Ажык кичээл. Удурланышкак болгаш чоок уткалыг демдек аттары. 3 класс
план-конспект урока

Чойган Артуровна Намчыл-оол

Тыва дыл кичээлинге ажык кичээл 3 класс.

Скачать:


Предварительный просмотр:

Тыва дылда чаа билиг бээр кичээлдин конспект-схемазы

Кичээлдин темазы: «Удурланышкак болгаш чоок уткалыг демдек аттары».

Кичээлдин сорулгалары:

  1. Ооредиглиг:

демдек аттарынын дугайында билиглерни ханыладыр, удурланышкак болгаш чоок уткалыг демдек аттары-биле таныштырар, оларнын чугаага ужур дузазын билиндирер;

  1. Сайзырадыглыг:

сос курлавырын байыдып, уругларнын дыл-домаан сайзырадыр; кичээнгейин, сактып алыр чоруун болгаш боданырын сайзырадыр;

  1. Кижизидиглиг:

тыва чоннун улегер домактарынга даянып, мозу-шынары будуштуг болур чорукка кижизидер.

Планнаттынган туннелдер (ниити ооредиглиг билиглер):

  1. Предметтиг:

демдек аттарынын дугайында билиин ханыладып алыры, темага хамаарыштыр улегер домактар тып ооренири, номчаан чуулун сайгарып турда, бодунун бодалын шын, тода илередип билири; кыдыраажынга болгаш самбырага чараштыр бижиирин чедип алыры;

  1. Метапредметтиг:

Чаа чуулдерни билип алыр дээш херек материалдарны янзы-буру чуулдерден (словарьлар, номнар, интернеттен) дилеп, тып билири; бердинген мергежилгелерге хамаарыштыр бодунун бодалын тодарадып билири, ону ооренген билиинге даянып алгаш , шынзыдары; салдынган сорулгаларга дууштур планнаанын чедип алыры; эштежип, болуктеп ажылдаарынга ооренири;

  1. Бот-тускайлан онзагайлары:

Кичээлдин сорулгазын башкынын дузазы-биле тодарадыры; оларны чедип алыр ажылды эш-оору-биле база башкы-биле планнаары; бодунун болгаш эш-оорунун ажылын шын демдеглеп, унелээринге эптиг арганы башкы-биле чогаадып кылыры база ону эталон дузазы-биле хынаары; бодунун бодалын ундур чугаалаары база эштеринин бодалын хундулээри.

Кичээлдин чорудуу:

Башкынын кылыр чуулдери

Оореникчилернин кылыр чуулдери

Планнаттынган туннелдер

  1. Кичээлче киирилде.

Мендилежир.  

 Конга даажы дынналды

 Кичээнинер уруглар!

Арыг, чараш тыва дылга

Амыр-менди солушпушаан,

Кичээливис солун кылдыр

Эптиг-демниг эрттирээли!

- Ынчангаш  бот-боттарывысче  корушкеш хулумзуржуулунер уруглар. Кичээлде база шак-ла мынчалдыр хоглуг-омак  эрттиреринерни кузедим, уруглар.

-Долгандыр коруп корунерем. Богун биске оорушкулуг, анаа эвес хун. Чуге дээрге бистин кичээливиске башкылар, аалчылар келген. А бис аалчыларны ооруп уткуп алыр бис.

-Шупту кичээлге белен бе? Шын, чараш  кылдыр олургаш кичээливис эгелээлиңер, уруглар

 Удавас чуу деп байырлал боор? (Шагаа!)

-Ам чуу чылы унуп кээр? (куске)

-Эр-хейлер, Шагааны канчаар уткуп байырлаарыл? (ойнаар, хоглээр, чаагай аъш-чем чиир, аштанып-арыгланыр, сан-салыр, аалдажыр, чолукшуур, моорейлежир)

-Кандыг моорейлер эрттирер? (тывызыктажыр, улегер домактажыр, дурген-чугаалажыр, чечен-мергеннежир.дээш)

-Ол дээрге чогаалдын кандыг хевири? (улустун аас-чогаалы).

-Эр-хейлер, богун бис кичээливисте демдек аттарын  улаштыр ооренип, улустун аас чогаалынче аян-чорук кылыр бис.

Дээр-адам

Чер-ием

Авыралдыг алдын хунум

Ажыл-ишчи башкыларым

Амыр-ла,амыр!!!

Кичээлче белеткелин, кичээнгейин  оттуруп эгелээрлер.

Кичээлдин актуалдыг кезээ

Бис ам Демдек ады деп оранче аян-чорук кылыр бис.

Ол оранда оглер бар. Оглерде чуу деп состер чурттап турар-дыр тып корээлинер. Дараазында тывызыкты тывынар

  1. Делегейде 3 ак

(Эки кижинин сеткили ак,

Кырган кижинин бажы ак,

Чаш кижинин дижи ак)        

       Делегейде 3 кара

(Бак кижинин сагыжы кара,

Пар ыяштын хоозу кара,

Бай кижинин коданы кара)

Ак          кара

Ак биле кара он дээрге амыдыралда кезээде кады чоруур оннер-дир.

Сарыг шажыннын ооредии биле алырга ак он дээрге-ле аас-кежиктин, ак сеткилдин, мал-маганнын арбынны, ак чемнин элбээ деп санаттынар.

Кара он дээрге каржы, багай уулгедиглер, бак сагыштын, турегделдин ону.

 -Бо состер кандыг состер-дир?

- Бир дугаар огде кандыг уткалыг состер чурттап турар-дыр?

-Ынчангаш ак биле кара дээрге кандыг состер-дир, уруглар?

Удурланышкак уткалыг состер деп саазынны самбырага чыпшыртыр.

- Эр-хейлер, 1 ги огнун адын тып алдывыс.

- Ам 2 дугаар огнун адын тывар бис.

Хензиг, бичии боттуг

Бора он чучактыг (бора-хокпеш)

Бора-хокпеш деп кушту кым коргенил?

Хензиг, бичии деп состернин утказын канчаар билип тур силер?

Ак-кара, хензиг-бичии деп состер чуу деп айтырыгга харыылаттынарыл?

-Кандыг деп айтырыгга харыылаттынар состерни чуу деп чугаа кезээ дээрил?

-домакка демдек адын кандыг шыйыг-биле шыяр?

- Бо кичээлде чуу деп тема ооренир-дир бис, уруглар?

- Бо кичээлде чуну билип алыксап тур силер?

Башкыны кичээнгейлиг дыннаар,

Тывызыктарны тывар.

Башкынын айтырыгларныга харыылаар.

Удурланышкак уткалыг состер

Чоок уткалыг

Кандыг?

Демдек ады

Удурланышкак болгаш чоок уткалыг демдек аттары

 

III.Чаа тема

Чечен-мергеннер оонде келдивис.

Мергежилге 232.

Мергежилгени канчаан кылырын кым номчуптарыл?

Бо состер кандыг состер-дир?

Чувелернин чузун коргузуп турарыл?

Карточка-биле ажыл

бедик ыяш –  узун ыяш, шыырак – куштуг,  арыг – силиг, эрес – кежээ, хензиг – бичии,

Удурланышкак уткалыг состер

Хемчээли азы, хевирин коргузуп турар.

Шынарын

Он-чузунун коргузуп турар

Карточкада состернин чоок утказын бижиир.

IV. Сула шимчээшкин.

Дыштанылга оонде келдивис.

Эр-хейлер, ам бичии дыштанып алгаш улаштыр чоруптаалынар уруглар.

Чуттуг хирлиг чорбас,
Чунуп билир улус бис.
 ( местозунга марштаар)
Арным, холум (арнын, холдарын чуп турарын көргүзер)
Мойнум, кулаам (мойнун, кулаан чуп турарын көргүзер)
Арыг-дыр бе, көрүңер даан ( оң, солагай талазынче көрнүр)
Аажок силиг уруглар бис. ( местозунга марштаар)

Тывызыктар оонде келдивис.

-Тывызыкты тып корунерем, уруглар.

Ак ширтек хову шыпты (хар)

-Эр-хейлер, ак ширтек дээр сос каттыжыышкынын падежтерге оскертир бис.

Ниити ажыл

А.п. (чуу?) ак ширтек

Х.п. (чулуг?) ак ширтектин

Б.п. (чуге?) ак ширтекке

О.п. (чуну?) ак ширтекти

Т.п. (чуде?) ак ширтекте

Y.m (чуден?) ак ширтектен

У.п. (чуже?) ак ширтекче

- Чуну эскерип тур силер? (демдек ады падежтерге оскерилбейн турар, чугле чуве ады оскерлип турар).

- Шын-дыр, сактып алынар, демдек ады падежтерге оскерилбес!

-Ол дээрге оскерилбес чугаа кезээ-дир. Орус дылда болза демдек ады падежтерге оскерлип турар, чижээ: белый, белого, белому, белым, о белом.

-Номунарнын 90 дугаарлыг арынында дурумну номчуулунар.

-Чуу билип алдынар? (уругларныц харыылары)

уруглар номчуур

V Быжыглаашкын:

Улегер домактар оонде келдивис.

Мергежилге 231.

- Кижинин аажы-чанын, эки-багай талаларын коргускен улегер домактарны номчуур. Удурланышкак уткалыг состерни ушта бижиир.

Мергежилгени бердинген аайы-биле кууседир.

VI   Туннел оонде келдивис.

  -Эр-хейлер, аян-чоруувус-даа доозулду. Аян-чоруувус солун болду бе?

-  Туннел оонге богун кичээливисте чуну билип алганывысты чугаалажыптаалынар, уруглар

Мен состер адаарымга силер удурланышкак утказын чугаалаар силер.

Кежээ – чалгаа

Узун – чолдак

Чигирсиг - ажыг

Эки – багай

Чалгаа- кежээ

Дидим-кортук

-  Ам дараазында состер адаарымга силер чоок уткалыг состерден чугаалаар силер.

Чараш-аянныг

Арыг-силиг

Ажыктыг-дузалыг

Эрес-кежээ

- Эр-хейлер, дыка эки билип алган-дыр силер бо теманы.

- Кичээлге кончуг эки ажылдаан уруглар: ... , чуге дизе шупту хырыылары шын.

Эки ажылдаан уруглар: ...,

База карточкалар-биле ажылдаан уругларнын демдектери: ...

(башкы демдектерни адап салыр)

VII. Онаалга

Мергежилге 240, а.92.

Онаалганы албан бижип алыр.

VIII. Рефлексия.

- Бо хунгу кичээливисти сонуургадынар бе уруглар?

- Бир эвес кичээлди сонуургаваан болзунарза мунгаргай кызыл шырайны кодурер силер. Бир эвес бир-ле чувени билбейн барган болзунарза сарыг арынны кодурер силер, азы эки билип алган болза, хулумзуруп турар ногаан арынчыгаштарны кодурер силер,

-Четтирдим, уруглар, кичээл моон-биле тонген, чапсарлап болур силер.

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

Средняя Ак-Тальская общеобразовательная школа


3 класс

Тыва дыл кичээли

«Удурланышкак болгаш чоок уткалыг демдек аттары»

Кылган башкы: Намчыл-оол Чойган Артуровна

2019 – 2020 ооредилге чылы.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Ажык кичээл: "Аяк-саваны каастаары"

1. Ооредиглиг сорулга: чурулганын эге билиглерин берип, аяк-саваны чугле кылып ундурер эвес, а оларны оннеп, чуруп каастап чараштаарын билиндирер. 2. Кижизидилгелиг сорулга: чараш чуулге, эстетиктиг,...

Кичээл. 1 класс "Куштар-бистин оннуктеривис"

Уругларнын чугаа сайзырадырынга болгаш катаптаашкын кичээлинге ажыглап болур....

Класстан дашкаар кичээл.Темазы: Торээн черим даштары. Унелиг эртине даштардан кылган камгалал сагыызыннар.

Сорулгазы: 1) Торээн черинин даштарын танып алыры.                     2) Унелиг эртине даштардан кы...

Ажык үннер

Тема: Ажык уннер...

Эгезинде т болгаш д бижиир состер.

Эгезинде т болгаш д бижиир состер....

Функциональная грамотность: Компетентностно-ориентированные задание по биологии по теме "Классификация покрытосеменных растений: класс Двудольные и класс Однодольные. Признаки классов"

Компетентностно-ориентированные задание по биологии по теме "Классификация покрытосеменных растений: класс Двудольные и класс Однодольные. Признаки классов" по формированию функциональной гг...