5. Участие в проектах и программах в области образования

Ондар Тамара Доржуевна

 «Сыдым байырлалы»

(сценарий)

                                        Болур хуну: 2016 чылдын ноябрь 17.

                  Болур шагы: 10.00 ш.  

Болур чери: Шамбалыг ортумак школазы

Сценанын артыкы ханазынга «Сыдым байырлалы» деп бижикти азып алыр. Ханада азып каан телевизорда «Эр кижи кандыг боорул?» деп видеопрезентацияны коргузуп турар. Ханаларда ватман саазыннарда бижээн  улугер домактарны аскылап каан.

Эгези

(Игилге аялга ойнап турар. Башкарыкчы унуп келир)

Башкарыкчы. Эки хуннун мендизи-биле хундулуг чонувус база «Сыдым байырлалынын» киржикчилери!

Богунгу моорейни Тывада хундуткел чылынга болгаш адалар хунунге  турскаадып эртирип турарывыс бо.

Шаандан тура ада-огбелеривистин боттарынын холу-биле ус-шеверлеп кылып чораан ажылдарын, культуразын амгы аныяк оскенге таныштырып ооредир база тыва эр кижинин  сулдезин бедидер, национал чаагай чанчылдарны сагыыр, аътка хундуткелди бедидер сорулга-биле эртирип турар бис.

Сос ап чугаалары-биле Шамбалыг суму чагыргазынын даргазы Монгуш Эрес-оол Доржуевичини чалап тур бис.

Состу Кызыл кожууннун чагыргазынын оралакчы даргазы Ооржак Эрес Конзайовичиге берип тур бис.

Дараазында Кызыл кожууннун Адалар чолвулелинин даргазы Аян Оргеевич Монгушту чалап тур бис.

Башкарыкчы. Эргим торээн чонувус дээш, чуртувус дээш

Эгуур шагда харыы тудар хулээлгевис

Чурээвистин согуу болуп чоруур кылдыр,

Сулдевисти бедик тудуп чоруулунар!

Созу болгаш аялгазы Саид Чулдуктуу «Согун-Доруг», кууселдеде автор, «Ожук-Дажы» болуунун удуртукчузу Саид Чулдук.

Башкарыкчы. Аъттын дериг-херекселин кайы-хире билир бис, дараазында айтырыгларга харыылап корунерем че:

1.Эзернин кырын чымчактаан кидис. Ону кызыл шекпен аза кидис-биле шып каар. (ковенчик)

2. Аътты мунарынга, дужеринге херек херексел . (эзенги)

3. Аъттын ээгилерин, колун, чирим кожуглары ойбезин дээш чымчактаан кыдыын, ортузун хээлеп каан хом. (торепчи)

4. Аътты чымчактаан, эзернин адаанга чоруур херексел. (чонак)

5.Уш дээктиг, аъттын уш даванын дужаар баг. (кижен)

6.Инек кежин идээлээш, ууштап кылган баг. (аргамчы)

7. Кызыл озек сооскенге эжип тургаш, кадып кылган аъттын чоруун дургедедиринге херек херексел. (кымчы)

8.Аъттын дуюгларын тайбазын дээш быжыглаан демир. (дага)

9. Торуур кыс мал. (бе)

10. Будурукчу эр мал. (аскыр)

Башкарыкчы. Моорейнин кезектерин таныштырары-биле Кызыл кожууннун ус-шеверлер эвилелинин кежигуну, моорейнин кол эртирикчилеринин бирээзи Шамбалыг ортумак школазынын куш-ажыл башкызы Тамара Доржуевна Ондарны чалап тур бис.

 

Башкарыкчы: Дараазында моорейнин шииткекчилери-биле 

                        таныштырыптайын:

 

  1. Шаалы Алевтина Сугдуровна, доцент, педагогика эртемнеринин кандидады, Тыванын национал школа хогжудер Институдунун директору.
  2. Сундуй Галина Донгаковна, педагогика эртемнеринин кандидады, Тыванын национал школа хогжудер Институдунун шинчилел этнопедагогика лабораториязынын эргелекчизи.
  3. Ондар Херел Анатольевич, Шамбалыг ортумак школазынын директору
  4. Монгуш Аян Оргеевич, Кызыл кожууннун Адалар човулелинин даргазы
  5. Монгуш Алексей Сарыгович, Шамбалыг суурнун сураглыг чылгычызы.

Башк:  Хундулуг чонувус, Кызыл кожуунга «Сыдым байырлалын» эгелээр-дир бис.

Ынчангаштын,  силер бугудени 2 дугаар каътче чалап тур бис.  Анаа моорейнин дорт чадазынын соонда кудумчуга сыдым-биле аът шалбадаар маргылдаа эгелээр.

Ондар Т.Д. моорейни башкарып эртирер

Жюри моорейнин туннелдерин ундуруп турар аразында сыдым-биле аът шалбадаар моорейни Саид Чульдук

 школанын хериминин иштинге эртирер.

Башк:   Эмдик-Ойнун мойну шыдаар

Сыдым сен-не канчаар болдун..?

- Экер эрлерни аът шалбадарынче чалап тур мен.

Аът шалбадаар маргылдаа эртер.

Шииткекчилерге туёнел сос. Шанналдар.

Башкарыкчы. Черим чурттум ыдыктап каан оваазынга

Согедектеп моргуп тейлеп чоруулунар

Чугуруувус-даа,  хей-аъдывыс-даа

чуу-даа чувээ торлуш дивес кучулуг болзун

 Оруунар ак болзун,  орук-суур эки чедип алырынарны кузедивис.