- Олег, җырларга яратасыңмы?

- Олег, син татар җырчыларын һәм татар музыкаль төркемнәрен беләсеңме?

 -Юра, инглиз теле һәм математика дәресләре ничәнче була?

- Юра, татар теле дәресе кайсы кабинетта булачак?

- Юра, иртәгә ничә дәрес булачак?

- Юра, бүген дәрес буламы?

- Юра, сезгә яңа дәреслекләр тараттылармы?

• Сообщите другу о том, что:

- Мин бүген китапханәгә барам.

- Реферат язу өчен миңа Казан тарихы турында китап кирәк.

- Мин тарих турында китаплар укырга яратам.

- Шәһәребез тарихы турында китапны тапмадым.

- Мин китапны югалттым.

                                                                   1 нче вариант

2 нче  бүлек

                Малай яр буенда балык тотып утырганда, бераз читтә, куак арасында әллә нинди тавышлар ишетә башлады. Курыккан, сызгырган һәм башка тавышлар....

         Малай кармакларын тиз генә судан чыгарды да тавыш килгән якка китте. Анда,  камыш арасында, кошлар сугыша икән. Кечкенә генә камыш чыпчыклары олы бер кошны кыйныйлар. Теге кош исә, авызын ачып, күккә карап тик ята.

        Усалланган кошларны малай куып җибәрде. Һәм ни күзе белән күрсен, кыйналучы кош кәккүк икән! Барысы да шунда аңлашылды. Кәккүк камыш чыпчыклары оясына йомырка салырга кергән дә аны бу кошлар куып чыгарганнар.

        Малай кәккүкне дәү әнисе өенә алып кайтты. Озак та үтмәде, кәккүк ишек янындагы почмакка күкәй салды. Шуннан соң малай аңа оя ясады һәм кәккүкне шул ояга урнаштырды. Кәккүк, чыпчыклар кыйнагач, акылга утырганда, үз оясын саклар дип уйлады малай. Ләкин бик нык ялгышты! Кәккүк үзе салган йомырканы да, оясын да ташлап качты.

   - Үзеңдә булмаса, кыйнап кына акылга утыртып булмый инде аны, - диде дәү әни.

                                                                                                                       (Ә.Баяннан)                                                                                                                                                                                                  9.  Малай яр буенда утыра.

1. текстка туры килә        2) текстка туры килми          

10. Малай сызгырып утыра.

1. текстка туры килә        2) текстка туры килми        

11.   Камышлар арасында кошлар оя корган.

1. текстка туры килә        2) текстка туры килми          

12. Бер кош күккә карап ята

1. текстка туры килә        2)     текстка туры килми          

13.  Йомырка салып утыручы кош кәккүк була.

1. текстка туры килә        2) текстка туры килми          

14.  Кошлар кәккүкне оядан куып чыгарганнар.

1. текстка туры килә        2) текстка туры килми        

15. Кәккүк өйдә күкәй сала.

1. текстка туры килә        2) текстка туры килми                            

16. Малай кәккүкне кызгана.   

1. туры килә        2) текстка туры килми                        

   1.Айдагы татлы агачлар                             5. Айда тормыш юк                                    

   2.  Көлемсерәгән караш                               6. Зур бал кортлары

   3. Ялганны ачу                                              7. Айда елга да, йортлар да бар

  4.  Рөхсәт ителгән ялган                               8. Фәридәнең айны күзәтүе.

А. Бервакыт Фәридә бик озак кына күккә карап торды да әнисенә суйләп китте:

- Бүген ай нинди зур, түм-түгәрәк, күрәсеңме, әнием, -диде. Кыз әнисенә үз серен сөйләргә теләде.

Ә. - Ә минем айга менгәнем бар, -дип дәвам итте ул. – Анда шундый матур икән. Аның нәкъ уртасында бер елга ага, безнең Кама кебек зур елга. Ә бер ярында матур-матур йортлар бар. Алар барысы да шоколадтан салынган.

Б. Икенче ярында ап-ак кәүсәле, ап-ак яфраклы агачлар үсә. Алары шикәрдән икән. Мин яфракларына телемне тидереп карадым. Шундый татлы икән алар. Түзмәдем, бер агачның яфракларын бөтенләй ашап бетергәнмен.

В. – Шуннан, шуннан, - диде Фәридәнең әнисе. Ул, көлемсерәп, кызына карап тора иде. Кызы исә берни булмагандай сөйли бирде.

Г. – Айда шундый зур бал кортлары оча икән. Балны да зур-зур чиләкләр белән генә ташыйлар. Кая ташыйлар икән болар балны дип, артларыннан йөгергән идем, күреп исем китте. Безнең өй хәтле зур мичкәне бал белән тутырганнар. Зур чүмеч белән туйганчы ашадым, орышучы булмады...-дип сөйләвен дәвам итте кыз.

Д . – Мин сиңа кайчаннан бирле ялган сөйлим, нишләп аның өчен орышмыйсың син мине? Үзең бит ялганларга ярамый дисең?

Е. – Соң бит бу ялганның берәүгә дә зарары юк,-  дип җавап бирде әнисе. – Киресенчә, бу ялган синең хыял дөньяңның бик бай, матур икәнлеген күрсәтә. Болай ялганларга рөхсәт итәм мин сиңа, - әнисе соңгы сүзләрен көлә-көлә әйтте.

3 нче  бүлек

18.  

19.  

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

4 нче бүлек

33.

Познакомьте бабушку и дедушку со своим (своей) одноклассником (одноклассницей).

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

34.

Уточните у прохожего, где находится дом №153.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

35.

Поинтересуйтесь у сестры, куда она поедет летом.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

36.

Спросите, у кого есть сборник стихов Г. Тукая.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

37.

Пожелайте родным счастливого Нового года.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

... Кышкы каникулда мин Төркиягә бардым. Анда Измир һәм Бурса шәһәрләрендә булдым, төрле истәлекле урыннарны курдем. Кафеда һәм кунакханәдә төрек милли ризыклары белән сыйландым.

... Синең кышкы каникулларың ничек утте? Син нәрсә укырга, ниләр эшләргә өлгердең? Җәйге каникулларга нинди планнарың бар?

                                                                                  2 нче вариант

2 нче  бүлек

Байлык

Рахманның теләге – сәяхәтче булу. Сәяхәт турында китаплар укыды ул, илебез картасын биш бармагы кебек белә. Рахман үз илебездә генә сәяхәт итәчәк. Африка чүлләре, Һиндистан урманнары, Амазонка елгасы шулай ук кызыктыра, әмма үзебездә дә андый җирләрне табып була. Безнең илебез бөтенесенә дә бай.

Менә шул олы сәяхәттә сынатмаслык итеп чыныктырырга кирәк узеңне.

Бу дөньяда кешедән дә бәхетле зат юктыр: ул офыкны күрә. Их, болытлар өстенә менеп, сәяхәт итеп йөрсәң икән! Менә бу сәяхәт булыр иде! Менәрбез, тормышта яши генә башладык бит әле без. Барысына да өлгерербез, хыяллар зур һәм күкләр күкрәтеп яшәрбез! Рахман, сәяхәтләрдә йөреп, моңарчы билгеле булмаган байлыкларны кешелеккә бүләк итәр.

Туктагыз әле, нәрсә соң ул байлык? Беркөнне ул әтисеннән:

-Байлык нәрсә була ул, әти? – дип сорады.

-Кешегә кирәкле барлык нәрсә - байлык, улым. Менә бу өстәл дә, синең китапларың да – байлык. Ә икмәк – төп байлык. Әмма кешенең алыштырмас байлыгы була. Беләсең киләме шуны?

-Беләсем килә!    

- Син, улым, байлык эзләп сәяхәткә чыкканда, төп байлык – сиңа ипи пешерергә иген үстерүче, сине кызарып пешкән җиләкләре белән сыйлаучы туган туфрак турында онытма.

Әйе, онытмас Рахман моны. Сагындырыр инде ул туган җир.            

 9.  Малай сәяхәтче булырга тели.

1. текстка туры килә        2) текстка туры килми          

10.  Россиядә чүлләрне, зур елгаларны табып булмый.

1. текстка туры килә        2) текстка туры килми        

11.   Малай болытлар буенча сәяхәт итәргә тели.

1. текстка туры килә        2) текстка туры килми          

12. Малайның сәяхәттән билгеле булмаган байлык алып кайтасы килә.

1. текстка туры килә        2)     текстка туры килми          

13.  Малай байлык турында әнисеннән сорый.

1. текстка туры килә        2) текстка туры килми          

14.  Алыштыргысыз байлык – икмәк.

1. текстка туры килә        2) текстка туры килми        

15. Малай, сәяхәткә чыкканда, үзе белән туфрак алачак.

1. текстка туры килә        2) текстка туры килми                            

16. Малай сәяхәттә туган җирен сагыначак.   

1. туры килә        2) текстка туры килми                        

   1.Дөнья яме                                                    5. Авылда ял итү                                    

   2.  Чишмәнең  рәхмәте                                 6. Кешеләрнең мәрхәмәтсезлеге

   3. Инсафның ярдәме                                    7. Картның кәефсезләнүе

  4.  Тау астындагы чишмә                            8. Нәтиҗәсез сөйләшү .

А. Аны ачкан кеше дөньяда юк инде. Ә ул менә тау астында инде ничә гасыр челтер-челтер ага бирә. Иртән аның суларында әрәмәлектә оя корган сайрар кошлар су коена, күбәләкләр, бал кортлары сусауларын баса.

Ә. Чишмәне барысы да ярата, үз итә. Тик кешеләр генә аңа карата мәрхәмәтсез була башладылар. Чишмә янында учак ягып ял иткәч, алар чүп-чарны шунда ук ташлап калдыралар. Хәтта гомер-гомергә изге саналган су юлын да көтү таптап бетерде. Әгәр болай дәвам итсә, кошлар да урманга китәр. Юк, моңа юл куярга ярамый. Кешеләрнең үзләре белән сөйләшеп карарга кирәк. Бәлки оялырлар, иманга килерләр.

Шулай дип фикер йөртә Чишмә.

Б. Беренче булып, Чишмә янына карт бабай төште.

-Йа Аллам, нишләттеләр сине? – диде ул, Чишмәне күргәч. – Көчемдә вакытта мин сине карап, чистартып тордым. Их, яшьрәк чагым булса.

В. Карт, авырлык белән генә торып, өенә юл тотты. Кичен механизатор улы эштән кайткач, Чишмә хакында сүз кузгатты. Тик ул елмаеп кына куйды. Шәһәрдә яшәүче уллары белән сөйләшү дә нәтиҗә бирмәде.

Г. Аптырагач, бабай оныгы белән сөйләшеп карарга уйлады. Бәхеткә, Инсаф аны аңлады. Икенче көнне үк, көрәк тотып, Чишмә буена төште. Барлык чүп-чарны җыеп, җиргә күмде. Чишмә юлын чистартып тирәнәйтте.

Д . Хәлсезләнгән чишмә җиңел сулап куйды.

-Рәхмәт сиңа, Инсаф, - диде ул, ягымлы челтерәү белән. – инде суымнан авыз ит. Шифасы тисен үзеңә.

Е. Инсаф учларын тутырып су алды. Чишмә суы бик тәмле, тирә-якта кошлар сайрый, дөнья да ямьле иде. Ышанып та булмый: боларның барысы да юкка чыгарга мөмкин иде бит... (Ф. Зарифтан)

3 нче  бүлек

18.  

19.  

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

                                                                       4 нче бүлек

33.

Скажите, в котором часу начинается урок татарской литературы.

34.

Спросите у одноклассника, нет ли у него новой тетради.

35.

Поинтересуйтесь у друга (подруги), произведения какого писателя он (она) любит читать.

36.

Скажите, какие виды спорта вам нравятся.

37.

Уточните у прохожего, где находится театр имени Карима Тинчурина.

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

...Мәктәптә минем рус, татар, әрмән милләтеннән булган сыйныфташларым һәм дусларым бар. Без бергә укыйбыз, ял итәбез, бәйрәмнәрне, кичләрне бергә үткәрәбез. Без бер-беребезгә кунакка да йөрибез.

...Ә синең башка милләттән булган дусларың бармы? Синең шәһәрдә (авылда) кайсы милләт вәкилләре яшиләр? Син башка милләтләрнең бәйрәмнәре, гореф-гадәтләре турында нәрсәләр беләсең?

4 нче вариант

2 нче бүлек

    Җир шарының бер шәһәрендә яшәгән, ди, бик кире малай. Ул әти сүзен дә тыңламаган, әни киңәшләренә дә колак салмаган, һаман киресен эшләгән.

    Әти-әнисе, нишләргә дә белмәгәч, аны авылга әбисенә кайтарган. Тик малай әбисенә дә каршы эндәшкән.

    Беркөн әбисе оныгына:”Улым, әйдә, урманга барып кайтыйк. Әзрәк башың да ял итәр. Һаман телевизор, компьютер артында утырып булмас бит инде,” – дигән.

    Малай урманга барырга бик теләп ризалашкан. Әби белән онык урманга киткәннәр. Бара торгач, алар бер аланга килеп чыкканнар. Ә алан уртасында ике чәчәк үсеп утыра, ди. Бер чәчәк янып тора, ә икенчесе кап-кара икән. Малай әбисенә: “Икесе дә бер үк җирдә үскән чәчәкләрнең берсе нигә каралган? Бер дә чәчәккә охшамаган ул. Әйдә, аны йолкып ташлыйбыз”, - дигән.

    Әбисе исә оныгына болай дип җавап биргән:

    - Улым, янып торган чәчәк яхшы күңелле кешегә, ә карасы сиңа охшаган. Әйдә, без чәчәкне өзмичә генә терелтеп карыйк. Син тәртипле булсаң, олыларга каршы дәшмәсәң, күңелең дә сафланыр. Боларны белеп, кара чәчәк тә янып тора башлар.

    Малай әбисенең сүзләрен бик яхшы аңлаган һәм исендә калдырган. Шул вакыттан җир йөзендә акыллы, тәртипле, уңган малайлар саны тагын бергә арткан.    

                                                                                                             (Р.Гафуровтан)                                                                                                        

9.  Бер тыңлаусыз малай яшәгән.

1. текстка туры килә                                                            2) текстка туры килми          

10.  Малайны әбисе янына күрше шәһәргә илтәләр.

1. текстка туры килә                                                           2) текстка туры килми        

11.  Малай әбисенең генә сүзләрен тыңлый.

1. текстка туры килә                                                            2) текстка туры килми          

12. Беркөнне әби белән малай урманга баралар.

1. текстка туры килә                                                            2)     текстка туры килми          

13.  Алар аланда ике янып торган чәчәк күрәләр.

1. текстка туры килә                                                            2) текстка туры килми          

14.  Малай, гаңәпләнеп, әбисеннән сорый.

1. текстка туры килә                                                              2) текстка туры килми        

15. Бер чәчәкне өзеп атарга булалар.

1. текстка туры килә                                                                2) текстка туры килми                            

16. Малай тәртиплеләнә.  

1. текстка туры килә                                                            2) текстка туры килми

1. Кырмыскаларның файдасы                                           5. Урманның саф һавасы

2. Кошларның өлеше                                                            6. Табигый даруханә

3. Зыянга киткән көч                                                            7. Гаеплеләр билгеле

4. Аланны төзекләндерерләр                                               8. Аланны туздырганнар

А. Бүген урман җәнлекләре һәм кош-кортлары бик ачулы. Кичә генә чәчәк аткан аланны танырлык түгел. Агач төбенләге кырмыска йорты да , куе куаклыктагы кош оялары да туздырылган, үләннәр тапталган. Тирә-якта чүп-чар аунап ята.

Ә. Әйе, ял итәргә килгән кешеләрнең эше бу. Алар гына моңа сәләтле. Биредә якшәмбедә алар гына булдылар.

Б. Ә бит урман җәнлекләре, кош-кортларының  бер генә көне дә файдалы эшсез үтми. Кырмыскалар – урман санитарлары. Алар тирә-якны зарарлы бөҗәкләрдән  чистарталар.

В. Кошлар да, балаларын тәрбияләү белән бергә, үсемлекләрне, агачларны зарарлы бөҗәкләрдән коткаралар. Әле шуның өстенә, матур сайраулары белән, безнең күңелләрне күтәрәләр, яхшы кәеф өстиләр.

Г.  Ә төрле-төрле үләннәр, хуш исле чәчәкләр, урман җиләк-җимешләре менә дигән табигый дәва бирәләр бит! Урман – табигый даруханә. Барлык авырулардан да монда дәва табарга мөмкин.

Д. Әле кешеләр, оялмыйча, үзләрен акыллы, көчле дип атыйлар. Әнә карагыз әле. Чынлыкта, аларның көче ямьле, шифалы әйләнә-тирәне җимерүгә китә бит!

Е. Ә урман хуҗалары нишләсен инде? Бу тәртипсезлекләрне, әлбәттә, алар торгызырлар. Йортларын да яңадан ясарлар, кош ояларын да төзекләндерерләр. Ләкин күңелләрендәге яралары тиз генә төзәлмәс шул, кәефләре күтәрелмәс. Кешеләргә бөтенләй үпкәләмәсәләр ярый инде.

3 нче  бүлек

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

                                                                       4 нче бүлек

33.  Познакомьте классного руководителя со своими родителями.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

34.  Уточните у продавца, сколько стоит сахар.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

35. Поинтересуйтесь у брата, где он побывал в прошлое воскресенье.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

36. Спросите, у кого имеется билет на дневной сеанс.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

37. Пожелайте одноклассникам приятного аппетита..

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

 ... Кичә мин чит илдә укучы дустым белән Интернет аша аралаштым. Ул миңа үзенең дәресләре, дәреслекләре турында сөйләде. Мин дә безнең мәктәптәге яңалыкларны аңа җиткердем.

  .... Синең дусларың белән Интернет аша аралашканың бармы? Сез күбрәк нәрсә турында сөйләшәсез? Синең дусларыңа җиткерерлек нинди яңалыкларың бар?

5 нче вариант

1 нче бүлек

Место действия:

1. Авылда;    2. Даруханәдә;     3. Стадионда;       4. Мәктәптә;      5. Кибеттә.

    Утверждения:

   1.  Сөйләүче аралашу төрләре турында әйтә.

   2. Сөйләүче  балаларның аралашуы  турында әйтә.

   3. Сөйләүче аралашуда иң мөһим чара турында әйтә.

   4. Сөйләүче килешеп эшләү турында әйтә.

   5. Сөйләүче җәмәгать урыннарда аралашу турында әйтә.

   6. Сөйләүче аралашу  кагыйдәләре турында әйтә.

3. Мансур ... барырга җыена.

1) бәйрәмгә

2) дустының туган көненә

3) ярышка

4. Мансур ... белән шөгыльләнә.

1) дзюдо

2) тимераякта шуу

3) көрәш

5. Мансурның иң зур хыялы - ...  .

1) чит илгә китү

2) Россия командасында булу

3) республикада җиңү

6. Саниянең дус кызы - ... .

1) Гөлназ

2) Галия

3) Гүзәл

7. Гүзәл туган көнен ... бәйрәм итә.

1) кафеда

2) өйдә

3) бакчада

8. Сания Мансурга  ... тели.

1) сәламәтлек

2) бәхетләр

3) җиңүләр

2 нче бүлек

      Дөньяда ике көч бар: ут һәм су. Шушы ике көчтән башка тормыш юк. Акыл белән файдалана белсәң, алар икесе дә - кешеләрнең дуслары, ярдәмчеләре. Безнең авыл Ык елгасы буена урнашкан. Ык елгасы безне матурлык фәненә өйрәтте. Елга буендагы биек таулар, зәңгәр урманнар, аланнарында үскән җир җиләкләре бала чакта укыган гаҗәеп бер китапның сихри рәсемнәре кебек күз алдында тора.

     Эштән арып кайткан апалар һәм абыйлар, кояш баегач, Ык буена су керергә китәләр иде. Кичләрен су май кебек җылы. Монда бөтен авыл коена. Яшьләрнең шатлыклы шау-шулары, балаларның ярдан сикерүләре – бөтенесе, бергә кушылып, әллә нинди авазлар тудыра. Ык суы үзенең җылылыгы белән тәнеңдәге арыганлыкны юа. Ә бер-берең белән аралашу, шаяру, мәзәк сүз әйтешүләр рухыңа көч бирә. Ык – яшьләрнең очрашу урыны да.

     Ыкның тәмле балыклары турында тирә-якта яхшы беләләр. Безнең авылда иң зур сый – Ык балыгы.

     Безнең авылда ут белән су янәшә яши. Авылыбыз янында буровойлар күп иде. Анда факеллар яна иде. Ә хәзер андый факеллар күренми, чөнки хуҗалыкта газ киң кулланыла. (Ф.Яруллин)

9.  Ут белән судан башка да яшәргә мөмкин.

1. текстка туры килә                                                            2) текстка туры килми          

10.  Ут белән су кешеләргә ярдәм итә.

1. текстка туры килә                                                           2) текстка туры килми        

11.  Табигать кешеләрне матурлыкка өйрәтә.

1. текстка туры килә                                                            2) текстка туры килми          

12. Иртән елга суы бик җылы була.

1. текстка туры килә                                                            2)     текстка туры килми          

13.  Су коенырга килгән яшьләр шаулашмыйлар.

1. текстка туры килә                                                            2) текстка туры килми          

14.  Рухың көчле булсын өчен, кешеләр белән аралашырга кирәк.

1. текстка туры килә                                                              2) текстка туры килми        

15. Авылда балык белән сыйларга яраталар иде.

1. текстка туры килә                                                                2) текстка туры килми                            

16. Авылларда  газдан файдаланмыйлар әле.

1. текстка туры килә                                                            2) текстка туры килми

1. Дус кызының үтенече                                                      5. Үз песиләренең акыллылыгы

2. Песи баласының тәрбиясезлеге                                     6. Үз песиләренең матурлыгы

3. Балаларның песи баласын тәрбияләүләре                  7. Дус кызының гаҗәпләнүе

4. Песиләр тычкан тота                                                       8. Песинең иркәләнүе

А. Безгә аклы- сарылы песи баласы кереп ияләште. Үзебезнең бер песиебез бар иде инде. Ул песиебез үзе ап-ак, маңгаенда кара тап бар. Төсе матур булганы өчен генә түгел, без аны акыллы булганы өчен дә яратабыз.

Ә. Песиебез бик шаян булса да, ашамлыкка тими. Күршеләргә дә кереп йөрми. Песиебезне мактаганда, мине дә мактыйлар. Аны Гөлкәй шулай өйрәткән инде, диләр.

Б. Ә күршедән кергән песи баласы бик тәртипсез булып чыкты. Бертуктаусыз 2мияу-мияу” ди.  Ашарга биргәч, ризыкны төрле җиргә өстерәп алып китә, идәнне пычрата. Өстәлгә менеп, икмәк кисәкләрен  дә тартып төшерә. Тагын әллә нинди тәртипсезлекләр эшли.

В. Беркөнне минем белән уйнарга дус кызым Мәйсәрә керде. Ул  бездәге песи баласын күргәч исе китеп:

    - Абау, бу юньсез песине нигә керттегез? Ул инде бик күп кешегә йөрде. Бездә дә булды. Аны Рәисәләр дә, Әнисәләр дә куып чыгардылар, ул – акылсыз песи,  - диде.

Г.  - Ә мин аны куып чыгармыйм, тәртипкә өйрәтәм, - дидем мин. Абыем Шамил дә:

     - Тәрбияләп карыйк, өйрәнмәсә үзенә үпкәләр, - диде. Без Шамил абыем белән песине өйрәтә башладык. Аңа ашарга да, йокларга да урыннар әзерләдек. Бер ай эчендә ул бөтенләй үзгәрде: матурланды, акыллыланды.

Д. Хәзер Мәйсәрә, безгә уйнарга кергәч, аны күреп, матурлыгына, тәртипле булуына кызыга.

    - Сезнең үз песиегез бар бит, монысын миңа бир әле, - дип сорый ул миннән. Шамил дә, мин дә көләбез.

   - Без үзебез аны шундый итеп  тәрбияләдек, хәзер беркемгә дә бирмибез, - дибез.  

Е. Песи, безнең сүзләрне аңлаган кебек, минем алдыма кереп утыра да, сырпаланып, койрыгын болгый.

3 нче  бүлек

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

                                                                       4 нче бүлек

33.  Поздравьте друзей, победивших  в первенстве школы по волейболу.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

34.  Уточните у родителей, где будете отмечать 80-летие бабушки.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

35. Поинтересуйтесь у друга (подруги), почему ему (ей) нравится профессия врача.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

36. Спросите, у учителя татарского языка, когда вы пойдете с классом в музей Мусы Джалиля.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

37. Поздравьте одноклассника с днем рождения и пожелайте ему здоровья, счастья и успехов.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

 ...  Безнең мәктәптә бик күңелле кичә үткәрелде. Ул Халыкара туган тел көненә багышланган иде. Безнең мәктәптә уннан артык милләт балалары укый. Алар туган телләре турында кызыклы чыгышлар ясадылар.

   ... Ә сезнең мәктәптә Халыкара туган тел көнен ничек билгеләп үтәләр? Сездә нинди чаралар үткәрелә? Синеңчә, туган телләрне саклау өчен, нәрсәләр эшләргә кирәк?

Татар теленнән

Дәүләт йомгаклау аттестациясенең

С1 биреме буенча хат үрнәкләре

1 нче вариант

Бирем. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сүздән торырга тиеш.

   ... Мин әдәбият белән тарихтан имтиханга әзерләнәм.  Имтиханнарны яхшы тапшыру өчен, күп белергә кирәк.

      Син кайсы фәннәрдән имтихан бирәчәксең? Сиңа телдән имтихан тапшыру ошыймы яки язмачамы? Син имтиханнарга ничек әзерләнәсең?

     Исәнме, дустым Алия!  Күп сәлам белән сиңа дустың Марина хат яза.  Әти-әниеңә, әбиеңә, дусларыңа миннән күп сәлам тапшыр.

      Алия, мин синең хатыңны алдым. Хат язуың өчен бик зур рәхмәт, мин аны бик кызыксынып укыдым.   Син  имтиханнарга ничек әзерләнү турында сорагансың. Дустым, без быел имтиханнарны  яңа формада бирәчәкбез.  Әлбәттә, имтиханнарны яхшы тапшыру өчен, тырышып әзерләнергә кирәк. Мин дүрт фәннән имтихан тапшырырга телим: математикадан, рус теленнән, татар теленнән һәм инглиз теленнән.   Бу фәннәр буенча мәктәптә оештырылган түгәрәкләргә йөрим, дәресләрдә укытучыларны игътибар белән тыңлыйм. Дусларым белән буш вакытта да өстәмә шөгыльләнәбез.

     Алия, үзеңнең хәлләрең ничек, авырмыйсыңмы?  Мәктәптә, авылыгызда нинди яңалыклар бар? Ял көннәрен ничек үткәрәсең? Барысы турында да яз, мин синнән хат көтәм.

                                                     Сагынып, дустың Марина.

                 25 нче октябрь.

      Исәнме, дустым Алмаз! Сиңа сәлам белән            дустың Артем хат яза. Әти-әниеңә, дусларыңа, Алинага миннән  сәлам .

      Алмаз, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт. Син имтиханнарга әзерләнү турында язгансың.  Без дә имтиханнарга әзерләнә башладык. Без имтиханнарны яңа формада бирәчәкбез. Бу, әлбәттә, җиңел түгел. Имтиханнарга бик тырышып әзерләнергә кирәк.  Без дүрт фәннән имтихан бирәчәкбез.  Мин математикадан, рус һәм татар теленнән, биологиядән имтихан бирергә уйлыйм, шуңа күрә бу фәннәрне аеруча тырышып өйрәнәм,  дәрестә укытучыларны игътибар белән тыңлыйм, курсларга йөрим. Имтиханнарны яхшы тапшырып, колледжка укырга керегә телим.

        Алмаз, синең хәлләр  ничек?  Хәзер дә хоккей белән шөгыльләнәсеңме? Буш вакытыңны ничек уздырасың? Шулар турында хат яз, көтәм.

Дустың Артем.

18 нче октябрь.

2 нче вариант

     Бирем. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сүздән торырга тиеш.

     Җәй көне без гаиләбез белән диңгездә ял иттек. Анда су коендык, кояшта кызынды, экскурсияләргә йөрдек.

     Җәен каникулны ничек үткәрдең? Син кайларда булдың? Сиңа җәйге ял ошадымы?

       Исәнме, дустым Миләүшә! Сиңа күп сәламнәр белән дустың Настя хат яза. Әти-әниеңә, апаңа, дусларыңа миннән сәлам әйт.

    Дустым, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт сиңа!   Син, чынлап та, җәйне бик күңелле һәм файдалы үткәргәнсең. Интернетта фотоларыңны да карадым. Искиткеч матур!

     Минем дә җәйге ялым бик күңелле булды. Башта мин әбием янына авылга кайттым. Анда әбиемә бакчада булыштым, дусларым белән су коенырга, җиләк җыярга бардым. Кич белән клубка дискотекага йөрдек. Кыскасы, авылда миңа бик ошады. Июль  аенда мин “Кама” лагерында ял иттем. Лагерьда да бик рәхәт һәм күңелле булды – экскурсияләргә йөрдек, дельфинарийга, аквапаркка бардык, төрле кызыклы ярышларда, уеннарда катнаштык. Лагерьда мин бик күп яңа дуслар таптым,  хәзер дә алар белән Интернет аша аралашам. Җәй бик күңелле, шулай да мин мәктәпне, сыйныфташларымны сагындым.

       Миләүшә, үзеңнең хәлләрен ничек? Каникулны ничек үткәрдең? Буш вакытыңда нәрсәләр белән шөгыльләнәсең? Барысы турында да яз, мин синнән хат көтәм.

                                                     Сагынып, дустың Настя.

16 нчы сентябрь

   Исәнме, дустым Руслан! Сиңа дустың Рома хат яза. Әти-әниемнән, абыем Сашадан сиңа бик күп сәлам.

    Руслан, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт.  Минем фикеремчә, синең җәйге ялың бик күңелле булган.

       Мин дә җәйге каникулларны бик яхшы уздырдым. Без дустым Андрей белән “Чайка” спорт лагерында ял иттек. Анда без спорт белән шөгыльләндек, эксрусияләргә йөрдек, су коендык. Лагерьда мин яңа дуслар таптым, без хәзер дә аралашабыз,  буш вакытыбызны бергә үткәрәбез, спорт сараена йөрибез. Җәй көне без гаиләбез белән  Казанга бардык. Казан – бик матур шәһәр, анда тарихи урынннарда булдык, музейга кердек. Аквапарк та бик ошады.  Кыскасы, миңа җәйге ял бик ошады.

     Руслан, синең хәлләр ничек, авырмыйсыңмы?  Буш вакытыңда ниләр эшлисең? Нинди яңалыкларың бар? Шулар турында яз.

Дустың Роман.

12 нче сентябрь.

3 нче вариант

     Бирем. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сүздән торырга тиеш.

  ... Күптән түгел минем туган көнем булды. Дусларым безгә кунакка килделәр. Без бергәләп күңел ачтык.  Туган көнем – минем яраткан бәйрәмем.

            Синең туган көнең кайчан? Син бу көнне ничек бәйрәм итәсең? Сиңа тагын нинди бәйрәмнәр ошый?

Исәнме, дустым Миләүшә! Сиңа күп сәламнәр белән дустың Настя хат яза. Әти-әниеңә, апаңа, дусларыңа миннән сәлам әйт.

    Дустым, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт сиңа!   Интернетта синең туган көн фотоларыңны да карадым. Бик матур фотолар.

   Минемчә дә, туган көн – күңелле бәйрәм ул. Минем туган көнем  30 нчы ноябрьдә. Мин бу көнне көтеп алам. Бәйрәмгә сыйныфташларымны, дусларымны чакырам. Әнием белән бергә бәйрәм табыны әзерлибез, салатлар ясыйбыз. Кунаклар килгәч, төрле кызыклы уеннар уйныйбыз, биибез, конкурслар оештырабыз, күңел ачабыз. Соңыннан мин, алып килгән бүләкләр өчен рәхмәт әйтеп, кунакларны озатам.

    Мин, гомумән, бәйрәмнәрне бик яратам. Яңа елны, әти-әниемнең, апамның туган көннәрен без бик күңелле уздырабыз. Ә дусларым белән Сабантуйда бергә күңелле ял итәбез.

    Миләүшә, үзеңнең хәлләрен ничек? Каникулны ничек үткәрдең? Буш вакытыңда нәрсәләр белән шөгыльләнәсең? Барысы турында да яз, мин синнән хат көтәм.

                                                     Сагынып, дустың Настя.

16 нчы декабрь

4 нче вариант

     Бирем. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сүздән торырга тиеш.

       Кичә мәктәбебездз Габдулла Тукайга багышланган Шигърият бәйрәме булды.  Бәйрәмдә танылган татар шагыйрьләре, укытучылар, укучылар катнашты.

     Синең мәктәбеңдә татар шагыйрьләренә багышланган бәйрәмнәр буламы? Син Муса Җәлил иҗаты белән танышмы? Яраткан шагыйрең кем, аның иҗаты сиңа ни өчен ошый?

         Исәнме, дустым Ләйсән! Сиңа күп сәламнәр белән дустың Марина  хат яза. Әти-әниеңә, апаңа, дусларыңа миннән сәлам әйт.

    Дустым, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт сиңа!   Синең хатларың һәрвакыт бик кызыклы, мин аларны бик яратып укыйм.

     Ләйсән, безнең мәктәптә дә бәйрәмнәр бик еш була.Без татар һәм рус язучыларының иҗатына багышланган кичәләрне еш уздырабыз. Г. Тукай, М. Җәлил, Ф. Яруллин, Р. Вәлиев һәм башка шагыйрьләргә багышланган кичәләр була. Бу атнада герой-шагыйрь Муса Җәлил иҗатына багышланган зур кичә үткәрдек. Аның  Бөек Ватан сугышындагы батырлыгы, иҗаты турында бик күп өйрәндек, шигырьләрен ятладык. Безнең сыйныф укучылары аның “Кызыл ромашка” шигырен сәхнәләштерде.  

      Миңа тагын Шәүкәт Галиевның шигырьләре бик ошый. Аның шигырьләрендә юмор бик күп, тиз истә калалар.

    Ләйсән, син бит үзең дә бик укырга яратасың. Миңа үзең яраткан язучылар, аларның әсәрләре турында яз әле. Синнән хат көтеп калам.

Сине сагынып, дустың Марина.

3 нче апрель

5 нче вариант

     Бирем. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сүздән торырга тиеш.

          Мин йөзү белән шөгыльләнәм. Атнага ике тапкыр бассейнга йөрим. Йөзү буенча ярышларда да катнашам.

         Син спорт белән шөгыльләнәсеңме? Син спорт секциясенә йөрисеңме? Спорт ярышларында катнашканың бармы?

     Исәнме, дустым Марат! Сиңа күп сәламнәр белән дустың Алеша хат яза. Әти-әниеңә, апаңа, дусларыңа миннән сәлам әйт.

      Дустым, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт сиңа!    Сине йөзү ярышында беренче урын алуың белән котлыйм! Син молодец!

       Мин дә спортны яратам. Миңа йөзү, чаңгыда шуу, волейбол, баскетбол уйнау бик ошый.  Ике  ел  волейбол секциясенә йөрдем. Безнең мәктәпнең волейбол командасы шәһәр буенча икенче урынны алды.  Бу – безнең өчен зур уңыш, әлбәттә. Кызганычка каршы, бу уку елында минем вакытым бик аз, шуңа күрә мин хәзер волейбол белән шөгыльләнмим.  Имтиханнарга әзерләнү өчен курсларга йөрим.

    Марат, синең хәлләрен ничек? Син имтиханнарга ничек әзерләнәсең? Нинди әзерлек курсларына йөрисең? Шулар турында хат яз.

Синнән хат көтеп, дустың  Алеша

20 нче апрель

6 нчы вариант

     Бирем. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сүздән торырга тиеш.

    Миңа информатика дәресләре ошый, чөнки компьютер программалары белән кызыксынам. Мин дусларым белән электрон почта яки социаль челтәр аша аралашырга яратам. Дәресләргә әзерләнгәндә, Интернеттан файдаланам.

 Ә син компьтер белән дусмы? Син электрон почта аша кемнәр белән аралашасың? Сине кайсы социаль челтәрдән табып була?

     Исәнме, дустым Айгөл! Сиңа күп сәламнәр белән дустың Алена хат яза. Әти-әниеңә, апаңа, дусларыңа миннән сәлам әйт.

      Дустым, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт сиңа!     Синең хатларың һәрвакыт бик кызыклы, мин аларны бик яратып укыйм.

     Син бик дөрес язасың, хәзер укуны да, тормышны да Интернеттан башка күз алдына китереп тә булмый. Компьтер -  хәзер безнең иң якын дустыбыз. Дәресләрдә куллану өчен кирәкле материалларны, презентацияләрне мин компьютерда эшлим яки Интернеттан табам. Дусларым, сыйныфташларым белән дә мин күбрәк Интернет аша аралашам. Интернет аша мин  Англиядән  Эрина исемле кыз белән таныштым. Без аның белән скайпта еш сөйләшәбез, ул миңа инглиз телен яхшырак өйрәнергә булыша. Мине “Сыйныфташлар” яки “Контактта” челтәрендә табарга мөмкин. Минем электрон адресым:........ . Мин синең белән дә интернетта аралашырга телим.

       Айгөл, синең хәлләрең ничек? Тугызынчы сыйныфны тәмамлагач, син кайда укырга телисең? Киләчәккә планнарың нинди? Шулар турында яз.

Синнән хат көтеп, дустың Алена.

8 нче май, 2013 нче ел.

7 нче вариант

     Бирем. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сүздән торырга тиеш.

         Мин киләчәк тормышым турында уйланам. Һөнәрне дөрес сайлау кеше язмышында зур роль уйный.

       Смн киләчәктә кем булырга телисең? Әти-әниең, туганнарың кем булып эшли, алар сиңа нинди киңәшләр бирәләр? Сиңа тагын нинди һөнәрләр ошый?

          Исәнме, дустым Алсу! Сиңа күп сәламнәр белән дустың Карина хат яза. Әти-әниеңә, апаңа, дусларыңа миннән сәлам әйт.

      Дустым, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт сиңа!    Син табиб һөнәре турында язгансың. Минемчә, син бик яхшы, мәрхәмәтле табиб булырсың.

       Чынлап та, тормышта бик күп һөнәрләр бар: укытучы, табиб, сатучы, инженер, шофер һәм башкадар. Хәзер менеджер, брокер, промоутер кебек яңа һөнәрләр дә барлыкка килде. Шулар арасыннан үзең яраткан профессияне сайлау җиңел түгел.   Минем туризм белән бәйле һөнәр сайлыйсым килә. Төрле илләрдә булырга, туристик бизнес ачарга телим. Мин бик тырышып инглиз телен, географияне өйрәнәм, башка фәннәрдән дә яхшы укырга тырышам.

    Минем әти-әнием – югары белемле белгечләр. Әнием – экономист, әтием – заводта мастер. Алар үз эшләрен яраталар һәм миңа да үзем яраткан эшне сайларга киңәш бирәләр.  

     Гомумән, миңа күп һөнәрләр ошый. Кайчакта минем дизайнер  яки эколог буласым килә.  Үзем яраткан һөнәрне табармын дип уйлыйм.

    Мин сиңа бик күп яздым. Үзеңнең хәлләрең ничек? Ничек укыйсың, имтиханнарга ничек әзерләнәсең? Әти-әниең авырмыймы? Шулар турында яз, дустым.

Синнән хат көтеп, дустың Карина.

24 нче май, 2013 нче ел.

8 нче вариант

     Бирем. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сүздән торырга тиеш.

    ... Әйе, мин үзем дуслыкның кадерен беләм дип уйлыйм. Минем дусларым күп. Алар – бик күңелле кешеләр.

     Син дуслык кирәк дип саныйсыңмы? Синең дусларың бармы? Сез дуслар белән бергә нәрсәләр эшлисез?

     Исәнме, дустым Алсу! Сиңа күп сәламнәр белән дустың Регина хат яза. Әти-әниеңә, апаңа, дусларыңа миннән сәлам әйт.

      Дустым, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт сиңа!   Синең дусларың турында уку миңа да бик кызык булды.

    Мин дә сиңа үземнең дусларым турында язарга телим.  Минем фикеремчә, дусларсыз яшәп булмый. “Йөз сум акчаң булганчы, йөз дустың булсын!” – дигән мәкаль дә бар. Бу бик дөрес сүзләр. Минем дә дусларым күп, ләкин иң якын дусларым икәү генә. Алар -  Алена һәм Карина. Без беренче сыйныфтан ук бергә укыйбыз. Дусларым – бик акыллы, яхшы кызлар. Алар – ышанычлы дуслар. Без һәрвакыт бер-беребезгә булышабыз, бергә өй эшләрен эшлибез, курсларга йөрибез, буш вакытыбызны да бергә уздырабыз.   Тагын без спорт белән шөгыльләнәбез,  киноларга-концертларга да бергә барабыз. Интернетта да еш аралашабыз. Безгә бергә бик күңелле.    

       Дустым, синең хәлләрең ничек? Җәйге ялларны ничек уздырырга телисең?  Киләчәккә планнарың нинди? Хатыңда шулар турында яз.

 Синнән хат көтеп, дустың Регина.

14 нче май, 2013 нче ел.

9 нчы вариант

     Бирем. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сүздән торырга тиеш.

    ... Минем Казан шәһәрендә булганым юк, ләкин аны бик нык күрәсем килә.

       Казан шәһәренә кайчан нигез салынган? Казанда нинди истәлекле урыннар бар? Казанда нинди үзгәрешләр бара?

     Исәнме, дустым Айгөл! Сиңа күп сәламнәр белән дустың Даша хат яза. Әти-әниеңә, апаңа, дусларыңа миннән сәлам әйт.

      Дустым, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт сиңа!     Синең хатларың һәрвакыт бик кызыклы, мин аларны бик яратып укыйм.

      Син Казан шәһәре турында сорагансың. Кызганычка каршы, минем дә Казанда булганым юк. Шулай да мин Казан турында бик күп беләм, чөнки без татар теле дәресләрендә башкалабыз турында төрле кызыклы мәгълүмат алдык. Интернетта да Казан турында материал  күп.

      Казан – борынгы шәһәрләрнең берсе. Казан турында тарихи истәлекләрдә иң беренче тапкыр 1177 нче елда искә алынган.   нче елда башкалабыз үзенең меңъеллыгын бәйрәм итте. Казанда истәлекле урыннар бик күп. Иң матур урыннары – Казан Кремле, Сөембикә манарасы, Кол  Шәриф мәчете, Благовещение соборы.  Сынлы сәнгать музее, Татарстан Республикасының Милли китапханәсе дә бик матур тарихи биналарда урнашкан.

    Соңгы елларда Казанда бик күп үзгәрешләр булды, чөнки 2013 нче елның җәендә монда Универсиада уеннары үткәрелде. Казанда яңа спорт корылмалары, метро станцияләре, Универсиада авылы төзелде. Минем аларны бик күрәсем килә.

     Дустым, синең хәлләрең ничек? Җәй көне Казанга килергә уйламыйсыңмы? Гомумән, җәйге ялларны ничек уздырырга телисең? Хатыңда шулар турында яз.

Синнән хат көтеп, дустың Даша.

14 нче май, 2013 нче ел.

10 нчы вариант

Бирем. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сүздән торырга тиеш.

Һәр кешенең йөрәгенә якын, җанына җиңеллек бирә торган яраткан урыны була. Минем өчен ул − туган шәһәрем. Туган ягын яратмаган кешеләрне мин күз алдыма да китерә алмыйм.

...Туган авылың (шәһәрең)турында  нәрсәләр беләсең?  Анда нинди истәлекле урыннар бар? Туган авылыңны(шәһәреңне) яратасыңмы?

Исәнме, дустым Ренат! Сиңа күп сәламнәр белән дустың Регина хат яза. Әти-әниеңә, апаңа, дусларыңа миннән сәлам әйт.

      Дустым, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт сиңа!   Синең туган шәһәрең турында уку миңа да бик кызык булды.

     Мин дә сиңа үземнең шәһәрем турында язарга телим.       Мин Түбән Кама шәһәрендә яшим.Безнең шәһәр Кама елгасы буенда урнашкан.    Түбән Кама – яшь, матур , яшел шәһәр. Шәһәрдә 40 ка якын микрорайон бар.  Шәһәребездә 260 меңнән артык кеше яши. Түбән Кама – күпмилләтле шәһәр, анда 50 дән артык милләт кешесе бар.

      Шәһәрдә матур, истәлекле урыннар күп. Иң матур урын – Лемаев мәйданы. Лемаев мәйданында “Җәлил” ял үзәге, матур фонтаннар, кафелар бар. Без тагын Кызыл Чишмәдә,  яңа Нефтехимиклар паркында,  аттракционнарда ял итәргә яратабыз.

        Шәһәребездә уку йортлары бик күп. Бу- мәктәпләр, колледжлар, лицейлар һәм институтлар.

  Безнең шәһәр- зур промышленность үзәге, монда химия комбинаты, шиналар заводы, яңа Танеко заводы төрле продукцияләр чыгара.  

       Мин үземнең туган шәһәремне бик яратам.

     Дустым, синең хәлләрең ничек? Җәй көне безнең шәһәргә кунака кил.  Гомумән, җәйге ялларны ничек уздырырга телисең? Хатыңда шулар турында яз.

Синнән хат көтеп, дустың Регина.

14 нче май, 2013 нче ел.

11 нче вариант

Бирем. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сүздән торырга тиеш.

Меңләгән, миллионлаган кешеләр спорт яраталар, чөнки ул сәламәтлекне сакларга, үзеңне яхшы хис итәргә ярдәм итә. Соңгы елларда илебездә спортка аеруча зур игътибар бирелә башлады. Спортның бөтен төрләре буенча Спорт Сарайлары ачылды.

...Сиңа  нинди  спорт төре ошый?Нинди секциягә йөрисең?Спорт турында китаплар укыйсыңмы?

Исәнме, дустым Марат! Сиңа күп сәламнәр белән дустың Алеша хат яза. Әти-әниеңә, апаңа, дусларыңа миннән сәлам әйт.

      Дустым, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт сиңа!    Сине йөзү ярышында беренче урын алуың белән котлыйм! Син молодец!

       Мин дә спортны яратам. Миңа йөзү, чаңгыда шуу, волейбол, баскетбол уйнау бик ошый.  Ике  ел  волейбол секциясенә йөрдем. Безнең мәктәпнең волейбол командасы шәһәр буенча икенче урынны алды.  Кызганычка каршы, бу уку елында минем вакытым бик аз, шуңа күрә мин хәзер волейбол белән шөгыльләнмим.  Ләкин мин спорт белән кызыксынам. Спорт ярышлары турында тапшырулар карыйм, төрле журналлар укыйм.

    Марат, синең хәлләрең ничек? Син имтиханнарга ничек әзерләнәсең? Нинди әзерлек курсларына йөрисең? Шулар турында хат яз.

Синнән хат көтеп, дустың  Алеша.

20 нче апрель.

12 нче вариант.

Бирем. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 70-80 сүздән торырга тиеш.

     ...Мин тарих фәнен яратам, чөнки укытучыбыз да бик яхшы, дәресләребез дә кызыклы үтә. Тарихи вакыйгалар турында мин бик кызыксынып укыйм.  Ә математика, физика фәннәре миңа авыр бирелә. Телләрне мин җиңел өйрәнәм.

   ...Син кайсы дәресләрне дәресләрне яратасың? Ни өчен? Кайсы фәннәрне авыр үзләштерәсең?

        Исәнме, дустым Алина! Сиңа күп сәламнәр белән дустың Карина хат яза. Әти-әниеңә, апаңа, дусларыңа миннән сәлам әйт.

      Дустым, мин синең хатыңны алдым, бик зур рәхмәт сиңа!    Син миңа яраткан дәресләрең турында язгансың.

           Алина, ә миңа математика, физика фәннәре ошый. Мин мәсьәләләр чишәргә яратам.  Татар теле дәресләрен дә яратам, чөнки алар бик кызыклы үтә. Без дәрестә сөйләшәбез, төрле диалоглар төзибез, татарча мультфильмнар карыйбыз. Миңа химия авыр бирелә.  Ләкин мин аны өйрәнергә тырышам, чөнки бу фән миңа киләчәктә кирәк булачак.

      Алина, синең хәлләрең ничек? Син имтиханнарга ничек әзерләнәсең? Нинди әзерлек курсларына йөрисең? Шулар турында хат яз.

Синнән хат көтеп, дустың  Карина.

20 нче апрель.