килешләрне ныгыту

Песнәк

Кышның салкынча гына көнен(У-в.к.) ачык форточка(Ч.к.) песнәк(Б.к.) очып керде. Фәнияр кош-кортлар(Т.к.) бик ярата иде, песнәк(Ю.к.) чиксез шатланды. Песнәк тә, җылы өй(Ю.к.) эләгүенә һәм куркытучы кеше булмаганга, өйдән тиз генә чыгып китәргә ашыкмады. Ә әнисе кайтып кергәч, Фәнияр форточка(Т.к.) яптырып куйдырды. Песнәк(Т.к.) бик тә өендә калдырасы килде аның. Ә песнәк өй(Ю.к.) ияләшергә теләмәде. Биргән ризыклар(Ю.к.) да кагылмады. Тәрәзәгә канатларын бәрә-бәрә, тышка, иркенгә омтылды. Фәнияр аны читлек(Ю.к.) яптырды. Ләкин ирек кошы тар читлек(Т.к.) үз итмәде. Боекты, саргайды. Ничектер тынып калды. Тәрәзәнең тышкы ягында чагында чырык-чырык сайрап туймаган кош, өйгә кергәч, тавышын да чыгармады. Шуннан соң Фәнияр, тәрәзә(Т.к.) ачтырып, аны тыш(Ю.к.) чыгарып җибәрде. (Фәнис Яруллин)

Песнәк

Кышның салкынча гына көнен(У-в.к.) ачык форточка(Ч.к.) песнәк(Б.к.) очып керде. Фәнияр кош-кортлар(Т.к.) бик ярата иде, песнәк(Ю.к.) чиксез шатланды. Песнәк тә, җылы өй(Ю.к.) эләгүенә һәм куркытучы кеше булмаганга, өйдән тиз генә чыгып китәргә ашыкмады. Ә әнисе кайтып кергәч, Фәнияр форточка(Т.к.) яптырып куйдырды. Песнәк(Т.к.) бик тә өендә калдырасы килде аның. Ә песнәк өй(Ю.к.) ияләшергә теләмәде. Биргән ризыклар(Ю.к.) да кагылмады. Тәрәзәгә канатларын бәрә-бәрә, тышка, иркенгә омтылды. Фәнияр аны читлек(Ю.к.) яптырды. Ләкин ирек кошы тар читлек(Т.к.) үз итмәде. Боекты, саргайды. Ничектер тынып калды. Тәрәзәнең тышкы ягында чагында чырык-чырык сайрап туймаган кош, өйгә кергәч, тавышын да чыгармады. Шуннан соң Фәнияр, тәрәзә(Т.к.) ачтырып, аны тыш(Ю.к.) чыгарып җибәрде. (Фәнис Яруллин)

Песнәк

Кышның салкынча гына көнен(У-в.к.) ачык форточка(Ч.к.) песнәк(Б.к.) очып керде. Фәнияр кош-кортлар(Т.к.) бик ярата иде, песнәк(Ю.к.) чиксез шатланды. Песнәк тә, җылы өй(Ю.к.) эләгүенә һәм куркытучы кеше булмаганга, өйдән тиз генә чыгып китәргә ашыкмады. Ә әнисе кайтып кергәч, Фәнияр форточка(Т.к.) яптырып куйдырды. Песнәк(Т.к.) бик тә өендә калдырасы килде аның. Ә песнәк өй(Ю.к.) ияләшергә теләмәде. Биргән ризыклар(Ю.к.) да кагылмады. Тәрәзәгә канатларын бәрә-бәрә, тышка, иркенгә омтылды. Фәнияр аны читлек(Ю.к.) яптырды. Ләкин ирек кошы тар читлек(Т.к.) үз итмәде. Боекты, саргайды. Ничектер тынып калды. Тәрәзәнең тышкы ягында чагында чырык-чырык сайрап туймаган кош, өйгә кергәч, тавышын да чыгармады. Шуннан соң Фәнияр, тәрәзә(Т.к.) ачтырып, аны тыш(Ю.к.) чыгарып җибәрде. (Фәнис Яруллин)

5нче сыйныф (рус төркеме) өчен әдәбияттан еллык тест.

Ф.И._______________________________________________________________

1.Назови произведения устного народного творчества:

а)шигырь, хикәя, поэма

б)табышмак, әкият, җыр, такмак, санамыш, сынамыш

в)роман, дилогия, трилогия.

2.Кто является автором сказки «Ак бүре”?

а)Г.Тукай

б)М.Җәлил

в)халык әкияте

3.Назови главных героев сказки “Өч кыз”.

а)өч кыз

б)өч малай

в)тиен, әниләре һәм өч кыз

4.Г.Тукай когда родился?

а)26 апрель, 1886 ел

б)26 апрель, 1941 ел

в)15 май, 1955 ел

5.Назови главных героев сказки “Су анасы”.

а)Су анасы һәм Шүрәле

б)Былтыр һәм Су анасы

в)Су анасы, малай һәм әнисе.

6.Кто автор произведения «Сәер планетада»?

а)Г.Тукай

б)А.Тимергалин

в)татар халык әкияте

7.Напиши коротко биографию Г.Тукая.

________________________________________________________________________________._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8.Напиши короткий пересказ рассказа «Рөстәм маҗаралары”.

________________________________________________________________________________.______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

9.Расскажи чем ты любишь заниматься в свободное время.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Тест 6и класс 14.11.24. Ф.И._______________________________________________

1.Ъ (калынлык) аеру билгесе буларак кулланыла:

А)кулъяулык                           б)игълан                     в)кәгазь

2.Ъ (калынлык) калынайту өчен кулланыла:

А)кулъяулык                           б)игълан                      в)кәгазь

3.ь (нечкәлек) аеру билгесе буларак кулланыла:

А)төньяк                                   б)сәнгать                    в)игътибар

4.ь (нечкәлек) нечкәртү өчен кулланыла:

А)төньяк                                   б)сәнгать                    в)игътибар

Тест 6и класс 14.11.24. Ф.И._______________________________________________

1.Ъ (калынлык) аеру билгесе буларак кулланыла:

А)кулъяулык                           б)игълан                     в)кәгазь

2.Ъ (калынлык) калынайту өчен кулланыла:

А)кулъяулык                           б)игълан                      в)кәгазь

3.ь (нечкәлек) аеру билгесе буларак кулланыла:

А)төньяк                                   б)сәнгать                    в)игътибар

4.ь (нечкәлек) нечкәртү өчен кулланыла:

А)төньяк                                   б)сәнгать                    в)игътибар

Тест 6и класс 14.11.24. Ф.И._______________________________________________

1.Ъ (калынлык) аеру билгесе буларак кулланыла:

А)кулъяулык                           б)игълан                     в)кәгазь

2.Ъ (калынлык) калынайту өчен кулланыла:

А)кулъяулык                           б)игълан                      в)кәгазь

3.ь (нечкәлек) аеру билгесе буларак кулланыла:

А)төньяк                                   б)сәнгать                    в)игътибар

4.ь (нечкәлек) нечкәртү өчен кулланыла:

А)төньяк                                   б)сәнгать                    в)игътибар

Мөстәкыйль эш. 8В класс. 15.11.24.

1.Сыйфат нәрсәне белдерә?

А)эшне, хәрәкәтне                            Б)предметны            В)предметның билгесен

2)Сыйфат нинди сорауга җавап бирә?

А)нинди? Кайсы?                     Б)ничек?                            В)кайда?

3)Кышкы көн, әдәби әсәр, көзге яңгыр нинди сыйфатлар?

А)асыл                                         б)нисби

4)Кызылрак, кап-кара, яшькелт, зәңгәрсу нинди сыйфатлар?

А)асыл                                         б)нисби

5)Кайсы төркемгә караган сыйфатлар дәрәҗә кушымчасы ала?

 А)асыл                                         б)нисби

Мөстәкыйль эш. 8В класс. 15.11.24.

1.Сыйфат нәрсәне белдерә?

А)эшне, хәрәкәтне                            Б)предметны            В)предметның билгесен

2)Сыйфат нинди сорауга җавап бирә?

А)нинди? Кайсы?                     Б)ничек?                            В)кайда?

3)Кышкы көн, әдәби әсәр, көзге яңгыр нинди сыйфатлар?

А)асыл                                         б)нисби

4)Кызылрак, кап-кара, яшькелт, зәңгәрсу нинди сыйфатлар?

А)асыл                                         б)нисби

5)Кайсы төркемгә караган сыйфатлар дәрәҗә кушымчасы ала?

 А)асыл                                         б)нисби

6)Бу нинди сыйфатлар? Матур, чибәр, сылу, гүзәл.

А)тамыр             б)ясалма             в)тезмә             г)парлы

7)Җөмләләрне күчереп яз, сыйфатларны билгелә.

Алмагач биеклеге күтәрелгәч тә, зәңгәр өйнең кайдалыгын билгеләде Нечкәбил: “Усаллар килеп, өйне алыштырмасыннар.” Ул өйнең төсен карады. Өй күк төсле зәңгәр иде.

8) Җөмләләрне күчереп яз, җөмлә кисәкләрен билгелә.

Болын ак, зәңгәр, сары, кызыл чәчәкләр белән тулган.Без акларын җыйдык. Никтер, акларына бал кортлары ешрак килеп куна. Аклары – безнең яраткан чәчәгебез.

6)Бу нинди сыйфатлар? Матур, чибәр, сылу, гүзәл.

А)тамыр             б)ясалма             в)тезмә             г)парлы

7)Җөмләләрне күчереп яз, сыйфатларны билгелә.

Алмагач биеклеге күтәрелгәч тә, зәңгәр өйнең кайдалыгын билгеләде Нечкәбил: “Усаллар килеп, өйне алыштырмасыннар.” Ул өйнең төсен карады. Өй күк төсле зәңгәр иде.

8) Җөмләләрне күчереп яз, җөмлә кисәкләрен билгелә.

Болын ак, зәңгәр, сары, кызыл чәчәкләр белән тулган.Без акларын җыйдык. Никтер, акларына бал кортлары ешрак килеп куна. Аклары – безнең яраткан чәчәгебез.

Тест. 9нчы сыйныф.

1.Янәшә тартыклар алдына сузык өстәлү

А)протеза                         б)эпентеза                       в)редукция

2.Янәшә тартыклар арасына сузык өстәлү

А)протеза                         б)эпентеза                       в)редукция

3.Сүз ахырына аваз өстәлү

А)эпитеза                         б)редукция                       в)апокопия

4.Басымсыз сузыкның төшеп калуы

А)эпитеза                         б)редукция                       в)апокопия

5.Иренләшкән сузыклар

А)[у ү о ө о]                       б)[о ө э и]                       в)а ә

6.Озынлыклары буенча сузыклар нинди төркемнәргә бүленәләр?

А)калын, нечкә                      Б)кыска, озын                     в)алгы рәт, арткы рәт

7.Нинди күтәрелешләр була?

А)югары урта түбән                           б)алгы рәт, арткы рәт                  в) калын, нечкә    

8.Сингармонизм нәрсә ул?

А)тартыклар я яңгырау, я саңгырау була         б)сузыкларның калынлыкта-нечкәлектә ярашуы

В)иренләшкән сузыклар

9.Татар телендә ничә сузык аваз бар?

А)18                     б)15                 в)12

10.Һәрберсенә 3 мисал яз

1-протеза (өстәл)          2-эпентеза (бүрәнә)             3-эпитеза (отпускы)          4-апокопия (минут)                  

11.Бирелгән сузыкларга характеристика бир (фонетик анализ): [а, ү ].

Тест. 9нчы сыйныф.

1.Янәшә тартыклар алдына сузык өстәлү

А)протеза                         б)эпентеза                       в)редукция

2.Янәшә тартыклар арасына сузык өстәлү

А)протеза                         б)эпентеза                       в)редукция

3.Сүз ахырына аваз өстәлү

А)эпитеза                         б)редукция                       в)апокопия

4.Басымсыз сузыкның төшеп калуы

А)эпитеза                         б)редукция                       в)апокопия

5.Иренләшкән сузыклар

А)[у ү о ө о]                       б)[о ө э и]                       в)а ә

6.Озынлыклары буенча сузыклар нинди төркемнәргә бүленәләр?

А)калын, нечкә                      Б)кыска, озын                     в)алгы рәт, арткы рәт

7.Нинди күтәрелешләр була?

А)югары урта түбән                           б)алгы рәт, арткы рәт                  в) калын, нечкә    

8.Сингармонизм нәрсә ул?

А)тартыклар я яңгырау, я саңгырау була         б)сузыкларның калынлыкта-нечкәлектә ярашуы

В)иренләшкән сузыклар

9.Татар телендә ничә сузык аваз бар?

А)18                     б)15                 в)12

10.Һәрберсенә 3 мисал яз

1-протеза (өстәл)          2-эпентеза (бүрәнә)             3-эпитеза (отпускы)          4-апокопия (минут)                  

11.Бирелгән сузыкларга характеристика бир (фонетик анализ): [а, ү ].