Инструктивно методическое письмо 2013-2014 год

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы

2013-2014 оқу жылында Қазақстан Республикасының

жалпы орта білім беретін ұйымдарында ғылым

негіздерін оқытудың ерекшеліктері туралы

Әдістемелік нұсқау хат

Астана

 2013

Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы Ғылыми кеңесімен баспаға ұсынылды (2013 жылғы 24 мамырдағы № 3 хаттама).

2013-2014 оқу жылында Қазақстан Республикасының жалпы орта білім беретін ұйымдарында ғылым негіздерін оқытудың ерекшеліктері туралы. Әдістемелік нұсқау хат. – Астана: Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, 2013. – 117 б.

Жинаққа жалпы орта бiлiм беретiн мектептердiң 1-11-сыныптарында оқу процесін ұйымдастыру бойынша материалдар енгiзiлген. Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердiң басшылары мен пән мұғалiмдерiне, бiлiм саласы қызметкерлерiне арналған.

                                                                     © Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық

                                                       білім академиясы, 2013

Кіріспе

Білім беру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырудың ұйымдастырушылық негізі Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы болып табылады, сонымен қатар ол қазақстандық білімді жаңғыртуды жалғастыруды қамтамасыз етеді. Бағдарлама мақсаттардың бірі – білім беру процесінің барлық қатысушыларының үздік білім беру ресурстары мен технологияларына тең қол жеткізуін қамтамасыз ету, жалпы орта білім беретін мектептерде Қазақстан Республикасының зияткерлік, дене бітімі жəне рухани дамыған азаматын қалыптастыру, тез өзгеретін əлемде оның табысты болуын қамтамасыз ететін білім алудағы қажеттілігін қанағаттандыру болып табылады. Осы бағытта 2011 жылдан бастап оқу процесіне автоматтандыру және ақпараттық-коммуникациялық технологияларды енгізу үшін жағдай жасалуда, орта білім беру ұйымдарында электрондық оқыту жүйесі пайдаланыла бастады.

2013-2014 оқу жылында Қазақстан Республикасының орта білім беру ұйымдарында оқыту Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы
23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген ҚР мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты негізінде және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген оқу бағдарламалары арқылы жүзеге асырылады.

«Өзін-өзі тану» пәнін «Адамның үйлесімді дамуы» институты (Алматы, «Бөбек» ҰҒПББСО) дайындаған, ҚР Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген орта білім беретін мектептерге арналған оқу бағдарламалары бойынша жүзеге асырылады.

«Өзін-өзі тану» пәнін біліктілікті арттыру және қайта даярлау бойынша арнайы курстардан өткен пән мұғалімдері жүргізеді.Оқушылардың жетістіктері білім мазмұнының базалық деңгейі шеңберінде шығармашылық тапсырмалар жүйесімен жарты жыл сайын «сынақ/сынақ емес» жүйесімен бағаланады.

Инклюзивті білім беру Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2011 жылғы 3 шілдедегі №283 бұйрығымен бекітілген орта білім беретін мектептерге арналған оқу бағдарламалары бойынша жүзеге асырылад

2013-2014 оқу жылынан бастап 1-сыныпқа«Шетел тілі» пәні енгізіледі.

«Жолда жүру ережелері» оқу курсының мазмұны 1-4-сыныптарда ана тілі, музыка, бейнелеу өнері, технология пәндерінің аясында іске асырылады, сабақтан тыс мерзімде, сынып сағаттары есебінен іске асырылады.

«Өмір қауіпсіздігінің негіздері» оқу курсының мазмұны 1-4-сыныптарда дүниетану оқу курсының аясында: 1-3-сыныптарда жылдық оқу жүктемесі 6 сағаттан, 4-сыныпта 10 сағаттан бастауыш сынып мұғалімінің оқытуымен іске асырылады; 5-9-сыныптарда дене шынықтыру оқу курсының аясында 15 сағаттық жылдық оқу жүктемесімен дене шынықтыру мұғалімінің оқытуымен іске асырылады; 10-11-сыныптарда алғашқы әскери дайындық оқу курсының аясында 25 сағаттық жылдық оқу жүктемесімен алғашқы әскери дайындық пәнінің оқытушы-ұйымдастырушыларының оқытуымен іске асырылады. Өмір қауіпсіздігінің негіздерін оқыту сабақтары міндетті болып табылады және оқыту уақытында жүргізіледі.

«Экономика және қаржылық сауаттылық негіздері» курсы 4-сыныпта «Дүниетану» оқу пәнімен, 5-11-сыныптарда «Технология» оқу пәнімен кіріктіру арқылы оқытылады.

Мұғалімдерге көмек ретінде оқу пәндері бойынша тақырыптық жоспарлау үлгілері әзірленіп (Астана: Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, www.nao.kz) тақырыптар мен сағаттардың бөлінісі ұсынылады. Мұғалім ұсынылған жоспар үлгісін өзгеріссіз қолдана алады. Сонымен қатар, пәнді оқуға бөлінген оқу тақырыптары мен сағаттарының аясында оқушылардың тұлғалық ерекшелігін ескере отырып жоспарлық өзгерістер енгізуге болады.

Орта білім беру ұйымдарында тілді меңгерудің жалпыеуропалық үлгісіне сәйкес шет тілін және оқу қазақ тілінде жүргізілмейтін мектептерде қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде деңгейлеп меңгертуді жүзеге асыру жалғасады. Бұл жүйенің ерекшелігі – оқыту тілінің тапсырылған деңгейі болып табылады.

Білім беру ұйымдарында пайдалануға рұқсат етілген оқу басылымдарының тізбесі «Білім беру ұйымдарында 2013-2014 оқу жылында пайдалануға рұқсат етілген оқулықтардың, оқу-әдістемелік кешендердің, оқу құралдарының және басқа да қосымша әдебиеттерінің, оның ішінде электрондық жеткізгіштердегі тізбесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 22 сәуірдегі № 146 бұйрығымен анықталған.

Оқыту ұйғыр, өзбек, тәжік тілдерінде жүргізілетін жалпы орта білім беретін мектептерде аударма оқулықтар немесе оқушылар мен ата-аналардың қалауымен қазақ тіліндегі оқулықтар қолданылады.

Қазақстандық білім беру реформасы бағыттарының бірі бәсекеге қабілетті білім беру кеңістігін құруға бағытталған жалпы орта білім деңгейіндегі бейінді оқыту болып табылады. Бейінді оқыту жалпы орта білім деңгейінде оқытуды саралау жүйесі ретінде қарастырылады. Осыған сәйкес жоғары сыныптар қоғамдық-гуманитарлық және жаратылыстану-математика бағыттары бойынша оқытылады. Мектеп екі бағыттың бірін немесе екеуін де оқушылар мен олардың ата-аналарының сұранысын ескере отырып таңдай алады.

Қалалық жалпы орта білім беретін ұйымдарда сынып толымдылығы 24-ке жеткенде немесе одан асқанда, ауылдық жерлерде – 20-ға жеткен кезде немесе одан асқанда шағын жинақты мектептерде – білім алушылар 10-нан кем болмаған жағдайда:

1) оқыту қазақ тілді емес 1-11 сыныптардағы қазақ тілі;

2) оқыту қазақ тілді емес 5-11 сыныптардағы қазақ әдебиеті;

3) оқыту қазақ, ұйғыр, тәжік және өзбек тілдерінде жүретін
3-11 сыныптардағы орыс тілі;

4) 1-11 сыныптардағы шетел тілі;

5) 5-11 сыныптардағы информатика;

6) бейінді пәндер (жергілікті атқарушы органның құзыреттілігіне кіреді);

7) 5-11 сыныптардағы технология (сынып толымдылығына қарамастан ұл және қыз балалар топтары);

8) 5-11 сыныптардағы дене шынықтыру сабақтарын өткізуде сыныпты екі топқа бөліп оқыту жүзеге асырылады.

Білім беру үдерісінде мұғалімнің оқушылармен қажетті деңгейде назарын аударуы мақсатында дамыуында мүмкіндіктері шектелген балалардың дені сау оқушылармен оқыту кезінде бір сыныптағы мүмкіндіктері шектелген балалар саны 3-тен аспауы керек. Сыныпты топқа бөлу сыныптағы оқушылар санын 1:3 қатынасында жүзеге асырылуы тиіс, яғни сыныптағы дамуында мүмкіндігі шектелген бір оқушыға дені сау үш оқушыдан келеді.

Дарынды балаларға арналған арнайы білім беру ұйымдарында, гимназияда, мектеп-гимназиялар мен лицейлерде, мектеп-лицейлерде және үш тілде оқытатын жалпы білім беретін мектептерде пәндерді тереңдетіп оқыту үшін факультативтер және оқушылардың таңдауы бойынша қосымша курстарды ұйымдастыру үшін әр сыныпқа 4 сағат, әр сыныпқа үйірмелер, студиялар, ғылыми жобалар ұйымдастыру үшін мұғалімдерге 0,25 ставка, сонымен қатар шарт негізіндегі жоғары білікті мамандарға жеке курстар мен лекциялар төлеу үшін мектеп бойынша жылына 1500 сағат есебінен қаражаттар бөлінеді.

Дарынды балаларға арналған арнайы білім беру ұйымдарында көптілділікті оқытудың жұмыс оқу жоспарлары үлгісі ұсынылады (Астана:
Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, www.nao.kz).

Таңдау бойынша факультативтік сабақтар және курстар топта 10 адамнан асса ғана жүргізіледі.

Вариативті компоненттен 9-сыныптар үшін міндетті түрде «Дінтану негіздері» курсына 1 сағат апталық жүктеме беріледі. «Дінтану негіздері» курсын тарих немесе біліктілікті арттыру және қайта даярлау бойынша арнайы курстардан өткен пән мамандары жүргізеді.

«Дене шынықтыру» пәнін оқыту барысында оқушыларды топқа бөлу медициналық тексерістің нәтижесі көрсетілген анықтаманың негізінде іске асырылады.

Бастауыш мектепте қосарланған сабақтарды өткізуге болмайды. 5-9 сынып оқушылары үшін қосарланған сабақтар тек зертханалық, бақылау жұмыстары, еңбек сабақтары, мақсатты (шаңғы тебу, жүзу) дене шынықтыру сабақтарында рұқсат етіледі. 10-12 сыныптарға қосарланған сабақтарды негізгі және бейінді пәндер бойынша өткізуге рұқсат етіледі.

Мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі ұлттық іс-қимыл жоспарына сәйкес 2014 жылдан бастап оқу жетістігін сырттай бағалау рәсімі шеңберінде білім алушылардың функционалдық сауаттылығы тексеріледі. Бағаланатын функционалдық сауаттылықтың түрлері: оқу сауаттылығы (қазақ тілі, орыс тілі), математикалық сауаттылық және жаратылыстану ғылыми сауаттылық (физика, химия, биология, география).

Мемлекеттік бағдарламаға сәйкес жалпы орта білім беретін мектеп оқушыларының халықаралық салыстырмалы зерттеулердегі нəтижелерін (оқушылардың білім жетістіктерін бағалау жөніндегі халықаралық бағдарлама - PISA), 4 жəне 8-сынып оқушыларының математика жəне жаратылыстану саласындағы сауаттылығын бағалау (TIMSS), («Оқу жəне мəтінді түсіну сапасын зерделеу») (PIRLS) көтеру және жаратылыстану-математика пəндері бойынша білім беру оқу бағдарламаларын жетік меңгерген оқушылардың үлесін арттыру мақсаты қойылды.

Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстанды әлеуметтік жаңғырту бағытындағы «Жалпыға ортақ Еңбек қоғамына қарай 20 қадам» бағдарламалық мақаласында берілген тапсырмаларды орындау мақсатында әзірленіп ҚР Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген «Өлкетану» (7-сынып), «Алаштану» (9-сынып),  «Абайтану» (9-11 сыныптар) таңдау курстарының бағдарламалары мектептердің таңдау еріктіліктеріне ұсынылады.

Мектеп және оқушы компоненті пәндері бойынша оқу жетістігін ағымдық бағалау, сондай-ақ емтихан, ұлттық бірыңғай тестілеу жүргізілмейді.

Білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің ең жоғары көлемі сыныптағы және сыныптан тыс (факультативті, жеке және үйірме сабақтары) оқу жұмыстарының барлық түрлерін қоса алғанда, 1-сыныпта – 24 сағаттан,
2-сыныпта – 25 сағаттан, 3-сыныпта – 29 сағаттан, 4-сыныпта – 29 сағаттан,
5-сыныпта – 32 сағаттан, 6-сыныпта – 33 сағаттан, 7-сыныпта – 34 сағаттан,
8-сыныпта – 36 сағаттан, 9-сыныпта – 38 сағаттан, 10-сыныпта – 39 сағаттан, 11-сыныпта – 39 сағаттан аспауы тиіс.

1-сыныптағы оқу жылының ұзақтығы 33 оқу аптасын, 2-11 сыныптарда
34 оқу аптасын құрайды.

Оқу жылында 1-11 сыныптардағы каникул күндері кемінде 30 күнді құрайды. Оқу жылы ішінде 3 рет каникул беріледі: күзде, қыста және көктемде. 1-сынып оқушылары үшін үшінші тоқсанда 1 апта қосымша демалыс беріледі. Каникулдың нақты мерзімін Қазақстан Республикасы білім саласының уәкілетті органы белгілейді.

Кешкі мектептерге күндізгі және сырттай оқыту бойынша оқу жүктемесінің үлесі: негізгі орта білім беру кезеңі бойынша: 7(8) сыныпқа – 26 сағат, 8 (9) сыныпқа – 29 сағат, 9 (10) – 31 сағат; жалпы орта білім беру кезеңі бойынша: 10 (11) сыныптарға – 27 сағат, 11 (12) сыныптарға – 29 сағат, 12 (13) – сыныптарға – 29 сағат белгіленсін. Әр сыныпқа сыныпқа сынақтан өткізу үшін аптасына 4 сағат болып қарастырылсын. Сынақ сағаттары мектеп әкімшілігінің шешімімен бөлінеді, бірақ 8 пәннен көп емес. Кешкі мектептерге күндізгі және сырттай оқыту бойынша жұмыс оқу жоспарларының үлгісі ұсынылады (Астана: Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, www.nao.kz).

Жалпы білім беру мектептерінің басшыларына оқыту үдерісін және мектепішілік бақылауды тиімді ұйымдастыру үшін келесі нормативтер ұсынылады:

1 Бастауыш білім беру деңгейіндегі пәндерді оқыту ерекшеліктері

Бастауыш білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламалары баланы жеке тұлға ретінде қалыптастыруға, оның жеке қабілеттерін, оқу ісіндегі оң мотивациясы мен іскерлігін: негізгі мектептің білім беру бағдарламаларын кейіннен меңгеру үшін оқудың, жазудың, есептеудің, тілдік қатынастың, шығармашылық тұрғыдан өзін-өзі көрсетудің, мінез-құлық мәдениетінің берік дағдыларын дамытуға бағытталған. Бастауыш білім беру баланың жеке тұлға ретінде адамгершілік қасиеттерінің, оның қоршаған ортаға эмоционалдық-құндылық қатынасының, оқу процесіне оң мотивациясының қалыптасуын және таным әрекетіндегі жеке қабілеттері мен шеберліктерінің дамуын қамтамасыз етеді.

Бастауыш білім мазмұнын жеті білім саласы құрайды: «Тіл және әдебиет», «Математика», «Жаратылыстану», «Адам және қоғам», «Өнер», «Технология», «Дене шынықтыру».

1. «Тіл және әдебиет» білім саласы

Сауат ашу (оқу, жазу) 

Сауат ашу кезеңі қазақ тілінің грамматикасына және әдебиет туралы білім жүйесіне кіріспе болып табылады.

Пәнінің басты мақсаты - оқушылардың оқу және жазу дағдыларын қалыптастыру, қарапайым грамматикалық ұғымдармен таныстыру, айтатын ойын толық, түсінікті, жүйелі жеткізе білуге, байланыстыра сөйлеуге үйрету, ауызша, жазбаша тілін дамыту, сөздік қорын байыту және белсендіру.

Пәнiнiң мiндеттерi:

Әлiппеге дейiнгi кезең: сөздiк қорын байыту, лексикалық тақырыптар бойынша байланыстырып сөйлеу тiлiн дамыту; дыбысталатын тiлдi, сөйлеудi талдау (сөйлем, сөз, буын, дыбыс); дыбыстық талдау (сөздегi дауысты және дауыссыз дыбыстардың саны мен ретi); дыбыстық сызба құру, оны «оқу»;  жазуға даярлау (әртүрлi сызықтар, өрнектер мен таңбалар сыздыру); жазу жолын сақтай отырып әрiп элементтерiн жазуға үйрету.

Әлiппе кезеңi: құрамында жаңа таныстырылған әрпi бар сөздермен сөздiк қорын байыту; жаңа әрiппен таныстыру (әрiптiң баспа түрi және жазба түрi, бас әрiп және кiшi әрiп); сөзге дыбыстық-әрiптiк талдау; сөздiң дыбыстық-әрiптiк сызбасын құру; буынды, сөздi, сөйлемдi оқу; байланыстырып сөйлеу тiлiн дамыту; байланыстырылған мәтiндi оқу; жазуға үйрету.

Әлiппеден кейiнгi кезең: оқуға, жазуға,оқушының тiл дамытып, алғашқы грамматикалық мәліметтер беру.

Пәннiң негiзгi ерекшелiгi  әлiппеден кейiнгi кезеңнiң II жартыжылдық бойы жалғастырылып оқытылуы. Сауат ашу кезеңі қазақ тілінің грамматикасына және әдебиет туралы білім жүйесіне кіріспе болып табылады. Оқушылардың оқу және жазу дағдыларын қалыптастыру, қарапайым грамматикалық ұғымдармен таныстыру, айтатын ойын толық, түсінікті, жүйелі жеткізе білуге, байланыстыра сөйлеуге үйрету, ауызша, жазбаша тілін дамыту, сөздік қорын байыту және белсендіру мақсаттарын жүзеге асыруға бағытталады.

Әліппеге дейінгі кезең:

Тыңдалым. Ауызша сөйлеуде немесе мәтін оқуда сөйлеушінінің немесе мұғалім сөзің аяғына дейін зейін қоя тыңдай білу. Ақпаратты дұрыс қабылдау, негізгі ойды түсіну, жауап беруге дағдыландыру.

Айтылым. Сөздерді, дыбыстарды анық дұрыс айту; мағынасын түсініп, орынды қолдану; тілдік қарым-қатынасқа, диалогқа қатыса білу; оқу міндетіне сәйкес монологтік сөйлеуді меңгеру; өзі, ата-анасы, достары туралы пікір айту, суреттеу, баяндау; сөйлеу мәдениеті нормаларын қалыптастыру; л-р, н-ң, с-ш, ж-ш, п-б дыбыстарын дұрыс айтуға дағдыландыру.

Оқылым. Сөйлеу, сөйлем және сөз туралы түсінік; сөйлеудің сөйлемнен, сөйлемнің сөздерден, сөздің буыннан құралатындығын графикалық сызба арқылы ұғындыру және оны оқу; сызбаларға сәйкес сөйлем құрастыру; буын туралы алғашқы түсінік; сөзді буынға бөлу, буын санын, буын түрлерін анықтау; буындардан сөз құрау, оқу; дыбыс және әріп туралы алғашқы түсінік; буынның дыбыстардан құралатындығын сызба арқылы ұғындыру; дыбыстардың дауысты, дауыссыз болатындығы, оларды қалай ажыратуды игеру; дыбыстардың артикуляциясына ерекше мән беру; буындық-дыбыстық талдау жасауға үйрету.

Жазылым. Жазу жұмысына дайындық жаттығуларын жүргізу; санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтау; дәптермен таныстыру; бастырып жазу, үздіксіз жүргізіп сызу, әріп элементтерін жазуға үйрету.

Тіл дамыту. Сөздік қорын байыту; суреттер бойынша кім? не? кімдер? қайтті? не үшін? қанша? сұрақтарға жауап ала отырып, заттардың атын атату, сапалық қасиеттерін, қимыл іс-әрекеттерін айтқызу, сурет  ойынша әңгіме құрату, ертегі айтқызу; тақпақ, санамақ, жаңылтпаш, жұмбақтар жаттату.

Әліппе кезеңі:

Дыбыстар мен олардың әріптері оқулықтағы реттілікпен оқытылады.

Әліппеден кейінгі кезеңі:

Оқу. Шағын көлемді тілі жеңіл шығармалар оқу; әдеби жанрлар туралы алғашқы түсініктер; шығармалардағы көркем, бейнелі сөздерді сезіну түйсіну, мәтінді талдау; оқу түрлерін меңгеру; сөздерді тұтас оқу; дауыс ырғағы, нақышын келтіре отырып оқуға машықтандыру.

Жазу. Сөз ішіндегі әріптерді дұрыс байланыстырып, үздіксіз әрі ырғақты жазу дағдысын жетілдіру; шағын мәтінді дұрыс көшіріп жазуға дағдыландыру; есту арқылы жатқа жазу, көргенін есте сақтау сөздерді, сөйлемдерді, шағын мәтіндерді жатқа жазу; дыбыстық, буындық құрылымы әртүрлі сөздердегі дыбыстардың ретін анықтай алу; жазғанын өздігінен тексеру; көркем, таза, қатесіз, сауатты жазу; сөздерді тасымалдай білу.

Тіл дамыту. Сөздік қорын жаңа сөздермен байыту, грамматикалық тұлғада жүйелі байланыстырып орынды қолдана білу, сөз тіркестерін, сөйлемдер құрастыра білу; сөйлеудің диалогтік түрін практикалық тұрғыда меңгерту; сөйлеудің монологтік түрін практикалық тұрғыда меңгерту; суреттер топтамасы, тірек сөздер, дайын үлгі, жоспар бойынша әңгіме (мәтін) құрастыру, мәтінге ат қою; мазмұндаманың негізгі түрлерімен таныстыру; сөйлеу мәдениетін қалыптастыру.

Дыбыс және әріп. Дауысты және дауыссыз дыбыстар мен әріптер туралы білімдерін жалпылау, пысықтау; жуан және жіңішке дауысты дыбыстар мен әріптер, оларды салыстыру, ажырату; а-ә, о-ө, ұ-ү, ы-і дыбыстары мен әріптері және олардың емлесі; қосарлы и, ё, я, ю дыбыстары мен әріптері, олардың емлелерін игерту.

Буын; тасымал; тасымалданбайтын сөздер;  сөз; сөз және оның қызметі; кім? не? кімдер? нелер? сұрақтарына жауап беретін сөздер; бас әріптен басталып жазылатын сөздер; не істеді? не қылды? қайтті? сұрақтарына жауап беретін сөздер; қандай? неше? нешінші? сұрақтарына жауап беретін сөздер туралы түсінік қалыптастыру.

Сөз және сөйлем; Сөйлем; сөйлемнің бас әріппен басталып жазылып, соңына тыныс белгілерінің қойылатыны; сөйлем түрлері (жай, лепті, сұраулы) жайлы түсінік қалыптастыру.

«Сауат ашу» (оқу, жазу) 1-сыныпта оқу жылы көлемінде аптасына
7 сағаттан, барлығы 231 сағат оқытылатын пән.

Бұл пән дәстүрлі түрде үш кезеңге бөлiнген:

әлiппеге дейiнгi кезең – 14 сағат;

әлiппе кезеңi – 98 сағат;

әлiппеден кейiнгi кезең – 119 сағат.

Қазақ тілі

Қазақ тілі пәні  бастауыш сынып оқушыларын алғашқы тілдік білім негіздерімен қаруландыратын, тіл арқылы қарым-қатынас жасау қызметінің барлық түрін меңгертетін және олардың ақыл-ойын дамытатын пән.

Пәнді оқыту мақсаты: тіл туралы оқушыларда тұтас ғылыми ұғым қалыптастыру, тіл ғылымы туралы негізгі ережелерді меңгерту; алғашқы тілдік мағлұматтарды меңгерту, сауатты жазу, оқу дағдылары жетілдіру, интеллектісі мен шығармашылық қабілеттерін, қатысымдық құзыреттілігін дамыту, жеке тұлғаның қалыптасуы мен дамуына мүмкіндік жасау; ауызша және жазбаша сөйлеудің коммуникативтік білігі мен дағдысын игерген тілдік тұлға қалыптастыру.

Пәнді оқыту міндеттері:

• оқушылардың өз ана тілі – қазақ тіліне деген қызығушылығын ояту, тілдің құдіретін және оның эстетикалық құндылығын сезіндіру арқылы қазақтың ұлттық мәдениетінің бір бөлігі ретінде өз тілін құрметтеу және мақтаныш ету сезімдерін қалыптастыру;
• тілдік ұғымдар арқылы оқушыларды өзін тілді иеленуші тілдік тұлға ретінде сезінуге тәрбиелеу;
• ауызекі және жазба тілде қарым-қатынас жасаудағдыларын жетілдіру;
• тілдік материалдар негізінде қажетті тілдік білім, білік, дағдыларды (өз ана тілінде дұрыс, түсініп, мәнерлеп оқу және сауатты, көркем жазу) қалыптастыру және дамыту;
• алғашқы тілдік құбылыстарды танымдық нысан ретінде меңгерту, оларды талдау, салыстыру, топтау және ажырату дағдыларын қалыптастыру;
• оқушының өзіндік іс-әрекеті арқылы оның белсенді, креативтік, сыни ойлауын жетілдіру.

Пәнді оқыту ерекшелігі – бастауыш білім беру деңгейіндегі оқу пәні материалдар жүйелi-концентрлi ұстанымға негiзделiп, мазмұны жағынан кешендi сипатта берілді. Пән тiлдi оқытудың коммуникативтiк-iс-әрекеттiк бағытын жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi. Мұның өзi тiлдiк бiлiмнiң сапалы меңгертілуін қамтамасыз етеді. Осы тұтас жүйе мазмұны мен өзiндiк мақсатқа бағыттылығы арқылы оқушының тiлдiк iс-әрекеттерге ауызекi және жазба тiлдегi толыққанды дайындығын қамтамасыз етедi.

«Қазақ тілі» пәні келесі бөлімдерден тұрады: «Тіл және сөйлеу», «Дыбыс және әріп», «Мәтін», «Сөйлем», «Сөз және оның мағынасы», «Сөз құрамы», «Сөз таптары». Тілдік саладағы барлық тоғыз сөз таптары мен олардың белгілері таныстырылады.

Пәнді 4-сыныпта оқытуда дыбыс және әріп тарауында фонетика термині енгізіліп, фонетикалық талдау үйретіледі; сөйлем тарауында синтаксис ұғымы енгізіліп, синтаксистік талдау жасау үйретіледі; сөз таптары тарауында морфология термині енгізіліп, морфологиялық талдау үйретіледі.

Жазба жұмыстарының оқу тоқсандары бойынша бөлінуі кестеге (1-кесте) түсіріліп, әр сыныпқа тоқсан сайын диктант – 3сағат, мазмұндама – 1 сағат, шығарма – 1 сағат, барлығы – 20 сағат жазба жұмысына берілген.

1-кесте – Жазба жұмыстарының оқу тоқсандары бойынша бөліну үлгісі

Сауаттылықты тексеру қазақ тілі пәнінің міндеті болғандықтан, шығарманың әдебиеттік оқу пәнінде де жазылатыны ескеріліп, шығармаға берілген сағат саны қысқартылып диктанқа бөлінді.

Оқу пәнінің мазмұнында әр сынып бойынша тарауларға берілген сағат сандары өзгертілген.

Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар пәндік, тұлғалық, жүйелі-әрекеттік нәтижелер арқылы қалыптасатындығы әр сынып бойынша жеке көрсетілген.

Ескерту: Әр сыныпқа мазмұндама мен шығармаға берілген жылдық сағат саны – 8 (4 мазмұндама, 4 шығарма жұмысы), ал диктантқа (сауаттылықты тексеру және бақылау диктанты) – 12 сағат беріледі.

«Қазақ тілі» пәні 2-4-сыныпта аптасына 4 сағаттан оқытылып, жылдық жүктемесі 136 (116 + 20) сағатты құрайды.

Әдебиеттік оқу

Пән – бастауыш сынып оқушыларының ауызша және жазбаша тілін дамытуды, яғни сөздік қорын байытуды, байланыстыра және грамматикалық тұрғыдан жүйелі сөйлеуге үйретуді, сөйлеу мәдениетін қалыптастыруды көздейді. Ұлттық тәрбие,рухани-мәдени құндылықтар, ана тілі және қазақ халқының салт-дәстүрі негізінде сусындаған жеке тұлғаны қалыптастыруға ықпал етеді. Адамның ішкі рухани жан дүниесі байлығын ашуға, адамгершілікке тәрбиелеуге, тілі мен қиялын дамытуға мүмкіндік береді.

Пәннің мақсаты – дұрыс, мәнерлеп және шапшаң оқуды меңгерту, оқушыны шығарма авторының көзқарасын түсінуге жетелеу және мәтінді қабылдаушы оқырман ретінде тәрбиелеу, көркем-шығармашылық және танымдық қабілеттерін дамыту, сөз өнеріне деген қызығушылығы мен эстетикалық талғамын қалыптастыру, сөйлеу әрекетінің барлық түрін жетілдіру, ұлттық және жалпыадамзаттық құндылық пен рухани-адамгершілік тәрбие беру.

Пәннің міндеттері:

• оқу сапасын (дұрыс, түсініп, шапшаң, мәнерлеп) жетілдіру;
• ауыз әдебиетінің жанрларымен, отандық және әлемдік балалар әдебиетінің озық үлгілерімен таныстыру;
• ақын-жазушылардың балаларға арналған шығармаларының басты тақырыбын, басты кейіпкерлерін және негізгі мазмұнын айқындау;
• талданып отырған мәтіннің жанрлық сипатын анықтау;
• әдеби-теориялық білім негіздерін қалыптастыру;
• адамгершілік және эстетикалық құндылықтар жүйесі негіздерін қалыптастыру;
• оқылған шығарма сюжеті ізімен немесе еркін тақырыпта әртүрлі әдеби шығармашылық жұмыс түрлерін (өлең, әңгіме құрастыру, мәтінді сахналау, мәтін бойынша сурет салу, мақала жазу, шағын үзіндіге сценарий жазу т.б.) орындауға машықтандыру;
• әдеби функционалдық сауаттылыққа баулу және әдеби тілде еркін сөйлеуді меңгерту;
• тұлғалық оқырмандық мәдениетін қалыптастыруда ана тілінде ауызша және жазбаша дұрыс сөйлеу, өз ойын анық (тіл байлығын арттыра отырып), нақты баяндау білігі мен дағдысын қалыптастыру;
• кітапжәне анықтамалықтармен, библиографиялық әдебиеттер және сөздіктермен жұмыс істей білуге дағдыландыру.

Әр тоқсан бойынша екі үлкен тараудан топтастырылған материалдарды оқыту көзделген. Әр бөлімге бөлінген сағаттар санында ауызша және жазбаша тіл дамыту, қайталау сабақтары қоса есептеледі.

Пәнді оқыту ерекшелігі . «Әдебиеттік оқу» пәні мазмұныны ауыз, жазба, балалар әдебиеті үлгілерін, жазушылар өмірбаяны мен шығармашылығы туралы қысқаша мәліметтерді, ғылыми-танымдық шығармаларды оқытып үйретеді. Мақала, естелік, өмірбаян туралы түсінік қалыптастырады. Әдеби-теориялық білімдерді игертеді. Монолог, диалог құруға дағдыландырады. Мәтінмен жұмыста шығарма атауын, оның мазмұны мен басты идеясымен байланысын түсінуге үйретіледі.

Пән баланың  көркем сөзді түсінуінде «сезімдік»  саналарын пайдалану, яғни «сезімге әсер еткен шығарма ғана түсінікті болады» идеясы басшылыққа алынып, мәтінді түсінуде музыка, көркемөнер, сурет туындыларының мүмкіндіктерін пайдалану алдыңғы орынға қойылды.

2-сыныптағы оқытудың басты міндеті - баланы оқуға төселдіру үшін оның жанына жақын, танымына сай ұлттық  құндылықтардарды үйрету.

Қазіргі кезде барлық ақпарат құралдарында адамгершілік құндылықтар азайып, қатігездік белең алып отырғаны жаппай жазылып та, айтылып жатқаны белгілі. Әсіресе сондай жат қылықтардың бірегейі - қазақ отбасындағы балалардың ата-анасына деген мейірімділігі азайып, қарттар үйіндегі қазақ аталары мен апаларының санының артуы - дұрыс шешімін табуы тиісті әлеуметтік маңызды мәселе. Осындай күрделі істе оқулықтың, соның ішінде көркем сөздің құдіретін пайдалануға мүмкіндік беретін «Әдебиеттік оқу» пәніндегі көркем шығармалардың мәні өте күшті тәрбие құралы екендігін ескерілген. «Адам болам десеңіз» жалпы бөлімнен басқа жастайынан балалардың бойына ата-анасына, үлкендерге мейірімділік, қамқорлық көрсету мақсатында арнайы «Қадірлі әкелерім, мейірімді аналарым» атты бөлім қосылды.

2-3-сыныпта маусымдық-тақырыптық ұстаным басшылыққа алынатыны себепті маусымдық материалдардың дер кезінде оқылуы, мәтіндегі оқиғалардың оқушының көз алдында өтіп жатуы тиістігі ескеріліп, оқу күз айында басталатынына орай «Білім керек бәріне», қыс мезгілінің материалдары «Қыста талай қызық бар», көктем, жаз айлары келбеттері «Туған өлке табиғатын қастерлейік»  деген атаулармен берілді.

«Әдебиеттік оқу» пәні 4-сыныпта  оқушыны жоғарғы сыныптардағы «Әдебиеттің» жүйелі курсын меңгеруге дайындауға, әдеби сауаттандыруға, сөз өнері құралдары арқылы мәдени дамытуға баса көңіл бөлінеді. Бұл материалдарды оқытуда 4-сыныпта жанрлық-хронологиялық ұстаным басшылыққа алынып,  қазақ балалар әдебиеті тұтас бітімінің қысқа нұсқасы ұсынылады.

Әр тоқсан бойынша екі үлкен тараудан топтастырылған материалдарды оқыту көзделген. Әр бөлімге бөлінген сағаттар санында ауызша және жазбаша тіл дамыту, қайталау сабақтары қоса есептеледі.

Бастауыш сыныпта оқушысының дайындық деңгейіне келесі талаптар қойылады:

1. 2-сыныпта көлемі 150-200 сөзден тұратын мәтін мазмұнын толық, қысқаша және жоспар бойынша таңдау мен әңгімелеуді; халық ауыз әдебиет үлгілерін және 2-3 өтірік өлеңді, 10-15 мақал-мәтел мен жұмбақ, жаңылтпашты жатқа айтуды; 2-3 өлеңді жатқа айтуды. 25-30 сөзден тұратын мазмұндама мен шығарма жазуды; 2-сыныптың бірінші жарты жылдығында минутына сөздер мен тыныс  белгілерін қоса есептегенде 40-45 сөз, екінші жарты жылдықта – 50-55 сөз оқуы қажет.
2.  3-сыныпта көлемі 200-250 сөзден тұратын мәтін мазмұнын толық, қысқаша және жоспар бойынша таңдау және әңгімелеуді; халық ауыз әдебиет үлгілерін және 3-4 өтірік өлеңді, 4–5 өлеңді жатқа айтуды; 15-20 мақал-мәтел мен жұмбақ, жаңылтпашты жатқа айтуды; 30-35 сөзден тұратын мазмұндама мен шығарма жазуды; 3-сыныптың бірінші жарты жылдығында минутына сөздер мен тыныс белгілерін қоса есептегенде 55-60 сөз, екінші жарты жылдықта – 60-65 сөз оқуды қажет.
3.  4-сыныпта көркем шығармадан алған әсерін 8-10 сөйлеммен жазбаша түрде орындауды; 40-45 сөзден тұратын мазмұндама мен шығарма жазуды;
   4-сыныптың бірінші жарты жылдығында минутына сөздер мен тыныс белгілерін қоса есептегенде 65-70 сөз, екінші жарты жылдықта – 70-80 сөз оқуықажет.

«Әдебиеттік оқу» пәні  2-4-сыныптарда аптасына 4 сағаттан оқытылып, оқу жылы көлемінде әр сыныпта 136 сағатты құрайды.

Русский язык для школ с нерусским языком обучения

Роль русского языка в школьной системе образования определяется в целом его основной функцией как языка межнационального общения в многонациональном государстве.

Цели обучения русского языка:формирование и развитие элементарной русской речи на ограниченном лексико-грамматическом материале; взаимосвязанное обучение видам речевой деятельности (аудированию, говорению, чтению, письму);практическое усвоение элементов уровней русского языка (фонетики, графики, орфоэпии, лексики, грамматики, словообразования, орфографии, пунктуации);воспитание средствами русского языка коммуникативной, нравственной и эстетической культуры.

Задачи учебного предмета:

• научить учащихся строить простейшие типовые предложения, широко употребляемые в живой русской речи, обогатить словарный запас учащихся (в пределах лексико-грамматического минимума);
• научить распространять простейшие типовые предложения за счёт ранее усвоенных слов и словосочетаний по законам синтаксического строя русского языка;
• сформировать у учащихся элементарные навыки активного пользования синтаксическими конструкциями для выражения собственных мыслей, чувств и наблюдений в рамках тематики для чтения и развития речи;
• совершенствовать навыки чтения и письма, полученные на уроках родного языка; дифференцировать звуки и буквы в системе гласных и согласных с учётом различий в фонетических системах родного и русского языков.

Содержание предмета состоит из трех блоков: речевой деятельности, языкового материала и текстов для чтения и развития речи, охватывающих сферы общения: учебную, социально-бытовую, социально-культурную, игровую. Так как текст выступает как единица обучения и развития речи, для отбора рекомендуются адаптированные тексты из произведений детских писателей прозаического характера, стихотворения, а также произведения малого жанра (пословицы, поговорки, загадки), сказки.

При отборе содержания обучения русскому языку как второму следует учитывать сферу речевой деятельности младших школьников, уровневые минимумы (лексический, грамматический, тематико-ситуативный, фонетико-орфоэпический и др.) для начального этапа обучения, явления транспозиции и интерференции.

Ведущими компонентами при отборе языкового материала являются словарь (список слов для активного усвоения) и тематика для чтения и развития речи.

На начальном этапе обучения русскому языку как второму учащиеся должны усвоить 1000 лексических единиц (в каждом классе примерно
450-500 слов).

Особенности предмета русского языка: Содержание предмета состоит из трех блоков: речевой деятельности, языкового материала и текстов для чтения и развития речи, охватывающих учебную, социально-бытовую, социально-культурную, игровую сферы общения. Так как текст выступает как единица обучения и развития речи, для отбора рекомендуются адаптированные тексты из произведений детских писателей прозаического характера, стихотворения, а также произведения малого жанра (пословицы, поговорки, загадки, сказки).

При отборе содержания обучения русскому языку следует учитывать сферу речевой деятельности младших школьников, уровневые минимумы (лексический, грамматический, тематико-ситуативный, фонетико-орфоэпический и др.) для начального этапа обучения, явления транспозиции и интерференции.

Ведущими компонентами при отборе языкового материала являются словарь (список слов для активного усвоения) и тематика для чтения и развития речи.

На начальном этапе обучения русскому языку учащиеся должны усвоить 1000 лексических единиц (в каждом классе примерно 450-500 слов).

В содержание предмета внесены следующие коррективы:

-дается подробное пояснение к структуре речевых моделей (синтаксических конструкций на основе единого грамматического минимума).

- внесены дополнительные лексические единицы, список слов для активного усвоения  на основе учёта как речевой деятельности, так и единого лексического минимума по русскому языку для начального этапа обучения русскому языку как второму.

В тематику для чтения и развития речи учащихся внесены новые темы – это «День за днём», «Ключ к счастью – в труде » и другие.

Материал фонетики дан с учётом дифференцации звуков и букв, представляющих трудность для младших школьников казахской школы.

В соответствии с действующим базисным учебным планом общее количество часов распределено конкретно по разделам.

Русский язык вводится с 3- го класса, то для итогового контроля после 4-го класса разработаны требования к владению речевыми умениями и навыками (аудирование, говорение, чтение, письмо),  а также к усвоению языковых знаний (элементарные сведения по фонетике, грамматике, лексике и синтаксису).

На основе текстового материала выявляются знания о символике РК и этнокультуроведческие материалы.

Учащиеся 3-го класса должны понимать прослушенное сообщение, речь учителя, звукозапись продолжительностью звучания 1-2 минуты; составлять высказывание из 2-4 предложений; сознательно, плавно читать вслух небольшие тексты, соблюдая паузы, словесные ударения; учить наизусть небольшие стихотворения; задавать друг другу вопросы, отвечать на поставленные вопросы; пересказывать прочитанный текст; писать по образцу и под диктовку слова и предложения, написание которых не расходятся с произношением; техника чтения составляет не менее 40-50 слов в минуту;

Учащиеся 4-го класса должны уметь выделять основную мысль и  структурные элементы текста, пересказывать  прочитанное; составлять связное монологическое высказывание из 3-4-х предложений, составлять рассказ-описание, рассказ-повествование; писать под диктовку небольшие тексты из 30-40 слов и изложение из 5-6 предложений; зрительные, зрительно-слуховые, словарные, картинные диктанты; строить диалог; выразительно читать текст; знать наизусть не менее трёх стихотворений в четверти; техника чтения составляет не менее 50-60 слов в минуту.

Русский язык в школах с нерусским  языком обучения в 3-4 классах, изучается по 2 часа в неделю, общее количество часов в году составляет  68ч.

Сауат ашу (оқу, жазу) (оқыту ұйғыр тілінде)

Умумий билим беридиған мәктәпниң «Сават ечиш» пәни бойичә оқутуш Қазақстан Жумһурийити Һөкүмитиниң 2012-жилниң 23-августтики № 1080 қарари билән бәкитилгән оттура билим беришниң (башланғуч, асасий оттура, умумий оттура билим бериш) Дөләтлик умумға мәжбурий билим бериш стандартиниң асасида әмәлгә ашурулиду.

Сават ечишниң асасий мәхсити:

• оқуш адәтлиригә асаслинип, фонетикилиқ аңлаш қабилийитини тәрәққий әттүрүш.
• тавушларни аҗритишни билиш.
• һәрипниң язма түрини йезиш.
• һәрипләрни тонуш, саватлиқ йезиш адәтлирини қелиплаштуруш.
• өз алдиға оқушқа, йезишқа адәтләндүрүш.
• боғумға бөлүп, андин сөзни туташ, җүмлини, мәтинни оқушни билиш.
• китап оқушқа болған қизиқишини ашуруш.
• оқуш һәм саватлиқ йезишни билиш.
• сөзниң тавушлуқ тәркивини билиш.
• еғизчә сөзләшни үгитиш арқилиқ әмәлгә ашуруш.

Сават ечишта төвәндики вәзипиләр әмәлгә ашурулиду:

• балиларниң яш алаһидилигигә көңүл бөлүш.
• оқутуш принциплирини башчилиққа елиш.
• сөзләш нутқиниң тавушлуқ алаһидиликлирини өзләштүрүш, йеңи сөздики тавушларни дурус тәләппуз қилишқа үгитиш.
• боғумлап оқуш усули арқилиқ сөзни туташ оқушқа интилдүрүш.
• тавушларни һәрипләр билән дурус бәлгүләшкә, йезишқа, сөз ичидики бағлиниш усуллирини сақлап, сөзләрни туташ йезишқа үгитиш.
• йезиш тәләплирини орунлитиш.
• балиларниң сөзләш нутқини, бағлаштуруп сөзлишини риваҗландуруш.

«Сават ечиш» пәни бойичә оқуш жүклимиси башланғуч билим беришниң базислиқ оқуш плани асасида оқутуш уйғур тилида жүргүзилидиған типлиқ оқуш планида өз әксини тапқан. «Сават ечиш» пәни билим беридиған асасий программида асасида әмәлгә ашурулиду.

Базислиқ оқуш планида 1-синип үчүн һәптисигә 7 сааттин, жилиға 231 саат берилгән.

«Сават ечиш» пәнини оқутуш үч дәвир бойичә елип берилиду:

елипбәгичә болған дәвир – 28 саат

елипбә дәври – 98 саат

елипбәдин кейинки дәвир – 105 саат

Сауат ашу (оқу, жазу) (оқыту өзбек тілінде) - Қозоғистон Республикаси Ҳукуматининг 23 август 2012 йилги №1080 қарорига биноан тасдиқланган Давлат умуммажбурий таълим стандартига асосан, программа ижодий имкониятларни ривожлантириш ва тарбияли билим бериш,системалилик,дарс принциплари асосида тузилган.

Бошланғич таълим давлат қонунини ҳаётга тадбиқ этишда муҳим босқич ҳисобланади. Шундай экан,ҳар бир авлод олдида инсон яратган жамики бойликларни, билимларни ўрганиш, ўзлаштириш ва ривожлантириш вазифаси туради.

Бу вазифани амалга оширишнинг бирдан-бир йўли таълим тизимини тинмай такомиллаштириб бориш орқали ёш авлодни илм-фан асослари билан чуқур қуроллантиришдир. Зеро, илм олиш йўлидаги изланиш инсоннинг эътиқоди ва дунёқарашини шакллантиради, маънавий-ахлоқий камолот сари етаклайди.Шу билан бир қаторда оғзаки ва ёзма нутқ малакаларини шакллантиради, ўқувчиларда она тилига муҳаббат, тўғри гапиришга ўрганиш истагини тарбиялайди ва мустаҳкамлайди. Шу сабабли ҳам, фан дастури мазмунига алоҳида қаралиб,ўқув жараёнида қўлланиладиган турли усул ва воситалар мазкур мақсадга қаратилган тақдирдагина ўз ечимини топиши мумкин:

• ҳар бир ўқувчининг ўзига хосхусусияти билан имкониятига қараб мустақил билим олишини ривожлантириш ва таққослашга ўргатиш.
• ўқувчи олдига қўйган мақсадини тушуниб етиши,уни бажариш йўлларини аниқлаш,ўз-ўзини назорат қилиш каби малакаларни шакллантириш.
• ўқувчининг шахсий сифати билан и жодийлигинириво жлантириш.
• тайёр материал асосида эмас,балки ўз ишларинитекшириш, камчилик ва ютуқларини ҳисобга олган ҳолда ўз-ўзини баҳолаш.
• табақалаштирилган (дифференциал) топшириқлар орқали ўқувчининг билим савиясини ошириш.
• ўқув жараёнини ташкил қилишда ўқувчиларнинг қобилияти, индивидуал ва психологик хусусиятларига ёндашиш: кўриш, эшитиш, ҳис этиш, таққослаш, фикр юритиш, якун чиқариш, таққослаш, фанга нисбатан қизиқувчанлик билан муносабатда бўлиш, инсонийлик, ватанпарварлик, меҳрибонлик, дўстлик, гуруҳ билан ҳамкорликда ишлаш, дўстлари билан ижобий муносабатда бўлиш.

Бу борада ўқувчиларнинг саводини замон талабига мос ҳолда ривожлантириш “Тил ва адабиёт” бўлими, “Савод ўргатиш” даври орқали амалга оширилиб, “Алифбе“, “Савод таълими” дарсликлари асосида интеграллашган мазмунда ташкил қилинади.

“Савод ўргатиш” даврининг асосий мақсад ва вазифалари. Бу даврда ўқувчиларнинг ҳарф, товуш, бўғин,сўзва гап ҳақидаги тушунчаларини шакллантириш, хат-савод ўргатишда дастлаб, ҳар боланинг товушни тўғри талаффуз этишини, уларни бир-биридан фарқлаши, ўрганишини таъминлаши зарур.

Дастур мазмуни фақат ўқувчининг билимига эмас, балки “Савод ўргатиш” таълимининг фаолият компонентига, амалий, ижодий ва мустақил фаолият усулларига таянган ҳолда фанга нисбатан қизиқувчанлигини уйғотиш ва ошириш (мотивация) амалга оширилади.

“Савод ўргатиш” фани таълимий дастурида 1-синф ўқув-тарбия жараёни олдига қўйилган ижтимоий талабларга асосланган ҳолда ўқувчилар эгаллашлари лозим бўлган билимлар, кўникмалар, малакаларга қўйиладиган талабларни белгилаб беради. Маълумки, 1-синфга келган болаларга хат-савод ўргатишда дастлаб, ҳар боланинг товушни тўғри талаффуз этишини, уларни бир-биридан фарқлашга ўрганишини таъминлаши зарур.  

“Савод ўргатиш” фани мазмуни 3 босқичли жараён орқали амалга оширилади: алифбегача бўлган давр, алифбе даври, алифбедан кейинги давр:

• алифбегача бўлган даврнинг вазифалари: болалар камолотининг ҳал қилувчи босқичи, яъни саводхонлик даражаси амалга оширилади, ўқиш ва ёзишга ўргатиш, мантиқий тафаккур этишга, маънавий-маърифий ҳамда маданий хулқ-атвор малакаларини шакллантириш, луғат бойлигини кенгайтириш.
• алифбе даври вазифалари: ўзбек алифбосидаги ҳарфлар (босма ва ёзма шакллари, бош ва кичик ҳарфлар) билан таништириш, ҳарфдан бўғин, бўғиндан сўз, сўздан гап тузиб ўқиш ва ёзишга тайёрлаш, оғзаки боғланишли нутқини ўстириш, нутқ маданияти устида ишлаш, сўз бойлигини ошириш ва нутқини ривожлантириш, ўқиш малакаси билан тўғри ёзиш кўникмасини шакллантириш.
• алифбедан кейинги давр вазифалари: ўқиш (сўз ва гапни ифодали, тўғри, тушуниб) ва ёзиш (хатосиз, саводли, тоза, каллиграфия қоидаларига амал қилиш) малакаларини шакллантириш, тил бирликлари ҳақида тушунча ҳосил қилиш, матнларни таҳлил қилиш, луғат бойлиги ва боғланишли нутқ устида ишлай олиши, мулоқот жараёнида эркин она тилидан фойдаланган ҳолда ўз фикрини билдириши.

Ўқув-тарбия жараёнини ташкил қилиш борасида қуйидаги тамойилларга амал қилинади:

1) ёш хусусиятларини ҳисобга олиш.

2) оддийдан мураккабга қараб бориш.

3) кетма-кетлиликка амал қилиш.

4) фанлараро боғланиш.

5) шахсий йуналтирилганлик.

Фани ҳафтасига 7 соатдан, жами 231 соатни ташкил қилиб, 3 босқичли жараён орқали амалга оширилади:

алифбегача бўлган давр– 21 соат

алифбе даври – 91 соат

алифбедан кейинги давр– 119 соат

Сауат ашу (оқу, жазу) (оқыту тәжік тілінде) - мувофиқи стандарти умумитаълимии давлатӣ, ки бо қарори тасдиқшудаи Ҷумҳурии Қазоқистон аз 23 августи соли 2012 №1080, барномаи музкур дар асоси принсипҳои инкишоф ва таълиму тарбия, давомоти муттасилӣ сохта  шудааст.

Алифбо (саводомӯзӣ) дар таълими ибтидои заминаи муҳимтарини ташаккули шахсият ва таҳкурсии устувори минбаъдаи омўзиш буда, ҳамчун баёнгари самти дастовардҳои мактабиёни хурдсол дар фаолияти ояндаи онҳо нақши муҳим мебозад. Хурдсолон дар ин давра на танҳо хондан, навиштан балки бо ҳодисаҳои муҳиту атроф шинос мешаванд ва шавқу ҳаваси онҳо ба мактаб, таълим, муаллим ва китоб ҳамчун яке аз сарчашмаи маърифат меафзояд.

Мақсад:

• дар давраи таълими алифбо хурдсолон бо овозҳои нутқ, таҳлили овозии калима.
• овозҳои садонок ва ҳамсадо. таълими дурусти талаффузи овозҳо. нақшаи
• калима ҳиҷо ва ҷумлаҳо шинос мешаванд.
• Ба қоидаҳои дуруст нишастан ва дуруст навиштан риоя карданро меомўзанд. Хондану навиштанро ёд мегиранд. Дар давраи тайёрӣ – ташкил кардани ҷамоаи синф, дар онҳо мустаҳкам кардани муносибати дўстӣ. Худдорӣ дар синф ва мактаб. Риоя намудан ба одобу ахлоқ. Тайёрӣ ба давраи навиштан: хонандагон ба навиштан руҳан тайёр кардан, шиносоӣ бо ашёҳои хониш, омўзиши навиштан дар ҳаво, тарбияи психологӣ ба монанди дидан, тахмин кардан, муқоиса кардан, нигоҳ доштан дар хотир, диққат ва ирода, кашидани хатҳои рост, каҷ ва мавҷнок:

Вазифаҳоиасосии омўзиши Алифбо: ба бачагон хондан ва навиштанро ёд додан, барои бо муваффақият аз худ кунонидани имло шароити заруриро ба, вуҷуд овардан, дар просесси мушоҳидаҳо ва экскурсияҳо кўшиш кардан лозим, ки, бачаҳо аз муҳити воқеӣ ҳар чӣ бештар маълумот гиранд, чунки боиси, бой гардонидани захираҳои луғавии онҳо мегардад, хониш бо тарзи таҳлилу таркибӣ овозӣ ёд дода мешавад, дар маркази диққати омўзгорон бояд инҳо бошанд, инкишоф додани нутқи овозӣ ва талаффузи адабӣ дар кўдакон, омўзондани тарзи дуруст ва бошуурона хондани калимаҳо, ҳиҷо ба ҳиҷо хондани калимаҳо, тасаввуроти шогирдонро оид ба табиати ватани худ, оид ба зиндагӣ ва, меҳнати мардуми ватани худ аниқтар ва васеътар гардонидан, инкишофи нутқи даҳонии хонандагон, дуруст талаффуз кардани овоз, дар вақти сайру гашт бой гардондани, захираи луғавии онҳо.

Фанни – 231 соат, дар як ҳафта 7 соат омўзонда мешавад:

давраи тайёрӣ –14 соат

давраи «Алифбо» – 98 соат

давраи баъди «Алифбо» –119 соат.

Шетел (ағылшын) тілі

Бастауыш білім деңгейіне арналған шет тілін оқыту курсы қарапайым меңгеруге бағытталған және А1 - (ауызекі қолданыс деңгейі - Breakthrough) тілді меңгерудің жалпыеуропалық деңгейіне сәйкес келеді.

Бастауыш мектепте ағылшын тілін оқыту кезінде оқытудың мақсатын, тақырыбын, мазмұнын және түрін анықтау және әлеммен, баланың өмірлік тәжірибесімен байланыстыру қажет.

Бастауыш білім деңгейіндегі шет тілін оқытудың мақсаттары төменгі сынып оқушысы тұлғасының қалыптасуынан және оның тұтастай дамуынан, сөйлеу қызметінің негізгі түрлеріндегі қарапайым шеттілдік коммуникативтік құзыреттің қалыптасуынан, нақты бір тақырыптық минимум шеңберіндегі сөйлеу ниетін іске асыру үшін төменгі сынып оқушыларының эмоционалдық, шығармашылық, әлеуметтік, когнитивтік және тілдік қабілеттерінің дамуынан тұрады.

Оқыту мақсаттарының объективті көрінісі ретінде оқыту міндеттері төмендегі әрекеттер арқылы іске асырылады:

• шет тілінде сөйлейтін/жазатын адамдармен өзара түсіністік орнатуға мүмкіндік беретін қарым-қатынас құралы ретіндегі шет тілі туралы түсінік қалыптастыру, дыбысталатын және жазбаша мәтіндер арқылы жаңаны танып білу;
• төменгі сынып оқушыларының лингвистикалық ой-өрістерін кеңейту; төменгі сынып оқушыларына қолжетімді және қарапайым деңгейде шет тілінде ауызша және жазбаша сөйлеуді игеруге қажетті қарапайым лингвистикалық түсініктерді меңгеру;
• болашақта психологиялық кедергіні жеңу үшін жаңа тілдік әлемге төменгі сынып оқушыларының коммуникативтік-психологиялық бейімделуін және шет тілін қарым-қатынас құралы ретінде пайдалануды қамтамасыз ету;
• тілдік материалдарды игеру барысында, қарым-қатынастың модельденетін жағдайына қатысу үдерісінде, рольдік ойындарда төменгі сынып оқушысының тұлғалық сапасын, оның түсінігін, ойын және қиялын дамыту;
• шет тілін пайдалану арқылы, үйрететін ойындар, оқу қойылымдары процестерінде балалардың эмоционалдық саласын дамыту;
• отбасылық, тұрмыстық, оқу қарым-қатынасы іспеттес ойындар ойнаған сәттерде түрлі рөлдерде шет тілінде ойнау үшін жаңа әлеуметтік тәжірибеге төменгі сынып оқушыларын қосу;
• оқушыға рухани-адамгершілік тәрбие беру;
• танымдық қабілетін дамыту, оқу-әдістемелік жинақтың түрлі құрамдас бөліктерімен үйлестірілген түрдегі жұмыс жасауды игеру (оқулық, жұмыс дәптері, аудиоқосымша және т.с.с.), топта жұмыс істей білу;
• оқушылардың жеке, жүйелік-қызметтік және коммуникативтік әмбебап оқу әрекеттері жүйесін меңгеру арқылы өз оқу қызметін ұйымдастыру қабілетін қалыптастыру.

Шынайы қарым-қатынас жағдайына ағылшын тілін меңгеру үдерісін жақындату мақсатында шынайы тілдік орта болмаған кезде тәрбиелік оқу, белсенділік принципі, көрнекілік принципі, жүйелілік және дәйектілік принципі, игеру беріктігі принципі, қолжетімділік принципі, даралану принциптері сияқты дидактикалық оқу принциптерін жетекшілікке алған маңызды.

Бастауыш мектепте ағылшын тілін оқытудың жоспарлы нәтижесіне қол жеткізу үшін оқу үдерісін жоспарлау кезінде де, оқу материалын азайту кезінде де іске асырылатын келесі әдістемелік принциптерді жетекшілікке алу қажет: оқытудың коммуникативтік принципі, материалдың оқиғалық-тақырыптық ұсынылуы принципі, функционалдық принцип, кешендік принципі, саралаушылық принципі, концентризм принципі.

Коммуникативтік принципі арнайы мақсат етілген тілдік құралдар – белсенді лексика және белсенді грамматикалық материал арқылы коммуникативтік міндеттерді шешуге бағытталған, күнделікті жағдайдағы рөлдік ойындарды пайдалану арқылы жүзеге асырылады.

Бастауыш мектеп оқушыларына ағылшын тілін оқытуда функционалдық принципке ерекше назар аудару қажет. Тілдік жүйе ағылшын тілінің әртүрлі деңгейлік құралдары – лексикалық және синтаксистік (фонетикалық, сөзжасаушы, морфологиялық шеңберде де) құралдары микрожүйесінің нақты тақырыбына қызмет ететін жүйе ретінде көрініс табады.

Кешендік принципі ағылшын тілі бойынша тілдік емес (экстралингвистикалық) және тілдік (лингвистикалық) оқу материалының өзара байланысқан ұсынылымында, сонымен бірге сөйлеу қызметінің түрлерін өзара байланысқан аспектіде оқытуда: 1-сыныпта – аудиолау және сөйлету  (ауызша алға озу принципі бойынша; ағылшын әліпбиімен танысу 2-жартыжылдықтан басталады), аудиолау, сөйлету, оқу және жазу – 2-4-сыныптан бастап жүзеге асырылады.

Саралаушылық принципі оқушының бастапқы кезеңдегі сөздік қорын байыту үшін шағын мәтіндер бойынша бөлінген бір мәтіндегі жаңа сөздердің функционалдық-семантикалық берілу тәсілдерін, көрнекілік құралдарына арналған тіректерді, оқушылардың сөйлеуіндегі жаңа сөздерді белсендіруді (белгілі бір тақырыптық кеңістік аясындағы олардың белсенді түрі) ұсынады. Бастауыш сынып оқушыларының сөйлеу және коммуникативтік қабілеттерін қалыптастыру кезінде ағылшын грамматикасы баланың әр ойын қамтамасыз ететін жүйе ретінде бекуі тиіс. Сөйлеудің грамматикалық қатарын дамыту қарапайым ой айтудың белсенді түрлерін оқиғалы пайдалану тәсілдерімен, сөйлемдер негізін нақтыландырғыш құрамдас бөліктермен тарату (екінші деңгейлі мүшелермен), екі қарапайым сөйлемді бір күрделіге біріктіру тәсілдерімен сипатталады.

Концентризм принципі бастауыш мектепте оқушыларға ағылшын тілін оқыту кезінде әр сыныпқа арналған белгілі бір минимумдар арқылы жүзеге асырылады: тақырыптық және оқиғалық минимумдар, сөйлеу интенциялары минимумы, лексикалық және грамматикалық минимумдар, диалогтық және  монологтық минимумдар. Бұған қоса әрбір сыныпқа арналған тақырыптық минимум мазмұны сабақтастық принципі есебінен құрылған.

Бастапқы кезеңде бала дамуының деңгейіне сәйкес басты назарда үйрену пәні ретінде ауызша сөйлеу (дауыстап айтылатын және естіліп қабылданатын) орын алады. Оқу және жазуды 2-сыныптан бастап оқыту қажет, себебі дыбыс арқылы қабылданады, сөйлеу арқылы түсініледі, сөйлеу арқылы жазылады.

Тілдік білімді спираль түріндегі алға жылжу түрінде беру қажет.

Аудиолауға үйрету төменгі сынып оқушыларының оқу және даму деңгейі, қызығушылықтары мен қажеттіліктері есебінде, мысалы қысқа ертегілер, шағын әңгімелер, жануарларды сипаттау, атаулы оқиғалар және т.с.с. жүзеге асырылуы тиіс. Мәтіннің дыбысталу ұзақтығы 1 минутқа дейін, қайталау саны – 2-3рет.

Өз ойын айтуға үйрету диалогтық және монологтық сөйлеу қабілетін дамытуды көздейді: этикеттік сипатта диалог, сұрақ-диалог, оқиғаға араластыру диалогы, пікір алмасу диалогтарын жүргізу қабілетін арттыру.

Білім берудің осы деңгейінде монологтық сөйлеуді дамыту нақты тақырыптық жағдайлар шеңберінде қарапайым ой айту қабілетін қалыптастыруға бағытталған: өзі туралы, отбасы мүшелері, достары туралы, өз елінің жануарлары мен өсімдіктер әлемі туралы (жұмыс күні, жұмыс түрі, мектептегі сабақ және т.с.с.) ақпарат беру.

Оқуға үйрету кезінде балалардың қалауына иек арту арқылы таныс сөздерді, өз атын, ағылшын досына хат жазу; өз киіміндегі, шоколад және кәмпит сыртындағы т.с.с. ағылшын жазуларын оқу.

Оқуға және жазуға үйрету бір уақытта орындалады, алайда жазу түсінігіне карточкадан сөздер құрастыру, магниттік тақтада немесе жинау жолағында сөз құрастыруды қосатын болсақ, жазу негізгі қызмет болып табылады.

«Шет тілі» пәні қызметтік сипатқа ие, сондықтан ол әлемді тұтастай, эмоционалды және белсенді қабылдайтын төменгі сынып оқушысы табиғатына сәйкес келеді. Бұл осы жастағы балаларға тән басқа да қызмет түрлеріне (ойындық, танымдық, көркем, эстетикалық және т.с.с.) өзге тілдік сөйлеу қызметін қосуға және бастауыш мектепте оқытылатын пәндермен әртүрлі байланыс орнатуға, және ықпалдастырылған болып табылатын жалпыоқу қабілеті мен дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік береді.

1-сыныпта апталық оқу жүктемесі 1 сағатын құрайды, жылына – 33 сағат. Оқушыларға үй тапсырмасы берілмейді.

1.2 «Математика» білім саласы

Математика

Пәнді оқыту мақсаты – ұлттық және жалпыазаматтық құндылықтар негізінде тұлғаның интеллектуалды дамуының қажетті деңгейін қамтамасыз етуге бағытталған математиканың базистік негізін сапалы игеруді қамтамасыз ету; көрнекі-бейнелі, логикалық және абстрактты ойлауды қалыптастыру, негізгі орта білім деңгейінде алгебра мен геометрияны игеруге практикалық негіз жасау.

Оқытудың міндеттері:

• тұлғаның  зейін, қабылдау, есте сақтау, ойлау, ауызша және жазбаша, сонымен қатар математика тілінде сөйлеу, психомоторика тәрізді функциональдық қасиеттерін дамыту; көрнекі-бейнелі және логикалық ойлауын дамыту;
• бастауыш сынып оқушыларының оқу-танымдық қызметін (жоспарлау, жоспар бойынша әртүрлі іс-әрекеттер жасау, оның ішінде ойлау қызметін (талдау, зерттеу, жалпылау, модельдеу және т.б.), өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бағалауды жүргізу біліктігін қалыптастыру;
• оқытуды білімнің келесі деңгейлерінде жалғастыру үшін оқушыға қажетті математикалық білім мен білікті, есептеу, өлшеу және графиктік дағдыны қалыптастыру; алгебра мен геометрияны игеруге алдын-ала мақсатты дайындықты жүргізу;
• оқуға деген ынтасын, математикаға деген оң көзқарасы мен қызығушылығын, танымдық қызығушылығын, өздігінен жұмыс атқару дағдысынқалыптастыру;
• стандартты емес және қызықтылық сипаттағы тапсырмалар негізінде жобалау қызметі және өмірлік жағдайлардағы (құзыреттілік) мәселелерді шешу арқылы математикалық және шығармашылық қабілеттерін ашу және дамыту;
• баланың тұлғалық қасиеттерін, яғни жауапкершілік, белсенділік, мақсатқа талпынушылық, жауапкершілік тәрізді қасиеттерін тәрбиелеу;
• қарым-қатынас мәдениетін, үлкендерге құрмет көрсету мен кішілерге қамқор болуды, қоршаған ортаны қорғауда өзін белсенділігін көрсетуді, патриоттық сезімді тәрбиелеу, қазақ халқы мен елімізде өмір сүріп жатқан этностардың тарихына, мәдениетіне, әдет-ғұрпына және басқа байлықтарына құрмет көрсетуді, математика ғылымының дамуы барысында жинақталған құндылықтарға қатыстыру кіреді.

Математиканы оқыту ерекшелігі:

Бастауыш білім берудің базалық пәні болып табылатын математика, бір жағынан, өзге пәндерді (информатика, қоршаған орта, көркем еңбек, т.б.) оқытудың алғышартын және негізін қалайды, ал екінші жағынан, осы пәндерді оқытып-үйретуде білім, білік, іс-әрекет, дағды қалыптасады.

Білім берудің бастауыш деңгейінде «Математика» пәнiнен берілетін базалық білім мазмұны: теріс емес бүтін сандар арифметикасы; алгебра элементтері; геометрия элементтері деп аталатын үш тараудан тұрады.  

Пәнді игертуде 1000000-ға дейінгі натурал сандар және нөл санының арифметикасы, негізгі шамалар, алгебра мен геометрия элементтерін негізгі орта мектепте білімді жалғастыру үшін  құрылған.

1,3,4-сыныптарға арналған оқулықтардың өңделмеуі, 2013 жылғы пән бағдарламасы мазмұнындағы жаңа өзгерістерге орай, 1 - сыныпта 6 сағаттық мөлшермен жаңа «10-нан 20-ға дейінгі сандар» тақырыбы енгізілген. Сонымен қоса 1-сыныптың соңында 2-сыныпта оқытылатын «100-ге дейінгі сандар» тақырыбын оқытуға дайындық жұмысы жүргізіледі.

2-сынып пәнінің мазмұны 1-сынып бағдарламасы мен оқулық мазмұнына бейімделе жазылған. 2-сыныптың  басындағы «Қайталау» тарауы 1-сыныпта алған білімді жетілдіру мен жүйелеуді мақсаттайды.

2 сынып оқушыларына «Көбейту мен бөлу амалдары» тақырыбын игертуге 20 сағат бөлінген. Бөлінген сағат көлемі оқушылардың тақырыпты толық игеруіне септігін тигізеді.

3-сынып оқушыларына «Біртаңбалы сандарды көбейту және бөлудің сәйкес жағдайлары», «1000-ға дейінгі жазбаша қосу мен азайту», «Шамалар арасындағы тәуелділік», «100-ге дейінгі көбейту мен бөлудің жазбаша тәсілдері», «Шамалардың бірліктері: ұзындық, масса, аудан, көлем», «1000-ға дейінгі көбейту мен бөлудің жазбаша тәсілдері» тақырыптары меңгертіледі.
3-сынып оқушылары көбейту мен бөлу кестесін жатқа білулері қажет.

4-сыныптағы пән мазмұнында айтарлықтай өзгеріс жоқ.

Бастауыш білім мазмұнын меңгерудің пәндік нәтижелері бес балдық бағалау жүйесімен бағаланады.

Бақылау нысандары тест тапсырмалары, бақылау, өздік жұмыстар, ауызша сұрақ-жауап, әңгімелесу түрінде өткізу ұсынылады.

1-4 - сыныптардағы «Математика» пәнінен ағымдық бақылау нысандары жазбаша, ауызша түрде ұйымдастырылады. Ағымдық бақылау жұмыстары аптасына 1 реттен артық өткізілмейді.

Тақырыптық бақылау жұмыстарын жазбаша түрде ұйымдастыру ұсынылады.

Математика пәнінен ұйымдастырылатын қорытынды бақылау бақылау жұмыстары мен  кешенді тестік тапсырмалар арқылы ұйымдастыруға болады.

1-4 – сыныптарға арналған «Математика» пәнінен бақылау жұмыстарының тоқсандар бойынша саны (2-кесте) ұсынылады:

2-кесте – 1-4 сыныптарға арналған математика пәнінен бақылау жұмыстары

Математика пәні бойынша 1-4-сыныптардағы оқу жүктемесінің көлемі: 1-сыныпта: аптасына 4 сағ, барлығы 132 сағат, 2-сыныпта: аптасына 4 сағ, барлығы 136 сағат, 3-сыныпта: аптасына 5 сағ, барлығы 170 сағат, 4-сыныпта: аптасына 5 сағ, барлығы 170 сағат.

1.3  «Жаратылыстану» білім саласы

Дүниетану

Пәнінің мақсаты – қоршаған әлем тұтастығы туралы білім мен адамзаттың табиғатпен қарым-қатынас жүйесі негізінде жалпыадами құндылықтарды қалыптастыру.

Негізгі міндеттері:

• туған жерінің табиғатына деген сүйіспеншілігін қалыптастыру;
• оқушыға қоршаған ортаның әр алуандығын, тұтастығын, құндылығын, ондағы өзінің орнын сезінуге мүмкіндік беру;
• күнделікті өмірде, зертханалық жұмыстарды орындау мен табиғатқа саяхат кезінде қауіпсіздік ережелерді сақтауға дағдыландыру;
• «адам – табиғат» жүйесіндегі өзара қарым-қатынас жағдайын ұғындыру;
• танымдық қызығушылығын, интеллектуалдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту;
• қоршаған ортаны сақтау мен қорғауға тәрбиелеу;
• картадан өз Отаны мен туған жерінің өзен-көлдерін, тауы мен пайдалы қазбаларды көрсетуге үйрету;
• тірі және өлі табиғат нысандарын ажырату білігін дамыту;
• танымдық қызығушылығын қанағаттандыру үшін алған білімдерін қолдана білу, туған жердің табиғи байлықтары, өсімдіктері мен жануарлары туралы қосымша ақпараттар іздестіре білу дағдыларын қалыптастыру;
• бақылау, өлшеу, салыстыру дағдыларын қалыптастыру, өмірлік тәжірибелерін жетілдіру;
• адам мен табиғаттағы тіршілік әрекетінің өзара байланысын, қоршаған орта заңдылығын, құбылысын, нысандарын меңгерту және оқушылардың адамның қоршаған ортамен өзара қарым-қатынасы туралы түсініктерін кеңейту;
• жаратылыстану ғылымы пәндерін одан әрі меңгеруге мүмкіндік беретін білім, білік, дағдыларын жетілдіру.

Пәнді оқыту ерекшелігі: 2013-14 оқу жылында «Шетел тілі» пәнінің
1-сыныпқа ендірілуіне байланысты «Дүниетану» пәні 1 сағаттан оқытылады. Ал 2-4-сынып оқушылары «Дүниетану» пәнін оқу жылы көлемінде аптасына
2 сағатпен оқуды жалғастырады. 2-сынып «Дүниетану» оқулығының жаңадан жазылып, пән мазмұнның өзгеріске ұшырауына байланысты, 1-4 сыныптар үшін тақырыптық жоспарлау үлгісі ұсынылды

Бастауыш сыныптарда «Өмір қауіпсіздігінің негіздері» курсының тақырыптары «Дүниетану» пәні сабақтарына  төменгідей кіріктіріледі:

1.4  «Адам және қоғам» білім саласы

Өзін-өзі тану

Пән әр оқушының ішкі жан-дүниесін байытуы және өзіндік қайталанбас жеке даралығын пайымдауы арқылы табиғи қабілеттіліктері мен жасампаздық әлеуетін ашуға бағытталған мақсатты білім беру үдерісін ұйымдастыруды көздейді. Өзін-өзі тану пәнінің оқу-әдістемелік құралдары оқушылардың қоғамға және өз-өзіне қызмет етуіне бағытталып, олардың жасампаздық белсенділігін танытуға мүмкіндік беретін өмірлік маңызы бар, кең ауқымды біліктілік дағдыларды қалыптастыруға көмектеседі.

Пәннің мақсаты: оқушының өмірлік айқындамасын анықтауы; түрлі мәселелерді адамгершілік қағидаларға сәйкес сындарлы түрде шешуі; өзіне, адамдарға және қоршаған әлемге ізгілікті қарым-қатынас жасау; адамдарға көмек көрсету, туыстарына және жақындарына мейірімді, қамқор болу; өзімен-өзі үндестікте өмір сүру, ойы, сөзі және іс-әрекеттерінде шынайы болу; жасампаздық пен белсенділік, азаматтылық және елжандылық таныту; өз ойын, сөзі мен ісін адамгершілік тұрғысынан таңдауға дайын болу және оған жауапты болу; қоғамға қызмет ету дағдыларын іс жүзінде дамыту.

Пәннің міндеттері:

• оқушылардың өз-өзіне, адамдарға және қоршаған ортаға деген құндылық қарым-қатынастарын, айналасындағы адамдарға деген сезімталдық және кішіпейілдік таныту қабілеттіліктерін ашу;
• өзін, өзгелерді, әлемді және адамзатты танып-білу, өзінің өмірдегі орнын түсіну, өзіне және басқаларға жақсылық пен сүйіспеншілік таныту ниеттерін дамыту;
• өзін дәріптеу, өзіне сену, өз ойы, сөзі және іс-әрекеті үшін жауапкершілік сезімдерін дарыту;
• адам мен ішкі және сыртқы ортаның өзара байланыстылығын, оның табиғатпен біртұтастығын, тән және жан саулығының бір-бірімен тығыз байланыстылығын түсіну, салауатты өмір сүрудің негізі ретінде өзінің дене және психикалық күйін реттеу қабілеттіліктерін арттыру;
• әлеуметтік айқындамалар мен рөлдердің көп қырлылығы тұрғысынан өзінің әрекеттері мен мінез-құлықтарын реттеуде терең ойланып, сезіне білу қабілеттіліктерін дамыту;
• белгілі бір мағынадағы ақпараттарды жинау және оған талдау жасау үшін өзінің білімін, білігін және дағдысын қолдана білу; жағдаятты бағалау; жалпы адамзаттық және этно-мәдени құндылықтарға қайшы келмейтін жеке шешім қабылдау үшін өзінің көзқарасын білдіру қабілеттіліктерін дамыту;
• күнделікті өмірде нақты мәселелерді шешуде жасампаздық белсенділік таныту; адамгершілік нормаларына сәйкес алға қойылған міндеттерді сындарлы шешу үшін ұжымда бірлесе еңбек ету және топпен, командамен жұмыс істеу іскерлігін дамыту бұл мақсаттарға қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Пәннің оқыту ерекшелігі: оқушының өзіндік бейімін ашу және оның темпераментін, мінез-құлқын, қабілеттерін ескере отырып, оны жеке тұлға ретінде ретінде дамыту. «Өзін-өзі тану» пәнінің базалық білім беру мазмұны оқушылардың жас ерекшеліктерін есепке ала отырып, 1-4-сыныптарда төрт негізгі бөлімді қамтиды:

1. Өзін-өзі тану бақыты;
2. Адами қарым-қатынасқа үйренейік;
3. Адам болам десеңіз...;
4. Әсемдік әлемінде.

Оқыту үдерісі оқушылардың өзіне, қоршаған ортаға және бүкіл адамзатқа деген қарым-қатынасын айқындайтын адамгершілік мінез-құлықтарды қалыптастыруға, өз- өзіне, қоғамға қызмет етуге бағытталған.

Оқу жүктемесі: аптасына 1 сағаттан: 1-сынып 33 сағатты, 2 – 4-сыныптар 34 сағатты құрайды.

1.5 «Өнер» білім саласы

Музыка

Музыка оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытып, олардың қиялын, есте сақтау қабілетін, танымдық қызметінің белсенділігінің артуына ықпалын тигізеді.

 «Музыка» оқу пәнінің мақсаты – оқушылардың музыкалық мәдениетін тәрбиелеуге, азаматтық тұлғасын, көркемдік талғамы мен шығармашылық қабілетін  қалыптастыруға, алған білімдерін сабақта және  өмірде пайдалана білуіне негізделген.  

 «Музыка» оқу пәнінің басты міндеті:

• оқушылардың музыкалық құбылыстарға қызығушылығын дамытып,

музыкалық шығармаларға өзінің көзқарасын білдіре білу;

•  музыкалық-шығармашылық әрекет барысында, тәжірибелік дағдыларын іске асыру: музыка тыңдау, ән айту, музыкалық аспаптарда ойнау, мәнерлі қимылдар жасау, суырып салу;
•  оқушылардың шығармашылық қабілеті мен қиялын дамытып, көркемдік талғамын қалыптастыру.

Бағдарлама мазмұны қазақ халқының дәстүрлі мәдениеті, классикалық музыканың ең озық үлгілері, қазіргі таңдағы Қазақстан музыка өнері және республикамыздағы өзге халықтардың музыкалық мұрасы болып табылады. Бағдарлама музыкалық өнер дамуының заңдылықтарына негізделіп, оның өмірмен байланысына бағытталған.

Музыка пәнінің мазмұны тақырыптық топтардан құралып, бастауыш сыныптардың бірізді және жүйелі түрде дамуын көрсетеді. Пәнді оқытуда «Қазақ халық музыкасы», «Музыкалық аспаптар», «Концертке және театрға саяхат», «Қазақстан – менің Отаным» сынды ең негізгі тақырыптарға аса мән беріледі. Пән мазмұны тереңдей түсіп, музыкалық құбылыстардың ауқымы кеңейеді.

Қазіргі заман технологиялары оқыту жүйесінің әдістемесіне негізделген. Бірінші–екінші сыныптардағы сахналық ойындар оқушылардың білімін толықтыра түсіп, коммуникативтик қызмет атқарады. «Ұстаз-шәкірт» технологиясы шынайы шығармашылық қарым қатынас қалыптастырады. «Жетістік» технологиясы окушылардың шағармашылық биігіне көтерілуне көмектеседі. Бастауш мектебінде саяхат-сабақ, концерт-сабақ, ой бөлісу сабағы, репортаж-сабақ сыңды түрлі сабақ түрлері пайдаланылады.

 «Музыка» пәні  бойынша барлық сағат саны: 1-ші сынып аптасына 1 сағат, жылына барлығы 33 сағат; 2-4 сыныптарда аптасына 1 сағат, жылына барлығы 34 сағат.

Бейнелеу өнері

Бейнелеу өнері курсы өскелең жеке тұлғаның рухани қызметінің қалыптасу шарты болып табылатын эмоциялық-бейнелі, көркем ойлау түрін қалыптастыруға бағытталған.

Оқыту мақсаттары:

- эстетикалық сезімдерді, бейнелеу өнеріне қызығушылығын тәрбиелеу; өнегелі тәжірибесін байыту, ізгілік пен зұлымдық туралы ойларын дамыту; адамгершілік сезімдерін тәрбиелеу, Қазақстан және басқа елдердегі халықтардың мәдениетін құрметтеу;

- қиялын, кез келген іске шығармашылық тұрғыдан қарау ниеті мен икемділігін, өнер мен қоршаған әлемді қабылдау қабілетін, көркемдік қызметте бірлесіп жұмыс істеу шеберліктері мен дағдыларын дамыту;

- халық шығармашылығына деген қызығушылығы мен сүйіспеншілігін тәрбиелеу;

- аңғарымпаздығы мен көріп есте сақтау қабілетін дамыту.

Оқыту міндеттері:

- өзінің қоршаған әлемге көзқарасын шығармашылық жұмыстарында көрсете білу қабілетін дамыту;

- сурет, кескіндеме, композиция бойынша бейнелеу сауаты негіздерімен таныстыру;

- жылы және суық түстермен таныстыру және оларды айыра білуге үйрету;

- бейнелеу өнерінің түрлерімен (графика, кескіндеме, сәндік-қолданбалы өнер, мүсін, дизайн, сәулет өнері) және жанрларымен (пейзаж, портрет, натюрморт, анималистика және т.б.) таныстыру;

- көркемдік дағдыларды меңгеру (әртүрлі материалдармен жұмыс істеу және әртүрлі бейнелеу техникасын игеру);

- шынайы өмірде көркем мәдениеттің көрінісін байқай білу қабілетін дамыту (мұражайлар, сәулет, дизайн, мүсін және т.б.);

-   балаларда сезімдік-эмоциялық белгілерді дамыту: зейін, есте сақтау, қиял, елестету;

- оқушылардың қолдарының моторикасын, иілгіштігін, икемділігін және көзбен шамалау дәлдігін жақсарту.

Пәннің негізгі ерекшеліктері:

• ықпалдастырылған модельде пластикалық өнердің алуан түрлері (кескіндеме, графика, мүсін өнері, көркемдік құрастыру, дизайн және сәулет өнері, сәндік-қолданбалы өнер) қолданылған;
• Қазақстан және әлем халықтары өнерінің ұлттық ерекшеліктеріне құрметпен қарау өзектілендірілген;
• қазіргі заман өнерінің және өткен заман туындыларының бейнелі ерекшелігіндегі сабақтастық байланыстар айқындалады, мәдениетаралық қарым-қатынасқа және төзімділікке дайындық қалыптасады;
• аймақтық компонентті қосу, бейнелеу өнерін оқытудың шығармашылық тәсіл мүмкіндіктері кеңінен пайдаланылған.

Бағдарламадағы оқу материалы көркемдік білімнің іскерлік сипаты мен адамгершілік болмысын көрсететін блоктармен ұсынылған: «Көркемдік қызмет түрлері», «Көркемдік сауат негіздері», «Қоршаған әлемді тану», «Көркем-шығармашылық қызмет мазмұны».

Осылайша блоктарға бөлу ерекшелігі мынада, бірінші блок оқу материалының мазмұнын ашады, екінші блок оны іс жүзінде іске асырудың құралдарын береді, үшінші тапсырма тақырыбының рухани-адамгершілік, эмоциялық-құндылық бағыттылығын болжамдайды, төртінші олардан бала көркемдік-шығармашылық тәжірибе алып шығатын қызмет түрлері мен шарттарынан тұрады. Барлық блоктар өнердің әртүрлі: типологиялық, тілдік, құндылыққа бағдарланған, қызметтік қырларын ашады. Олар (барлығы бірге) әр сабақта әртүрлі шамада оқытылады. Барлық блоктар кешенді түрде жалпы көркемдік білім мен тәрбие міндеттеріне бағытталған.

Типтік оқу жоспарына сай бастауыш мектеп сыныптарында «Бейнелеу өнері» пәнін оқытуға аптасына 1 сағаттан, барлығы 135 сағат қамтылған.

1.6 «Технология» білім саласы

Еңбекке баулу

Пәннің мақсаты: бастапқы технологиялық білім, еңбек білігі мен дағдысын, іс-әрекетті жоспарлау және ұйымдастыру тәсілдерін меңгерту; сенсорика, қол саусақтарының кіші моторикасын, кеңістік қиялын, ақпарат түрлерінде бағдарлау қабілеттерін дамыту; қоршаған әлем өзгерісіндегі адам еңбегінің рөлі туралы білімді меңгерту; адам және адам еңбегіне құрметпен қарауға, еңбексүйгіштігін тәрбиелеу.

Пәннің міндеттері:

• алғашқы жалпы еңбек және арнайы біліктерін, еңбек және экологиялық мәдени негізін қалыптастыру;
• ақпаратты іздеу, қайта өзгерту, сақтау және қолдану үшін практикалық іс-әрекетте және күнделікті өмірде алған білім мен білігін пайдалану;
• жеке гигиена ережесін сақтау, материалдар және құралдармен қауіпсіздік жұмыс тәсілін қолдану дағдысын дамыту;
• өздігінен қажетті материалдардан түрлі бұйымдар құрастыру;
• оқушылардың шығармашылық қабілетін, көркем сезімін, шығармашылық қиялын, кеңістік ой-өрісін, эстетикалық талғамы мен құрастырушылық қабілеттерін дамыту;
• ұжымдық жұмыс істеуді ұйымдастыру.

Пәннің негізгі ерекшелігі – адам және қоршаған әлем арасындағы өзара байланысы, қоғам дамуындағы адам қызметінің рөлі туралы түсініктерін, алғашқы технологиялық біліктіліктері мен дағдыларын қалыптастыру.                      Еңбек оқушы дамуының (адамгершілік, ақыл-ой, физикалық, эстетикалық) ең бір басты факторы болып табылады. Осы сатыда қалыптасатын дағды оқушының одан әрі дамуын қамтамасыз етіп қана қоймай, меңгеретін білім және білікті белсенді түрде қабылдауы мен түсінуіне мүмкіндік тудырады.

2013 жылы оқу бағдарламасының ауысуымен 4-сынып оқулығында «Сым темірмен жұмыс», «Фольгамен әшекей бұйымдар жасау», «Қошқар мүйіз оюының орындалу реті» тақырыптары қарастырмауына орай мұғалім пәнді оқытуды жоспарлауда өзге тақырыптармен алмастыра алады.  

Еңбекке баулу пәніне аптасына 2 сағат, бағдарламалық материалды меңгеру үшін жылына: 1-сыныпқа – 66 сағат, 2–4-сыныптарға 68 сағат қарастырылған.

1.7 «Дене шынықтыру» білім саласы

Дене шынықтыру

Пән – бұл дене шынықтыру қызметі, оқушылардың дене және психикалық саулығын сақтау туралы білімдер жүйесі.

Пәнді оқыту тұлғаны қалыптастыру, танымдық белсенділігінің дамуына бағытталған.

Оқыту мақсаты:

- қимыл-қозғалыс негіздерін игеру арқылы оқушылардың дене мәдениетін қалыптастыру;

- өз денсаулықтарына ықтиярлықпен қараудың қажеттілігін қалыптастыру;

- физикалық және психикалық қасиеттерінің толық дамуы;

- салауатты өмір салтын ұйымдастыруда дене тәрбиесі құралдарын шығармашылық жолмен қолдану.

Оқыту міндеттері:

- оқушылардың денсаулықтарын нығайту, дене бітімдерін жақсарту, жалпақтабандылықтың алдын-алу; дененің қимыл-қозғалыс әрекеттерін белсенді және өзбетінше жасауға тәрбиелеу;

- денсаулықты сақтау мен нығайтуға қатысы бар дене тәрбиесі саласының білім жүйесін қалыптастыру;

- дене шынықтыру сапаларын: күштілік, жылдамдық, төзімділік, ептілік, иілгіштік және қимыл-қозғалыс үйлесімділігін дамыту;

- акробатикалық, гимнастикалық, жеңіл атлетикалық және басқа да жалпы дамыту бағытындағы алуан-түрлі дене жаттығулар кешенін үйрету;

- жеке тұлғаның әлеуметтік маңызы бар қасиеттерін тәрбиелеу, адамгершілік және жігер сапаларын дамыту, эстетикалық талғамын және мәдениеттілік дағдыларын қалыптастыру;

- жеке гигиена, күн тәртібі, дене жаттығуларының ағзаға тигізетін әсері, жұмыс істеу қабілеті мен қимыл-қозғалыс қабілеттерін дамыту секілді қарапайым білім деңгейін қалыптастыру.

Бағдарлама екі бөлімнен тұрады: «Дене шынықтыру туралы білім (ақпараттық компонент)» және «Әрекет етудің жан-жақты және пәндік әдістерін қалыптастыру (әрекеттік компонент)».

Бастауыш мектептегі дене шынықтырудың педагогикалық жүйесін ұйымдастырудың негізгі түрі: дене шынықтыру сабақтары; оқу күндерінде ұйымдастырылатын және сауықтыру іс-шаралары; спорттық жарыстар мен мерекелік шаралар; спорттық үйірмелерде шұғылдану; дене жаттығуларымен өздігімен шұғылдану (үй тапсырмалары).

Оқу пәнінің мазмұнын іріктеу педагогикалық тәсілдерге негізделген:

- жеке адамға бағытталған тәсіл бала организмінің функционалдық мүмкіндіктеріне сәйкес келетін дене жүктемелерін мөлшерлеуді көздейді;

- әрекет ету тәсілі бала қозғалыс арқылы дамитындығын қарастырады;

- денсаулықты сақтау тәсілі үйрету процесінде баланың денсаулығын міндетті түрде сақтауды қарастырады.

Дене шынықтыру мұғалімі бағдарлама талаптарына сүйенеді және әрбір оқушының жеке ерекшеліктерін ескере отырып, талаптардың (қорытынды тапсырмалар) өзіндік шкаласын құруына және сол бойынша оқушылардың жылдық үлгерімдерін бағалауына болады.

 «Шаңғы дайындығы» және «Жүзу» тараулары бойынша сабақтарды толық мәнінде жүргізуге мүмкіндігі жоқ республиканың аймақтарында оларды алмастыру ұсынылады. Мектеп ұжымының педагогикалық кеңесінің шешімі бойынша бұл сабақтар тиісінше дала жарысымен (кросс дайындығымен) және гимнастикамен (ырғақты, атлетикалық, кәсіби-қолданбалы) алмастырылуы мүмкін.

Типтік оқу жоспарына сәйкес пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1-сыныпта – аптасына 3 сағаттан, оқу жылында 99 сағатты;

2-сыныпта – аптасына 3 сағаттан, оқу жылында 102 сағатты;

3-сыныпта – аптасына 3 сағаттан, оқу жылында 102 сағатты;

4-сыныпта – аптасына 3 сағаттан, оқу жылында 102 сағатты құрайды.

2 Негізгі орта білім деңгейіндегі пәндерді оқыту ерекшеліктері

2.1  «Тіл және әдебиет» білім саласы

Қазақ тілі

Жалпы білім беретін мектептің негізгі орта деңгейінде оқушыларға пәндік білім беріп қана қоймай, тілдің қоғам мен жеке тұлғаның дамуындағы атқаратын қызметіне сай тілдік қарым-қатынасқа түсуге, өз ойын түсінікті әрі әсерлі жеткізе білуге, басқалармен диалогке түсе білуге төселдіру қажет. Қазақ тілін қатысымдық-танымдық тұрғыдан оқыту тілдің өз өміріндегі және қоғамдағы рөлін саналы түрде түсінуге, тілдің табиғатын халықтық таным тұрғысынан пайымдауға үйретеді. Тілдің қатысымдық тұрғыдан оқытылуы тілдесім әрекетінде іске асырылатын тілдік бірліктердің табиғи және функционалдық қасиеттерін тануға, оның ішкі мағыналық иірімдерін түсініп пайдалануға мүмкіндік туғызады. Сөз бен сөйлемді, мәтінді әрі тілдік, әрі қатысымдық бірлік ретінде оқыту тілдің мәдени-танымдық, қатысымдық, әлеуметтік, кумулятивтік қызметтерін меңгеруіне жол ашады.

Мектеп оқушысына тілді қатынас және таным құралы ретінде оқыту; сөз, сөз тіркесі, сөйлемнің мәтінтүзімдік қызметін таныту; тілдік бірліктердің табиғатына сай мәтін құрату; мәтін құраудағы заңдылықтарды үйрету; тілдік жағдаяттарда ауызша сөйлеу мен жазбаша сөйлеудің нормаларын меңгерту; әсерлі сөйлеудің лексика-грамматикалық тәсілдерін игерту көзделеді.

Пәнді оқыту мақсаты:

Өзін және өмір сүріп жүрген ортасын бағалай алатын жас ұрпаққа білім беретін, ұлттық дүниетанымын кеңейтетін, шығармашылық ойлауға төселдіретін, айналадағы адамдармен дұрыс қарым-қатынас жасауды үйрететін, оны тұлға ретінде әлеуметтендіруге мүмкіндік беретін қазақ тілінің білімдік, танымдық, қатысымдық және кумулятивтік қызметтерін меңгерту. Мәтін құрауға қатысатын тілдік бірліктердің түрлі деңгейдегі сипаттамасын, қолданыстағы мағыналық реңктерін және қатысымдық мәнін білгізу.

Пәнді оқыту міндеттері:

• тілдің қоғамдық-әлеуметтік мәнін түсіндіру;
• тілдің танымдық, қатысымдық, кумулятивтік қызметтерін таныту;
• тілдік бірліктердің түрлі деңгейлердегі сипатын меңгерту;
• тілдің мәтін ішіндегі қолданысын игерту;
• мәтіннің тілдік және танымдық қызметтерін меңгерту;
• тілдік бірліктердің қолданыстағы мағыналық реңктерін ажырату;
• тілдік бірліктердің ақпараттық мәнін ұғындыру;
• дыбыстың, сөздің, сөйлемнің, мәтіннің қолдану барысындағы табиғатын түсіндіру;
• оқушылардың логикалық ойлау қабілетін қалыптастыру;
• оқушылардың тілдік сауаттылығын арттыру;
• әдеби тіл нормаларын меңгерту;
• тілдік жағдаяттарда қарым-қатынас жасаудың амал-тәсілдерін үйрету;
• оқушылардың тілдік бірліктерді жұмсаудағы эстетикалық талғамдарын қалыптастыру;
• шығармашылық ізденіс бағытындағы жұмыс түрлеріне төселдіру;
• мәтін табиғатына талдау жасай білуі тиіс.

Мектептің негізгі орта білім беру деңгейіндегі қазақ тілі пәнін оқытуда оқушыға тілдің ғылыми негіздері жөнінде толық, аяқталған сипаттағы тұтас білім беру және әдеби тіл нормасын меңгерту көзделеді.

ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан – 2050» стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты халыққа Жолдауы талаптарына сәйкес қазақ тілін оқытудың әдістемелік жүйесі (оқыту мақсаты, білім мазмұны, күтілетін нәтижелер) жаңғыртылып, оқушылардың интеллектуалдық әлеуетін тілдік-коммуникативтік құзыреттіліктері негізінде дамытуға басымдық берілді. Оқу пәнінің білім мазмұны коммуникативтік, прагматикалық талаптар бойынша жетілдірілді.    

Білім мазмұны тіл білімі саласы бойынша соңғы ғылыми зерттеулерге сай орфография, орфоэпия, стильдік нормаларды қалыптастыру тұрғысында жетілдірілді.

Фонетика, морфология, синтаксис, пунктуация салалары бойынша берілген тақырыптарға жүйелілік толықтырулар жасалды.

Тіл білімінің ең күрделі саласы синтаксис оқытылатын 8-сыныптың апталық жүктемесі 2 сағаттан 3 сағатқа арттырылуы оқушылардың білім мазмұнында қамтылған тақырыптарды меңгеруіне оң ықпал етеді.

Оқушылардың біліміне қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына (2012 ж.) сәйкес пәндік, тұлғалық және жүйелі-әрекеттік нәтижелер түрінде айқындалып, сыныптар бойынша нақты көрсетілді.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартында ұсынылған типтік оқу жоспарына сәйкес оқу жүктемесінің көлемі.

4-қосымша:

5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

9-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат.

Әрбір тоқсанда алынатын бақылау диктантының саны сол сыныптағы апталық сағат санымен сәйкес келуі керек.

Қазақ әдебиеті  

«Қазақ әдебиеті» пәні оқушыларды халқымыздың бай ауыз әдебиеті үлгілері мен қазақ әдебиеті тарихының ежелгі дәуірінен бүгінгі күніне дейінгі кезеңдерін жүйелі оқытуды басшылыққа алады. Пәнді оқыту мақсатының өзі өскелең ұрпақты ұлттық сөз өнерімен жүйелі таныстыра отырып, әдеби үдерістің бағыт-бағдарына өздігінен шолу жасай алуға, көркем шығарманы талдап, бағалай білуге үйрету және сол арқылы олардың бойына адамгершілік, отансүйгіштік және эстетикалық қасиеттерді сіңіру ниетінен туындайды.

Пәнді оқытуда шәкірттерге білім мазмұнын игертумен қатар, оларға ұлттық тәлім-тәрбиеге негізделген мәдени құндылықтарды, әдет-ғұрып пен салт-дәстүрлерді таныту, оқушылардың тілдік қорын байыту, әдеби білімнің жүйелілігі, үздіксіздігі, сабақтастығы, білім мазмұнының тарихилық сипаты мен пәнаралық байланыс сияқты ұстанымдарды басшылыққа алу керек.

Сонымен қатар, пәнді оқытуда, білім мазмұнындағы қазақ әдебиетінің үздік шығармаларын, ұсынылып отырған шығармалардың ой қазығы, сюжеті, композициясы, жанрлық сипаты мен кейіпкерлерін, ондағы халықтық әдет-ғұрып пен салт-дәстүрлер көрінісін, табиғат суреті, қаламгерлердің сөз қолданыстарын зерделеуге баса мән беруі тиіс.

«Қазақ әдебиеті» оқу пәнінің 5-9 сыныптардағы білім мазмұнын қазақ халқының ауыз әдебиеті үлгілері, ежелгі дәуір әдебиеті үлгілері,  XVIII- XIX- XX ғасырлар әдебиетіндегі көрнекті ақын-жазушылардың көркем туындылары мен жыраулар поэзиясы, әдебиеттің эпос, драма, лирика сияқты жанрлары және әдеби-теориялық ұғымдар құрайды. «Қазақ әдебиеті» пәнін 5-9 сыныптарда оқытуда оқушылардың тіл және көркем сөз туралы ұғым-түсініктерін кеңейту, қазақ әдебиеті пәні бойынша функционалдық сауаттылықтары мен қарым-қабілеттерін жетілдіру болып табылады.

Пәнді оқытудың мақсаты:

5-9 сыныптарда халық ауыз әдебиеті шығармалары мен ұлттық фольклор мұраларын оқыту арқылы оның басты идеялық бағытын, тақырыптық, мазмұндық мақсатын саралай білетін және өз халқының тарихын, дәстүрін, әдебиеті мен мәдениетін ұлттық құндылық ретінде бағалай алатын, ұлттық әдеби мұраны терең игеріп, сол негізде еліне қызмет ете алатын, танымы жоғары, білімі орнықты, шығармашылықпен ойлай алатын, өркениетті қоғамға сай парасатты тұлға қалыптастыру.

Пәнді оқытудың міндеттері:

- әдеби көркем туынды арқылы оқушының ұлттық танымын қалыптастыру, әдебиеттің көркемөнердегі мән-маңызын таныту;

- көркем әдебиетті оқытуда шығарманың идеялық-тақырыптық мәнін меңгерту және рухани-мәдени құндылықтар жөнінде пікір алмасуға үйрету;

- оқушылардың әдеби-теориялық білімдерін тереңдетіп, шығарманың мазмұндық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін таныту;

- шығарманың тақырыптық-идеялық мәнін және көркемдік-бейнелілік құрылымын талдай білуге үйрету;

- қазақ әдебиеті тарихындағы қоғамдық-саяси мәселелерді, ұлттық сананы оятуға әсер еткен көркем туындыларды меңгерту;

- әдебиет тарихы бойынша тиісті мәліметтер мен әдебиеттану ұғымдарын пайдалана отырып, көркем шығармаларды оқу мен талдау дағдыларын меңгерту;

- оқушыларды бейнелі ойлау мен шығармашылық қиялдауды, оқырмандық мәдениет пен авторлық ұстанымды түсінуге баулу;

- көркем шығарманың мазмұнын анықтай алуын, ауызша және жазбаша түрде өз түсініктерін жеткізе біліп, қазақ әдеби тілін, сөздік қор мен сөз байлығын сауатты пайдалануға баулу;

- әдеби пәндер жүйесіне тән білім мен іскерлік дағдыларды меңгерту, өздігінен жұмыс істеуге бағытталған шығармашылық қабілетін жетілдіру, оларды тәжірибеде қолдана білуге үйрету;

- өнердің басқа түрлерінің ішіндегі әдебиеттің өзіндік ерекшеліктері туралы түсініктерін тереңдету.

Қазақ әдебиеті пәні сөз өнерін оқып үйренуді, өз замандағы әдебиет өкілдерінің көркемдік ойлау жүйесін, ұлт әдебиетіндегі тарихи сабақтастықты жан-жақты қарастырады. Көркем туындылардың тақырыптық, мазмұндық, идеялық бағыттары мен мақсаттарын саралауды көздейді.

Негізгі орта білім деңгейінің 5-9 сыныптарында оқушылар тұрмыс-салт жырлары, мақал-мәтелдер, жұмбақ-жаңылтпаштар, ертегі, аңыздар, діни-мифтік әңгімелер, әдеби дастандар, батырлар жыры, лиро-эпостық жырлар, шешендік сөздер, айтыс жанрлары және жыраулар поэзиясы, XVIII- XIX- XX ғасырлар әдебиетіндегі көрнекті ақын-жазушылардың көркем туындыларын оқып үйрену арқылы халқымыздың ұлттық рухын, дүниетанымын, салт-дәстүр, әдет-ғұрпын мәдени мұра ретінде танып біледі. 5-9 сыныптардағы «Қазақ әдебиеті» пәндерінің оқу бағдарламаларына төмендегідей өзгерістер енгізілді.

5-сыныпта қанатты, нақыл сөздер, қазіргі кездегі бата, жоқтаулар, Ақселеу Сейдімбектің «Әйел-Ана» ертегісі, Қадыр Мырзалиевтің «Ана» өлеңі енгізілді. Қасым Аманжоловтың «Дауыл» өлеңінің орнына «Жамырап күнде жас өмір» өлеңі, Мұхтар Шахановтың «Отырар» өлеңінің орнына «Нарынқұм зауалы» өлеңі енгізілді. Жамбыл Жабаевтың «Өтеген батыр» дастанынан үзінді алынып 8-сыныпқа ауыстырылды. Иса Байзақовтың «Жазғы кеш» өлеңі оқу бағдарламасынан алынды. Әлем әдебиетінен А.С.Пушкиннің «Балықшы мен балық» ертегісі бастауыш сыныпта болғандықтан алынды. Ш.Айтматовтың «Ерте келген тырналар» хикаятынан үзінді алынып тасталды.

6-сыныпта Сәбит Дөнентаевтың «Заман кімдікі?», «Бозторғай», «Ой» фельетондары, Сансызбай Сарғасқаевтың «Тәмпіш қара» повесінен үзінді, Мұзафар Әлімбаевтың «Ана тілім ғажап деп айта аламын», «Биіктер» өлеңдері, Әбділхамит Марқабаевтың  «Ғарыштағы қымыз» әңгімесі енгізілді. Шәкәрім Құдайбердіұлының «Жолама қулар маңайға», Ілияс Жансүгіровтің «Күйге» өлеңі, Ғабит Мүсіреповтің  «Жапон балладасы»  алынып тасталды. Бейімбет Майлиннің «Даудың басы Дайрабайдың көк сиыры» әңгімесінің орнына «Түйебай» әңгімесі берілді.

7-сыныпта Сәкен Сейфуллиннің «Тұлпарым», «Қамаудан» өлеңдері, Шерхан Мұртазаның "Жүз жылдық жара" әңгімесі, Баубек Бұлқышевтың "Шығыс ұлына хат" көсемсөзі, Тахауи Ахтановтың «Окоп үстіндегі айқас» әңгімесі ("Қаһарлы күндер" романынан үзінді)  алынып тасталды. Сәбит Мұқановтың «Балуан Шолақ» хикаятынан үзінді, Иса Байзақовтың «Құралай сұлу» поэмасынан үзінді, Сафуан Шаймерденовтың«Ит ашуы»повесінен үзіндіенгізілді. Қасым Аманжоловтың "Ақын өлімі туралы аңыз" поэмасынан үзіндінің орнына «Дүниеге жар» өлеңі енгізілді. Әлем әдебиетінен Шандор Петефидің «Ұлт өлеңі», О.Генридің «Соңғы жапырақ», Ғабдолла Тоқайдың «Өміржолына қадам басқандарға», «Шаруаң бітсе - ойнай бер» өлеңдері алынып тасталды.

8-сыныпта Ахмет Йүгінекидің «Ақиқат сыйы» шығармасы,  Тұрмағамбет Ізтілеуұлының  «Адамдық іс», «Арқаңның ауруы не, қозбайтұғын» өлеңдері енгізілді. Жамбыл Жабаевтың «Өтеген батыр» дастанынан үзінді енгізілді. Шерхан Мұртазаның «Ай мен Айша» романынан үзіндінің орнына «Бесеудің хаты» драмасы берілді. Олжас Сүлейменовтің «Махамбетке» өлеңі алынып тасталды.

9-сыныпта «Ер Тарғын» жырының орнына «Қамбар батыр»жырынан үзінді, Осы күнгі айтыстардың орнына 80 жылдардан бергі ақындар айтысы, Түркі тектес халықтарға ортақ мұра тақырыбы, Қазтуған, Доспамбет, Жиембет, Шал ақын, ХІХ ғасыр әдебиетіне шолу, Нысанбай жыраудың «Кенесары-Наурызбай» жыры,ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетіне шолу, енгізілді. Махамбеттің «Ереуіл атқа ер салмай», «Мұнар күн» өлеңдері 8-сыныпта болғандықтан алынып, «Мен, мен, мен едім», «Арқаның қызыл изені-ай» өлеңдері енгізілді.  «Қорқыт ата кітабы» 8-сыныпта бар болғандықтан алынып тасталды. Абайдың «Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін», «Мәз болады болысың», «Сегіз аяқ» өлеңдері 10-сыныпта бар болғандықтан алынып,  «Әуелде бір суық мұз ақыл зерек», «Ғашықтық құмарлықпен ол екі жол», «Жазғытұры» өлеңдерімен толықтырылды. Жамбыл Жабаевтың «Кәдірбайдың төбеті», «Шағым» өлеңдері 10-сыныпта болғандықтан, отаншылдық тақырыптағы өлеңдерін топтастыру мақсатында «Зілді бұйрық» өлеңі енгізілді.

Оқу үдерісінде жүзеге асырылатын пәнаралық байланыс оқушының дүниетанымдық деңгейін арттырып, туған әдебиетінен өзге ғылым салаларын игеру мақсатында пайдалануына мүмкіндік береді.

«Қазақ тілімен»:көркем әдебиет мәтіндерінен стильдің түрлерін, кірме сөздерді, архаизм, жаңа сөздерді (неологизм) табуға бағыт беріледі. Сөйлемдердің грамматикалық нормаларға сәйкестігін, құрылымын қарастырады.

«Қазақстан тарихымен»: әдеби оқиғалардың тарихи факторлармен тығыз байланыста болатындығын түсінуіне, тарихи деректерді орынды пайдаланып, өзіндік ой-тұжырымдар жасай білуіне жол ашады.

Жаратылыстану циклі пәндерімен: танымдық бағытта берілетін материалдар жаратылыстану пәндерінің мазмұнымен тікелей байланыста болғандықтан, оқушылардың дүниетанымын қалыптастырады.

«Музыка» пәнімен:әннің идеялық-көркемдік және эстетикалық маңызын, ұлттық әуеннің қазіргі әндермен ұқсастықтары мен айырмашылықтарын, көркемдік ерекшеліктерін түсінуге мүмкіндік береді.

Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

5-сынып –аптасына 3сағат, оқу жылында -102 сағат;

6-сынып –аптасына 2сағат, оқу жылында -68 сағат;

7-сынып –аптасына 2сағат, оқу жылында -68 сағат;

8-сынып –аптасына 2 сағат, оқу жылында -68 сағат;

9-сынып –аптасына 3сағат, оқу жылында -102 сағат.

Русский язык в школах с нерусским языком обучения

Основная цель обучения предмету «Русский язык»в школах с казахским, уйгурским, узбекским, таджикским языками обучения:

• формирование посредством языкового и речевого материала коммуникативной компетенции учащихся, основанной на закреплении знаний осистеме разноуровневых языковых средств, соблюдении норм русского литературного языка, правил  речевого этикета и употребления семантически связанных языковых единиц в речевой деятельности, направленной на профессионально-ориентированные ситуации общения, осведомленности о культуре и реалиях жизни русского и казахского народов, умении пользоваться русской речью при параллельном двуязычии/полиязычии;

воспитание на основе тематического содержания речевого материалаязыковой личности, придерживающейся активной гражданской позиции, ориентирующейся на нравственно-духовные ценности казахстанского общества, проявляющей толерантное отношение к другим культурам, готовой к сохранению и приумножению природного богатства, ведущей и пропагандирующей здоровый образ жизни, стремящейся к созидательному труду, обладающей технологической культурой.

Соответственно предложенному в государственном общеобязательном стандарте образования Республики Казахстан в школах с казахским, узбекским, уйгурским, таджикским языками обучения предмет «Русский язык» изучается в 5 – 9 классах по  2 часа в неделю. Объем учебной нагрузки  в каждом классе за учебный год по предмету «Русский язык»  составляет  68 часов.

При обучении русскому языку планирование уроков строится на тематической основе, что обеспечивает планомерную подготовку учащихся к диалогическому общению и продуцированию монологического высказывания как единицы общения через обогащение словарного запаса, грамматического строя речи, представление стилистического варьирования средств при передаче одной и той же мысли в разных ситуациях.Наряду с перечисленными стратегическими задачами, направленными на формирование и совершенствование речевой и коммуникативной компетенций, взаимосвязанная работа должна вестись  по повышению уровня орфографической и пунктуационной грамотности. Итоговой формой работы, показывающей результат интегрированных умений, должно быть эссе в рамках  программного тематического минимума.

Особенностью организации уроков русского языка будет  направленность учебного материала на получение личностных, системно-деятельностных  и предметных результатов.

Личностные результаты  достигаются на основе  учебных связных текстов, имеющих высокий  воспитательный потенциал, в частности, побуждающих учащихся к обсуждению актуальных проблем современности,  вырабатывающих у них активную жизненную позицию, прививающих чувство гордости  за свою родину и ответственности за ее процветание, экологическую культуру. В этих целях учитель может использовать дополнительные учебные тексты по заданным темам для развития речи.

Системно-деятельностные результаты  должны быть достигнуты  путем формирования функциональной грамотности учащихся. Индикаторами функциональной грамотности на уроках русского языка являются: а) общая грамотность при  устной и письменной реализации своих речевых и коммуникативных намерений на русском языке; б) компьютерная грамотность при поиске необходимой информации в сети  Интернет, общении по электронной почте, редактировании письменного текста; в) информационная грамотность при сборе, обработке необходимой информации по теме, работе со справочными материалами; г) владение русским языком как средством общения в бытовых, учебно-научных,  общественно-культурных, официально-деловых сферах общения в рамках указанных в программе тем.

 Предметные результаты достигаются за счет планового освоения языкового и речевого материала  на тематической основе.

Языковая компетенция. К завершению уровня основного среднего образования учащиеся должны овладеть достаточной степенью орфографической и пунктуационной грамотности. Систематическая работа по орфографии и пунктуации в 5-9 классах должна осуществляться как на уроках, так и по индивидуальной программе с каждым учащимся. Знания и умения по языковой системе находят отражение в способности учащихся анализировать изученные языковые средства как в описательном аспекте (разряд, форма и т.д.), так и в функциональном плане (стилистическая маркированность, эмоциональная окраска,  этикетная значимость).

Речевая компетенция проверяется умениями аудирования, чтения, говорения, письма. На основе текстов совершенствуются данные навыки. Достигаемый уровень по аудированию – комплексное восприятие формы и содержания высказывания; по чтению – быстрое извлечение информации из текста, по говорению – умение оформить мысль в цельное высказывание соответственно орфоэпическим, грамматико-стилистическим и лексико-стилистическим нормам; по письму – выражение мысли в графической форме соответственно орфографическим, пунктуационным, грамматико-стилистическим и лексико-стилистическим нормам.

Уровень коммуникативной компетенции выявляется на основе умений учитывать статус собеседника, обстановку общения, соблюдать правила речевого этикета, вступать свободно в коммуникативный процесс в рамках заданного тематического минимума.

Этнокультуроведческая компетенция учащихся формируется на основе представления соответствующего материала в рамках каждой речевой темы: активизируются в речи пословицы и поговорки, высказывания известных личностей Казахстана и России,  приводятся сведения из истории и культуры страны изучаемого языка.

Содержание работы по формированию и совершенствованию указанных компетенций конкретизируется на основе задач, приведенных в учебной программе.

Требования к соответствию Европейской системе уровней владения русским  языком. Соотношение часов на изучение материала и письменные работы. Объем письменных работ.

Соответственно Европейской системе уровней владения языком (А – элементарное владение; В – самостоятельное владение; С – свободное владение) и в соответствии с  государственной задачей развития полиязычия в Казахстане владение русским языком как вторым должно быть на базовом уровне – 5-7 классы и среднем уровне – 8-9 классы.

Базовый уровень подразделяется на 3 подуровня:  в 5 классе необходимо освоить 1 подуровень (А 2 – А 2.2); в 6 классе  –  2 подуровень (А 2 – А 2.2.1 и А 2.2.2)  базового уровня;  в 7 классе –  3 подуровень (А 2+)  базового уровня; в 8 классе  - 1 подуровень (В1 – В.1 и В. 1.2) среднего уровня; в 9 классе русским  2 подуровень (В1 + --- В .1  +) среднего уровня.

Формами письменной работы в 5-9  классах  являются диктант, изложение, сочинение-эссе. В каждой четверти проводится в среднем 1 диктант (в первой четверти допускается 2 диктанта), 1 изложение или 1 сочинение-эссе. Сочинения-эссе могут быть классными и домашними.

Объем письменных работ для 5 класса:  текст контрольного  диктанта содержит50/60 слов;  словарный диктант  состоит из 10-15 слов; текст для подробного изложения  включает 60-80 слов; текст для сжатого  изложения  увеличивается до 90-140 слов; примерный объем сочинения-эссе  –0,5 страницы (175-180 слов).

Объем письменных работ для 6 класса: текст контрольного диктанта содержит 60/70 слов; словарный диктант состоит из 15-20 слов; текст для подробного изложения включает 80-90 слов; текст для сжатого  изложения  увеличивается до 110-150 слов; примерный объем сочинения-эссе –
0,5 страницы (175-180 слов).

Объем письменных работ для 7 класса: текст контрольного диктанта содержит  70/90 слов;  словарный диктант  состоит из 20-25 слов; текст для подробного изложения  включает 100-120 слов; текст для сжатого  изложения  увеличивается до 130-180 слов; примерный объем сочинения-эссе –
0,5-1 страница (180-280 слов).

Объем письменных работ для 8 класса: текст контрольного  диктанта содержит  90/110 слов; словарный диктант  состоит из 25-30 слов; текст для подробного изложения  включает 120 - 140слов; текст для сжатого  изложения  увеличивается до 150-200 слов; примерный объем сочинения-эссе –
1-1,5 страницы (280-350 слов).

Объем письменных работ для 9 класса: текст контрольного  диктанта содержит  110/120 слов;  словарный диктант  состоит из 30-35 слов; текст для подробного изложения  включает 140-160 слов; текст для сжатого  изложения  увеличивается до 170-220 слов; примерный объем сочинения-эссе –
1,0-1,5 страницы (350-400 слов).

Русская литература в школах с нерусским языком обучения

Основной целью обучения предмета «Русская литература» в школе с нерусским языком обучения является приобщение учащихся к сокровищницам русской литературы как части мировой культуры путем изучения классических произведений во взаимосвязи с другими видами искусства и раскрытия русско-казахских литературных связей.

Задачами школьного курса «Русская литература» являются:

– формирование знаний об общих тенденциях развития русской литературы, связи литературного произведения с эпохой его написания;

–  сообщение кратких сведений о жизни и творчестве писателей-классиков;

– развитие умений определять национально-культурное своеобразие русской,  казахской и других национальных литератур;  

–  формирование комплекса умений и навыков анализа художественного произведения;  

– развитие и совершенствование устной и письменной речи обучающихся на основе лучших образцов художественного слова через чтение и анализ художественных текстов.

Согласно Национального плана действий по развитию функциональной грамотности школьников на 2012-2016 годы при обучении предмета «Русская литература» необходимо усилить работу по развитию речи учащихся при изучении и анализе художественного произведения, написании сочинений, эссе и изложений.

Важной особенностью литературного образования является включение в его содержание регионального компонента: для изучения предлагаются произведения русских писателей Казахстана. Например:

- 7 класс: Повесть М.Кабанбаева «Арстан, я и виолончель»;

- 8 класс: отрывок из романа А.Алимжанова «Гонец», стихотворение О.Сулейменова «Волчата».

- 9 класс: отрывки из романа Ю.Домбровского «Хранитель древностей».

Объем учебной нагрузки по учебному предмету составляет:

5 класс – 34 часа, из них на: чтение и изучение - 27 часов, внеклассное чтение – 4 часа, развитие речи – 3 часа;

6 класс – 34 часа, из них на: чтение и изучение – 26 часов, внеклассное чтение – 4 часа, развитие речи – 4 часа;

7 класс – 34 часа, из них на: чтение – 26 часов, развитие речи – 4 часа, внеклассное чтение – 4 часа;

8 класс – 34 часа, из них на: чтение и изучение – 27 часов, внеклассное чение – 3 часа, развитие речи – 4 часа;

9 класс – 34 часа, из них на: чтение и изучение – 26 часов, внеклассное чтение – 4 часа, развитие речи – 4 часа.

Шетел тілі

Негізгі орта білім деңгейіне арналған шет тілі курсы жалпы орта білім деңгейіне бағытталады, яғни ол шет тілін меңгерудің жалпы еуропалық деңгейлеріне А1, А2, А2+ сәйкестелінеді:

5-сынып – А1 («Бастапқы игерім 1»);

6-сынып – А1 («Бастапқы игерім 1.1»);

7-сынып – А2 («Қалыптасу қарсаңындағы игерім 1»);

8-сынып – А2 («Қалыптасу қарсаңындағы игерім 1.1»);

9-сынып – А2+ («Қалыптасу қарсаңындағы игерім 2»).

Негізгі орта білім беру деңгейінде шет тілін оқытудың мақсаты – оқушылардың тілді меңгерудің жалпы еуропалық А1, А2қалыптасу алдыңдағы деңгейге сәйкес мәдениетаралық коммуникативтік біліктерін қалыптастыру мен дамыту, оқушылардың функционалдық сауаттылықтарын дамыту.

Шет тілін оқыту міндеттері:

• тілдік құралдарды (фонетикалық, лексикалық, грамматикалық, орфографиялық) және олардың шеттілдік қарым-қатынас жасауда қолдану ережелерін меңгеру;
• коммуникативтік біліктіліктерді сөз әрекетінің төрт түрінде – тыңдалым, сөйлеу, оқу, жазу – шет тілінде қарым-қатынаста жүзеге асыру;
• оқушыларға үйреніп отырған тілі негізінде сол елдің мәдени нормаларын, салт-дәстүрлерін оқып үйрету;
• шеттілді мәдениаралық қарым-қатынас жағдайында өз елін және оның мәдениетін таныстыра білу іскерлігін қалыптастыру;
• ақпаратты қабылдау кезінде тілдік құралдардың жетіспеушілігі жағдайында бейімделу іскерлігін қалыптастыру;
• ақпараттық-коммуникациялық технологиялар, оқушыларға түсінікті тәсілдер мен құралдарды қолдана отырып жалпы және арнайы іскерліктерді қалыптастыру мен жетілдіру;
• қазіргі заман жағдайында оқушылар шет тілінің орнын, болашақ маман иесі ретінде аңғаруы, өзін-өзі бақылау, өзіндік талдау және тілдік коммуникативтік дамуын өзіндік бағалау стратегиясын меңгерту;
• алынған жалпы оқыту іскерліктерін, дағдылар және біліктерін оқу-танымдық құзыреттіліктерді дамытуға ықпалдасатын оқу және іс-тәжірибелік міндеттерді шешу мақсатында қолдану;
• ұлттық өзіндік сана сезімді, әртүрлі қауымдастық адамдарының арасындағы өзара түсіністікке ұмтылысты және өзге мәдениет белгілеріне толеранттық қарым-қатынасты дамыту.

Берілген кезеңде әуелгі кезеңнің тақырыптары мен сөйлеу аясы кеңейіп, оларға жаңа сөйлеу тақырыптары қосылады. Қатысымдық-сөйлеу іс-әрекеті бір кезеңнен екінші кезеңге өтіп, репродуктив әрекеттен репродуктив-нәтижелі әрекетке, кейіннен нәтижелі әрекетке қарай дамиды.

5-7-сыныптарда сөйлеу дағдыларын (диалогтік және монолог сөз) дамыту үшін нәтижелі жаттығуларды, яғни берілген репликалармен диалог құру,
үлгі-диалогтарды дыбыстау қолданылады. Жаттығулар шығармашылық сипатта болуы мүмкін. Монолог сөз дағдыларын дамытуда тірек сөздер, жоспар, логикалық сызба, ассоциациядан тұратын нәтижелі, репродуктив жаттығулар қолданылады.

Оқу материалын жақсы меңгеру үшін жаттығуларды алдымен жазба, кейін ауызша түрде орындауға болады. Бұл кезеңдегі оқушылардың білім деңгейі әртүрлі жанрдағы мәтіндердің негізгі мазмұнын түсінуді, нәтижелі және репродуктив-нәтижелі жазба тапсырмаларды орындауды қамтамасыз етуі тиіс.  

8-9-сыныптарда (А2 оқу деңгейі бойынша) қатысымдық-мәдениетаралық құзыреттерінің барлық компоненттерін дамыту жалғаса береді: грамматикалық және лексикалық минимум кеңейтіледі, тілдік және сөйлеу дағдылары нығайтылады, дискурсивті және әлеуметтік-мәдени біліктері дамиды. Бұл кезеңде үлгіге қарамай, вербальдық тірексіз байланысқан сөйлем құру қабілетін қалыптастыру қажет.

Көптілді білім беруді енгізу жағдайында ағылшын тіліне ерекше назар аударылады. Көптілді мектептерде ағылшын тілін тереңдете оқыту көзделген.

5-7-сыныптарда лексикалық минимумды қалыптастыру, ағылшын тілінде оқытылатын пәндер бойынша бастапқы терминологиялық сөздікті әзірлеу ұсынылады.

8-9-сыныптарда лексикалық минимум артады, ағылшын тілінде оқытылатын оқу пәні курсының көлемі кеңейеді. Жалпы орта білім деңгейінде тілдік емес пәндерді оқыту ағылшын тілінде жеке модульдармен немесе бүкіл курс ағылшын тілінде оқытылады.

Ағылшын тілін оқытуда күтілетін нәтижелер үш аспектіде қарастырылады: пәндік аспектімен қатар, алғаш рет жеке және жүйелік-қызметтік бөліп қарастырылып отыр. Бұл пәндік білім мен дағдыларды, қоршаған әлемде тілді функционалдық пайдаланудың әмбебап дағдыларын меңгерген оқушының тұтас тұлғасын қалыптастыруды қамтамасыз етеді.

Жеке және жүйелік-қызметтік нәтижелерде көрініс табатын әмбебап оқу әрекеттерінің байланысы «Шет тілі» пәнінің мазмұнында келтірілген. Ана тілі мен шет тілінде жалпы  коммуникативтік мәдениетті тәрбиелеу, коммуникативтік құзыретті қалыптастыру – бұл заманауи мектептің маңызды міндеттері.

Негізгі мектепте шеттілдік білім беруді жаңарту және дамыту  
5-9-сыныптарда келесідей мәселелерге:

• тұлғалық-дамытушы басымдылыққа ие мәдениетаралық парадигма аясында шетел тіліне үйретуге;
• шеттілдік мәдениетаралық қатынас жағдайында туған елін және оның мәдениетін, сондай-ақ тілін үйреніп жатқан елдің мәдениетін таныстыра алу біліктерін дамытуға;
• оқушыларды шет тілін меңгеруде өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бағалау негіздерімен таныстыруға;
• іс-тәжірибеге бағытталған біліктерді қажет ететін типтік оқу міндеттерін (әртүрлі жағдаяттық тапсырмаларды орындау, жобаларды ұсыну, дебат ұйымдастыру, портфолио құрастыру, күрделі мәтіндерді оқу және түсіну, құқықтық және экологиялық сауаттылық, диалог жүргізу іскерлігі, мамандықтар әлемінен хабардар болу, жалпымәдени сауаттылық, жеке қауіпсіздік ережелері) шешу іскерлігін қалыптастыруға;
• оқушылардың өзіндік сөйлеу іс-әрекетін өз бетінше анықтау, жоспарлауға ықпалдасатын қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды (оқу және жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау технологиясы, жобалап оқыту технологиясы) қолдануға;
• тілді үйрету және ұлттық мәдениетпен және тілін үйреніп отырған елдің мәдениетін үйрету үдерісінде өзіндік білім алу әлеуетін, интеллектуалдық және шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталуы тиіс.

Шет тілі бойынша апталық оқу жүктемесі:

5, 6, 7, 8, 9-сыныптарда аптасына 2 сағаттан, жылына жалпы сағат саны – әр сыныпта 68 сағаттан.

2.2 «Математика және информатика» білім саласы  

Негізгі орта білім деңгейіндематематиканы оқыту келесі мақсаттарға жетуге бағытталған: практикалық жағдайларда қолдану және  салалас пәндерді игеру үшін қажетті математикалық білім мен біліктілік жүйесін меңгеру;  математикалық білім беруді жалғастыру; практикалық есептерді шығару құралы ретінде математикалық тілді меңгеру.

5-9-сыныптарда математика курсын оқытуға сағат санының көбеюінің арқасында әр сыныпта оқу жылының басында алдыңғы сыныптарда игерілген математикалық білімдерін қайталауға, тереңдетуге және жүйелеуге уақыт бөлінген. Оқушылардың есептеу дағдыларын және басқа да бағдарламалық біліктерін тиянақтауға көп көңіл бөлінетін болады. Себебі алдыңғы оқу жүктемесінің мөлшерінде бұл мүмкін емес болатын және оқытудың келесі курстарда математикалық материалды толығымен игеруге кедергі келтіретін еді. Сонымен қатар жаратылыстану-математикалық цикл пәндерін игеру деңгейіне де теріс ықпал етті.

Оқу жүктемесіне сағат санының қосылуы 5-6-сыныптардағы математика курсының материал мазмұнын тиімді құрылымдауға, 7-9-сыныптардың алгебра курсындағы математикалық материалдың мазмұнын беру ретін жетілдіруге мүмкіндік берді.

5-6-сыныптарда «Математика» пәні оқытылады.

7-сыныптан бастап математиканы саралап оқыту, яғни алгебра және геометрияның жүйелі курстарын оқыту басталады.

Математика

5-6-сыныптардағы математика пәні – орта білімнің бастауыш және негізгі деңгейінде оқушыларға математиканы оқытуда сабақтастық пен болашақты қамтамасыз ететін кіріктірілген оқу пәні.

Оқыту мақсаты: оқушыларды математикалық материалды түсінуін қамтамасыз етуге бағытталған математикалық қызметке қатыстыру және ой-өрістің дамуы арқылы математиканың базалық негізін сапалы меңгеруді қамтамасыз ету; ұлттық және жалпыадами құндылықтар негізінде талдау жүргізудің практикалық дағдысы мен біліктігін иелену, ойлаудың математикалық стилін қалыптастыру; негізгі орта білім деңгейінде алгебра мен геометрияны игерудің практикалық негізін жасау.

Оқыту міндеттері: көрнекі-бейнелік және логикалық ойлауды, оқу уәжін, өздігінен білім алу қабілетін, математика тілінде сөйлеуді, талдау мен дәлелдеулер жүргізу және қарапайым зерттеу есептерін шығару біліктігін қалыптастыру; тұлғаның интеллектуалдық қасиеттерін (логикалық ойлау, интуиция, танымдық қызығушылығын, өздігінен жұмыс атқару, жігерлілік және т.б.) және алгебраның базистік негізін сапалы меңгертуді қамтамасыз ету; оқушылардың тұжырымдарды талдау және дәлелдеу білігін, ойлау қабілетін, әр оқушының математикалық интуициясы мен шығармашылық қасиеттерін дамыту; өздігінен жұмыс атқару дағдыларын дамыту; берілген тақырып бойынша оқушыларға өздігінен есептер құрастыру мен оларды шығаруға мүмкіндік беру.

5-6-сыныптардағы математика пәнін оқытудың ерекшеліктері – нақты мысалдарды қолдана отырып, материалды индуктивті негізде беру. Сабақтастық принципін сақтай отырып, 5-сыныптағы математика курсын оқыту бастауыш сыныптарда игерілген материалдар жүйелеу мен жаңаны қоса беруден басталады. Бұл курс өзінің практикалық бағдарымен ерекшеленеді және жоғары сыныптарда математиканы оқу үшін қажетті дағдыларды қалыптастыруға, сонымен қатар оқушыларға өмірге қажетті маңызды дағдыларды қалыптастыруға бағытталған. Айқын емес (терминологияларды пайдаланбай) ұғымдардың анықтамаларын енгізу, алынған қорытындыларды негіздеу (ережелер, қасиеттердің тұжырымдамалары және т.б.) арқылы теорияны дедуктивті жолмен түсіндіруге дайындық жүргізу. Математика пәнін оқыту көрнекі-бейнелі ойлауды дамытумен; көрнекілікті кеңінен қолданумен; оқушыларды геометрияны жүйелі меңгеруге, басқа пәндерді меңгеруде және сонымен қатар күнделікті өмірде геометриялық біліктерін пайдалануға даярлаумен жүзеге асырылады. Оқушылардың теориялық білімдерін практикаға көшіру қабілеттерін дамытуға арналған мәтінді есептердің орны ерекше. Мәтінді есептерді шығару біліктіліктері мен дағдыларын қалыптастыруда есептерді шығарудың арифметикалық және арифметикалық тәсілдеріне басты назар аударылады. Мәтінді есептер пайыз, бөлшек, пропорция, функция және т.б. ұғымдардың мағынасын түсінуге көмектеседі.

Математикалық статистика элементтері 5-сынып курсында қарастырылады. 6-сыныпта қарастырылған медиана ұғымы 5-сыныптың базалық оқу мазмұнына ауыстырылған.  

«Математика» пәні бойынша 5-6-сыныптардағы сағат саны аптасына               6 сағаттан, әрбір сыныпта оқу жылында 204 сағатты құрайды.

Алгебра

Алгебра – математиканың негізгі бөлімдерінің бірі. Ол ғылым мен техниканың тілі болып табылады. Алгебраның көмегімен табиғат пен қоғамда болып жатқан құбылыстар мен процестер меңгеріліп, оларға болжау жасалады және бейнеленеді. Алгебра пәні мектепте оқытылатын көптеген пәндерді, ең алдымен жаратылыстану-математика циклінің барлық пәндерін, әсіресе физика, информатика және геометрия пәндерін игеруді қамтамасыз етеді.

Оқыту мақсаты: оқушыларға алгебраның базистік негізін меңгерту, оларда тұлғааралық және этносаралық мәдениетті, өз тағдырына  жайбарақат қарамайтын тұлғаны және тұлғаның кәсіптік бағдарын қалыптастыру.

Оқытудың міндеттері: нақты сандар түсінігін қалыптастыру; бөлшек-рационал және тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіру, функциялар графиктерімен жұмыс жасау біліктілігін қалыптастыру; теңдеулер мен теңсіздіктерді және теңдеулер мен теңсіздіктер жүйелерін шешуді үйрету; теңдеулер мен теңсіздіктер және олардың жүйелерінің көмегімен мәтіндік есептерді шығаруды үйрету; статистикалық мәліметтерді талдау және көрсетудің негізгі тәсілдерімен таныстыру, қарапайым ықтималдық түсініктерді қалыптастыру.

7-9-сыныптардағы алгебра курсын оқыту теорияны дедуктивті жолмен баяндауға көшумен ерекшеленеді. Алгебра курсын оқып-білуде оқушылар математикалық аппараттың негізін құрайтын біліктіліктер мен дағдыларды меңгеретін болады және оларды әртүрлі есептерді шығаруда белсенді түрде қолданады. Алгебра курсы төрт мазмұндық бағытта құрылады: сандар және өрнектер, тепе-тең түрлендірулер, теңдеулер мен теңсіздіктер, функциялар. Барлық осы бағыттар жекелей дамытылмайды, олар тығыз байланысып, өзара әрекеттесумен қарастырылады.

7-сынып курсындағы ықтималдықтар теориясы бойынша материалдар келесі сыныптардың базалық мазмұнына ауыстырылды.

Тригонометрия формулалары 9-сынып курсында шоғырланған.
10-сыныпта қарастырылған тригонометрия формулалары 9-сыныптың базалық оқу мазмұнына ауыстырылған.  

«Алгебра» пәні бойынша 7-9-сыныптардағы сағат саны аптасына
3 сағаттан, әрбір сыныпта оқу жылында 102 сағатты құрайды.

Геометрия

Негізгі мектептің 7-9 сыныптарындағы геометрия – жаратылыстану-ғылыми пәндері мен формальды-логикалық теорияның ерекшеліктерін үйлестіретін жүйелі оқу курсы.

7-9 сыныптарда геометрияны оқу барысында оқушылардың бойында жазықтықтағы геометриялық фигуралар туралы білімдері қалыптасып, тереңдетіледі және жүйеленеді, логикалық және бейнелік ойлауы дамиды. Оқушылардың геометриялық білім мен біліктер жүйесін басқа да жаратылыстану-ғылыми пәндерімен бірге кешенді түрде меңгеруі олардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыруға және қоршаған әлемді танып білуге мүмкіндік жасайды.

Негізгі мектепте геометрияны оқу пәні ретіндеоқытудың мақсаты – барлық оқушыларды одан әрі оқуға қажетті геометрия облысындағы математикалық дайындықтың базалық деңгейімен және сабақтас пәндер мен жоғары сыныпта стереометрия курсын игеруге қажетті дайындықпен қамтамасыз ету болып табылады.

Негізгі мектепте геометрия курсын игеру интеллектуалды дамыған тұлғаны тәрбиелеудегі келесі мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған: логикалық ойлауды дамыту; геометриялық салуларды орындау және оның дұрыстығын негіздей білу біліктігі мен дағдыларын қалыптастыру және дамыту; геометриялық білім мен математикалық іс-әрекет дағдылары негізінде практикалық қызмет дағдыларын қалыптастыру және дамыту; оқушылардың кеңістіктік түсініктерін қалыптастыру; кеңістіктік ойлауды қалыптастыруға негіз жасау; бейнелік ойлауды қалыптастыру; функционалдық сауаттылықты дамыту; графикалық сауаттылықты, эстетикалық талғамды дамыту.

Геометрияны оқыту міндеттері: оқушылардың геометриялық фигуралар туралы түсініктерін, бір немесе бірнеше геометриялық фигуралардың элементтерінің арасындағы сандық және сапалық қатыстарды қалыптастыру; дедукциялық ойлау (тура әдіс, қарсы ұйғару әдісі) дағдыларын қалыптастыру және дамыту; қарапайым сызбаларды салу, өлшеу дағдыларын қалыптастыру; өздігінен білім алу дағдыларын қалыптастыру және дамыту; нақтылы объектіні бір немесе бірнеше геометриялық фигуралар түрінде беру біліктігін қалыптастыру және дамыту; жазық фигуралардың қасиеттері туралы теориялық білімдерін кеңейту және жүйелеу; есептеуге, дәлелдеуге және салуға арналған геометриялық есептерді шешу біліктігі мен дағдыларын қалыптастыру және дамыту; күрделілігі әртүрлі сызбалардағы геометриялық фигураларды тану, есептерді шешу кезінде қосымша салулар мен көмекші сызбаларды пайдалану біліктігі мен дағдыларын ұлғайту; жазықтықтағы түрлендірулер арқылы алынған жазық фигуралардың бейнелерін салу біліктігін қалыптастыру және дамыту; геометриялық есептерді алгебралық әдістермен шешу біліктігі мен дағдыларын қалыптастыру және дамыту; оқушылардың кеңістік және кеңістіктік фигуралар туралы түсініктерін қалыптастыру; оқушыларды кеңістіктік фигуралардың кескіндерімен және олардың элементтерімен таныстыру; геометриялық шамаларды табуға арналған практикалық есептерді құрастыру және шешу (қажет болған жағдайда анықтамалықтарды және техникалық құралдарды пайдаланып) біліктігін қалыптастыру және дамыту; жазық және кеңістіктік геометриялық фигуралардың қасиеттері туралы ғылыми ақпараттарды жинақтай, талдай, өңдей және пайдалана білу біліктігін қалыптастыру және дамыту.

Геометрияны оқытудың әдістемелік ерекшелігі – планиметрия курсын оқытуда кеңістіктік денелерді пайдалану. 7-9-сыныптардағы геометрия курсында теорияны дедуктивті жолмен баяндауға көшу, геометрияны оқытудың алғашқы кезеңдерінен бастап (7–сыныптан), стереометрияны оқытуға дайындау жүзеге асырылады.

7-сынып геометрия курсында оқушылар геометриялық фигуралармен, олардың қасиеттерімен (нүкте, түзу, сәуле, кесінді, бұрыш, жазықтық, үшбұрыш, шеңбер); геометриялық қатынастармен (тиістілік, қиылысу, параллельдік, перпендикулярлық, теңдік); геометриялық шамалармен (кесіндінің ұзындығы, бұрыштың өлшемі) танысады. 7-сыныпта геометрияны оқытуда сызбалар кеңінен пайдаланылады, оқушылар геометриялық фигуралар мен қатынастардың қасиеттерін оқып біледі, есептер шығарады, теоремаларды дәлелдейді, циркуль және сызғыштың көмегімен негізгі салуларды орындайды, сызбаларды орындау дағдылары геометриялық түсініктерді қалыптастырумен қатар дамиды.

8-сынып геометрия курсында оқушылардың жазықтықтағы геометриялық фигуралар туралы білімдері; геометриялық фигураларды салу және дедукциялық ойлау (тура әдіс, қарсы ұйғару әдісі) дағдылары; игерген қасиеттер мен формулаларды қолданып, геометриялық шамалардың (ұзындықтар, бұрыштар, аудандар) мәндерін есептеу біліктігі қалыптасады, тереңдетіледі және жүйеленеді. Оқушылар сүйір бұрыштың тригонометриялық функцияларымен және жазықтықтағы координаталар әдісімен танысады; тригонометриялық өрнектерді түрлендірудің алғашқы дағдыларын және геометриялық есептерді шешуде координаталар әдісін қолдану дағдыларын меңгереді.

9-сынып геометрия курсы оқылатын материалдың теориялық маңыздылығының, дедукциялық рөлінің және қарастырылатын объектілердің абстракциялық дәрежесінің артуымен сипатталады. Оқушылардың білім қоры векторлық-координаталық әдіс және түрлендірулер (қозғалыс және ұқсастық) әдісі сияқты геометриялық фигуралардың қасиеттерін игерудің жаңа әдістерімен толықтырылады, сонымен қатар стереометрия элементтерімен танысады. Басқадай пәндермен пәнаралық байланыстар тереңдетіледі. Басқадай пәндермен пәнаралық байланыстар тереңдетіледі. Оқылған фигуралардың қасиеттеріне, олардың арасындағы қатынастарға сүйеніп, қосымша салуларды, алгебралық және тригонометриялық аппаратты, симметриялық түсініктерді қолданып геометриялық және практикалық мазмұнды есептерді шешу біліктігі кеңейтіледі. Практикалық мазмұнды мысалдарды қарастыру оқушылардың қоршаған әлемдегі геометриялық формалар мен қатынастарды айыра білу және оларды геометрия тілімен суреттей білу біліктігін дамытады.

«Геометрия» пәні бойынша 7, 8, 9-сыныптардағы сағат саны аптасына
2 сағаттан, әр сыныпта оқу жылында 68 сағатты құрайды.

Информатика

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес информатиканы оқыту 5-сыныптан басталады. 5-9 сыныптар үшін информатика пәнінен жаңа оқу бағдарламасы әзірленді. Оқу бағдарламаны әзірлеу қажеттілігі біріншіден, мазмұнды толығымен қайта қарастырумен байланысты, себебі  информатика пәні 5-сыныптан бастап оқытылады (бұрын оқытылу 7-сыныптан басталды). Екіншіден,  заман талабына сай ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың тез дамуына байланысты информатика курсында алгоритмдеу және программалау саласына көп көңіл бөлу қажеттілігі туындайдыген дұрыс. Сонымен қатар, жеке тұлғаның қалыптасуында алгоритмдік және операциялық ойлау ерекше рөлі алатыны  ескерілді.

5-9 сыныптардағы информатика пәнінің ерекшелігі, мектепте оқытылатын басқа пәндерден түбегейлі айырмашылығы – бұл оны оқыту пәнінің жедел екпінмен өзгеріп отыруында. Бүгінгі күні бар технологиялар мен программалық қамтамасыз етулер орнына жаңаларының келуі өзгеруде, сонымен қоса бір жарым жыл ішінде аппараттық құралдардың техникалық параметрлері екі еселенеді және бес-жеті жылда стандарттар, интерфейстер мен хаттамалар қорлары өзгереді. Осы жағдайда жаңа технологияларды меңгеруге дайын,  адамның кәсіби мобилдігін қамтамасыз ететін іргелі білімнің рөлі жоғары болып отыр. Сол себептен мектептің негізгі курсының мазмұнына информатиканың іргелі негіздерін, алгоритмдер дағдыларын ерте оқытуына назар аудару қажет.  

Әр сыныпта информатиканың бірінші сабағы, есептеуіш техника кабинетінде қауіпсіздік техниканың ережелерін және жұмыс орнын ұйымдастыруына қайталауға арналады. Интернет желісіндегі жұмыстармен байланысты тәжірибелік тапсырмаларды орындау барысында Қазақстан Республикасының Заңнамасына сәйкес ақпараттармен бірге этикалық және құқықтық аспектілерге маңызды көңіл бөлінеді.

Оқытудың мақсаты информатика және қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың теориялық негіздері бойынша базалық білім жүйелеу арқылы ақпараттық құзіреттілікті қалыптастыру, әр түрлі ақпараттарды өңдеудің қарапайым программаларымен жұмыс істеу дағдылары, алгоритмдік және операциялық ойлау қабілеттерін дамыту, программалау тілімен, модельдеу қағидаларымен танысу болып табылады.

Оқыту міндеттері:

1. ақпарат туралы түсінікті қалыптастыру;
2. есептеу техниканың және телекоммуникацияны негізгі құрылғылары пайдалану дағдыларын қалыптастыру;
3. ақпараттық модельдеу, модельдеу әдістерін қолданатын негізгі салалар туралы мағлұмат беру;
4. программалау тілінде негізгі базалық алгоритмдік құрылымдарды пайдалана білуге үйрету;
5. ақпараттарды өңдеу бойынша ақпараттық технологиялармен жұмыс істеуге дағдыландыру;
6. жобалық іс-әрекетте, күнделік өмірде, оқыту іс-әрекетінде, нарықта қажетті мамандық игеру мақсатында ақпараттық технологияларды пайдалану тәжірибесін алу;
7. алгоритмдік және операциялық ойлау қабілеттерін, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар құралдары арқылы оқушылардың логикалық, математикалық, зияткерлік және шығармашылық қабілеттерін дамыту;
8. қауіпсіздік техника ережелерін, ақпараттық этика және құқық нормаларын сақтау дағдысын дамыту;
9. оқушыларды ақпараттық мәдениетке және техникаға ұқыпты болуға тәрбиелеу.

«Информатика» пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

5 сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

6 сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

7 сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

8 сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

9 сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат.

Сабақтастық қағидасын сақтау үшін 6-9 сыныптарға үшін ауыспалы оқу бағдарламасы әзірленді. Аталған оқу бағдарлама әр сыныптың кіріктірілген материалын қамтиды, ол аталған сыныптың және одан дейінгі сыныпта оқитын материалдардан тұрады, яғни 6-сыныпқа арналған оқу бағдарламасы
5-6 сыныптың базалық мазмұның, 7-сынып – 5-6-7 сынып оқу материалдарын және 8-сынып – 6-7-8 сыныптарының оқу материалдарын, 9-сынып –
2011-2013 оқу жылдарында өткен 7-8 сыныптардың оқу материалдарын қамтиды.

6-9 сыныптарға арналған информатика пәні бойынша ауыспалы оқу бағдарламасы 2013-2014 оқу жылына ғана арналған.

«Информатика» пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

6 сыныпта – аптасына 1,5 сағат, оқу жылында 51 сағат;

7 сыныпта – аптасына 1,5 сағат, оқу жылында 51 сағат;

8 сыныпта – аптасына 1,5 сағат, оқу жылында 51 сағат;

9 сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат.

«Информатика» пәнін ауыспалы оқу бағдарламасы бойынша оқытуда  
6-8 сыныптарға вариативті компоненттен 0,5 сағат беріледі, себебі оқушылар алдынғы өткен сыныптар бойынша оқу материалдарын (кіріктірілген курс) меңгеру тиіс. Бірінші жартыжылдықта информатиканыоқытуға 2 сағат, екінші жартыжылдықта 1 сағат бөлінеді.

Информатика пәніне деген қызығушылықты арттыру мақсатында жобалық іс-әрекеттер ұсынылады.  Әр сыныптар бойынша жобалық іс-әрекетті оқытуға жеке сағаттар бөлінген. Жобалау технологияларын қолдану информатика пәні бойынша ғана оқу сапасын көтеріп қоймайды, пәнаралық байланысты жасайды және жоба даярланып жатқан мектеп пәнін оқыту тиімділігін жоғарылатады. Мұғалімнің өз қалауы бойынша жобалық іс-әрекеттерге өткен тараулар бойынша тақырыптар алуға болады.

2.3 «Жаратылыстану» білім саласы

Ғылыми-жаратылыстану білім беру саласы оқушылардың бойында табиғат құбылыстары және заңдылықтары жайлы ұғым қалыптастырады; табиғатты танып-білудің ғылыми әдістерімен таныстырады. Ол адамға табиғаттың бір бөлігі ретінде тек қана табиғат әлемін түсінуге ғана емес, сонымен қатар бұл құбылмалы әлемде дүниетанымдық, мәдени және білікті тұлғаның қалыптасуына, жүйелі-құнды жеке тұлғалық тәрбие беруге бағытталған.

 «Жаратылыстану» білім саласының мазмұны кіріктірілген, оның құрамына енгізілген пәндер: жаратылыстану, география, биология, химия, физика.

Негізгі орта білім деңгейінде географиялық білім қалыптастыру төмендегі пәндер бойынша жүзеге асырылады:

5-сыныпта – «Жаратылыстану» пәні;

6-9 сыныптарда –  «География» пәні.

Жаратылыстану

«Жаратылыстану» оқу пәнінің мазмұны табиғатты ғылыми тұрғыдан танудың әдістерін ашады; Ғалам, Күн жүйесі, Жер ғаламшары, оның қозғалысы, пішіні, беткі қабаты, магниттік қасиеттері жайлы, атмосфера, гидросфера, литосфера және Жер ғаламшарындағы адам туралы түсінік береді; денелер мен заттар, олардың қасиеттері; Жердің тірі қабаты туралы; қоршаған орта және адамның ондағы орны туралы білім қалыптастырады.

Жаратылыстану курсын оқытудың мақсатыоқушылардың бойында ғылыми-жаратылыстану білімдерін, түсініктерін және саналы қоғамдастығы бар бірегей ғаламшар ретіндегі Жер туралы біртұтас көзқарастарын, табиғат пен қоғамның өзара жүйелі байланысын, жүйелі-кешенді ойлау мен функционалдық сауаттылықтарын дамытуды қалыптастыру болып табылады.

Оқытудың міндеттері: курс бастауыш мектепте алған білім, біліктілік және дағдынының сабақтастығын әрі қарай жалғастырады, сонымен қатар Отанын, туған табиғатын сүюге деген жоғары рухани ізгілікті, көптілділік және жеке тұлғаның жалпы мәдениеттілігін тәрбиелеуді жалғастырумен  ұштастырылады; экологиялық білімді, денсаулыққа зиянсыз іс-әрекетті, табиғат құбылыстарын жоғары деңгейде түсіндіре білу және өз іс-әрекетінің қорытындыларын алдын-ала болжауды жүзеге асыру дағдыларын қалыптастыру, табиғат ресурстарын қалпына келтіру, өзгерту, зерттеу барысында қолданылатын жаратылыстану ғылымдары әдістерімен оқушыларды таныстыру жалғастырылады; қоршаған ортаны танудың ғылыми жаратылыстану тәсілдерін пайдалану дағдылары (бақылау, өлшеулер, тәжірибелер, зерттеу жұмыстарының жоспарын жасау, нәтижелерді талдау және қорытындыларды тұжырымдау) дамытылады.

5-сыныптағы жаратылыстанымдық білім мазмұны келесі принциптер бойынша құрылған: оқытудың мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес келу; оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес болу; оқу пәні мазмұнының «Дүниетану» курсы мазмұнымен сабақтастығы; ғылыми-жаратылыстанымдық білім берудің практикалық және қолданбалы бағытын жүзеге асыру.

Жаратылыстануды оқыту жалпы қажетті құралдар және арнайы аспаптармен, географиялық карталармен, атластармен, баспа құралдарымен, аудио және бейне материалдармен, басқа да техникалық оқыту құралдарымен арнайы жабдықталған сынып бөлмесінде жүзеге асырылады.

Қарастырылатын сұрақтардың алуан түрлілігіне және оқушылардың бойында табиғат, табиғи үдерістердің біртұтастығы жайлы көзқарасты қалыптастыру себебіне байланысты географиялық циклдың құрамына кіреді, өзінің мағынасы мен мазмұнына қарай кіріктірілген курс болып табылады.

Бақылаулар және практикалық жұмыстар мектептің оқу-тәжірибелікүлескісінде өткізіледі.Міндетті түрде бағаланатын (екі) практикалық жұмыс нөмірмен белгіленген.

Оқу жоспарының вариативті бөлігіне таңдау курстарын дайындауға және жүзеге асыруға бағытталған келесі қосымша оқу курстары ұсынылады: «Табиғат және адам», «Жасыл дәріхана», «Туған жер» және т.б.

«Жаратылыстану» пәні бойынша сағат саны аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

«Жаратылыстану» пәнін география, биология пәндерінің мұғалімдері немесе біліктілік көтеру курсынан өткен мұғалімдер беру тиіс.

География

Мектептiң бiлiм беру жүйесiнде жас ұрпақты жан-жақты дамыту мен тәрбиелеуде, патриоттық сезімдер мен ұлттық сана, жалпы және географиялық мәдениет, қоршаған ортаға деген саналы қарым-қатынас қалыптастыруда, функционалды сауатты, шығармашыл тұлға тәрбиелеуде, Жер бетiндегі тiршiлiктi сақтауда табиғат пен қоғам алдындағы жауапкершiлiкті сезiнуде, қазіргі әлемде Қазақстанның орнын түсінуде және ел әлеуетін көтерудегі өз үлесін ұғынуда география пәнi үлкен рөл атқарады.

Білім берудің негізгі орта деңгейінде географияны оқытудың мақсаты– оқушылардың бойында қазіргі география ғылымы, оның жетістіктері мен адамзат алдында тұрған маңызды проблемаларды шешудегі рөлі туралы түсінік қалыптастыру; Қазақстандағы және дүниежүзіндегі табиғи, әлеуметтік-экономикалық және экологиялық үдерістердің географиялық аспектілерін анықтау үшін қажет географиялық ойын қалыптастыру; табиғат дамуының заңдылықтары, халықтың және шаруашылықтың орналасуы, географиялық кеңістікте болып жатқан үдерістердің динамикасы мен аумақтық ерекшеліктері туралы кешенді әлеуметтік-бағдарлы географиялық білім жүйесін қалыптастыру.

Оқыту мақсаттарына сәйкес «География» пәнін оқытудың мынадай міндеттеріанықталды:география ғылымы және Жер туралы серіктес ғылымдардың негізін меңгерту, табиғатқа, оның дамуына, табиғаттың, қоғамның және экономиканың байланысына диалектикалық-материалистік көзқарас қалыптастыру;табиғат ресурстарын үнемді де тиімді пайдалануға және қоршаған ортаны қорғауға, табиғи және экологиялық жағдайды бағалау мен болжауға қажетті білім мен біліктілікті меңгерту;қазіргі дүниежүзілік дамудың негізгі бағыттарымен, экономиканың және табиғат кешенінің дамуы барысында туындайтын жеке бір аймақты, сол сияқты барлық дүние жүзін қамтитын проблемаларды және сұрақтарды оқып-білу;оқу еңбегіне қажетті біліктілік пен дағдыларды қалыптастыру, зерттеушілікке құштарлықты, зейін және байқағыштықты, логикалық ойлауды, есте сақтау қабілетін, сөз шеберлігін және көптілділікті, қиялдау, аумақтық бейнені қалыптастыра білу шеберлігін, қоршаған ортаны эстетикалық тұрғыдан қабылдау, өмірге шығармашылық көзқарасын және өз білімін арттыруға, дамытуға талпынушылықты қалыптастыру; географиялық, саяси, экономикалық, басқа да ғылыми және әдістемелік ақпаратты, карталарды, мерзімді баспасөз басылымдарын, ғаламторды, білім берудің цифрлық ресурстарын қолдана білу дағдыларын дамыту; өз өмірі және әрекеті барысында географиялық білімді тиімді пайдалана білуі үшін білім, дағды және шеберлікті меңгерту;  жоғары отансүйгіштік сезімге, Қазақстан Республикасының Конституциясынсыйлауға тәрбиелеу, белсенді өмірлік көзқарас қалыптастыру.

География курсының құрылымы мен мазмұнын іріктеу барысында оқу материалы және пәнаралық байланысты жалғастыру тәсілі негізге алынған, 6–9-сынып оқушыларының жас ерекшеліктері ескерілген, оқыту үдерісінің тұлғалық-бағдарлану тәсілі қарастырылған.

6-7-сыныптардағы «География» оқу пәнінің мазмұны оқушылардың бойында Жер туралы жалпы түсінік қалыптастыруға; жергілікті жерде, план, карта бойынша бағдарлау тәсілдерін; жалпы географиялық заңдылықтар; материктер және мұхиттар табиғат кешендерінің  қалыптасу тарихы мен географиялық ерекшеліктері туралы түсінік беруге бағытталған.

8-9-сыныптардағы «География» оқу пәні оқушыларды Қазақстанның физикалық және экономикалық-географиялық жағдайымен, геологиялық құрылысы және жер бедерімен таныстырады; елдің табиғи-аумақтық және экономикалық аудандары, Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық байланыстары және Қазақстанның дүниежүзілік экономикадағыорны туралы білім қалыптастырады.

 Оқушылар алған білімді картографиялық жұмыстар, далалық зерттеулер мен практикалық жұмыстарды орындауда, түрлі диаграммалар мен кестелер құрастыруда, экономикалық, тарихи-географиялық нысандар мен оқиғаларды суреттеуде, табиғи және экономикалық құбылыстар мен үдерістерді бақылауда пайдалана алады.

Сабақ барысында орындалатын практикалық жұмыстар, географиялық құбылыстарды бағалауға, болжауға, түсіндіруге, сипаттауға, анықтауға, сонымен қатар  картамен, оның өлшеуіш ресурстарымен жұмыс істеуге бағытталған. Міндетті түрде бағаланатын практикалық жұмыстар нөмірмен белгіленген.

«География» пәнінің сағат саны:

6-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

7-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

8-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;

9-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

Білім мазмұнының вариативті бөлімі оқушы дамуының жеке тұлғалық сипатын қамтамасыз етеді және ата-аналар мен балалардың тілегін есепке ала отырып әзірленеді. Таңдау курсының келесі үлгі тақырыптары ұсынылады: «Табиғатты зерттеген ұлы зерттеушілер», «Ұлы саяхатшылар», «Жас сатпаевшылар», «Қазақстан географиясы оқулығы беттерінен тыс», «Картографиялық зерттеулер», «Географиядағы саралау және моделдеу»,«Менің Отанымның байлықтары»,«Географиялық экология», «Экономика және экология», «А.С.Пушкин, М.Ю.Лермонтов, Абай, О.О.Сүлейменов, С.Сейфуллин поэзиясындағы география».  

Биология

Негізгі орта білім деңгейінде «Биология» пәнін оқыту табиғат заңдылықтары туралы және адамның  табиғатпен үйлесімді қарым-қатынасы туралы білім қалыптастыруға, экологиялық мәселелерді танып білуге бағытталған.

Оқытудың мақсаты органикалық әлемінің құрылысы мен тіршілік әрекеттерінің ерекшеліктері туралы алғашқы көзқарасты дамыту, органикалық дүниенің көптүрлілігі орта жағдайларына бейімділіктің нәтижесі екенін ұғындыру, эволюциялық теорияның және экологиялық ойлаудың негіздері туралы, тірі оганизмдердің жасушалық құрылысының негізге алынатын түсініктері туралы, организм және биоценоз тіршілік деңгейінің негізгі формалары екендігі туралы көзқарас қалыптастыру, Жер табиғатындағы биологиялық әртүрлілік оның тұрақты дамуының негізі екендігі туралы, тірі организмдердің жасушаға дейінгі құрылысы туралы негізге алынатын түсініктер қалыптастыру, тірі табиғаттағы көптүрлілік эволюцияның нәтижесі екендігін оқушыларға ұғындыру, өсімдіктер мен жануарларды жүйелеп жіктеу туралы ұғым қалыптастыру, тірі организмдердің өзара және тіршілік ортасымен қарым-қатынасын, өсімдіктер, жануарлар, микроорганизмдер, саңырауқұлақтар дүниесінің ерекшеліктерін, олардың табиғаттағы, адам өміріндегі және жалпы тіршіліктегі жоғары мәні туралы білімнің құндылығын ұғыну.

Оқытудың міндеттері:

1. оқушылардың органикалық табиғатты оқытуда танымдық қызығушылық дамыту;
2. тірі табиғат туралы білімін тереңдету;
3. «Өсімдіктер», «Жануарлар», «Адам», «Жалпы биология» бөлімдерін оқып білуге қажет тіректік білімдер мен негізге алынатын түсініктер қалыптастыру үшін жағдай туғызу;
4. оқушыларда тіршілік құбылыстарының заңдылықтарын оқып білуге танымдық қызығушылық қалыптастыру;
5. жаратылыстану ғылымдарын оқу барысында тірі табиғат туралы алған білімдерін дамыту;
6. оқушыларда органикалық дүниенің біртұтас табиғи бейнесі туралы көзқарас қалыптастыру;
7. өзінің білімін практикада қолдануға дағдылануды қалыптастыру;
8. оқушыларда табиғатты тиімді пайдалану және қорғау, медицина, ауыл шаруашылығы, биотехнология салаларында еңбек ету дағдыларын дамыту.

6-сыныпта биологияны оқытудың ерекшелігі «Өсімдіктер» бөлімін оқыту болып табылады.

7-сыныпта биологияны оқытудың ерекшелігі «Жануарлар» бөлімін оқыту болып табылады.

8-сыныпта биологияны оқытудың ерекшелігі «Адам және оның денсаулығы» бөлімін оқыту болып табылады.

9-сыныпта биологияны оқытудың ерекшелігі «Жалпы биология негіздері» бөлімін оқыту болып табылады.

6- сыныпың оқу материалы Өсімдіктер дүниесінің маңызы және Жер бетіндегі өсімдіктер әлемінің көптүрлілігі, өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы, өсімдіктердің жасушалық құрылысы туралы пікір қалыптастыруға бағытталған. Оқушылар ауылшаруашылығы өсімдіктерінің көптүрлілігімен, олардың экологияға әсерімен, сонымен қатар өсімдіктердің жүйелеуімен және жер бетіндегі органикалық дүниенің көптүрлілігімен- вирустар, бактериялар, саңырауқұлақтар, қыналармен танысады. Оқу материалын игеру барысында өсімдіктерді зерттеу бойынша бақылау және практикалық, зертханалық жұмыстар жүргізу арқылы оқушылардың зияткерлік, шығармашылық қабілеттері дамиды.

Биологиялық танымдылықтың теориясын, заңдары мен заңдылықтарын, түсініктерін, ғылыми және логикалық әдістерін меңгерген, салауатты өмір салты, экожүйелер мен түрлердің көптүрлілігін қорғау, сақтау туралы білімдерін тиімді пайдалана білетін жеке тұлғаны дайындау және тәрбиелеуді жетілдіру көзделеді.

7-сыныпта Жануарлар дүниесі, жануарлардың көптүрлілігі, олардың Жер бетінде таралуы. Жануарлардың құрылысы және жүйеленуі. Жануарлардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы қарастырылады. Оқушылар жабайы және үй жануарларын, олардың табиғаттағы өзара байланысын, жануарлардың табиғи бірлестіктердегі орны мен рөлін оқып біледі. Жануарлар тіршілігінің адамға тәуелділігін анықтап біледі. Жануарларға жағымсыз және жағымды қамқорлық жасаумен, жануарлар әлемін қорғаумен танысады. Қазақстан табиғатының ерекшеліктеріне сәйкес нақты жануар түрлеріне байланысты ақпарат қарастырылады. Оқушылар сонымен қатар өздерінің теориялық білімдерін практикада және зертханалық жұмыстар орындауда  пайдалана алады.

8 – сыныпта «Адам және оның денсаулығы» бөлімі оқылады. Алдымен ұлпа жасушасының, мүшелер және мүшелер жүйесінің, тұтас организмнің құрылысы туралы білімдерді қамтитын жалпы мәселелер қарастырылады., одан кейін организм қызметінің жүйкелік және гуморальдық реттелуі оқылады. Адамның биологиясын барлық қырынан қарап зерттеу анатомия, морфология, физиология, адам гигиенасы, салыстырмалы цитология және гистология арқылы жүзеге асырылады.

8 – сыныпта «Биология» пәнін игеруде оқушылар қоршаған ортада және адамның тіршілігінде жүріп жатқан заңдылықтар мен процесстер (зат және энергия алмасу, онтогенез) туралы білімді меңгеру, күрделі емес тәжірибе- эксперименттік мәселелер шешу; салауатты өмір салты түсінігін меңгеру, оқыған материалына талдау жасап, жіктеп, кесте құрып, сызбанұсқалар құрастырып үйрену; ақпаратпен жұмыс істеудің түрлі тәсілдерін оқып үйрену, алғашқы медициналық көмек көрсету әдістерін игеру және адамның жасушасы, мүшелер және мүшелер жүйесі туралы білімдерін қалыптастыру.

Негізгі орта білім деңгейінде оқушының жеке дамуы, табиғатты тиімді пайдалану және қорғау, медицина, ауыл шаруашылығы және биотехнология салаларында меңгерген білімдерін пайдалану жүреді. Оқушылар салауатты өмір салты және адам гигиенасы бойынша білімдерін практикада пайдаланады; өмірдің мәнін ең жоғары дәрежедегі құндылық ретінде түсінгенін көрсете біледі.

9-сыныптағы биология пәні жалпы биология негіздерін, организмдер тіршілігінің жалпы заңдылықтары туралы түсініктерді қарастырады.

9-сыныпта Биологияны оқытудың негізі - тірі организмдердің жалпы құрылымдық ұстанымдарын меңгеру, жердегі тіршіліктің пайда болуы туралы түсінік қалыптастыру, эволюция ілімі, генетика және селекция негіздері, организмдер мен ортаның арақатынасы туралы білім беру, сонымен қатар тірі организмдердің негізгі құрам бөліктері және қасиеттері туралы біліктіліктерін қалыптастыру, тірі организмдер жасушасының құрылысы мен қызметі, реттелуі және гомеостаз, көбейуі мен дамуы ұғымдары бойынша Жалпы биология білімдерін оқушылар меңгереді.

Биология пәнін оқыту арнайы кабинетте, оқу-көрнекілік құралдар мен жабдықтар, көрсетілімдік және зертханалық аспаптар ғаламтор, интерактивті тақта, техникалық оқыту құралдармен жабдықталған жағдайда жүзеге асырылады.

Ескерту. 6-9-сыныптарда зертханалық жұмыстар оқылатын тақырыппен бірге жұмыс дәптеріне орындалады. Оқушылардың зертханалық жұмысты орындауын бағалау мұғалімнің шешімі бойынша бағаланады және сынып журналына қойылады.

Биология пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі негізгі деңгейде типтік оқу жоспарына сәйкес әр оқу жылында 68 сағатты құрайды, аптасына
2 сағаттан:

6- сынып- аптасына 2 сағат, барлығы 68 сағат;

7- сынып- аптасына 2 сағат, барлығы 68 сағат;

8- сынып- аптасына 2 сағат, барлығы 68 сағат;

9- сынып- аптасына 2 сағат, барлығы 68 сағат.

Физика

«Физика» пәнін 7-9 сыныптарда оқытудың мақсаты – оқушылардың ғылыми дүниетанымының негіздерін, танымдық қызығушылығын, сын тұрғысынан ойлауын, зияткерлік және шығармашылық қабілетін қалыптастыру, физиканың негiзгi заңдарымен танысудан, табиғаттың құбылысын зерттеуден меңгерген білімі және білігін техникада және күнделiктi өмiрде пайдалана білу.

Осы мақсатқа жету үшін мынандай міндеттерді шешу қамтамасыз етедi:

• қазіргі заманғы әлемнің физикалық бейнесінің негізін беретін физикалық  құбылыстар, ұғымдар, заңдылықтар және теориялық қорытынды туралы білімдерді, табиғаттың ғылыми таным әдістері туралы білімдерді, құбылыстарды бақылау, эксперименттік тапсырмаларды орындау, болжау және жобалауды жүзеге асыру біліктілігін меңгерту;
•  физикалық экспериментті орындау дағдысын, зерттеушілік  қабiлетін, өмірлік, тәжірибеде мәні бар есептерді шешу үшін игерген білім және білігін қолдану үдерісінде танымдық қызығушылығын, зияткерлік және шығармашылық қабілеттерін дамыту;
• оқу және зерттеу жұмысына жауапкершілікпен қарау, қоршаған ортаны қорғау және табиғат құндылықтарын тиімді пайдалану, қоғам және адам өмірінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету,
• базалық білім негізінде экономикалық және саяси, әлеуметтік, мәдени қызметтерге ат салысу дағдысына тәрбиелеу.

7-9 сыныптарда «Физика» пәнін оқытқанда оқушылардың жас ерекшелігін, оқу үдерісінің логикасын, пәнішілік және пәнаралық байланыстарды ескере отырып тарауларды және тақырыптарды оқытудың сабақтастығы сақталуын ескеру қажет.

Теориялық мәліметтерді зерттеуге және білім алушылардың практикалық дағдысын қалыптастыруға уақытты тиімді бөлу  маңызды. Уақыттың
30% жуығын көрсетілім, практикалық және лабораториялық жұмыстарды орындауға бөлу керек. Оқушылардың білімiн тексеру үшін уақыттың 10% қарастырылуы тиіс.

Оқу процесiн ұйымдастыру, оқу процесiн ұйымдастырудың әр түрін пайдалану, қазiргi оқыту әдiстерін және педагогикалық технологияларды енгiзу және жергiлiктi жердің жағдайын ескеруге (5% ) оқу уақытының бос қорынан 10 сағат көлемiнде уақыт бөлінуі есерілуі тиіс.

7-9-сыныптарға арналған «Физика» пәнінің базалық оқу материалының мазмұны оқушылардың негізгі игерген білімдерін тәжірибеде көбірек қолдануға бағытталған және қазіргі қоғамда өмірлік жағдаяттарға бейімделуге негізделеді.

7-сыныпта физикалық терминдерге ерекше назар аударылады. Масса және тығыздық ұғымы шаманың мөлшері ретінде «Заттың құрылысы» бөлімінен бастап оқытылады.

8-сыныпта «Магнит өрісі» тақырыбы «Электр тогының магниттік әсері» ретінде қарастырылады.

11-сыныпта электромагниттiк толқындар және тербелiстерді оқығанда   «Тербелістер және толқындар» тақырыбын қарастырмайды сондықтан 9-сыныпта тақырыптар жүйеленіп беріледі.

7-9-сыныптарға арналған «Физика» пәні оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеріп олардың жаңа контексте игерген білімдерін қолдануға және даму үдерісінің жаһандануы, табиғаттың физикалық заңдылықтарының мәнiн аша отырып практикалық жұмыстарды орындауына кеңінен мүмкiндiк туғызады.

Практикалық бағытта оқытуды жүзеге асыру үшін 7-сыныпта
8 лабораториялық жұмыс, 12 практикалық жұмыс, 4 бақылау жұмысы;
8-сыныпта 11лабораториялық жұмыс, 6 практикалық жұмыс, 4 бақылау жұмысы; 9-сыныпта 4лабораториялық жұмыс, 6 практикалық жұмыс, 6 бақылау жұмысы және 8 лабораториялық практикум өткізілу қарастырылады.

Оқу  жүктемесінің көлемі:

7-сыныпта аптасына – 2сағат, оқу жылында 68 сағат;

8-сыныпта аптасына – 2сағат, оқу жылында 68 сағат;

9-сыныпта аптасына – 2сағат, оқу жылында 68 сағат.

Химия

Химия пәні мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары талаптарына сай жалпы, бейорганикалық және органикалық химия салалары бойынша оқушыларда базалық білім қалыптастыруға, табиғаттағы, адам өміріндегі, қоғамдық-экономикалық дамудағы химия ғылымы мен өндірісінің рөлін түсіндіруге, қоршаған әлемге ғылыми көзқарас, экологиялық мәдениет, әлеуметтік маңызды құндылықтар  қалыптастыруға міндетті.

Оқушыларға химия пәні бойынша тиянақты білім беру  үшін химия білімін дамытудың қазіргі төмендегідей басымдылықтарына назар аудару керек:

- оқытудың жүйелілік-іс-әрекеттік сипаты, теория  мен практиканың сабақтастығы, өмірмен, жаңа технологиялардың енгізілуімен және елдің индустриалдық-экономикалық  даму мәселелерімен  байланыстылығы;

-химиялық тәжірибелер жасау және өзіндік білім алу іс-әрекеттері үлесінің артуы негізінде оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту басымдылығы;

-білім мазмұнындағы қазақстандық компоненттің және  өңірлік даму элементерінің кеңейтілуі;

-білім мазмұнының ізгілендірілуі, экологиялық сипатының артуы негізінде білімнің  дүниетанымдық мәні мен тәрбиелеушілік әлеуетінің күшейтілуі;

- білім мазмұнының тұтастығы, басқа жаратылыстану пәндерімен интеграциялануы мен жүйелілігінің артуы;

- оқу барысында оқушылардың өзіндік білім алу  дағдыларын дамыту, оқу үдерісінің жобалау-зерттеу, шығармашылық сипатының артуы;

Химия пәнінің мазмұны инвариантты және вариативті бөліктерден тұрады. Оқу жоспарының инварианттық бөлімі мемлекеттік міндетті білім мазмұнын игеруді, ал вариативті бөлімі оқушылардың таңдауы бойынша қызығушылықтары мен икемділігіне қарай білім-білік алуын  қамтамасыз етуге бағытталады.

Білім беру үдерісінде жоғары сапалы химия сабағын ұйымдастыруға қойылатын төмендегі жалпы талаптарға  назар аудару керек:

- сабақта ғылымилық, көрнекілік, қолжетімділік  дидактикалық ұстанымдарды оңтайлы арақатынаста жүзеге асыру;

- оқу материалының өмірмен, оқушының практикалық қызметі мен іс-әрекетімен байланыстылығын,  химиялық заттарды, материалдарды қауіпсіздік ережелерін сақтай отырып, қолдану мәдениетін қалыптастыру;

- сабақты оқу материалдарын орнықты меңгеруге ықпал ететін тартымды, теориялық және эксперименттік қызықты фактілерді және әдіс-тәсілдерді қолдана отырып түрлендіру;

- сабақ мазмұны мен түрін жоспарлауда оның химия бойынша жалаң мағлұматтарды игертугеемес, адами құндылықтар мен оның мүдделерін ұғынуға басымдық беру, яғни сабақты химия пәніне емес, оқушы тұлғасының мүдделеріне бағдарлау;

- оқытудың ақпараттық-коммуникациялық, мультимедиялық  құралдарын ұтымды пайдалану.

Оқу үдерісі «Кабинет паспорты», «Техника қауіпсіздігі ережелері», «Техника қауіпсіздігі журналы»,  қышқылдар, сілтілер, органикалық заттар, жылыту құралдары, шынылармен жұмыс істеуге арналған нұсқаулық карточкалар, сонымен қатар химиялық  реактивтер (сақталу тобы бойынша), зертханалық және демонстрациялық құралдар, баспа құралдары, мультимедиалық құралдар мен электрондық оқулықтар және басқа да оқыту құралдарымен жабдықталған кабинетте жүзеге асырылады.  «Прекурстар тізбесіне» (калий перманганаты, күкірт және тұз қышқылдары және т.б.) енетін заттарды қолдануға тыйым салынады.

Химия бойынша жазбаша орындалатын үйрету мақсатындағы жұмыс түрлеріне тапсырмалар, тестер, есептер, презентациялар, конспект- жоспарлар, тірек сызбалар, талдамалық және қорытындылаушы кестелер, зертханалық тәжірибелер, практикалық және бақылау жұмыстары жатады.

 Үйрету мақсатындағы жұмыстардың түрін, мазмұнын және көлемін  оқу бағдарламасы, сонымен қатар  мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары талаптарын ескере отырып, оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдартағы тапсырмалар  негізінде  мұғалім анықтайды.

Білім алушыларда 3 дәптер болуы тиіс (сынып, үй тапсырмалары және зертханалық тәжірибелер үшін дәптер; практикалық жұмысқа арналған дәптер және бақылау жұмыстары дәптері).

Сынып журналына барлық демонстрациялық және зертханалық тәжірибелер оқып отырған тақырыппен бірге жазылады (Оттегін алу, №3 дем., №4 зертх.) және мұғалім оқушылардың жұмыстарын таңдауы бойынша тексеріп, бағалайды. Барлық оқушылардың тәжірибелік жұмыстары (№ … пр.ж.  «Тақырып») мен бақылау жұмыстары (№ …бақылау жұмысы) толық бағаланып, журналға  жазылады.      

Үйрету мақсатындағы жұмыс дәптеріне оқушылар сабақ бойынша бақылау жұмысы аясында алынатын өздік жұмыстары нәтижелерін, ал бақылау жұмысы дәптеріне тақырыптық бақылау мен тест жұмыстары аясында алынатын өздік жұмыстарын көрсетуіне болады.

Практикалық және бақылау жұмыстарын арналған дәптерлер оқу жылы көлемінде сақталады және олар оқушылардың сол жұмыстары орындауы үшін беріліп отырады.

Бақылау жұмыстары бойынша талдау жұмыстарын оқушылар бақылау жұмысынан кейінгі сабақта (сынып журналына жазылмайды) орындайды, сонымен қатар практикалық жұмыстарды талдау мұғалімнің қалауы бойынша және қажеттілігіне қарай үйрету жқмыстарынан кейін сәйкес дәптерге орындалады.

Білім алушылардың зерттеушілік мәдениеті мен танымдық-ойлау белсенділігін дамыту мақсатында белгілі бір тарауды аяқтаған соң кіші жобаларды қорғау, шығармашылық жұмыстар байқауы сияқты қорытындылаушы дәстүрден тыс сабақтарды жүйелі түрде өткізіп отыру қажет.  

Алған білімдерін тәжірибеде қолдану дағдыларын дамыту үшін зертханалық  тәжірибелер мен демонстрациялық жұмыстарды орындауда бейне тәжірибелермен мультимедиалық құралдарды қолдану тиімді.  

Химия пәні бойынша оқу арнайы жабдықталған, химиялық реактивтермен, препараттармен, құралдармен және керек-жарақтармен, зертханалық және көрнекілік, баспа, мультимедиалық құралдармен, электрондық оқулықтармен, диафильм, кино- және бейнефильмдермен қамтамасыз етілген кабинетте жүзеге асырылады.  

Оқытудың мақсаты: қоршаған әлем туралы химиялық білім мен жаратылыстануғылыми түсініктердің біртұтас жүйесін қалыптастыру, талдау қабілеті бар,  функционалды сауатты және шығармашыл тұрғыда ойлай алатын және өз білімін практикада қолдана алатын оқушы тұлғасын дамыту,оның туған өлкеге және қоршаған ортаға экологиялық-гуманистік қарым-қатынасты тәрбиелеуболып табылады.

Оқыту міндеттері:

1) әлемнің химиялық жаратылыстану-ғылыми көрінісі туралы білімді меңгерту және олардың функцияларын (танымдық, кіріктірілген, түсіндірмелі, болжау) қолдану;

2) заттардың құрамы, құрылысы, қасиеттері мен қолдану арасындағы себеп-салдарлы байланыстарды анықтау;

3) химиялық терминологияны, химиялық элементтердің таңбаларын, заттардың формулаларын сауатты түрде пайдалану білігін қалыптастыру;

4) заттарды танудың химиялық әдістерін меңгеру;

5) заттардың сандық және сапалық құрамын анықтауда және олардың қасиеттерін зерттеуде реактивтер, қыздыру құрылғыларымен жұмыс жасау барысында қауіпсіздік техникасының талаптарын сақтай отырып, химиялық тәжірибелер жүргізудің әмбебап дағдылары мен зерттеу біліктіліктерін дамыту;

6) адамзаттың экологиялық, азық-түлік, өндірістік, энергетикалық мәселелерді шешудегі химияның өскелең мәні мен гуманистік бағыттағы рөлін ашу;

7) өмірлік және экологиялық мәселелерді шешуде алған білімді пайдаланудың функционалдық қабілеттіліктерін арттыру;

8) мультимедиалық сандық білім беру ресурстарын қолдану, презентация мен жобалау жұмыстарын жасауда коммуникативті-ақпараттық біліктіліктері мен дағдыларын дамыту;

9) негізгі мектепті бітірушінің ары қарай оқу бағытын таңдау дайындығы мен өз білімін жетілдіруге деген құлшынысын дамыту.

Негізгі мектептің 8-9 сыныптарындағы химия курсы оқушылардың жаңа білімді игеруі, танымдық қабілеттері мен қызығушылығын арттыру, білімін іс жүзінде қолдану қабілеттерін, яғни функционалдық сауаттылығын  ұштау мақсаттарында кең қолданылуы тиіс. Химия пәнін оқытуда мұғалім мен оқушы арасындағы әріптестік қарым-қатынасты құра білуге, оқушылардың  ғылыми жобаларды орындауына, практикалық сабақтар мен эксперименттік жұмыстарында өз бетімен білімі мен білігін шыңдап, алған теориялық білімін практикада, әртүрлі өмірлік жағдаяттарда қолдана білуіне үлкен маңыз беріледі. Оқытуды ұйымдастырудың жүйелік-іс-әрекеттік  тәсілі шеңберінде оқушылардың өмірлік қажетті дағдылары мен функционалдық сауаттылығын қалыптастыруға мүмкіндік ашатын ұтымды педагогикалық технологияларды қолданған тиімді. Түрлі технологияларды қолдану барысында оқушының өз бетінше әрекет етуін, белсенділігін, креативтілігін, оның химияға ықыласын арттыратын оқытудың проблемалық-іздестіру, интерактивтік, коммуникативтік, ойындық тәсілдері, жобалау тәсілдері тиімді болып табылады.

Мектептегі химия білімі жүйесі алдында қойылған міндеттерді орындауды оқу процесін технологияландыру және жобалау арқылы жүзеге асыруға болады.

8,9 сыныптардағы  алғашқы сабақта арнайы журналға  белгілей отырып  Техникалық қауіпсіздік ережесі бойынша кіріспе нұсқау беру сабағы өткізіледі.

Оқу жоспарының жылжымалы бөлігі есебінен элективтік қолданбалы  курстар,факультатив сабақтары өткізу ұсынылады.

 Сабақтан тыс жұмыстар:

- зерттеу жобаларын дайындау және қорғау;

- олимпиадалар,конкурстер,тақырыптық кештер;

- таңдау боыйынша элективтік курстер;

- он-лайн  режиміндегі конференциялар мен қашықтан жүргізілетін сабақтар, білім байқаулары;

- химиялық ғылым мен өндіріс нысандарына таным-жорықтар түрінде өткізіледі.

«Химия» пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

8-сыныпта барлығы 68 сағат аптасына 2 сағаттан;

9-сыныпта барлығы 68 сағат аптасына 2 сағаттан.

2.4 «Адам және қоғам» білім саласы

Қазақстан тарихы

Пәнді оқытудың мақсаты – оқушылардың білімі мен дайындық деңгейін, жас ерекшеліктерін ескере отырып, Қазақстан тарихының ежелгі дәуірден бүгінгі күнге дейінгі нақты тарихы бойынша білім беру.

Қойылған мақсаттарға сай пәнді оқытудың келесі міндеттері орындалуы тиіс:

1. оқушыларға Қазақстан тарихы бойынша толыққанды, жүйелі білім беру;
2. Қазақстан тарихы бойынша тарихи терминологияларды меңгерту;
3. оқушылардың тарихи фактілер мен құбылыстарды талдап-қорыту, тарихи оқиғалардың мақсаты мен мәнін анықтай білу, оның маңызын бағалай білу дағдыларын қалыптастыру;
4. оқушыларды оқытылатын кезеңдегі ғылым мен мәдениеттің көрнекті өкілдері мен саяси жетекшілердің қызметіне, тарихи оқиғаларға салыстырмалы талдау жасауға дағдыландыру;
5. оқушылардың қазақ және басқа да халықтардың мәдени мұраларына қызығушылығын қалыптастыру;

6)оқушылардың жас ерекшелігін ескере отырып, түрлі дерек көздерінен қажетті ақпаратты іздестіру арқылы өзіндік жұмыспен айналысуына мүмкіндік беру.

Пәнді оқытуда Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы
23 шілдедегі №961 қаулысымен бекітілген Мемлекет басшысының «Қазақстанды әлеуметтік жаңғырту: жалпыға ортақ еңбек қоғамына қарай жиырма қадам» атты мақаласында берілген тапсырмаларын іске асыру жөніндегі Іс-шаралар жоспарының 27-тармағын басшылыққа алу керек.

Оқу жүктемесінің көлемі:

5-сыныпта аптасына – 1сағат, оқу жылында 34 сағат;

6-сыныпта аптасына – 2сағат, оқу жылында 68 сағат;

7-сыныпта аптасына – 2сағат, оқу жылында 68 сағат;

8-сыныпта аптасына – 2сағат, оқу жылында 68 сағат;

9-сыныпта аптасына – 2сағат, оқу жылында 68 сағат.

5-сынып. «Қазақстан тарихынан әңгімелер»

Пәнді оқытуда бастапқы кезең пропедевтикалық, яғни кіріспе курс маңызды рөл атқарады. Тарихқа кіріспе ретінде берілетін бұл курстың мазмұны оқушылардың жас ерекшеліктері мен психологиялық деңгейіне сәйкес болу керек.

Пропедевтикалық курстың негізгі міндеттері:

• оқушы бойында тарих туралы қарапайым ұғымдар мен түсініктерді қалыптастыру;
• Отан тарихына деген қызығушылықты ояту, отандық және әлемдік тарихтың маңызды оқиғаларымен және құбылыстарымен таныстыру;
• танымдық қызметтің қарапайым тәсілдерін игеру, тарихтың жүйелі курсын қабылдау мен игеруге оқушыларды дайындау.

Бұл кіріспе курста барлық материалды жүйелі түрде сипаттау талабы қойылмайды, алайда уақыттық және логикалық бірізділік сақталуға тиісті.

Тарихтың пропедевтикалық курсын оқыту процесінде оқиғалардың хронологиясын жасау, тарихи оқиғалардың сабақтастығы мен ұзақтығын анықтау, әңгімеде қосымша материалдарды қолдану, салыстыру және ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтау біліктері қалыптасады.

6-сынып. «Ежелгі Қазақстан тарихы»

Негізгі орта білім деңгейінде тарихтың жүйелі курсы тарихи білім беру құрылымы мен мазмұнына сәйкес 6-сыныптан бастап оқытылады.

Ежелгі Қазақстан жеріндегі алғашқы адамдардың қоршаған ортасы, қола және ерте темір дәуіріндегі шаруашылықта, қоғамдық-мәдени өміріндегі өзгерістер, көшпелі мал шаруашылығының пайда болуы, ежелгі адамдардың антропологиялық бейнесі туралы түсініктер беріледі. Оқушылар бұл сыныпта тарихи таным негіздері, негізгі ұғымдар, категориялар, тарихи үдерістің заңдары туралы түсініктерімен танысады. Оқыту барысында тарихи мәтіннің қысқаша жоспарларын жасауы, басты мәселені анықтау және тарихи картадан ертедегі адамдар мекендеген аймақтарды, олардың қоныстанған орындарын көрсете білу дағдылары қалыптасады.

7-сыныпта «Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы» бойынша орта ғасыр кезеңдерінің ерекшеліктері, түркі кезеңі, қазақ жері арқылы өтетін Ұлы Жібек жолының қалалық мәдениеттің дамуына әсері менортағасырлық ұлы ғұламалар тарихы, моңғол, жоңғар шапқыншылықтарының зардаптары, біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы мен оның дербес саяси бірлестікке, орталықтанған мемлекетке айналуы туралы білім алады. Мемлекеттердің құрылуы, олардың саяси, әлеуметтік-экономикалық даму ерекшеліктері туралы тақырыптарды қарастыруда ұқсас тарихи оқиғаларды салыстырып, айырмашылығын таба білу, орта ғасырлардағы қалалар мен сәулет өнері ескерткіштеріне сипаттама бере білу, көрнекті қайраткерлердің тарихтағы рөлін ашып көрсету біліктері мен дағдылары тереңдетіледі.

8-сыныпта «Қазақстан тарихы» бойынша XVIII ғасырдағы Қазақстанның саяси, әлеуметтік-экономикалық дамуы, қазақ-жоңғар соғыстары, Қазақстанның Ресейге қосылуы және тәуелсіздік үшін күрес, отаршылдық саясатқа қарсы ұлт-азаттық қозғалыстар тарихы, ХІХ ғасырдағы әкімшілік реформалар, патша өкіметінің отарлау саясатының күшеюі, жұмысшы қозғалысының басталуы, ХХ ғасырдың басындағы мәдени өмір туралы білім алады.

Бұл сыныпта оқушылардың саяси тарихтағы өзгерістерді талдауына, тарихи құбылыстар арасындағы себеп-салдарлық байланысты анықтауына, хронологиялық, синхронды кестелер жасауына, тұлғалар мен тарихи оқиғаларға өздігінен сипаттама бере алуына ерекше назар аударылады.

9-сыныптағы «Қазақстан тарихы» пәні бойынша оқушылар бірінші дүниежүзілік соғыс, 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс, 1917 жылғы ақпан қазан төңкерістерінің қоғамдық өмірге әкелген өзгерістері, саяси партиялардың құрылуы, Ұлттық Алашорда үкіметінің қызметі, Қазақ Кеңес мемлекетінің құрылуы, азамат соғысының негізгі оқиғалары, Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстан, ағарту ісі мен ғылымның дамуы, «қайта құру» мен тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан туралы жүйелі білім беріледі.

Осы сыныпта оқушыларда тарихи ақпараттарды жүйелеп іздеу, зерттеушілік, тарихи деректердің түрлерімен кешенді жұмыс жасау дағдылары қалыптасады. Тарих сабағында оқушыларды ойландыратын және өздігінен жұмыс жүргізуге ынталандыратын оқыту әдіс-тәсілдерін қолдану оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырады. Оқушылардың өзара мағұлмат алмасу белсенділігін арттыруға, зерттеліп отырған тақырыпқа ғылыми дұрыс бағыт ұстануына, шығармашылық қабілетін дамытуға бағытталған интерактивті әдістер, жаңа педагогикалық технологиялармен қатар, тарихи анықтамалық, тапсырмалар жинағы, ғаламтор материалдары, мультимедиялық құралдар, электронды оқулықтарды кеңінен қолдану тиімді.

Жүйелі тарихи білімді меңгеру барысында оқушылар тарихи тақырыпта шығармашылық жұмыстар, жобалар, рефераттар, тарихи эсселер, шығармалар (портфель) жазуға үйренеді.

Дүниежүзі тарихы

Пәнді оқытудың мақсаты: оқушыларды ежелгі дәуірден бүгінгі күнге дейінгі адамзат тарихындағы маңызды тарихи оқиғалармен таныстыра отырып, жүйелі білім негіздерін қалыптастыру.

Пәнді оқытудың міндеттері:

1. оқушыларға дүниежүзi тарихы бойынша маңызды оқиғалар мен үдерiстер және олардың өзара байланысы мен хронологиялық сабақтастығы жөнiнде жүйелi бiлiмдi меңгерту;
2. тарихи қалыптасқан мәдени, дiни және ұлттық салт-дәстүрлермен танысу барысында құндылық бағыт-бағдарды қалыптастыру;
3. алған тарихи бiлiмiн күнделiктi өмiрде қолдана бiлу дағдысын қалыптастыру;
4. оқушылардың тарихи даму заңдылықтары мен ерекшеліктерін түсіне отырып, қоғам дамуындағы өзінің бағыт-бағдарын, көзқарастары мен ұстанымдарын айқындау қабілетін дамыту;
5. дүниежүзі халықтарының тарихын тығыз байланыста қарастыра отырып оқушыларды халықтар арасындағы өзара түсінушілікке, бір-біріне құрметпен қарауға, толеранттылыққа, адам құқығы мен еркiндiгiн, демократиялық ұстанымдарын құрметтеуге тәрбиелеу;
6. тарихи танымның бастапқы әдiс-тәсiлдерiн меңгерту, әртүрлi дерек көздерiмен  өз бетімен жұмыс iстеуге үйрету;
7. оқушыларды дүниежүзілік мәдени жетістіктерге құрметпен қарауға тәрбиелеу;
8. қазіргі кезеңдегі  саяси, әлеуметтік-экономикалық және халықаралық проблемаларды талдауға тарихи білімін қолдана алу қабілетін жетілдіру.

Оқу жүктемесінің көлемі:

6 сыныпта аптасына – 1сағат, оқу жылында 34 сағат;

7 сыныпта аптасына – 1сағат, оқу жылында 34 сағат;

8 сыныпта аптасына – 1сағат, оқу жылында 34 сағат;

9 сыныпта аптасына – 1сағат, оқу жылында 34 сағат.

6-сынып. «Ежелгі дүние тарихы»

Мектепте тарихтың жүйелі курсы тарихи білім беру құрылымы мен мазмұнына сәйкес 6-сыныптағы «Ежелгі дүние тарихы» курсынан басталады. Ежелгі мемлекеттердің тарихымен танысу барысында оқушылар табиғаттың адам өміріне ықпалы, оттың маңызы, мемлекеттердің пайда болу алғышарттары, алғашқы діни түсініктер туралы білім алу арқылы ұқсас тарихи оқиғаларды салыстыру, сипаттама бере білу, тарихи картаны оқи білу дағдылары қалыптасады.

7-сыныптағы «Орта ғасырлар тарихы» бойынша орта ғасырлық кезеңдердің ерекшеліктері, ерте ортағасырлық мемлекеттердің пайда болуы, феодалдық құрылыстың белгілері, орталықтанған мемлекеттер, Еуропада білім мен ғылымның дамуы туралы оқытқанда тарихи білім аясын кеңейту қарастырылады. Бұл сыныпта ортағасырлық тарихи ұғымдар мен оқиғаларды талдауға ерекше назар аударылады.

8-сыныптағы «Дүниежүзі тарихы» бойынша оқушылар аграрлық өркениеттен индустриалдық өркениетке өту кезеңдерімен, өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығында капиталистік қатынастардың дамуымен, буржуазиялық революциялар тарихымен танысады. Бұл оқушылардың жаңа замандағы тарихи оқиғалар мен үдерістердің мәнін анықтауына, халықтың өткені мен бүгінін салыстырып, ой елегінен өткізе алуына және тарихи мұраларды пайдалана алуына көмектеседі.

9-сыныпта «Қазіргі дүниежүзі тарихын» оқыту барысында Еуропа және Америка, Азия және Африка елдерінің 1914-1918 жылдардағы бірінші дүниежүзілік соғыстан бастап бүгінгі күнге дейінгі саяси, әлеуметтік-экономикалық және рухани-мәдени даму жолдары туралы нақты білім беріледі. Бұл сыныпта осы кезең тарихындағы маңызды оқиғалардағы жеке жетекшілердің, көрнекті тұлғалардың және халық бұқарасының мақсаты мен орнын айқындау қушылардың өздігінен ақпарат іздеу дағдыларын жетілдіреді.

Мектепте тарихты оқыту әдістемелік тәсілдердің көп түрлілігі негізінде іске асырылады. Педагогтың басты міндеті - оқушылардың өздігінен жұмыс жасауын ұйымдастыру. Оқушылардың өзіндік жұмысы ұжымдық жұмыс түрінде, брэйнсторлинг, рөлдік ойындар, дебат, жоба қорғау, портфолио, коллоквиум, сөздік пинг-понгтар, жазба жұмыстар (эссе, шығармалар, реферат және т.б.) ұйымдастырылады.

Тапсырмалар жиынтығы оқушылардың қажетті білім деңгейін, білік пен дағдыларды игеруге мүмкіншілік береді. Мысалы, хронологиялық тапсырмалар – оқушылардың оқиғалар сабақтастығы мен уақыт шеңберін анықтау, уақыттың әртүрлі категорияларын ажырату қабілеттерін, «тарихи география» тапсырма- карталарды қолдана білу, тарихи кеңістік туралы түсініктерінің қалыптасуын тексереді, «Тарихи тұлғалар» тапсырмалары Отан тарихындағы тұлғалар туралы білімін анықтайды. Пәнді оқытуда оқушының тарихи танымын, шығармашылық ойлауын дамытуға оң ықпал ететін оқыту әдіс-тәсілдері таңдап алынуы қажет.

Таңдау бойынша ұсынылатын курстар мазмұнының тақырыптары: «Алғашқы діни түсініктер», «Жазудың пайда болуы», «Әлемнің ежелгі дүниедегі жеті кереметі», «Саяхатшылар естелігінен» және т.б.

Адам. Қоғам. Құқық.

Пәнді оқытудың мақсаты – қоршаған ортада болып жатқан үдерістер мен құбылыстардың, оларды реттеп отыратын заңдардың өзара байланысы, адам мен қоғам дамуы үдерісі туралы ғылыми білімді жүйелендіру. Азаматтық позицияны, жоғары адамгершілік қасиеттер мен отанға деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу.

Пәнді оқытудың міндеттері:

1.  қазіргі қоғам мен адам өміріндегі қоғамдық ғылымның рөлін анықтау;
2.  оқушылардың бойында әлемнің ғылыми картинасын қалыптастыру;
3.  адам және адам өмірінің жоғары құндылықтар болып табылатынын түсіндіру;
4. гуманизм, этика, бостандық, демократия, әлеуметтік прогресс пен рухани құндылықтар идеалдары арасындағы өзара байланысты анықтау;
5. адам құқықтары мен жалпы ұстанымдарын білуге, оған баға беруге үйрету;
6. азаматтылықты, отансүйгіштікті, жауапкершілік пен түрлі ұлттар мен халықтарға деген сыйластық көзқарасты қалыптастыру;
7. этникалық және жеке тұлғалар арасындағы қатынастарда төзімділікті сақтау;
8.  қоғамдық даму заңдылықтарын білу негізінде құқықтық сауаттылық пен мәдениеттілікке тәрбиелеу;
9.  Қазақстан Республикасының Ата Заңын, кодексін және басқа да заңнамалық актілерін білу;
10.  ғылыми, құқықтық терминологияны түсіну, терминдерді қолдана білуге үйрету;
11.  оқушылардың сыни тұрғыдан ойлау дағдысын дамыту;
12.  оқушылардың коммуникативтік қарым-қатынас дағдысы мен пікірталасқа қатысу қабілетін дамыту;
13. жеке қабілеттері мен психофизиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес кәсіби бағдар туралы түсінігін дамыту.

«Адам. Қоғам. Құқық» пәнін оқыту барысында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 шілдедегі №961 қаулысымен бекітілген Елбасының «Қазақстанды әлеуметтік жаңғырту бағытындағы «Жалпыға ортақ Еңбек қоғамына қарай 20 қадам» бағдарламалық мақаласында берілген тапсырмаларды іске асыру бойынша іс-шаралар жоспарындағы 28-тармағын басшылыққа алу қажет. Білім алушылардың қазақстандық құқық жүйесі туралы тұтастай түсінігін қалыптастыру, құқықтық білімін өмірлік жағдаяттарда және болашақ кәсіби қызметтерінде тиімді қолдануды күшейту керек.

9 сынып оқушылары үшін «Адам. Қоғам. Құқық» пәнінің мазмұнын іріктеуіс-әрекеттік, тұлғалық-бағдарлы және құзіреттілік тәсілдерге негізделген.«Адам. Қоғам. Құқық.» пәнінің мазмұны жалпы адамзаттық құндылықтарға, демократизм принциптеріне, гуманизм мен ғылымилыққа негізделген. Бұл пәнді оқытуда оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру, оқыту үдерісінің әдістемесі мен ұйымдастырылуын анықтайтын әдіснамалық принциптерге сүйену қажет.

«Адам. Қоғам. Құқық» пәнінің негізгі ерекшелігі ол аталған пәннің алдыңғы сыныптарда оқытылған басқа да қоғамдық – гуманитарлық пәндермен тығыз байланысы болып табылады. «Адам. Қоғам. Құқық» пәні шеңберінде бұрын алынған білімге жүйелеу мен жалпылау жасалады.

Оқу жүктемесінің көлемі:

9 сыныпта аптасына – 1сағат, оқу жылында 34 сағат.

Өзін-өзі тану

«Өзін-өзі тану» пәнінің  негізгі мақсат-мүдделері:

1. адамның өзіндік бейімділіктерін ашу және оның темпераментін, мінез-құлқын, қабілеттерін ескере отырып, оны жеке тұлға ретінде, іс-әрекет субъектісі әрі жеке дара субъект ретінде дамыту;
2. оқушылардың өзіне, қоршаған ортаға және бүкіл адамзатқа деген қарым-қатынасын айқындайтын адамгершілік мінез-құлықтарының, әлеуметтік маңызы бар бағдарларының негізін қалыптастыру;
3. қоғамға қызмет етуге бағытталған мәселелерді шешуде жеке тұлға құндылықтарын, алған білімдерін іс жүзінде шығармашылықпен қолдану дағдыларын қалыптастыру.

Негізгіміндеттері:

• өзінің өмірлік айқындамасын анықтау;
• түрлі мәселелерді адамгершілік қағидаларға сәйкес сындарлы түрде шешу;
• өзіне, адамдарға және қоршаған әлемге ізгілікті қарым-қатынас жасау;
• адамдарға көмек көрсету, туыстарына және жақындарына мейірімді, қамқор болу;
• өзімен-өзі үндестікте өмір сүру, ойы, сөзі және іс-әрекеттерінде шынайы болу;
• жасампаздық пен белсенділік, азаматтылық және елжандылық таныту;
• өз ойын, сөзі мен ісін адамгершілік тұрғысынан таңдауға дайын болу және оған жауапты болу;
• қоғамға қызмет ету дағдыларын іс жүзінде дамыту.

«Өзін-өзі тану» бойынша оқу үдерісін ұйымдастырудағы маңызды мәселе «Тыныштық сәті», «Өзіммен өзім», «Сергіту сәті», «Достар, ән салайық» сияқты әдістемелік тәсілдер арқылы сабақтарда салауатты орта құру болып табылады.

 «Өзін-өзі тану» пәні бойынша білім беру үдерісі арнайы жабдықталған кабинеттежүзеге асырылады және қажетті оқу жабдықтарымен, сондай-ақ оқу-көрнекілік құралдарымен жабдықталуы қамтамасыз етіледі.

Оқу жүктемесінің көлемі:

5-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат):

6-сынып (барлығы 34 саға, аптасына 1 сағат):

7-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат):

8-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат):

9-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат):

2.5  «Өнер» білім саласы

Музыка

Музыка оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытып, олардың қиялын, есте сақтау қабілетін, танымдық қызметінің белсенділігінің артуына ықпалын тигізеді. «Музыка» пәнінен білімді игеру нәтижесінде оқушы ұлттық және әлемдік мәдениет мұраларын меңгерген және өмірлік тәжірибеде қолдана білетін, рухани толысқан тұлға ретінде қалыптасады.

 «Музыка» оқу пәнінің мақсаты – оқушылардың  музыкалық мәдениетін қалыптастыру, әлемдік музыкалық бейнелерді меңгеру, тұлғаның  шығармашылық қабілетін  дамыту және музыкалық біліктерін, өмірде қолдана білуге негізделген. Музыка баланың бойындағы асыл қасиеттерін оятып, елін, жерін, Отанын сүюге тәрбиелейді.  

«Музыка» оқу пәнінің басты міндеті:

– дәстүрлі қазақ музыкасының өткен және қазіргі замандағы адам өмірімен байланысы және  оның композиторлық  шығармашылығындағы  рөлі  туралы білім беру;

– оқушылардың  көркемдік талғамын қалыптастырып, музыкалық шығармаларды бағалай білу;  

• түркі және шығыс халықтарының музыкалық мәдениетіне деген қызығушылығын арттыру;

– музыканың басқа өнер түрлерімен байланысын ұғына білу;

– музыка өнерінің әр түрлі әрекеттерінде оқушылардың шығармашылық қабілетін қалыптастырып, ән, терме айту және аспапта ойнау біліктерін дамыту.

Бағдарлама мазмұны қазақ және түркі халықтарының дәстүрлі мәдениеті, шығыс және батыс классикалық музыканың ең озық үлгілері, қазіргі таңдағы Қазақстан музыка өнері болып табылады.

«Музыка» пәні бойынша бағдарлама пәнаралық интеграция принципін ұстана отырып, тіл және әдебиет, тарих және бейнелеу өнерімен байланыста оқытуды көздейді.

Оқытудың әдістемелік жүйесі үздіксіздік принципінұстана отырып, бастауыш пен орта сынып арасындағы сабақтастық, жүйелілік пен бірізділік айқындалады. Басты тақырыптар мазмұны тереңдей түсіп, музыкалық ұғымдары мен көркемдік талғамы кеңейеді. Дербестік принципінұстана отырып, оқушы музыкалық өнердің жан-жақты дамуы мен түрлі құбылыстарына жеке көзқарасын қалыптастыра отыра, мұғалім мен оқушы арасында еркін пікір-таласқа түсіп, өз пікірін ашық білдіре алады.    

«Музыка» пәні бойынша 5-6-сыныптарда сағат саны аптасына 1 сағат, жылына барлығы 34 сағат.

Бейнелеу өнерi

Жалпы білім беретін мектепте бейнелеу өнері негізгі пән болып табылады, өйткені бейнелеу өнері оқушылардың елестету және шығармашылық қиялын дамытады, онсыз жеке тұлғаның толыққанды психикалық және интеллектуалдық дамуы мүмкін емес.

Оқыту мақсаттары:

- эстетикалық сезімдерді, бейнелеу өнеріне қызығушылығын тәрбиелеу; өнегелі тәжірибесін байыту, ізгілік пен зұлымдық туралы ойларын дамыту; адамгершілік сезімдерін тәрбиелеу, Қазақстан және басқа елдердегі халықтардың мәдениетін құрметтеу;

- қиялын, кез келген іске шығармашылық тұрғыдан қарау ниеті мен икемділігін, өнер мен қоршаған әлемді қабылдау қабілетін, көркемдік қызметте бірлесіп жұмыс істеу шеберліктері мен дағдыларын дамыту;

- өнер құралдарының көмегімен оқушылардың шынайы өмірге деген эстетикалық көзқарасын тәрбиелеу және өмірлік түйсігін қалыптастыру;

- халық шығармашылығына деген қызығушылығы мен сүйіспеншілігін тәрбиелеу;

- аңғарымпаздығы мен көріп есте сақтау қабілетін дамыту;

- оқушылар көркем композиция жасау кезінде, сондай-ақ орындалған жұмыстарды сыныпта қарап, талқылау процесінде олардың көркемдік талғамын, талдау қабілеттері мен эстетикалық уәждемелерін дамыту.

Оқыту міндеттері:

- өзінің қоршаған әлемге көзқарасын шығармашылық жұмыстарында көрсете білу қабілетін дамыту;

- сурет, кескіндеме, композиция бойынша бейнелеу сауаты негіздерімен таныстыру;

- жылы және суық түстермен таныстыру және оларды айыра білуге үйрету;

- бейнелеу өнерінің түрлерімен (графика, кескіндеме, сәндік-қолданбалы өнер, мүсін, дизайн, сәулет өнері) және жанрларымен (пейзаж, портрет, натюрморт, анималистика және т.б.) таныстыру;

- көркемдік дағдыларды меңгеру (әртүрлі материалдармен жұмыс істеу және әртүрлі бейнелеу техникасын игеру);

- шынайы өмірде көркем мәдениеттің көрінісін байқай білу қабілетін дамыту (мұражайлар, сәулет, дизайн, мүсін және т.б.)

- оқушыларда сезімдік-эмоциялық белгілерді дамыту: зейін, есте сақтау, қиял, елестету;

- оқушылардың қолдарының моторикасын, иілгіштігін, икемділігін және көзбен шамалау дәлдігін жақсарту;

- өзінің көлемді композицияларын жасау немесе жазық және көлемді-кеңістіктік тәсілдер үйлесімдіктерін пайдалану арқылы көркемдік құрастыру элементтерімен таныстыру.

5-6-сыныптарға арналған бейнелеу өнері бағдарламасы бастауыш мектеп бағдарламасымен сабақтастығын сақтайды және өнерді мәдениеттің өзара байланысты халықтық және кәсіби екі түрін біртұтас ретінде қарастырады.  Бағдарлама гуманитарлық пәндердің басқа базалық курстарымен тығыз ықпалдастыруға бағытталған. Ол негізгі мектеп оқушыларын пластикалық өнердің әртүрлі материалдар мен техникаларды қолданып көркем бейне жасауға бағытталған көркем-шығармашылық қызметтің алуан түрлеріндегі бейнелі тілін меңгеруді көздейді: «Өнер туындыларын қабылдау», «Кескіндеме», «Графика», «Мүсін өнері», «Көркемдік құрастыру, дизайн және сәулет өнері», «Сәндік-қолданбалы өнер».

Білім беру тәжірибесінде «бейнелеу өнері» деп кескіндеме, графика, мүсін сияқты бейнелеу өнерлерімен қатар сәулет және сәндік-қолданбалы өнерді қамтитын барлық пластикалық өнерлерді түсінеміз.

Оқушылардың бейнелеу өнеріне қызығушылығы, картинада немесе мүсінде нақтылы түрде көрсетілген суретші шығармасының ойын түсіну және өзінше бағалай білуі, Қазақстан және әлемдік өнердің негізгі стильдері мен бағыттарын айыра білуі; өнер тарихында елеулі рөл атқарған шеберлердің шымаршылығымен танысуы; әйгілі шығармаларды білуі - сабақтың маңызды нәтижесі болып табылады. Бейнелеу өнеріне оқыту жеке тұлғаның өз ойын білдіруіне және дамуына, одан кейін әлемдік көркем мәдениет үлгілерімен танысуына бағытталған.  Сабақта оқу қызметінің кез келген түрі өзіндік мәнге ие, оқушылардың мүдделерімен келісіледі, оларды оқушы өмірінде нақты пайдалануға бағдарланады. Өнерге деген қызығушылығы мен көркемдік талғамын дамыту қалыптасқан шығармашылық іс-әрекеттің жеке тұлғалық тәжірибесі, өзіндік эстетикалық эталондары, өнер тілін меңгеруі негізге алынып қалыптасады. Бейнелеу өнеріне оқыту барысында оқушыларға шығармашылық жұмыстың арқауын жасауда, қызмет түрлерін, көркем материалдарды, жеке немесе топтық жұмыстарды, шығармашылық тапсырмаларды орындау күрделілігін, үй тапсырмасының формаларын және т.б. таңдауда көбірек еркіндік беріледі.

Бағдарламадағы оқу материалы көркемдік білімнің іскерлік сипаты мен адамгершілік болмысын көрсететін блоктармен ұсынылған: «Өнер мен көркемдік қызметтің адам және қоғам өміріндегі рөлі», «Өмір мен өнердің рухани-адамгершілік проблемалары», «Әсем өнерлер тілі және көркем бейне», «Әсем өнер түрлері мен жанрлары».

Осылайша блоктарға бөлу ерекшелігі мынада, бірінші блок оқу материалының мазмұнын ашады, екінші блок оны іс жүзінде іске асырудың құралдарын береді, үшінші тапсырма тақырыбының рухани-адамгершілік, эмоциялық-құндылық бағыттылығын болжамдайды, төртінші олардан оқушы көркемдік-шығармашылық тәжірибе алып шығатын қызмет түрлері мен шарттарынан тұрады. Барлық блоктар өнердің әртүрлі: типологиялық, тілдік, құндылыққа бағдарланған, қызметтік қырларын ашады. Олар (барлығы бірге) әр сабақта әртүрлі шамада оқытылады. Барлық блоктар кешенді түрде жалпы көркемдік білім мен тәрбие міндеттеріне бағытталған.

Оқу жүктемесінің көлемі:

5 сыныпта – аптасына 1 сағат, жалпы саны – 34 сағат;

6 сыныпта – аптасына 1 сағат, жалпы саны – 34 сағат.

2.6 «Технология» білім саласы

Технология

Пәннің оқыту бағыты оқушыларды материалдық құндылықтардың заманауи өндірісінің негізгі технологиялық үрдістерімен таныстыруға, кейінгі кәсіптік білім алуға және еңбек етуге қажетті дайындықтарын қамтамасыздандыруға негізделген.

Бағдарламаның мазмұны оқушының жеке тұлғасы, отбасы және қоғамның қажеттіліктерін, қазіргі заманғы педагогикалық ғылымының жетістіктерін ескере отырып белгіленген.

«Технология» оқу пәнініңмақсаты техника мен технология саласында оқушылардың заманауи өндірісінде алған білім жүйесінің нәтижелігіне бағытталған функционалдық сауаттылығын қамсыздандыру, сонымен қатар, технологиялық ойлау қабілетін, болмысқа деген шығармашылық көзқарасын дамыту болып табылады.

Оқыту міндеттері:

1) техника, технология және заманауи өндіріс негіздерінен жүйеленген білімді қалыптастыру;

2) құрылымдық материалдарды өңдеу технологиясы, жобалау
іс-әрекеттерін іске асыру бойынша жалпы еңбектік, жалпы өндірістік және арнайы икемділіктер мен дағдыларын қалыптастыру;

3) технологиялық ойлау қабілетін және еңбекке деген шығармашылық көзқарасын дамыту;

4) оқып жүрген технологиялармен байланысты мамандықтар әлемі, еңбек нарығындағы олардың талап етілуі туралы түсініктерін қалыптастыру, өзінің өмірлік және кәсіби жоспарларын саналы түрде анықтауына ықпал ету;

5) еңбек ету және кәсіби іс-әрекеті үрдісінде эстетикалық, адамгершілік, экономикалық, экологиялық, дене және құқықтық тәрбие беру;

6) оқушылардың Қазақстан халықтарының ұлттық мәдениетіне, салт-дәстүрлеріне деген құрмет көзқарасын қалыптастыру.

Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптарды оқуыту барысындағы нәтижелері, оқушылардың үлгерімдерін бағалауын,орта білімді сыныпты аяқтайтын әр оқушының міндетті түрде меңгеруі тиіс білім мазмұнын көрсетеді.

Оқушылардың дайындық деңгейі үш түрлі аспектілері ескеріле отырып: пәндік, тұлғалық, жүйелі іс-әрекет нәтижелеріне қарай бағаланады.

Осыған байланысты 5-9 сынып оқушылары (ер балалар) келесі бөлімдер бойынша тақырыптар беріледі:

Білім берудің негізгі түрлері оқушылардың оқу-тәжірибелік, жобалау іс әрекеті болып табылады. Жаттығулар, оқу-тәжірибелік жұмыстар, жобалау әдісі басым әдістері болып отыр. Бағдарламада қарастырылған барлық тәжірибелік жұмыс түрлері материалдарды өңдеудің әртүрлі технологияларын, электромонтажды, құрлыс-әрлеу және жөндеу санитарлық-техникалық жұмыстарын, тағам әзірлеу, жеңіл тігін өнеркәсібінің негіздерін, есептеу және жобалау операцияларын меңгеруге бағытталған.

Мұғалім бар мүмкіндіктеріне сәйкес бағдарламада ұсынылған технологиялық операциялар топтамасын қамтамасыз ететін еңбек нысандарын таңдай алады. Сонымен қатар оқушының жасының шамасына сәйкес еңбек нысанын таңдап, оның қоғамдық және жеке құндылығы ескеріледі. Оқушылар орындайтын практикалық жұмыстардың түрлері түсінікті, ұтымды, экологиялық талаптарға сәйкес болуы тиіс. Мұғалім жергілікті және жеке эстетикалық қызығушылықтарына сәйкес өзі тапсырмаларының варианттарын қосуға құқығы бар.

«Қазіргі заман өндірісі және техникалық кәсіби білім» (9-сынып) жаңа бөлім техникалық және кәсіптік білім беру мекемелерінің түрлері, кәсіби іс әрекетке қойылатын жаңа талаптар, кәсіп туралы түсінік, мамандық және жұмыскердің кәсіби дәрежесі, мамандық таңдауға тұлғалық қасиеттердің әсері, аймақтық еңбек нарығы және білім саласында қызмет көрсету туралы мәселелер қарастырылады.

Сабақтар ағаш, метал өңдеу шеберханасында, немесе құрамдастырылған шеберхана базасында өткізіледі. Технологиялық операцияларын орындау барысында оқушылардың еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етілуіне үлкен назар аударылуы керек. Электрқауіпсіздігі, санитария мен жеке гигиенасын сақталуына ерекше назар аударылу тиіс.

Сабақта қолдан жасалған электромеханикалық құралдар мен технологиялық машиналар қолдануға тыйым салынады. Кіріктірілген сипаттағы «Технология» пәні пәнаралық байланыстарды қолдану негіздерінде құрылуын көздейді. Есептеу операциялары және өлшем алуда алгебра мен геометриямен, материалдардың қасиеттерінің сипаттамасында химиямен, машина мен механизмдердің жұмыс принциптерін және құрылымын оқытуда физикамен, сәндік қолданбалы өнер технологияларын оқытуда тарих пен өнермен байланыстырылады.

Қала, ауыл және шағынжинақты мектептерде ұлдар мен қыздар тобына сыныптың толықтандыруына қарамастан бөлінуі жүзеге асырылады.

Осыған байланысты 5-9 сынып оқушылары (қыз балалар) келесі бөлімдер бойынша тақырыптар беріледі:

Оқу жүктемесінің көлемі:

5-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат);

6-сынып (барлығы 34 саға, аптасына 1 сағат);

7-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат);

8-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат);

9-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат).

Сызу

«Сызу» пәнінің тілі сызба болғандықтан ол мектеп курсының бірегей пәні болып табылады. Білімнің басқа салаларында сызба көмекші құрал ретінде пайдаланылатын болса, «Сызу» сабағында сызба өзі зерттеу объектіне айналады да қоршаған ортаны танудын негізгі құралы болады. Ұсынылып отырған курста сызба геометрияның және инженерлік графиканың элементтері баяндалады, яғни оқушыларға техникалық сызбаның ерекшеліктерін түсінетін және кеңістіктік ойлау кабілетін дамытатын оқу материалының минимумы беріледі.

Оқыту мақсаттары:

• логикалық және кеңістіктік ойын дамыту;      
• геометриялық білімді негізге алып тәжірибелік жұмыс дағдыларын дамыту;
• еңбектену іс-әрекеті дағдыларын дамыту: ұзақ күш салуға және интеллектуалдық жүктемеге қабілеттілікті, дербестікті және шыдамдылықты, бастаған ісін аяғына дейін жеткізуді;
• функционалдық графикалық сауаттылығын дамыту;
• шығармашылық потенциалын және эстетикалық талғамдарын дамыту.

Оқыту міндеттері:

- бір, екі және үш проекция жазықтығына тік бұрыштап проекциялау негіздері туралы білімді, сызбаны (эскизді) және аксонометриялық проекциялар мен техникалық суреттерді құру әдістері туралы білімдерін қалыптастыру;

- әртүрлі арнауы бар тетікбөлшектердің және модельдердің қарапайым сызбалары мен эскиздерін, аксонометриялық проекциялары мен техникалық суреттерін орындауды және оқуды үйрету;

- нәрсенің пішінін және оның құрылымдық ерекшеліктерін талдау арқылы, онымен қоса кеңістіктік бейнені проекциялық кескіндерінен және ауызша суреттеу арқылы ойша қайтадан жасау әдістерін пайдаланып,статикалық және динамикалық кеңістіктік ойлау қабілетін дамыту;

- оқулық және анықтамалық материалмен өздігінше жұмыс істеуді, ИНТЕРНЕТ-ресурстардан білім алуды үйрету;

- кескіні бойынша нәрсені ойша өзгерту жалпыинтеллектуалдық қабілетін қалыптастыру арқылы білім алушылардың кеңістіктік ойын дамыту;

- графикалық білімдерін жаңа ситуацияларда қолдана білу, графикалық компьютерлік бағдарламаларда қарапайым сызба құруды үйрету.

«Сызу» пәні негізгі орта білім беру деңгейіндегі 9-сыныпта оқытылады. Оқу бағдарламасы «Сызбаларды орындау негізгі ережелері және геометриялық салулар», «Проекциялау әдістері», «Геометриялық денелер мен модельдердің проекциялары», «Кескіндер - көріністер, қималар және тіліктер», «Біріктірулер», «Құрастыру сызбасы», «Құрылыс және топография сызбаларының элементтері», «Графикалық редакторындағы жұмыс негіздері» бөлімдерінен құралған.

Бағдарламаға негізгі ептіліктер мен дағдыларды анықтау үшін бағдар болатын міндетті графикалық жұмыстар тізімі енгізілген.

Заттың пішінін талдау дағдыларын қалыптастыруға, яғни проекция жазықтықтарына кескіндеуге, пайда болған кескіндерді талдауға, геометриялық денелерді, тетікбөлшектерді тануды қамтамасыз ететін жеке белгілерін анықтауға алғашқы сабақтан бастап ерекше назар аудару қерек.

Графикалық жұмыстын өнімсіз элементтерін болғызбауға тырысу керек (мысалы, есептердің шартын, дайын сызбаларды және жеке суреттерді көшіріп сызу). Тапсырмаларды орындау үшін пішімі А4 (торкөз) жұмыс дәптерін пайдаланған дұрыс.

Құрылымдарды орындауда оқушылардың белгілі бір іс-әрекет алгоритмін қалыптастыруын көздеу қажет. Бұл сызбаны тексеру үшін де өзекті.

Оқу уақытының көбі практикалық жұмыс орындауға бөлінуі қажет. Міндетті графикалық жұмыстардан басқа сызу пәні сабақтарында түрлі графикалық есептерді қолданған дұрыс.

Оқушылардың танымдық қызметін белсенді ету оқыту түрлерін, құралдарын,  әдіс-тәсілдерін түрлендіру жолымен және сабақтың әдістемелік қамтылуымен жүзеге асады.

Сызуға оқыту барысында оқушылардың интеллектуалдық даму деңгейін біртіндеп көтере отырып, әр оқушының өзіне тән ерекшеліктерін (дарындылығын, ойлау қабілетін, жеке мүдделерін) есепке алу керек.

Түрлі оқу құралдарын (карточка-тапсырмаларды, анықтамалықтарды, плакаттарды, кестелерді, модельдерді, тетікбөлшектер жиынтығын және
IT-құралдарды) кеңінен пайдалану қажет.

Қазіргі қоғамның ақпараттандырылу жағдайында «Сызу» пәнін оқытудың маңызды бағыты болып компьютерлік графикалық сауаттылықты қалыптастыру табылады (мектептің мүмкіндігіне қарай жергілікті жағдайға кез-келген қол жетімді компьютерлік бағдарлама оқытыла алады).

Оқу жүктемесінің көлемі:

9-сынып (барлығы 68 сағат, аптасына 2 сағат):

2.7 «Дене шынықтыру» білім саласы

Дене шынықтыру

«Дене шынықтыру» оқу пәні – бұл дене шынықтыру қызметі, оқушылардың дене және психикалық саулығын сақтау туралы білімдер жүйесі.

Пәнді оқыту тұлғаны қалыптастыру, адамның танымдық белсенділігінің дамуына бағытталған.

Оқу бағдарламасының мазмұны оқушы, қоғам мен жанұя сұраныстарын ескере, қазіргі педагогикалық ғылым жетістіктерін айқындайды.

Оқыту мақсаты:

- өз денсаулықтарына ықтиярлықпен қараудың қажеттілігін және қимыл-қозғалыс негіздерін игеру арқылы оқушылардың дене мәдениетін қалыптастыру;

- физикалық және психикалық қасиеттерінің толық дамуын;

- салауатты өмір салтын ұйымдастыруда дене тәрбиесі құралдарын шығармашылық жолмен қолдану.

Оқыту міндеттері:

- денсаулықты нығайту, ағзаның қызметтік мүмкіндіктерін арттыру және негізгі физикалық (дене) қасиеттерін дамыту;

- дамыту және сауықтыру бағытындағы дене жаттығулары, базалық спорт түрлерінің іс-қимыл әдістері мен техникасы арқылы қимылдық тәжірибені байыту, қимыл-қозғалыс мәдениетін қалыптастыру;

- дене шынықтыру және спорт туралы, олардың тарихы, қазіргі дамуы және салауатты өмір салтын қалыптастырудағы рөлі туралы білімдерді игеру;

- өз денсаулықтарына ықтиярлықпен қарау, денсаулықты сақтау мен нығайту қажеттілігін қалыптастырып тәрбиелеу;

- тұлғаны оң қасиеттерге тәрбиелеу, оқу және жарыс әрекеттерінде ұжымдық әрекеттестік пен ынтымақтастықтың межелерін сақтау.

Оқу бағдарламасы екі бөлімнен тұрады: «Дене шынықтыру туралы білім» (ақпараттық компонент), «Денені жетілдіру» (әрекеттік компонент).

«Дене шынықтыру туралы білім» бөлімінің мазмұны адамның таным белсенділігінің дамуы туралы негізгі түсініктері және қауіпсіздік техникасын қадағалау мен талап етудің ережелері берілсе, «Денені жетілдіру» бөлімінде оқушылардың дене дайындығын арттыруға бағытталған және жалпы дене шынықтыру дайындығын жетілдіру құралдары туралы мәліметтер берілген.

Дене шынықтыру дайындығын жетілдіру құралдары ретінде бағдарламаға айқындалған маңызы бар базалық спорт түрлерінен (жүзу, шаңғымен жарысу, спорттық ойындар, жеңіл атлетика, акробатика элементтерімен гимнастика) дене шынықтыру жаттығулары мен қозғалыс әрекеттері және Қазақстандағы дене шынықтыру туралы тарихи ерекшеліктерді ашатын «Ұлттық ойындар» тақырыбы берілген.

Бағдарламаның ұйымдастыру-әдістемелік талаптары:        

• мұғалім өз тәжірибесіне сүйеніп, балалармен нақты жағдайдағы жұмыс дағдысына байланысты ұсынылған бағдарламаның қай бөлімін болмасын өзінің материалдарымен толықтыруға (немесе түзетулер енгізуге) құқылы;
• «Гимнастика» тарауын («Жалпы дамытатын жаттығулар» және «Ырғақты гимнастика» бөлімдерін) меңгертуде қайсыбір қатаң тәртіпті сақтау міндетті емес;
• мұғалім қай сыныпта болмасын балалардың даярлығы мен сабақтың нақты жағдайына қарай өз жұмысын ұйымдастырады;
• оқушылардың тактикалық ойлауын дамытуға, дене қасиеттерін тәрбиелеуге әсерін ескере отырып, ең оңтайлы қозғалыс ойындарының мазмұны болуы қажет;
• оқушылардың қозғалыс ойындарын игеруін тексеру мақсатында бақылау-сынақ алу сабақтары өткізілуі тиіс;
• дене шынықтыру сабақтарының тиімділігі екі параметр бойынша бағаланады: а) бақылау оқу нормативтерінің нәтижелері; ә) мұғалімнің таңдауы бойынша бақылау оқу нормативтерінің нәтижелері.

«Шаңғы дайындығы» және «Жүзу» тараулары бойынша сабақтарды толық мәнінде жүргізуге мүмкіндігі жоқ республиканың аймақтарында оларды алмастыру ұсынылады. Мектеп ұжымының педагогикалық кеңесінің шешімі бойынша бұл сабақтар тиісінше дала жарысымен (кросс дайындығымен) және гимнастикамен (ырғақты, атлетикалық, кәсіби-қолданбалы) алмастырылуы мүмкін.

Оқушылардың денсаулығын нығайту мақсатында оқу жылында «Денсаулық күнін» 3-4 рет өткізу ұсынылады.

Типтік оқу жоспарына сәйкес пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

5-сыныпта – аптасына 3 сағаттан, оқу жылында 102 сағатты;

6-сыныпта – аптасына 3 сағаттан, оқу жылында 102 сағатты;

7-сыныпта – аптасына 3 сағаттан, оқу жылында 102 сағатты;

8-сыныпта – аптасына 3 сағаттан, оқу жылында 102 сағатты;

9-сыныпта – аптасына 3 сағаттан, оқу жылында 102 сағатты құрайды.

3 Жалпы орта білім деңгейіндегі пәндерді оқыту ерекшеліктері

3.1 «Тіл және әдебиет» білім саласы

Қазақ тілі

Еліміздің білім беру жүйесі тілді оқытуды дүниежүзілік стандарттық үлгілерге жақындастыруды және оларды жүзеге асырудың тиімді жолдарын іздестіруді міндеттейді. Осыған сәйкес 10-11-сыныптардағы қазақ тілі пәні тілдің танымдық, коммуникативтік, кумулятивтік, экспрессивтік, т.б. қызметтерін қатар әрі өзара бірлікте меңгертуді көздейді. Білім мазмұнындағы оқу материалдары жүйелілік, коммуникативтік, белсенділік, практикалық бағыттылық, тіл қызметтерін біртұтастықта меңгерту, теория мен практиканы өзара байланысты меңгерту, қоғамдық қажеттікті ескеру, интеграция т.б. ұстанымдарды басшылыққа ала іріктелген.

Жалпы орта білім беретін мектептерде қазақ тілін оқытудың мақсаттары мен міндеттері қоғамдық-гуманитарлық және жаратылыстану-математикалық бағыттардың ерекшеліктеріне  сәйкес  айқындалған.

Қоғамдық-гуманитарлық  бағытта пәнді оқытудың басты мақсаты:ұлттық және әлемдік құндылықтарды салыстыра түйін жасай алатын, Қазақстан Республикасы халықтары мен әлемдік қоғамдастықтың мәдениетін игерген, қоғамда қолдануын талап етілетін тілдердің коммуникативтік құзыреттіліктерін игерген Тұлғаның даралануы мен әлеуметтенуіне мүмкіндік жасайтын тілдің лексика-фразеологиялық, грамматика-стилистикалық, мәдени-этикалық және шешендік нормаларын меңгерту, жоғары деңгейде күрделендірілген түрлі жанрдағы мәтінді салыстыру, талдау, ойқорыту әрекеттерін жетілдіру, мәтін түрлеріне сай тілдік бірліктерді қолдана алу біліктілігін арттыру.

Пәнді оқытудың міндеттері:

• қазақ тілінің байырғы тіл екендігін тіл дамуындағы кезеңдерді оқыту арқылы меңгерту;
• қазақ тілінің байлығын мәдени мұралар тілін талдату арқылы игерту;
• сөз байлығы ұғымына енетін лексика-фразеологиялық, морфологиялық, синтаксистік жүйелерді меңгерту;

• жазудың тарихын оқыту арқылы қазақ халқының ежелгі мәдениетін таныту;
• қоғам дамуындағы тілдің қызметін негіздеу;

• тілдің табиғи қасиеттері мен функционалды қасиеттерін ажырата білгізу;
• тілдік құзіреттілікті қалыптастыратын тәсілдерді меңгерту;

• сөз сапасына әсер ететін тілдік шарттарды меңгерту;
• заттар мен құбылыстарды бейнелеп айту тәсілдерін игерту;
• стиль түрлеріне сай тілдік бірліктерді таңдап қолдануға төселдіру;
• сөйлесім әрекетіне қажетті заңдылықтар мен талаптарды меңгерту;
• сөйлеу өнерінің талаптарына сай тілді жұмсау біліктілігін дамыту;
• ұлттық этикет нормаларына сай тіл мәдениетін жетілдіру.
• сөз мәдениеті мен шешендіктің бірлігін, сабақтастығын таныту;
• шешендік өнердің тұлға қалыптастырудағы және тұлғаны әлеуметтендірудегі рөлін пайымдату;
• шешендік өнердің адамның мінез-құлқын тәрбиелеудегі күшін таныту;
• пікірталас мәдениетіне төселдіру;
• мәтін құраудың және диалогқа түсудің амал-тәсілдерін меңгерту.

Жаратылыстану-математикалық бағытта пәнді оқытудың мақсаты:

адамзат қоғамының өркендеуі үшін ғылыми жетістіктерді пайдалана алатын, ғылым негіздерін жүйелі меңгерген; ғылыми ақпараттарды талдай, өңдей, жинақтай және қолдана білетін; зерттеу және шығармашылық әдістерді игерген, жоғары деңгейдегі қарым-қатынастық қабілеттілігі дамыған Тұлғаны қалыптастыруға мүмкіндік жасайтын тілдің ақпараттық-танымдық, қатысымдық, кумулятивтік қызметтерін мәтін арқылы меңгерту, ғылым негіздері мен жаңа технологияларды мақсатқа сай қолдану әдістерін игерту, тілдік бірліктерді сөйлеу әрекетінде нормаларға сай қолдануға төселдіру.

 Пәнді оқытудың міндеттері:

• тілдің функционалдық қасиеттерін меңгерту;
• тілдің танымдық қызметін әртүрлі жанрдағы мәтінде таныту;
• тілдің қатысымдық қызметін тілдік жағдаяттарда қолдануды меңгерту;
• тілдің мұра сақтап жеткізуші кумулятивтік қызметін мәтін арқылы негіздеу;
• танымдық мәтіндер арқылы ғылым негіздерін меңгерту;
• ақпараттарды талдай, өңдей, жинақтай білуге төселдіру;
• зерттеу және шығармашылық әдістерді тиімді қолдану біліктілігін қалыптастыру;
• сөйлеудің ауызша және жазбаша түрлерінде тілдік бірліктерді мақсатқа сай қолдана білуге жеткізу;
• сөз мәдениеті мен шешендік өнердің талаптарын меңгерту;
• көпшілік алдында сөйленетін сөздің құрылымын үйрету;
• шешендіктің дамуына қойылатын алғы шарттарды өмірден алынған фактілер бойынша негіздеу;
• қазіргі шешендіктің түрлерін меңгерту;
• тілдің мәдени-этикалық нормаларын меңгерту;
• ұлттық құндылықтар мен әлемдік адамзаттық құндылықтарды салыстыра пайымдату;

• әлеуметтік ортаның ерекшеліктерін шешендікпен дұрыс бағалауға төселдіру;
• қоғамға жат құбылыстарға, идеологиялық, діни ағымдарға және заңды бұзушылық әрекетке қарсы көзқарасын шешендікпен негіздеудің және жұртты сендірудің тәсілдерін меңгерту.

Тіл – адамдардың қарым-қатынас жасап, пікір алысуын, олардың өзара түсінісуін қамтамасыз етуімен қатар, ғасырлар бойы жинақталған асыл қазынаның ұрпақтан-ұрпаққа мұра етіп жеткізіліп отыруына септігін тигізетін құрал.

Білім мазмұнында ұсынылған сөз мәдениетін меңгертудегі басты міндеттердің бірі оқушының бойында ұлттық ділді қалыптастыру болып саналады. Өйткені сөз сөйлеуді өнер тұтқан халқымыздың барлық ой-түйіндері оның шынайы халықтық болмысымен тікелей байланысты. Сөз мәдениеті оқушының өзіндік көзқарасының қалыптасуына, сол көзқарасы мен жеке ой-тұжырымдарын барлық уақытта мәдениетті жеткізе алуына, өмір жағдаяттарында өзіндік пайымдауларын шеберлікпен айта алуына негізделеді. Сөз мәдениетіне қойылатын талаптар оқушының терең мазмұнды, жүйелі, дәйекті, мәнді сөйлей алу қабілетін ашу міндеттерімен, ал көпшілік алдында сөйлеуге қойылатын талаптар оқушының терең мазмұнды, жүйелі, дәйекті сөйлей алу қабілетін ашу міндеттерімен ұштасады.

Қоғамдық-гуманитарлық бағытта сөз мәдениеті және шешендік тілдің жоғарыда айтылған қызметтерін тереңдеп оқытуға бағытталған. Мұнда адамдардың өзара түсінісуі белгілі бір жағдаяттарда, нақтылы тіл бірліктерінің қызмет етуі нәтижесінде толыққанды ақпараттар жүйесі арқылы жүзеге асатынын, адамның тіл байлығы және жан дүниесі, мінез-құлқы сөйлеу барысында, тілдік қарым-қатынас үстінде көрінетіндігі зерделенеді. Сан ғасырлық даму жолынан өтсе де, жалпытүркілік табиғатын сақтап келе жатқан қазақ тілінің сөз байлығы, бейнелі де көркем сөз саптаулары, ұлттық нақышы мен бояу-бедерлері шешендік сөздің табиғатында сақталғандығын ұлттық шешендік өнердің тарихына қатысты материалдарды зерттеп-зерделеу арқылы түйіндейді. Түркі халықтарының ұлттық-мәдени болмысын, тарихи-әлеуметтік сипатын мәдени мұралардың мазмұны мен тілдік ерекшеліктерін талдау үстінде меңгереді. Бұл бағыттағы мектептерде оқушылар тілдің құрылымдық жүйесін, сөз мағынасын, жұмсалу ерекшеліктерін, мәтін ішіндегі сан түрлі қызметін, сөз тіркесу заңдылықтары мен сөйлем түрлерін тереңдеп оқып, ғылыми ізденістерге барады, тілдің табиғатын ғылыми тілде түсіндіреді.

Жаратылыстану-математикалық бағытта оқушылар сөз мәдениеті мен шешендік өнердің талаптарын білуге ұмтылады. Сөз мәдениетінің нормалары өзіндік мені қалыптасып келе жатқан жастың тілдің қатысымдық қызметін орнымен пайдалануға, кәсіби бағдарын айқындауға көмектеседі.

Оқушының жинақтаған сөздік қорынан қажеттісін айырып алу және таңдаған кәсібіне қатысты терминдердің мағынасын ажырату сөз мәдениеті саласына енетін ұғым-түсініктерді жетік білгенде ғана мүмкін болады.

Халқымыздың өмірінде сөз, сөйлеу өнері ең басты шешуші рөл атқарған. Халықтың тарихы да, қоғам және өмір туралы айтқан ұлылардың даналық сөзі де осы шешендік сөз арқылы жетіп отырған. Шешендік өнер – қоғамның мінез-құлқын өзгертетін ұлы күш. Шешен сөйлеу, әсіресе, қазіргі зайырлы қоғамда керек. Шешен сөйлеу – қажетті жағдайда өз мүддеңді қорғау үшін де немесе өз ұсынысыңды көпшілікке дәлелдеп, олардың қолдауына ие болу үшін де қажет өнер.        Шешенге тек білім ғана емес, айқын ой, дұрыс мағына керек. Олай болса, шешен сөйлеу әрекеті кез келген мамандық иесіне қажет. Айтулы шешендер қолданған тәсілдер алдымен мәселені анықтап алып, сосын дәлелдерді зерттеп дайындау, оны дәлелдеу және қорытынды шығару қазіргі білім беру ісінде көзделіп отырған талаптардың бірі. Шешендік өнерді басқа сөйлеу түрлерінен айыратын белгілер - қызықты мәліметтер келтіру, сөздің көркемдігін арттыру, тыңдаушылардың құштарлығын ояту, тауып айту сияқты қасиеттерді меңгерту  қазақ тілі пәнінде орындалатын мәселелер. Пәнді оқу барысында оқушы сөз құрастыруға жаттығу, шешендік тәжірибеден үйрену, шешен әдебін тәрбиелеу, тыңдаушылардың мінез-құлқы мен мүддесін түсіну, сөз мағынасы мен сөзді құрау формаларын, ойды жеткізудің тәсілдерін игере алады. Бұл орайда білім берудің нәтижесі ретінде оқушының сөз мәдениеті деңгейін көтере отырып, жеке тұлғалық мәдениетін қалыптастыру көзделеді.

Оқу үдерісінде жүзеге асырылатын пәнаралық байланыс оқушының дүниетанымын молайтып, қазақ тілін басқа ғылым негіздерімен ұштастыра меңгеруіне мүмкіндік жасайды.

Оқушылардың тілдік біліктілігін одан әрі жетілдіре түсу және сөйлеу мәдениетінің ерекшеліктеріне сай сөйлесім дағдыларын жетілдіру, пікірталас әдебін меңгерту мақсатында арнайы курстар ұйымдастырылады. Мысалы, 10-сыныпта: «Сөз байлығы»; «Тілдік норма және стиль», «Этнолингвистикалық атаулар сыры», «Сөз мәдениетінің негіздері»; 11-сыныпта: «Ұлттық шешендіктанудың алғашқы бастаулары», «Шешендік сөз – шеберлік өрнегі», «Журналистика және баспасөз негіздері», «Пікірталас мәдениеті» сияқты үлгі-тақырыптарды алуға болады.

Қазақ тілі пәні бойынша әрбір тоқсанда алынатын бақылау жұмысының (тест, эссе, диктант, т.б.) саны сол сыныптағы апталық сағат санымен сәйкес келуі керек.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартында ұсынылған типтік оқу жоспарына сәйкес оқу жүктемесінің көлемі:  қоғамдық-гуманитарлық бағыттың 10-11-сыныптарында аптасына
2 сағаттан оқытылып, оқу жылында әр сыныпта 68 сағатты құрайды. Ал жаратылыстану-математикалық бағыттың 10-11-сыныптарында аптасына
1 сағаттан оқытылып, оқу жылында әр сыныпта 34 сағатты құрайды.

Қазақ әдебиеті

Әр пән өмiр мен болмыс сырын өзiне тән ерекшелiгімен танытуымен құнды. Орта мектепте оқытылатын пәндер жүйесiнде әдебиеттiң алатын орны ерекше. Себебi, әдебиет өмiрге деген көзқарасты, эстетикалық талғамды қалыптастыруға үлкен үлес қосады. Оқушылардың тiл және көркем сөз туралы дүниетанымын кеңейту, дүниенің ақиқат болмысын таныту және олардың функционалдық сауаттылығы мен прагматикалық қабiлеттерiн  жетiлдiру «Қазақ әдебиетi» пәнiн оқытудағы басты ұстанымдардың бірі болып табылады.

Әдебиет – сөз өнерi, халықтың сана-сезiмiн, көркемдiк ойлау қабiлетiн байытатын рухани дүние, халықтың айшықты сөзбен кестелеп, асыл ойлармен зерлеген баға жетпес бай қазынасы, тарихы. Әдебиетте адамның iлгерiге ұмтылған, жақсы өмiрдi аңсаған асыл арманы, ұшқыр қиялы, осы жолдағы күрес-тартысы, әрқилы оқиғалар, халқымыздың ерлiгi мен елдiгi, өмiрi суреттеледi.

Әдебиетті мектепте оқытудың мәні өскелең ұрпаққа дүние сырын ұқтыру ғана емес, ол адам баласын биік адамгершілікке, отаншылдық қасиетке, сұлулыққа, құштарлыққа баулып, өнер туындысынан эстетикалық ләззат ала білуге үйрету. Қазақ әдебиетінің бай мұраларымен жүйелі танысу, қазақ қаламгерлерінің шығармаларын оқу елдің тарихын, халықтың ұлттық дүниетанымын танып-білуге жол ашады.

10-11-сыныптарға арналған «Қазақ әдебиеті» пәнінің бағдарламасы әдебиеттану ғылымы ұстанымдары негізінде түзіліп, педагогикалық, әдіснамалық тұрғыдан жетілдіріле отырып, оқытудың жаңа талаптарына сай мазмұндық, құрылымдық және әдістемелік жағынан жаңартылып отыр.

Бұл бағдарламада ақын-жазушылар  шығармашылығы хронологиялық сипатта ұсынылды. Бағдарламаның бұрынғы бағдарламалардан ерекшелігі білім мазмұнында әр сынып сайын қайталанып берілген қаламгерлердің шығармашылықтары орнына басқа ақын-жазушылардың шығармашылықтары енгізілді. Сонымен қатар өзіндік ізденіс және пәнаралық байланыс арқылы пәнді оқытуда мүмкіндігіне қарай электронды оқытуға сай тақырыптық жүйеде телесабақтар ұсынылды.

Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы мектептер бағдарламада көрсетілген әдеби білім мазмұнын толық оқиды, ал жаратылыстану-математика бағытындағы мектептер бағдарламаның мазмұндық құрылымын толық сақтайды, бірақ оның тақырыптарының ішкі мәнін терең ашуды мақсат етпейді.

10-11-сыныптарда ХІХ-ХХ ғасырдағы көрнекті ақын-жазушылардың шығармашылығын, сондай-ақ  тәуелсіздік жылдарындағы қазақ әдебиетінің кейбір үлгілерін оқыту көзделеді. Тәуелсіздік кезеңіндегі шығармалар осы кезеңнің тарихи-әлеуметтік мазмұнының көрінісі ғана емес, халықтың әдеби қазынасы қызметін де қатар атқаратын туындылар ретінде қарастырылады.

Пәнді оқыту мақсаты: қазақ халқының сан ғасырлық тарихын, дәстүрін, өнерін, әдебиеті мен мәдениетін ұлттық құндылық ретінде бағалап, құрметтей білетін, көркем шығармада бейнеленетін қоғамдық-әлеуметтік құбылысты көркемдік тұрғыда қабылдауға қажетті білім, білік, дағдыларын меңгерген, әдебиетті өмірмен байланыстыра қабылдай алатын, қазіргі білім беру жүйесіндегі талаптарға сәйкес өзіндік белсенділік көрсете алатын, азаматтық көзқарасы айқын, адамгершілік, елжандылық қасиеттерді бойына жинақтаған интеллектуалдық әлеуеті жоғары дара тұлға тәрбиелеу.

Пәнді оқыту міндеттері:

• әдебиеттің ұлттық ерекшелігін, көркем шығармалардағы әдет-ғұрып, салт-дәстүрдің бейнеленуін, көркем туындының идеялық мазмұнын ұғындыру;
• оқушыларға әдебиеттің өнердің бір түрі екендігін танытып, әдеби  білім мазмұнын  жүйелі меңгеруді ұйымдастыру;
• көркем шығарма арқылы оқушылардың санасына көркем сөз құдiретiн, эстетикалық, танымдық тәрбиенi сiңiру;
• оқушылардың көркем шығарма оқу әрекеттерін, образбен ойлау қабілеттерін өзіндік ізденіс шығармаларымен жетілдіріп, олардың сөз өнерін рухани құндылық ретінде қабылдауына  мүмкіндік туғызу;
• ойын еркін, шешен жеткізе алу, әдеби-теориялық білімін жазба жұмыстарда сауатты қолдана алу біліктілігін қалыптастыру.

Жалпы алғанда, «Қазақ әдебиеті» пәнінің жалпы орта білім беруге арналған оқу бағдарламасы пәннің мақсаты, мазмұны, оқытудың жалпы ұстанымдары туралы, сонымен қатар, осы пәннің оқушыларды тәрбиелеу мен дамытудағы рөлі туралы ақпараттық-әдістемелік қызмет көрсетеді.

 Пән бойынша сағат саны:

қоғамдық-гуманитарлық бағыт:

10-сыныптааптасына 2 сағаттан, барлығы –  68 сағат;

11-сыныпта  аптасына 3 сағаттан, барлығы – 102 сағат.

жаратылыстану-математикалық бағыт:

10-сыныптааптасына 2 сағаттан, барлығы – 68 сағат;

11-сыныпта аптасына 2 сағаттан, барлығы – 68 сағат.

Пәнді оқытуды тереңдету, оқушылардың қызығушылықтарын ескеру мақсатында факультатив сабақтарын ұйымдастыруға болады. Пәнді оқытудың вариативті бөлігі қосымша оқу бағдарламасы арқылы жүзеге асады.

Русский язык в школах с нерусским языком обучения

Основная цель обученияпредмету «Русский язык»в школах с казахским, уйгурским, узбекским, таджикским  языками  обучения:

• совершенствование посредством языкового и речевого материала коммуникативной компетенции учащихся, основанной на закреплении знаний осистеме разноуровневых языковых средств, соблюдении норм русского литературного языка, правил  речевого этикета и употребления семантически связанных языковых единиц в речевой деятельности, направленной на профессионально-ориентированные ситуации общения, осведомленности о культуре и реалиях жизни русского и казахского народов, умении пользоваться русской речью при параллельном двуязычии/полиязычии;

воспитание на основе тематического содержания речевого материалаязыковой личности, придерживающейся активной гражданской позиции, ориентирующейся на нравственно-духовные ценности казахстанского общества, проявляющей толерантное отношение к другим культурам, готовой к сохранению и приумножению природного богатства, ведущей и пропагандирующей здоровый образ жизни, стремящейся к созидательному труду, обладающей технологической культурой.

Структура программного материала определяется стратегическими линиями формирования важных функциональных умений учащихся школ с казахским языком обучения, для которых русский язык будет служить средством межнационального общения в научной, официально-деловой сферах и сфере повседневной коммуникации, средством получения информации, средством познания культуры русского народа. Итогом обучения русскому языку в такой функциональной значимости должны стать орфографическая, пунктуационная и стилистическая грамотность, речевая и коммуникативная компетенции.

 Речевые темы в 10-11 классах являются основой профессиональной ориентации учащихся по выбранному направлению и ориентируют на отбор учителями учебных текстов в рамках соответствующих тем и стилей, предупреждает дублирование тем, пройденных в предыдущих классах, обеспечивает общее интеллектуальное развитие учащихся, акцентирует их внимание на глобальные достижения и нерешенные  проблемы человечества, формирует активную гражданскую позицию и воспитывает стремление к творческой деятельности. В этих целях учитель может использовать дополнительные учебные тексты по заданным темам для развития речи. В рамках указанного  тематического минимума организуется процесс речевой коммуникации в учебных условиях, моделируются возможные ситуации профильно ориентированного общения, в рамках которых отрабатываются  способы реализации стратегии и тактических шагов ведения профессионально-делового разговора, правила русского речевого этикета, умения учитывать тип взаимоотношений собеседников, проигрываются  потенциальные роли.

В программе впервые системно представлен орфографический и пунктуационный материал для внеурочной индивидуальной работы с учащимися. Внеурочная орфографическая и пунктуационная работа должна осуществляться параллельно с морфологическим и синтаксическим материалом, изучаемым на уроке. Результаты по совершенствованию орфографической и пунктуационной грамотности должны строго отслеживаться учителем. Устное беглое объяснение учащимися знаков препинания или постановка недостающих знаков препинания дает существенный результат  при пунктуационном оформлении собственных текстов. Видами внеурочной индивидуальной работы по орфографии и пунктуации могут быть самостоятельное  решение тестовых заданий, электронный тренажер, взаимопроверка.

При обучении предмету «Русский язык» учитель планирует получение: предметных, личностных и системно-деятельностных результатов.

Следовательно, эти требования  реализуются в соответствующей системе упражнений в рамках одного тематически организованного урока. В целях экономии учебного времени и освоения языкового разноаспектного материала рекомендуются упражнения с комплексными заданиями. Так, на материале  учебного текста на определенную тематику следует продумать языковые, речевые и коммуникативные задания. Языковые задания формулируются на основе программного материала по формированию языковой компетенции, речевые задания – на основе программного материала по развитию речевой компетенции, коммуникативные задания – на основе программного материала по совершенствованию коммуникативной компетенции.

Этнокультуроведческий материал в силу специфики направления обучения – общественно-гуманитарного и естественно-математического – может носить сопутствующий характер (при обращении к мысли великих людей, при знакомстве с учеными России,  при знакомстве с русской культурой  и т.д. ).

Предметные результаты представляют собой сформированную языковую правильность устной и письменной речи, личностные результаты  проявляются в выражении  авторской позиции в продуцируемых устных и письменных высказываниях на определенную тему, системно-деятельностные результаты – в сформированности языковой личности, способной свободно вступать в коммуникативный процесс на русском языке в  неофициальной и официальной обстановке общения, применять разные методы исследования, использовать программные знания в профессионально ориентированной учебно-практической и исследовательской деятельности.

Соответственно Европейской системе уровней владения языком (А – элементарное владение; В – самостоятельное владение; С – свободное владение) и в соответствии с  государственной задачей развития полиязычия в Казахстане овладение русским языком должно соответствовать среднему уровню – 3 подуровень (В 2.1 - В 2.2) – 10 класс и  послесреднему уровню (В 2) – 11 класс.

Формами письменной работы в 10-11  классах  являются диктант, изложение, сочинение-эссе. В каждой четверти проводится в среднем 1 диктант (в первой четверти допускается 2 диктанта), 1 изложение, 1 сочинение-эссе. Сочинения-эссе могут быть классными и домашними.

Объем контрольного диктанта по русскому языку для 10-11 классов школ с казахским языком обучения устанавливается:

10 класс – 120/130 слов, 11 класс – 130/140 слов.

Объем словарного диктанта: 10-11 классы – 35-40 слов.

Примерный объем текста для подробного изложения:

10 класс  – 160-170 слов, 11 класс  – 170-180 слов.

Для сжатого изложения, а также итоговых и контрольных изложений объем текста может быть увеличен на 30-60 слов.

Примерный объем сочинений-эссе:

10 класс – 2-2,5  страницы (400-500 слов), 11 класс – 3-3,5 страницы
(500-600 слов).

Внеклассная работа по русскому языку может успешно осуществляться при соблюдении специфических методических принципов ее организации и при удачном определении ее содержания.

К специфическим принципам внеклассной работы относятся следующие: принцип взаимосвязи классных и внеклассных занятий; принцип научной углубленности; принцип практической направленности; принцип занимательности; принцип добровольности и равного права как сильных, так и слабых учащихся на участие во внеклассной работе; принцип индивидуального подхода к каждому; принцип развития творческих способностей.

Использование компьютеров и телекоммуникаций во внеклассной работе позволяет не только активизировать познавательную деятельность учащихся, но и развивать творческие и коммуникативные способности учащихся, их кругозор, культуру, самосознание.

На уроках должна осуществляться междисциплинарная связь предмета «Русский язык» с предметами общественно-гуманитарного или естественно-математического циклов соответственно направлению профильного обучения.  Структура языковой системы является единой для всех языков, что способствует транспозиции знаний о схожих явлениях родного и русского языков.

Соответственно предложенному в государственном общеобязательном стандарте образования Республики Казахстан  в школах с казахским, узбекским, уйгурским, таджикским языками обучения предмет «Русский язык» изучается в 10-11 классах общественно-гуманитарного направления – по 2 часа в неделю (объем учебной нагрузки  за учебный год по предмету «Русский язык»: 10 класс (ОГН) – 68 часов; 11 класс (ОГН) – 68 часов); естественно-математического направления – по 1 часу в неделю (объем учебной нагрузки  за учебный год по предмету «Русский язык» составляет: в 10 классе ЕМН – в неделю 1 час , всего – 34 часа; в 11 классе ЕМН – в неделю 1 час , всего –
34 часа).

Русская литература в школах с нерусским языком обучения

Учебный предмет «Русская литература» входит в образовательную область «Язык и литература» и преподается как обязательный предмет в средней школе.     Основной целью обучения предмета «Русская литература» является приобщение учащихся к сокровищницам русской литературы как части мировой культуры путем изучения классических произведений во взаимосвязи с другими видами искусства и раскрытия русско-казахских литературных связей; овладение методикой анализа художественных произведений на русском языке.

Задачами обучения предмету в области предметных результатов являются: формирование знаний об общих тенденциях развития русской литературы, связи литературного произведения с эпохой его написания; сообщение биографических данных и сведений о творческой деятельности писателей-классиков русской и казахской литературы; формирование представления о художественном произведении с точки зрения его идейной, историко-литературоведческой, нравственно-этической основы; формирование у учащихся комплекса умений и навыков анализа художественного произведения с использованием теоретико-литературных и эстетических понятий; развитие умений соотносить оригинал и перевод художественного произведения, сопоставлять произведения русской, казахской и других национальных литератур, выявлять их взаимосвязь в контексте диалога культур, определять их национально-культурное своеобразие; развитие способности высказывать  оценку о прочитанном с использованием философских, культурологических и литературоведческих материалов; совершенствование устной и письменной речи на основе лучших образцов  художественного  слова.

Большое внимание в 10-11 классах уделяется вопросам взаимосвязанного изучения родной и русской литератур на основе разработанного принципа общности и национального своеобразия. Такой подход позволяет, не отчуждая нерусских учащихся от родной литературы и культуры, приобщить их к высоким нравственным и эстетическим ценностям русской литературы. Приобретенный в процессе изучения родной литературы духовный опыт учащихся расширяется и обогащается благодаря знакомству с лучшими произведениями русской литературной классики.

В 10-11 классах изучается систематический курс русской литературы на хронологической (историко-литературной) основе, который распределен  между двумя годами обучения: в 10 классе изучается русская литература  
19 века, в 11 – русская литература  XX  века.

В 10 классе читательские интересы учащихся сконцентрированы на понимании и интерпретации объемных и сложных произведений русской классической литературы. Это, прежде всего, романы второй половины 19 века (И.С.Тургенева, Ф.М.Достоевского, М.Е.Салтыкова-Щедрина, Л.Н.Толстого), а также повести и рассказы писателей 19 века – начала 20 века (А.С.Пушкина, Н.В.Гоголя, А.П.Чехова, А.И.Куприна), лирика (А.С.Пушкина, М.Ю.Лермонтова, Ф.И.Тютчева, А.А.Фета, Н.А.Некрасова), поэмы А.С.Пушкина, Н.А.Некрасова, пьесы А.Н.Островского и А.П.Чехова.

В 11 классе полностью завершается курс изучения литературы. Помимо усвоения учащимися новых знаний и совершенствования уже выработанных умений и навыков, осуществляется подведение итогов по изучению и осмыслению основных особенностей литературы как вида искусства и ее эстетической,  духовной и нравственной роли в истории русской, родной и мировой культуры.

На уровне общего среднего образования осуществляется профильное обучение, которое реализуется по двум направлениям: естественно-математическому и общественно-гуманитарному.

В 10-11 классах общественно-гуманитарного направления особое внимание уделяется монографическим и обзорным темам, сочетание которых дает возможность не только познакомить учащихся с выдающимися произведениями, но и показать место этих произведений в общем развитии литературы и определить их значение для прошлого и настоящего. В центре каждой монографической темы – изучение одного или нескольких произведений писателя, которые обязательно прочитываются учащимися.         Аналитическая работа опирается на непосредственное эмоциональное восприятие художественного текста.  

В то же время изучение русской литературы в 10-11 классах общественно-гуманитарного направления должно способствовать совершенствованию русской речи учащихся. Необходимо учитывать то, что предлагаемый курс является курсом повышенного уровня сложности и рассчитывается на учащихся, которые планируют в дальнейшем овладеть профессиональными специальностями, связанными с изучением общественных и гуманитарных наук – отсюда и внимание  к таким профориентационным моментам, которые связаны с культурой работы с художественным текстом, с техникой оформления результатов своих наблюдений за различными формами владения устной и письменной речью, приемами исследовательской деятельности.

В 10-11 классах естественно-математического направления для текстуального изучения в  курсе русской литературы выделяются лишь отдельные, главным образом вершинные, произведения писателей, изучаемых монографически. При рассмотрении монографических тем учащиеся знакомятся с основными фактами жизни и творчества писателя, получают представление о его личности и особенностях творчества. С повествованием о жизненном и творческом пути писателя органически связывается рассказ о произведениях, в которых содержится необходимый комментарий. Для систематизации и пополнения историко-литературных знаний учащимся предлагается несколько обзорных тем, которые преподносятся кратко.

Учащийся средней школы по окончании ее должен:

- владеть запасом базовых терминов по теории литературы;

- читать разножанровые литературные тексты;

- использовать разнообразные способы литературоведческой интерпретации художественных произведений;

- владеть основами целостного и комплексного анализа текста и различными формами письменной рефлексии;

- выявлять эстетическое своеобразие и этнокультурную специфику различных литератур.

Количество часов в неделюпо литературе составляет:

общественно-гуманитарное направление:

- в 10 классе 2 часа в неделю, общее количество – 68 часов; из них на: чтение и изучение – 58 часов, внеклассное чтение – 4 часа, развитие речи –
6 часов;

- в 11 классе 1 час в неделю, общее количество – 34 часа; из них на: чтение и изучение – 28 часов, внеклассное чтение – 4 часа, развитие речи – 2 часа;

естественно-математическое направление:

- в 10,11 классах 1 час в неделю, общее количество – 34 часа; из них на: чтение и изучение – 30 часов, внеклассное чтение – 2 часа, развитие речи –
2 часа.

Для учащихся 10-11 классов большое значение имеет внеклассная работа по литературе, которая представляет собой сложную многообразную систему.  Она складывается из следующих видов работы:

- повседневной (руководство внеклассным чтением);

- эпизодической (читательские конференции, литературные и поэтические вечера, экскурсии);

- циклической (работа кружков, объединений, клубов, музеев и др.).

Внеклассная работа может быть индивидуальной, групповой и массовой. Для внеклассных занятий характерны свои особые формы работы, встречи с поэтами-земляками; занятия-концерты, на которых звучат стихи в исполнении учеников, экскурсии в лес, литературно-краеведческие экскурсии, экскурсии по памятным местам родного края; уроки внеклассного чтения.

В результате процесса информатизации среднего образования Республики Казахстан многие общеобразовательные школы получили возможность использовать компьютерную коммуникацию и новые информационные технологии как в учебном процессе, так и во внеурочной и внеклассной работе с учащимися.

Использование компьютеров и телекоммуникаций во внеклассной работе позволяет не только активизировать познавательную деятельность учащихся, но и развивать творческие и коммуникативные способности школьников, их кругозор, культуру, самосознание.

Виды работ учащихся с применением новых информационных технологий таковы:

- составление докладов, выступлений, рефератов с использованием электронных энциклопедий и Internet-источников;

- подготовка различных текстов, таблиц, рисунков, творческих работ;

- подготовка коллективных проектов, их презентаций;

- выпуск школьных и классных газет в электронном и печатном вариантах;

- участие в научно-практических конференциях учащихся с демонстрацией выступлений в форме презентаций;

- участие в Интернет-олимпиадах, конкурсах по литературе.

Шетел тілі

Үздіксіздік және сабақтастық ұстанымдарына сәйкес 10-11-сыныптарда шет тілдерін оқыту мәдениетаралық-қатысымдық құзыреттілікті және оның құрамдас бөліктерін: лексикалық және грамматикалық минимумды кеңейтуге, тілдік, сөйлеу дағдыларын жетілдіруге, бейімделу және әлеуметтік-мәдени біліктерін әрі қарай дамытуға бағытталған.

Оқуды аяқтағанда, оқушылардың келесідей тілді меңгерудің жалпы еуропалық деңгейіне жету жоспарланған:

10-сынып – В1 («Қалыптасқан игерім 1»);

11-сынып – В1+ («Қалыптасқан игерім 1.2»).

Шет тілін тәрбиелік, танымдық және басқа ұлттық мәдениетпен және оны жеткізушілермен өзара әрекет ету құралы ретінде оқу болашақта бәсекеге қабілетті маман даярлау үшін оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуға, болашақта шет тілін меңгеру дағдысының артуын ілгерілетуге бағытталған. Орта мектептің жоғары сынып оқушыларына шет тілін оқытудың мақсаттары мен міндеттері осылайша шарттасады.

«Шет тілі» оқу пәнін оқытудың мақсаттары оқушылардың коммуникативтік құзыреттерін жетілдіруден және өзінің мәдениетін әлемдік масштабта кеңінен насихаттай алатын, болашақ мамандығында шет тілін тәжірибе жүзінде қолдана алатын көпмәдениетті, көптілді тұлғаны қалыптастырудан тұрады.

  10-11-сыныптарға арналған «Шет тілі» оқу пәнін оқытудың міндеттеріне:

• дағдылар мен шеберлікті дамыту және жетілдіру, нақты коммуникативтік міндеттерді шешуге арналған тілдік материалды пайдалану;
• оқушыларды ауызша хабарламалар, жоба ашылымдарын құруға дайындау;
• оқушыны әртүрлі ақпарат көзінен алынған кәсіби маңызы бар ақпаратты алу, талдау, жалпылау және жіктеуге үйрету;
• шеттілдік сөзді тыңдап қабылдау қабілетін дамыту, әртүрлі жанрлардағы аутенттік аудио, бейнемәтндердің негізгі мазмұнын түсіну, тыңдалған/көргеніне қатысты өз ойын айта білу;
• әртүрлі стильдегі аутенттік мазмұндағы мәтіндерді оқу және түсіну шеберліктерін дамыту, оқыған мәтінге өз пікірін айту;
• жеке, іскерлік хат алмасуды жүргізу дағдысын жетілдіру, түйіндеме толтыру, берілген тақырпқа эссе жазу;
• IELTS, TOEFL сияқты халықаралық талаптарға сай келетін тест тапсырмадарын орындау дағдысын қалыптастыру;
• өз құрдастарымен, мұғалімімен, басқа тілде сөйлеушімен қарым-қатынас жасау кезінде әлеуметтік мәдени материалды пайдалану;
• заманауи ақпараттық технологияларды, өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бағалауды пайдалана отырып, оқушыларды жеке жұмыс жасауға жұмылдыру.
• жеке-бағдарлы, құзыреттік, жүйелік, лингво-мәдени және проблемалық тәсідер негізінде шеттілдік білім беруді жүзеге асыру.
• жеке, іскерлік хат алмасу, түйіндеме жазу, берілген тақырыпқа эссе жазу дағдыларын жетілдіру.

Нақты бейіндік бағытталуға білім беру мазмұнын қайтақұрылымдау, яғни жалпы білім беретін тақырыптамаларды қысқарту және оқушының болашақ мамандығына бағытталған аутенттік оқу материалдарын енгізу, бейіндік бағыттағы мәтіндік материал негізінде сөздік қорды байыту арқылы  коммуникативтік құзыретті жетілдіру арқылы қол жеткізіледі.

Таңдалған бағыт бойынша оқу материалының мазмұны, көлемі мен сипаты анықталады. Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы сыныптарда шет тілін меңгеру пәнді тереңдетіп оқуға бағытталған. Оқыту барысында оқушылардың белсенділігі мен интерактивтілігін дамытуға, оқушылардың ақпаратты іздеу, жүйелеу, талдау іскерліктерін қалыптастыратын ақпараттық-ізденушілік, ақпараттық-анықтамалық бағдарлама құралдарын пайдалана отырып, өз бетімен жұмыс істеу қабілетін жетілдіруге, оқу материалының кәсіптік бағытталғанына, функционалдық сауаттылығына ерекше мән беріледі. Сол себептен оқыту міндеттеріне көркем мәтінді саралау кезіндегі талдау және зерттеу қабілеттерін дамытуды да жатқызады.

Түпнұсқалық материалдарды қолдану таңдалған бейінінің ерекшеліктері жайлы қарапайым білімдерін қалыптастыруға, болашақ мамандықты меңгеруде, ғылыми-техникалық прогреске қатысуда, таңдалған бейіндік бағыт аясында жалпы ой-өрісін кеңейтуде шет тілінің маңызын жете түсінуге мүмкіндік береді. Шет тіліне оқытудың бейіндік бағытталған тәсілі тілді болашақ кәсіптік қызметте қолдану мақсатымен әрі қарай жоғары оқу орнында білім алу үшін жеткілікті негіз құруға мүмкіндік туғызады.

Бейіндік білім беру сатысында өзге тілді білімді жаңарту мен жетілдіру келесідей мақсаттарға бағытталуы мүмкін:

• қолданыстағы типтік бағдарламалар мен оқу материалдарындағы пәнді оқытудың мақсатын, мазмұны мен технологиясын бірізге түсіру;

• өзге тілді бейіндік оқытудың вариативтік бағдарламаларын әзірлеу;
• білім мазмұнының пәндік жағының тұлғалық және бейіндік бағытталуын күшейту;
• деңгейлік дифференциялау технологиясын, ақпараттық-коммуникациялық технологияны, жобалау және зерттеу қызметтерін қолдану. Шет тілі бойынша сағат саны:

қоғамдық-гуманитарлық бағыт:

10-11 сыныптарда  – аптасына 4 сағаттан, жылына жалпы сағат саны – әр сыныпта  136 сағатты құрайды;

жаратылыстану-математикалық бағыт:

10-11 сыныптарда аптасына 2 сағаттан, жылына жалпы сағат саны – әр сыныпта 68 сағатты құрайды.

3.2 «Математика және информатика» білім саласы

Математика

Жалпы орта білім деңгейіндематематиканыоқыту келесі мақсаттарға жетуге бағытталған: салалас пәндер мен қолданбалы есептерді шығару және сипаттау үшін математикалық модельдерді құрастыру мен зерттеу; математикалық материалдар бойынша есептерді шығару алгоритмдерін өздігінен құру және орындау; практикалық сипаттағы есептеулерді орындау; математикалық формулаларды қолдану және жеке жағдайларды жалпылау негізінде математикалық формулаларды өздігінен құру.

10-11-сыныптарда алгебра және анализ бастамалары курсын оқытуға сағат санының көбеюіоқу жылының басында 10-сыныпта 7-9-сыныптардағы алгебра курсында және 11-сыныпта 10-сыныптағы алгебра және анализ бастамалары курсында игерілген математикалық білімдерін қайталауға, тереңдетуге және жүйелеуге уақыт бөлуге мүмкіндік берді. 10-сыныптың екі бағыты бойынша алгебра және анализ бастамаларының оқу бағдарламаларында бірдей тақырыптарды беру арқылы оқушылардың ҰБТ-ге дайындауда математикалық материал мазмұнын меңгеруге бірдей жағдай жасау қамтамасыз етілді.

Оқу жүктемесіне сағат санының қосылуы математикалық материалдың мазмұнын беру ретін жетілдіруге, оқу бағдарламасындағы материалды игеруге көп уақыт бөлуге  мүмкіндік берді.

Алгебра және анализ бастамалары

Алгебра және анализ бастамалары курсымен орта мектептегі алгебраны оқыту аяқталады. Берілген курс анализ бастамаларына қатысты ұғымдарды, тұжырымдар мен әдістерді мазмұндық ашумен,олардың тәжірибелік маңыздылығын айқындаумен сипатталады.

Алгебра және анализ бастамаларын игеру оқушылардың ой-өрісін, логикалық пайымдау, дәлелдеулер жүргізу, практикалық есептерді шығару барысында математикалық білімдерін қолдану біліктігін дамытуға бағытталған; математикалық оқу қызметіне оқушыларды қатыстыруға, олардың математикалық материалды түсінуіне бағытталған жұмыстардың белсенді түрлерін көбейтуді көздейді. Сонымен қатар математиканы оқытудың бір құрамдас бөлігі ретінде визуальды оқытуды күшейту мақсатында ақпараттық технологияларды қолдануға көңіл бөлінеді.

Қоғамдық-гуманитарлық және жаратылыстану-математикалық бағыттағы10-11-сыныптардың «Алгебра және анализ бастамалары»пәнін оқытудың мақсаты – оқушылардың табиғат құбылыстарын түсінуге, қоршаған ортаның нысаналарын және саралас пәндерді игеруге қажетті математикалық ұғымдармен және олардың қасиеттерімен таныстыру.

Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы сыныптарда математика курсын оқытудың ерекшелігі – адамның жалпы мәдени дамуына бағыттау, математика заңдарымен таныстыру және қазіргі өмірде еркін бағдар алуға қажетті адам қызметімен байланысты математикалық білім мен біліктілікті қалыптастыру болып табылады. Берілген курс үшін көптеген дәлелдеулері бар теориялық деректер берілмейді, теоремалардың қатаң түрде дәлелдеулері өте аз мөлшерде, негізінен, нақтылы пайымдаулардың үлгілері ретінде беріледі, түсіндірулер көрнекіліктермен негізделеді, жаттығулардың күрделілігі қарапайым деңгейімен шектеледі. Курстың кейбір дәстүрлі бөлімдері жалпыланған түрде (дәлелдеулерсіз, түсініктер деңгейінде) оқытылады.

Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы және математика тереңдетіліп оқытылатын сыныптарда тарихи мәліметтерді қарастырудың маңызы зор. Әсіресе тілдерді тереңдетіп оқытатын сыныптарда математикалық терминдердің шығуы мен дамуына ерекше назар аударылғаны жөн.

Жаратылыстану-математика бағытындағы сыныптарда математика пәнін оқыту математикадан білімі мен біліктілігінің белгілі деңгейін талап ететін мамандық бойынша оқу орнында оқушының оқуын жалғастыру мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.

Жаратылыстану-математика бағыты бойынша математикадан білім беру мазмұны оқушылардың бойында қоршаған әлем туралы біртұтас түсініктің қалыптасуына, оқушылардың интеллектуалдық қабілеттерін дамытуға ықпал ететін жалпы ғылыми біліктерді меңгеруіне бағытталған. Кейбір нақты математикалық жағдаяттардың математикалық моделін интерпретациялауда және құрастыруда қалыптасатын біліктілік жаратылыстану-математикалық бағытта шынайы үдерістер мен құбылыстарды, теориялық мәселелерді зерттеуде және қолданбалы есептер шығаруда қолданылады. Математиканы оқытуда қалыптасқан теориялық сұрақтар мен есептерді шешудің зерттеу аппараты жаратылыстану-математика пәндерін оқыту үшін үлкен рөл атқарады.

10-11-сыныптардағы алгебра және анализ бастамалары пәнінің қоғамдық-гуманитарлық және жаратылыстану-математика бағыттары бойынша сағат саны: аптасына 3 сағаттан, әрбір сыныпта оқу жылында 102 сағатты құрайды.

Геометрия

Геометрия – бізді қоршаған әлемдегі кеңістіктік формаларды модельдеп қана қоймай, олардың қасиеттерінің арасындағы логикалық байланыстарды орнататын математиканың бөлімі.

Жалпы орта білім беру деңгейіндегі геометрия курсының мазмұны кеңістіктегі геометриялық фигураларды және олардың қасиеттерін, геометриялық шамаларды өлшеуді оқып білуді қарастырады.

10-11-сыныптарда геометрия курсын оқып білу интеллектуалды дамыған тұлғаны тәрбиелеуде логикалық ойлауды одан әрі дамыту; тұрақты кеңістіктік түсініктерді және кеңістіктік елестерді дамыту; кеңістіктік фигураларды кескіндеу дағдыларын дамыту; геометриялық білім негізінде практикалық және математикалық іс-әрекеттер дағдыларын дамыту; бейнелік ойлауды дамыту; функционалдық сауаттылықты дамыту; графикалық сауаттылықты, эстетикалық талғамды дамыту; геометрия тарихымен және оның ғылыми-техникалық прогрестің дамуына әсерін таныстыру арқылы тұлғаның мәдениетін тәрбиелеумақсаттарына қол жеткізуге бағытталған.

Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-11-сыныптарда геометрия курсын оқу пәні ретіндеоқытудың мақсаты – барлық оқушыларды одан әрі жоғары мектепте оқуын жалғастыруы үшін геометрия аймағындағы математикалық дайындықтың қажетті деңгейімен қамтамасыз ету; оқушыларға сабақтас пәндерді оқып білуге қажетті геометриялық білім мен біліктер жүйесін меңгерту болып табылады.

Қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-11-сыныптарда геометрияны оқытудың міндеттері: болашақ практикалық қызметіне қажетті негізгі стереометриялық деректер мен әдістер туралы білім жүйесін қалыптастыру; дедукциялық ойлау (тура әдіс, қарсы ұйғару әдісі) дағдыларын дамыту; жазық және кеңістіктік фигуралардың қасиеттері туралы теориялық білім қорын кеңейту; кеңістіктік фигуралардың кескіндерін салу біліктігі мен дағдыларын дамыту; күрделілігі әртүрлі суреттердегі геометриялық фигураларды танып білу, есептерді шешу кезінде қосымша салулар мен көмекші сызбаларды пайдалану біліктігі мен дағдыларын дамыту; нақтылы объектіні бір немесе бірнеше геометриялық фигуралар түрінде бере білу біліктігі мен дағдыларын дамыту; есептеуге және дәлелдеуге арналған геометриялық есептерді шешу біліктігі мен дағдыларын дамыту; геометриялық есептерді шешуде алгебраны және тригонометрияны қолдану біліктігі мен дағдыларын дамыту; практикалық мазмұнды есептерді шешуде геометриялық әдістерді қолдану біліктігі мен дағдыларын қалыптастыру.

Жаратылыстану-математикалық бағытындағы 10-11-сыныптарда геометрия курсын оқу пәні ретіндеоқытудың мақсаты – барлық оқушыларды одан әрі математика облыстарында білім алуын жалғастыруы мен өздігінен әрекет етуі үшін, сонымен қатар болашақ кәсіби қызметі үшін геометрия аймағындағы математикалық дайындықтың қажетті деңгейімен қамтамасыз ету.

Жаратылыстану-математикалық бағытындағы 10-11-сыныптарда геометрияны оқытудың міндеттері: кеңістіктік фигуралардың қасиеттері туралы білім жүйесін қалыптастыру; кеңістіктік фигуралардың қасиеттерін оқу барысында формалды-логикалық ойлау дағдыларын дамыту; кеңістіктік фигуралардың кескіндерін және осы кескіндерде қосымша салуларды салу біліктігі мен дағдыларын дамыту; сызбалардағы кескіндері бойынша жазық және кеңістіктік геометриялық фигураларды танып білу біліктігі мен дағдыларын дамыту; кеңістіктік фигуралардың симметриялары туралы тұрақты түсініктерін қалыптастыру; геометриялық шамаларды өлшеу туралы білім жүйесін қалыптастыру; есептеуге және дәлелдеуге арналған геометриялық есептерді шешу біліктігі мен дағдыларын дамыту; геометриялық есептерді шешуде алгебраны және тригонометрияны қолдану біліктігі мен дағдыларын дамыту; нақтылы объектіні бір немесе бірнеше геометриялық фигуралар түрінде бере білу біліктігін дамыту; практикалық мазмұнды есептерді шешуде геометриялық әдістерді қолдану біліктігі мен дағдыларын қалыптастыру; жазық және кеңістіктік геометриялық фигуралардың қасиеттері мен геометриялық шамаларды табу туралы ғылыми ақпараттарды жинақтай, талдай, өңдей және пайдалана білу біліктігін дамыту; жүргізілген зерттеулерді безендіру, түсіндіру және дәлелдеу үшін геометриялық модельдер мен көрнекі құралдарды түсіне және пайдалана білу біліктігін дамыту.

10-11-сыныптардағы геометрия курсында кеңістіктегі түзулер мен жазықтықтардың өзара орналасуы, екіжақты бұрыштардың геометриялық модельдерде (призма, пирамида, дұрыс көпжақтар және т.б.) қарастырылуы көрнекіліктермен баяндалуы қажет. Бұл «Геометрия» пәнін анағұрлым көрнекті етуге және стереометрияның теоремалары мен қасиеттерін иллюстрациялауға мүмкіндік береді. Кеңістіктегі фигуралардың жазықтықтағы кескіндеріне және олардың жазықтықпен қималарына назар аударған жөн. Есептерді шығару барысында оқушылар қандай формуланы пайдалану керектігін, яғни геометриялық фигураның оның өлшемімен байланысын анықтап алуы керек. Кейін есептің шартына байланысты немесе формулаға қажетті ішкі параметрлерінің барлық мәндерін тауып, формула бойынша есептеу жүзеге асырылады.

Қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы геометрия курсында оқушылар кеңістіктік геометриялық фигуралармен (екіжақты бұрыш, жартыкеңістік, көпжақтар, айналу денелері) және олардың қасиеттерімен танысады. Оқушылар кеңістіктегі геометриялық фигуралардың өзара орналасуын; геометриялық шамаларды (екіжақты бұрыштарды, беттің ауданын, геометриялық дененің көлемін) өлшеуді; көпжақтардың, айналу денелерінің және олардың жазықтықпен қималарының кескіндерін салуды; кеңістіктегі нүктелердің және векторлардың координаталарын оқып біледі. Бұл бағытта геометриялық білім мазмұнындағы көптеген теориялық деректер дәлелдеулерсіз қарастырылып, теоремалар мен қасиеттердің дәлелдеулері көрнекілік түсініктер негізінде берілуі және қарапайым деңгейдегі жаттығулармен шектелуі тиіс. Жекелеген тараулар түсініктермен, дәлелдеулерсіз және күрделі өзгеріссіз оқытылуы қажет.

Жаратылыстану-математикалық бағытындағы геометрия курсында оқушылар кеңістіктік геометриялық фигуралармен (екіжақты бұрыш, жартыкеңістік, көпжақтар, айналу денелері) және олардың қасиеттерімен танысады. Оқушылар кеңістіктегі геометриялық фигуралардың өзара орналасуын; кеңістіктік фигуралардың теңдігін; дөңес фигураларды; геометриялық шамаларды (екіжақты бұрыштарды, беттің ауданын, геометриялық дененің көлемін) өлшеуді; көпжақтардың, айналу денелерінің және олардың жазықтықпен қималарының кескіндерін салуды; кеңістіктегі нүктелердің және векторлардың координаталарын; кеңістіктік геометриялық фигуралардың теңдеулермен және теңсіздіктермен берілуін; геометриялық фигураның симметрияларын (центрлік симметрияны, түзуге және жазықтыққа қатысты симметрияларды) оқып біледі. Бұл бағытта оқушылардың бойында математикалық мәдениеттің қалыптасуына, әр оқушының интеллектуалдық дамуына және олардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға көңіл бөлу қажет. Сонымен қатар, кеңістіктік фигураларды салуға және денелердің беттерінің ауданы мен көлемін табуға арналған қолданбалы есептерді қарастыру ерекше орын алуы тиіс.

«Геометрия» пәні бойынша сағат саны:

қоғамдық-гуманитарлық бағыт бойынша: 10-11 сыныптарда – аптасына
1 сағаттан, әр сыныпта оқу жылында 34 сағатты құрайды;

жаратылыстану-математикалық бағыт бойынша: 10-11 сыныптарда – аптасына 2 сағаттан, әр сыныпта оқу жылында 68 сағатты құрайды.

Информатика

«Информатика» оқу пәні «Математика және информатика» білім саласына енеді.Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес жаратылыстану-математикалық және қоғамдық-гуманитарлық бағыттардағы 10-11 сыныптар үшін информатика пәнінен жаңа оқу бағдарламасы әзірленді. Оқу бағдарламаны әзірлеу қажеттілігі біріншіден, информатика пәні 5-сыныптан бастап оқытылады (бұрын оқытылу 7-сыныптан басталды), яғни базалық мазмұнды толығымен қайта қарастыру қажет. Екіншіден,  заман талабына сай ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың тез дамуына байланысты, осыған орай информатика курсында алгоритмдеу және программалау саласына негізгі орта буынан көп көңіл бөлген дұрыс.

Информатиканың бірінші сабағы, есептеуіш техника кабинетінде қауіпсіздік техниканың ережелерін және жұмыс орнын ұйымдастыруына қайталауға арналады. Интернет желісіндегі жұмыстармен байланысты тәжірибелік тапсырмаларды орындау барысында ҚР Заңнамасына сәйкес ақпараттармен бірге этикалық және құқықтық аспектілерге маңызды көңіл бөлінеді.

Профильді 10-11 сыныптарда информатиканы оқыту мақсаты қазіргі кездегі ақпараттық технологиялардың теориялық негіздері бойынша  базалық білім жүйесін және визуалды программалуды меңгеру, оқушыларды ақпараттық мәдениетке қалыптастыру, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар құралдарымен жұмыс істеу дағдысын қалыптастыру, оқушылар жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологияларды үнемі пайдалануға дағдыландыру, танымдық және зияткерлік қабілеттерін дамыту болып табылады.

Оқыту міндеттері:

1. қажетті нақты міндеттерді шешу үшін визуалды программалау және ақпараттық-коммуникациялық технологияларды  пайдалана отырып, бастапқы теориялық білім мазмұның қалыптастыру;
2. визуалды программалау және мәтіндік, сандық, графикалық және дыбыстық ақпараттарды өңдеу бойынша  ақпараттық технологиялар құралдарымен жұмыс істеуге дағдыландыру;
3. оқушыларда ақпараттық және коммуникациялық құзыреттілікті дамыту;
4. ақпараттық іс-әрекеттің этикалық және құқықтық нормаларын сақтауда жауапты қарым-қатынасқа тәрбиелеу.

Жаратылыстану-математикалық бағыттағы сыныптарға арналған информатика курсында есептерді шешу негізінде жүйелік және алгоритмдік ойлауды дамыту жалғасады. Практикумдардағы жұмыс бұл іс-әрекеттің тікелей жалғасы болып табылады.

Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы сыныптардағы информатика курсының ерекшелігі ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тереңдете оқыту болып табылады.

Әр тарау соңында жобалық іс-әрекетке сағаттар қарастырылған.

Информатиканы және оның тәжірибелік қосымшаларын терең оқуға қызығушылық танытатын оқушылар үшін таңдау курстарын ұйымдастыруға сағат сандарын көбейту мектептің құзырында.

«Информатика» пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

10 сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат,

11 сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат.

3.3 «Жаратылыстану» білім саласы

География

Жалпы орта білім деңгейіндегі «География» оқу пәнінің мазмұны алдымен, оқушылардың бойында Жер адамзат ғаламшары ретінде екендігі туралы кешенді, жүйелі және әлеуметтік-бағдарлы түсінік қалыптастыратын, дүниетанымдық сипатымен анықталады.

Жалпы орта білім деңгейінде «География» оқу пәнінің құрылымы мен мазмұны оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып әзірленген ерекше дидактикалық құрылым ретінде қарастырылады.

«География» оқу пәнінің мазмұны оқушылардың бойында әлемнің географиялық бейнесі жайлы біртұтас дүниетанымдық және жалпы мәдениетін қалыптастыруда, сонымен қатар жалпы білімнің тәрбиелік және дамытушылық сұрақтарын шешуде, жеке тұлғаның әлеуметтенуі мен функционалдық сауаттылығын арттыруда үлкен рөл атқарады.

География оқу пәні ретінде табиғат заңдарын, қоғамның материалдық өмірін, қазіргі әлем бейнесін тануда биология, химия, физика және басқа да білімдердің өзара тығыз пәнаралық байланысын арттыруға көмектеседі.

10-11-сыныптарда географияны оқыту екі бағытта жүзеге асырылады: қоғамдық-гуманитарлық және жаратылыстану-математика бағыттары.

Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы оқу материалының мазмұны өскелең ұрпақтың географиялық сауаттылығын арттыру, экономикалық-географиялық мәдениетін қалыптастыру үшін қажет білім мен біліктерді қамтиды.

Қоғамдық-гуманитарлық бағытта оқытудың мақсатыоқушылардың жан-жақты экономикалық-географиялық білімді, табиғат, қоғам және экономиканың өзара байланысын түсінуге, функционалдық сауаттылықты тереңдетуге және оқушылардың бейінді-мамандық бағытын анықтауға бағытталған.

Жаратылыстану-математикабағытындағы оқу материалының мазмұны, жалпы мәдениетті қалыптастыру үшін маңызы бар білім мен біліктіліктен басқа, болашақта мамандық алу үшін білімді жалғастыруға қажетті кең көлемді білім мен біліктілікке көп көңіл бөлінеді.

Мақсатықазіргі әлемді оқу барысында  оқушылардың жан-жақты экономикалық-географиялық білім алулары, функционалдық сауаттылықты тереңдету және оқушылардың бейінді-кәсіби бағытын анықтау.

Міндеттері:алдыңғы сыныптарда оқылған жалпы географиялық заңдылықтар туралы білім, ұғымдар мен идеялардың негізінде ғаламшар табиғатының біртұтастығы туралы білім және көзқарасты одан әрі дамыту; дүниежүзі саяси картасы және дүниежүзілік шаруашылықтың қалыптасу кезеңдерін оқып-білу үдерісінде саяси, географиялық білімнің қалыптасуын жалғастыру;табиғат және қоғамның өзара байланысын оның қазіргі даму кезеңі негізінде, қоршаған ортаны қорғау және тиімді пайдаланудың маңызын, Қазақстан және әлем деңгейінде тұрақты даму проблемаларын географиялық тұрғыдан түсіну; әлеуметтік-экономикалық, геоэкологиялық үдерістер мен құбылыстарды сипаттау және талдау үшін ғаламдық, аймақтық және жергілікті жағдайларды үйлесімді пайдалану біліктілігін меңгерту;ғаламшар мемлекеттерінің түрлерін оқып-білу, ұлттық шаруашылықтың даму деңгейі әр түрлі елдердің ерекшеліктерін анықтау;дүние жүзінің халықтарын, дүниежүзінің шаруашылық жүйесін, олардың құрамы, құрылымы және ерекшеліктері, халықаралық байланыстар және халықаралық экономикалық ынтымақтастық туралы оқып-білу барысында оқушылардың білімін одан әрі тереңдету;толеранттылыққа, өзге ұлттарды және олардың мәдениетін сыйлауға тәрбиелеу; оқушылардың бейінді-кәсіптік бағдарларын дамыту, болашақ мамандықты саналы түрде таңдауға ықпал жасау; карталармен, сызбанұсқалармен, графиктермен, диаграммалармен, кестелермен, ғаламтормен, білім берудің цифрлық ресурстарымен жұмыс істеу кезінде ойлау қабілетінің одан әрі дамуына жағдай жасау, әр түрлі экономикалық-географиялық әдебиеттен қажетті материалдарды жинақтау және талдау барысында сөйлеу және көптілділік, статистикалық, картографиялық және басқа да мәліметтерді өздігінен өңдеу және түсіндіру дағдыларын меңгерту;жоғары патриоттық сезімді, Қазақстан Республикасының Конституциясын құрметтеуге, белсенді азаматтық, өмірлік ұстанымды тәрбиелеу.

Бағдарламада берілген барлық практикалық іс-әрекеттер тәжірибелік дағдыларды дамытушы және қалыптастырушы болып табылады. Міндетті түрде бағаланатын практикалық жұмыстар нөмірмен белгіленген.  

География пәнін оқыту арнайы жабдықталған және қажетті аспаптармен, құралдармен, географиялық карталармен, атластармен, баспа құралдарымен, аудио және бейне материалдармен, оқытудың техникалық жабдықтарымен қамтамасыз етілген кабинетте жүзеге асырылады.

Географияпәні бойынша сағат саны:

• қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы 10-11-сыныптарда – аптасына
  1 сағаттан, оқу жылында – 34 сағат;
• жаратылыстану-математикалық бағыттағы 10-11-сыныптарда – аптасына 2 сағаттан, оқу жылында – 68 сағат.

Биология

Жалпы биологияны» 10-11-сыныптарда жалпы орта білім деңгейінде  оқып білу 6-9 сыныптарда негізгі орта білім деңгейінде меңгерген материалды тереңдетіп қарастыруға бағытталған.

Оқытудың мақсаты тірі материя, оның биологиялық құрылым деңгейлері, жасушалық теорияның негізгі қағидалары , өсімдік және жануар жасушаларының құрылысы, органикалық және бейорганикалық заттардың рөлі туралы негізге алынатын түсініктерді, организмдердің жеке даму заңдылықтары туралы түсініктерді, органикалық дүниенің дамуы (эволюциясы) негізіндегі генетикалық заңдылықтар туралы білімді, адамның тұқым қуалаушылығына қоршаған орта факторларының жағымсыз әсері туралы негізге алынатын түсініктерді қалыптастыру болып табылады.

Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық- гуманитарлық бағытындағы
10-11 сыныптарында «Жалпы биология» курсын оқу пәні ретінде оқып білудің мақсаты барлық оқушыларды келесі жоғары мектепте оқуы үшін биология саласында биологиялық дайындықтың қажетті деңгейімен қамтамасыз ету: тірі материя, оның биологиялық құрылым деңгейлері туралы негізге алынатын түсініктерді қалыптастыру; оқушылардың өлі және тірі материяның жалпы белгілерін ұғынуы; жасушалық теорияның негізгі қағидалары туралы білім қалытастыру.

Қоғамдық- гуманитарлық бағытындағы 10-11- сыныптарда биологияны оқытудың міндеттері былайша анықталған: органикалық табиғат туралы, оның өзгергіштігі және тұқым қуалаушылығы туралы білім жүйесін қалыптастыру; жасушадағы органикалық және бейорганикалық заттардың рөлі туралы білім қалыптастыру, биологиялық заңдылықтардың білімін қалыптастыруда өзбетінше жұмыс істеуге дағдылануды дамыту;организмдердің жеке жаму заңдылықтары туралы көзқарастарын кеңейту; генетикалық есептерді, молекулалық биологияның есептерін, экологиялық есептерді шығаруда ептілік пен дағдыны дамыту; түр және оның критерийлері түсініктерінің мәнін ашып көрсету,эволюциялық ілім негіздерінің білімдерін қалыптастыру.

Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-11 сыныптарында «Жалпы биология» курсын оқу пәні ретінде оқып білудің мақсаты барлық оқушыларды келесі, жоғары мектепте оқуы үшін биология саласында биологиялық дайындықтың қажетті деңгейімен қамтамасыз ету: тереңдетілген деңгейде тірі материя, оның биологиялық құрылым деңгейлері туралы негізгі түсініктерді қалыптастыру; оқушылардың өлі және тірі материяның жалпы белгілерін ұғынуы; органикалық дүниедегі көбейу тәсілдерінің және жасушалардың бөліну типтерінің білімдерін қалыптастыру; жасушалық теорияның негізгі қағидаларының  білімін қалытастыру; табиғатты қорғау бойынша Қазақстан Республикасы заңдарының білімін қалыптастыру.

Жаратылыстану-математика бағытындағы 10-11- сыныптарда биологияны оқытудың міндеттері былайша анықталады: органикалық табиғат туралы оның өзгергіштігі  және тұқым қуалаушылығы туралы білім жүйесін қалыптастыру; биологиялық заңдылықтардың білімін қалыптастыруда өзбетінше жұмыс істеуге дағдылануды дамыту; органикалық дүниенің дамуы негізінде жатқан генетикалық көзқарастарды кеңейту; қоршаған ортаны қорғау жұмыстарында және генетикалық есептерді, молекулалық биологияның есептерін, экологиялық есептерді шығаруда ептілік пен дағдыны дамыту; пәннің және экологиялық факторлардың рөлін ашып көрсету; экожүйе, биоценоз, биосфера түсініктерінің мәнін ашып көрсету; адам әрекетінің әсерін және осы әсердің нәтижесін ашып көрсету; табиғатты қорғау бойынша қазақ халқының салт-дәстүрлерін ашып көрсету; эволюциялық ілім негіздерінің білімін қалыптастыру; тұқымқуалаушылықтың негізгі заңдылықтарын ашып көрсету; өзгергіштіктің негізгі заңдылықтарын ашып көрсету; селекцияның және биотехнологияның негіздерін сипаттау; биосферадағы тұрақты тепе-теңдікті сақтауға қажетті адамның антропогендік әрекетінің нәтижесін бағалау үшін биологиялық білімді қолдана  білуді қалыптастыру, өздігінен білім алу уәжін қамтамасыз ету;

Биологияны 10-11- сыныптарда оқытудың ерекшелігі жалпы биология бөлімін оқыту болып табылады

Қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы сыныптар үшін оқу материалының мазмұны  болашақ ұрпақтың биологиялық сауаттылығын жетілдіруге бағытталған.

Жаратылыстану-математикалық бағытындағы сыныптар үшін оқу материалының мазмұны оқушылардың биологиялық мәдениетін дамытуға, алдыңғы сыныптарда меңгерген білімдерін тереңдетуге бағытталған.

Жалпы биологияны жаратылыстану-математикалық бағытының шегінде оқыту бүгінгі күнде биологиялық ғылым дамуының негізгі бағыттарын бейнелейтін жуйелі оқытуды ұйымдастыруды ойластырады. Сонымен қатар биология сабақтарында өзекті экологиялық  пролблемаларды шешу де қарастырылуы тиіс.

Биология пәнінің мазмұны оқытудың бағытына  байланыссыз оқушылардың дүниетанымдық принципін дамытуды және олардың өзбеттерінше кәсіби бағытын таңдай білуін дамытуды көздейді.

Биологияны оқыту арнайы жабдықталған сынып бөлмесінде және жалпы қолданылатын оқу-көрнекілік құралдар мен жабдықтар, көрнекілік және зертханалық аспаптар мен құрылғылар, интернет ресурстар,  техникалық оқыту  құралдармен дұрыс жабдықталған жағдайда  жүзеге асырылады.

Биология пәні бойынша сағат саны:

қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-11- сыныптарында, аптасына –
1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;

жаратылыстану-математикалық бағытындағы 10-11-сыныптарында аптасына – 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.

Физика

Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы 10-11-сыныптарға арналған «Физика» оқу пәнін оқытудың басты мақсаты – білім, білік және әдістерді меңгеру негізінде әлемнің жаратылыстанымдық бейнесін біртұтас қабылдай алуды қалыптастыру.

Бұл мақсатқа жету келесі міндеттерді жүзеге асыру арқылы қамтамасыз етіледі:

• қазіргі «Жаратылыстану» білім саласындағы«Физика» оқу пәнінің маңызын түсіндіру және физика ғылымының әдістерін меңгерту негізінде ғылыми дүниетаным білімдерін меңгерту;
• оқушылардың ғылыми түсініктер жүйесі негізінде сын тұрғысынан ойлауын дамыту;
• оқуға жауапкершілікпен қарауға, қоршаған ортаны қорғау және табиғи қорларын ұтымды пайдаланауға дағдыландыруға; қоғам және адам өмірінің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін дағдыларды қалыптастыруға;
• базалық білім негізінде экономикалық және саяси, әлеуметтік, мәдени қызметтерге ат салысу дағдысына тәрбиелеу.

Қазіргі қоғамға бейімделу үшін базалық деңгей негізіндегі физикалық ұғымдар мен мен заңдарды меңгеру әрбір адамның тәжірибесіне қажетті.

Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы 10-11-сыныптарға арналған «Физика» пәнінің мазмұнын таңдаған кезде, оқыту нәтижесі қазіргі заманғы әлемнің физикалық бейнесі туралы түсінігін қалыптастыруға ықпал етіп қоймай, сонымен қатар оқушының физика ғылымның даму жолдары мен кезеңдері жайлы, философиялық идеялар және ғылыми ақиқатқа деген философиялық көзқарасты қабылдауы ескеріледі.

Жалпы білім берудің құрамды бөлігі ретіндегі физиканың гуманитарлық мәні, ол оқушыны қоршаған дүние туралы объективті білім алуға мүмкіндік беретін ғылыми таным әдістерімен қаруландырады.

Пәннің мазмұнын анықтауға ықпал ететің факторлар  болып оқытудың мақсаты, оқушылардың танымдық қызығушылығы мен қабілеті табылады.

«Физика» пәнінің қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы бiлiм беру мазмұнда тарихи материалдар мен айғақтарға айтарлықтай назар аударылады.

Жаратылыстану-математикалық бағыттағы 10-11-сынып физика курсының мақсаты оқушылардың әлемді диалектика-материалистiк тұрғыдан тану көзқарасын қалыптастыру.

Осы мақсатқа жету үшін мынандайміндеттердішешу қамтамасыз етедi:

• қазіргі әлемнің бiртұтас физикалық бейнесін ұсыну; физикалық құбылыстарды әр жағынан және әр түрлі жағдайда қарастыру дағдысы;
• физикалық жүйені анықтау және олардың арасындағы байланыс орнату;

• физикалық құбылыс немесе пән туралы білімін салыстыру және ақиқатын ашу дағдысын қалыптастыру;

• физикалық құбылысты танудың теориялық және эксперименттік әдісін қолдану; физиканың заңдарын практикада қолдану ;
•  әр түрлі қиындық деңгейіндегі сапалық есептер мен қатар, мазмұнды физиканың есептерін шығару дағдысын дамыту;

• физиканың жетiстiгін адами өркениеттiң даму игiлiгіне пайдалану және табиғаттың заңдарын тану мүмкiндiгiне сену; қазіргі жаратылыстану ғылымының мазмұнының мәселелерiн талқылау кезінде оппоненттiң пiкiрiне орынды қатынас және тапсырмаларды бірлесе орындау үдерісінде ынтымақтастықтың тiлегi;
• қоршаған ортаны қорғауға жауапкершілік сезімі, жаратылыстану ғылымының жетiстiктерін пайдалануды бағалауға дайындық; ақпараттық мәдениетке тәрбиелеу.

Жаратылыстану-математикалық бағыттағы бiлiм беру мазмұнында адамзат қызметінің әр түрлі саласында қолдана алуы үшін теориялық және практикалық білімдерді органикалық үйлестіру, физикалық тәжiрибелерді орындағанда оқушылардың дағдыларын дамыту және қазiргi заманғы техникада қолданылатын физиканың ең маңызды жетiстiктерін таныстыру ескерілуі қажет.

Сонымен бiрге, пән оқушылардың ғылыми-зерттеу жұмысын жасау қабiлеттiлiктерiн дамытуға, бақылау жүргізу және эксперименттік тапсырмаларды орындау, жобалау жұмысын жасау дағдыларын қалыптастыруға бағытталады.

Физиканы оқығанда пәнішілік және пәнаралық байланыстарды, оқу процесінің логикасын, оқушылардың жас ерекшелігін ескере отырып бөлімдерді және тақырыптарды оқытудың сабақтастығы сақталуы қажет.

Оқытудың қолданбалы және практикалық сипатын нығайту үшін оқу уақытын төмендегідей тиімді бөлу ұсынылады.

Практикаға бағытталған жұмыстардың түрі және көлемі.

Пән бойынша оқу жүктемесі:

қоғамдық-гуманитарлық бағыт:

10-сынып  - аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағат.

11-сынып  -  аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағат.

жаратылыстану-математикалық бағыт:

10-сынып  - аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағат.

11-сынып  -  аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағат.

Химия

10-11-сыныптардағы химия пәнінің  мазмұны химия ғылымы мен технологиясының заманауи үрдістерін ескере отырып құрылған, сонымен қатар оның барлық компоненттерінің дамытушылық және тәрбиелік әлеуетін күшейту үшін  тұлғалық-әрекеттік бағыттылығымен сипатталады.

Химия курсын оқып-үйрену жалпы, бейорганикалық және органикалық химия мен қоршаған ортаға ғылыми көзқарасты, білім алушылардың функционалдық сауаттылықтарын дамытуға, оқушылардың химия ғылымы мен тәжірибесінің қазіргі қоғамдық өмірдегі орнын сезіне білуіне бағытталған.

Өңірлік компоненттер есепке алынған химия технологиясы туралы оқу материалдарын енгізу оқытудың практикаға бейімділігін қамтамасыз етеді, оқушыларды химия саласындағы мамандықтарға бағыттайды.  Экология  мәселелері, химиялық қалдықтармен қоршаған ортаны ластаудан сақтау, адам денсаулығы мен қауіпсіздігі сақтау, тиімділігі жоғары және экологиялық қауіпсіз өндіріс пен қайта өңдеу технологияларын меңгеру   оқу материалының компоненттері болып табылады.

Химияны оқыту екі бағытта жүзеге асырылады. Олар: жаратылыстану-математикалық және қоғамдық-гуманитарлық бағыттар.  

Жаратылыстану-математикалық бағыттағы оқыту мақсаты-химия бойынша оқушылардың  ғылыми-теориялық  білімін тереңдету, білігі мен дағдысын одан әрі дамыту, алған білімін  болашақ өз кәсіби  білім алуға және практикалық қызметіне қолдануға  дайындау, химия өнеркәсібі мен технологиясы  негіздерімен таныстыру және экологиялық мәдениетін дамыту.  

Оқыту міндеттері:

1) химия ғылымы және технологиясы саласындағы оқушылардың іргелі және қолданбалы білімі ,практикалық білігін  дамыту;

2) күнделікті өмірде, химиялық лаборатория мен өндірісте, табиғатта болатын химиялық құбылыстарды бақылау және оларды ғылыми тұрғыда түсіндіруді игеру;

3) қауіпсіздік техникасын сақтай отырып, заттар мен зертханалық құралдарды қолданып, химиялық тәжірибелерді жасау мен түсіндіру дағдысын жетілдіру;

4) эксперименттік жұмысты жүргізу барысында және өз бетінше алған білімді күнделікті өмірде қолдану мақсатында танымдық және зияткерлік қабілетін дамыту;

5) химияға жаратылыстану мен жалпы адамзат мәдениетінің негізгі құрамдас бөлігі ретінде көзқарасын дамыту;

6) адамзат алдында тұрған проблемаларды шешуде химияның қоғамдық мәні мен гуманистік бағыттылығын дамыту;

7) оқушының химиядан алған білімі мен біліктілігін заттар мен материалдарды тұрмыста, ауыл шаруашылығында және өндірісте қауіпсіз пайдалануға, адам денсаулығы мен қоршаған ортаға кері әсерін тигізетін құбылыстардың алдын алуға қолдану.

10-11-сыныптардағы алғашқы сабақ «Техника қауіпсіздігі бойынша алғашқы нұсқаулықтар» тақырыбында өткізіледі.

«Химия» пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

10-сыныпта оқу жылына 68 сағат, аптасына 2 сағаттан;

11-сыныпта оқу жылына 68 сағат, аптасына 2 сағаттан.

Таңдау курстарын өткізу үшін мұғалім өз тарапынан белгіленген тәртіп бойынша бекітілетін оқу жоспарын, бағдарламасын әзірлейді.

Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы 10-11-сыныптарға арналған «Химия» оқу пәнін оқытудың мақсаты әлемнің кешенді жаратылыстану-ғылыми сипаты туралы жалпы түсініктер қалыптастыру, шығармашылық және интеллектуалдық қабілетті, әмбебап коммуникациялық біліктілік пен функционалды сауаттылықты дамыту, денсаулық сақтау мен туған өлкенің табиғатын қорғауға деген экологиялық-гуманистік көзқарасты тәрбиелеу болып табылады.

Оқыту міндеттері:

1. химияға жаратылыстану мен жалпы адамзат мәдениетінің негізгі құрамдас бөлігі ретінде көзқарасын дамыту;
2. қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы пәндермен интеграциялау арқылы оқушының химиялық білімі мен зерттеу мәдениетін қалыптастыру;

3) күнделікті өмірде, химиялық лаборатория мен өндірісте, табиғатта болатын химиялық құбылыстарды бақылау және оларды түсіндіруді игеру;

4) қауіпсіздік техникасын сақтай отырып, заттар мен лабораториялық құралдарды қолданып, қарапайым химиялық тәжірибелерді жасау мен түсіндіру дағдысын жетілдіру;

5) адамзат алдында тұрған проблемаларды шешуде химияның қоғамдық мәні мен гуманистік бағыттылығын дамыту;

6) оқушының химиядан алған білімі мен біліктілігін заттар мен материалдарды тұрмыста, ауыл шаруашылығында және өндірісте қауіпсіз пайдалануға, адам денсаулығы мен қоршаған ортаға кері әсерін тигізетін құбылыстардың алдын алуға қолдану.

Химияны жүйелік-іс-әрекеттік тұрғыдан дамыта оқыту кезінде пәндермен байланысы ескерілді.

Теориялық  және практикалық мәселелерді қарастыруда оқушылардың өзіндік іс-әрекеттеріне, алған білімдері мен дағдыларын қолдана алуларына басымдық беріледі. Химиялық эксперимент оқушылардың функционалдық сауаттылықтарын дамыту және қолданбалық сипаттағы жаңа білімді алуы үшін, танымдыұ есептерді шешуге, жоспарлау және жобалау дағдыларын меңгеруге, химияны оқуға деген қызушылықтарын арттыруға пайдаланылады.  

Химияны оқыту үдерісі арнайы жабдықталған кабинетте  –   химиялық  реактивтер, зертханалық және демонстрациялық құралдар, баспа құралдары, мультимедиалық құралдар мен электрондық оқулықтар, диа-, кино-  және бейнефильмдер, басқа да оқыту құралдарымен жабдықталған кабинетте жүзеге асырылады.  Сыныптан тыс жұмыстар төмендегідей түрде болуы мүмкін:

• зерттеу жобаларын ұсыну және қорғау;
• олимпиада, байқау, тақырыптық кештер өткізу;
• элективті курстар, таңдау бойынша курстар;
• химия ғылымы мен өндірісі орындарына танымдық саяхаттарды ұйымдастыру;
• алыс қашықтықтан оқыту, он-лайн сабақтар, олимпиадалар , тестілеуге қатысу.

Қоғамдық-гуманитарлық бағытта «Химия» пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

10-сыныпта оқу жылына 34 сағат, аптасына 1 сағаттан;

11-сыныпта оқу жылына 34 сағат, аптасына 1 сағаттан.

3.4 «Адам және қоғам» білім саласы

Қазақстан тарихы

Пәнді оқытудың мақсаты – оқушылардың өз елінің тарихын оқып білу арқылы белсенді азаматтық позициясын қалыптастыру.

Пәнді оқытудың міндеттері:

1. әлемдік тарихи үдерістің құрамдас бөлігі ретінде Қазақстанда адамзат қоғамының даму тарихы туралы білімін қалыптастыру;
2. оқушылардың тарихи білімдерді қорытындылап, себеп-салдарлық байланыс орнатып, тарихи оқиғалар, құбылыстарды дербес талдай білу, қоғамдық құбылыстарға өзіндік көзқарастарын білдіру, күнделікті өмірде білімін қолдана білу дағдыларын дамыту;
3. тарихи деректермен жұмыс жасай білу және тарихи білімдерін шығармашылықпен қолдану дағдыларын қалыптастыру, тарихи оқиғалар мен құбылыстарды салыстырмалы талдау арқылы ой елегінен өткізуге дағдыландыру;
4. жас жеткіншектердің Отаны мен халық алдында жауапкершілікті сезінетін азаматтық позициясын қалыптастыру;
5.  еліне қызмет етуге дайын отансүйгіш, қазақ халқының тарихы мен мәдениетін және Қазақстанда өмір сүріп жатқан халықтардың тарихы мен мәдениетін құрметтейтін белсенді азамат тәрбиелеу;
6.  қазақстандық діл (менталитет) негізінде тұлғаның әлеуметтенуіне ықпал ету.

Тәуелсіз Қазақстан Республикасының тарихының негізгі кезеңдері  оқытылады.

Осы бағытта тарихи білім беруде Қазақстан тарихы бойынша «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде анықталған ғылыми деректерді оқу үдерісіне енгізуге ерекше назар аударылады.

Оқу материалы, көлемі және мазмұны қысқартылған нұсқада беріледі. Саяси, әлеуметтік және экономикалық құбылыстар мен процестерді оқыту арқылы оқушылардың білімін тереңдету, тарихи құбылыстарды талдау, түсіндіру және бағалау дағдыларын тереңдету көзделеді.

«Қазақстан тарихы» пәнін оқытуда оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуға бағытталған жаңа педагогикалық әдістер мен технологиялар қолданылады. Тереңдетіп, бейінді оқыту арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттері дамытылады, дереккөздермен жұмыс жасау дағдылары, талдау және синтездеу меңгертіледі.

Оқу жүктемесінің көлемі:

қоғамдық-гуманитарлық бағыт:

1. 10 сыныпта аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат;
2. 11 сыныпта аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат

жаратылыстану-математикалық бағыт:

3. 10 сыныпта аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат;
4. 11 сыныпта аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат.

Дүниежүзі тарихы

Пәндіоқытудың мақсаты – ХХғ. басы мен ХХІ ғасырдағы дүниежүзі елдері мен халықтарының саяси, әлеуметтік-экономикалық және рухани дамуының негізгі бағыттарын талдап-түсіндіру.

Оқытудың міндеттері:

1. дүниежүзінің әртүрлі аймақтарында индустриалдық және постиндустриалдық қоғамдардың қалыптасуындағы ортақ белгілер мен ерекшеліктерді ашатын жүйелі білім беру;
2. оқушыларға дүниежүзінің ХХ – ХХІ ғасырлардағы дамуының альтернативтік мүмкіншіліктерін көрсету;
3. көпұлтты империялардың қалыптасу, даму және күйреу тарихын, жаңа тәуелсіз мемлекеттердің құрылуын түсіндіру;
4. қазіргі замандағы халықаралық қатынастардың дамуының сипаты мен ерекшеліктерін ашу;
5. дүниежүзі халықтары тарихының өзара байланыстылығы мен өзара әрекеттестілігін қарастыра отырып, оқушыларды толеранттылық пен халықтардың өзара түсіністігі рухында тәрбиелеу;
6. отар және тәуелді елдердегі азаттық қозғалысының сипатын, кезеңдерін және жаңа формаларын көрсету;
7. оқушылардың гуманитарлық мәдениетін дамыту, олардың ұлттық және әлемдік мәдени мұра құндылықтарын түсінуіне көмектесу.

Қазіргі білім процесінде тарихи фактілер мен құбылыстарды түсіндіру, бағалау кезінде тарихи білімді қолдану мен қазіргі қоғам дамуындағы түрлі мәселелерді (әлеуметтік, экономикалық, экологиялық) талдау дағдыларын дамытуға ерекше көңіл бөлінеді. Бұл адамзаттың жаһандық мәселелерін саналы түсінуіне білім негізін қалыптастырады.

Оқытудың түрлі әдістері мен технологияларын таңдау кезінде оқушылардың танымдық деңгейлерін ескеру керек. Мысалы, оқытудың құрылымдық-логикалық технологиясы қойылған дидактикалық міндеттерді кезеңдер бойынша ұйымдастыру процесі мен оларды шешу тәсілдерін таңдауды, алынған нәтижелерді диагностикалау және бағалауды қарастырады. Мұндай міндеттердің құрылымдық логикасы әртүрлі болуы мүмкін: қарапайымнан күрделіге, теориядан практикаға немесе керісінше. Жоба технологиясы – жеке тұлғаға бағытталған білім жүйесі. Бұл технология оқушылардың өз бетінше жұмыс істеу, бастамашылдық, шығармашылық қабілеттілігі сынды сапаларын ашуға мүмкіндік береді және оқу жобаларын ретті орындауға бағытталған. Интерактивті технология – бұл іс-әрекет арқылы және өзара әрекет арқылы оқыту, оқушылардың өз бетінше шешім қабылдау, жеке жауапкершілік сезімін, топпен және ұжыммен жұмыс істеу қабілеттерін қалыптастырады.

Оқу курсының вариативті бөлігі мынадай таңдау курстары бойынша жүзеге асырылады: «Еуропалық қайта өрлеу», «Капитал билеген әлемде», «Өнеркәсіптің даму тарихынан», «Халықаралық сауда жолдары», «Қазіргі алып құрылыстар» т.б.

Оқу жүктемесінің көлемі:

қоғамдық-гуманитарлық бағыт:

10 сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылына 68 сағат;

11 сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылына 68 сағат.

 жаратылыс-математикалық бағыт:

10 сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

11 сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат.

Адам. Қоғам. Құқық

Пәнді оқытудың мақсаты – дүниетаным құрылымы, негізгі элементтері және тарихи түрлері, философияның адам мен қоғам өміріндегі ролі, адамның әлемге деген танымдық қатынасы, қоғамдық қарым-қатынас жүйесі мен құқықтық реттеудегі адамның орны туралы жүйелі білім қалыптастыру. Азаматтық ұстаным, өз Отанына деген сүйіспеншілігі мен құрметпен қарауын тәрбиелеу.

Пәнді оқытудың міндеттері:

1.  оқушылардың қоғамдық даму заңдылығы мен ұғымын қалыптастыру;
2.  ақыл-ой мәдениеті ретінде философия түсінігін, философиялық сұрақтар мен жауаптардың ерекшеліктерін түсіндіру;
3.  әлемді сезімдік және рационалдық тану арасындағы байланыстарды, діни және ғылыми таным мен философия, антропология арасындағы байланыстарды анықтау;
4.  адам құндылығы, құқығы мен бостандығы туралы білім беру, оларға баға бере білуге үйрету;
5.  жоғарғы моралдық сапаларды, белсенді азаматтық ұстанымдар мен патриоттық сезімді, адам мен табиғатқа деген философиялық көзқарасты қалыптастыру;
6.  этникалық және тұлғааралық қатынастарда төзімділікті сақтауға тәрбиелеу;
7. қоғамдық дамудың заңдарын білу негізінде құқықтық және саяси мәдениетке тәрбиелеу;
8. заң ілімдері, экономикалық теория, саясаттану, әлеуметтану негіздері, жеке және көпшілік құқықтың заңнамалық нормалары туралы білім беру;
9. ғылыми және құқықтық терминологияны қолдана білуге үйрету;
10. оқушылардың сыни тұрғыда ойлай білуін дамыту;
11.  зерттеу әдістерінің көмегімен барлық мәселелерді шеше білу қабілетін қалыптастыру.

Оқу жүктемесінің көлемі:

қоғамдық-гуманитарлық бағыт:

10 сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

11 сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат

жаратылыстану-математикалық бағыт:

10 сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

11 сыныпта аптасына – 1 сағат, оқу жылында 34 сағат.

Өзін-өзі тану

Адамның жеке тұлғалық әлеуетін мақсатты түрде және кеңінен ашуға бағытталған рухани-адамгершілік білім беру ұлттық білім беру жүйесін дамытудың басты бағыты болып отыр. Жеке тұлғаның психологиялық, рухани, тәндік, әлеуметтік және шығармашылық дамуының үйлесімділігіне қол жеткізуге мүмкіндік беретін рухани-адамгершілік тәрбие білім беру жүйесінде өзін-өзі тану пәні арқылы жүзеге асады.

Өзін-өзі танудың пәндік саласы әр оқушының ішкі жан-дүниесін байытуы және өзіндік қайталанбас жеке даралығын пайымдауы арқылы табиғи қабілеттіліктері мен жасампаздық әлеуетін ашуға бағытталған мақсатты білім беру үдерісін ұйымдастыруды көздейді. Өзін-өзі тану пәнінің оқу-әдістемелік құралдары оқушылардың қоғамға және өз-өзіне қызмет етуіне бағытталып, олардың жасампаздық белсенділігін танытуға мүмкіндік беретін өмірлік маңызы бар, кең ауқымды біліктілік дағдыларды қалыптастыруға көмектеседі.

Өзін-өзі тану бойынша білім берудің негізгі мақсат-мүдделері:

1. адамның өзіндік бейімділіктерін ашу және оның темпераментін, мінез-құлқын, қабілеттерін ескере отырып, оны жеке тұлға ретінде, іс-әрекет субъектісі әрі жеке дара субъект ретінде дамыту;
2. оқушылардың өзіне, қоршаған ортаға және бүкіл адамзатқа деген қарым-қатынасын айқындайтын адамгершілік мінез-құлықтарының, әлеуметтік маңызы бар бағдарларының негізін қалыптастыру;
3. қоғамға қызмет етуге бағытталған мәселелерді шешуде жеке тұлға құндылықтарын, алған білімдерін іс жүзінде шығармашылықпен қолдану дағдыларын қалыптастыру.

«Өзін-өзі тану» рухани-адамгершілік білім берудің жалпы мақсаттары:

1. өзінің өмірлік айқындамасын анықтау;
2. түрлі мәселелерді адамгершілік қағидаларға сәйкес сындарлы түрде шешу;
3. өзіне, адамдарға және қоршаған әлемге ізгілікті қарым-қатынас жасау;
4. адамдарға көмек көрсету, туыстарына және жақындарына мейірімді, қамқор болу;
5. өзімен-өзі үндестікте өмір сүру, ойы, сөзі және іс-әрекеттерінде шынайы болу;
6. жасампаздық пен белсенділік, азаматтылық және елжандылық таныту;
7. өз ойын, сөзі мен ісін адамгершілік тұрғысынан таңдауға дайын болу және оған жауапты болу;
8. қоғамға қызмет ету дағдыларын іс жүзінде дамыту.

Өзін-өзі тану пәнінің құрамы мен құрылымы аталған міндеттерді орындауға бағытталып, 10-11-сыныптарға білім берудің базалық мазмұнын анықтайды.

Өзін-өзі тануды жеке міндетті пән ретінде оқыту оқу жоспарының инвариантты бөлімінде 10-11-сыныптарда аптасына 1 сағаттан, әрбір сыныпта бір жылға барлығы 34 сағаттық оқу жүктемесі көлемінде жүзеге асырылады.

3.5 «Технология» білім саласы

Технология

Бағдарламаның мазмұны оқушының жеке тұлғасы, отбасы және қоғамның қажеттіліктерін, қазіргі заманғы педагогикалық ғылымының жетістіктерін ескере отырып белгіленген.

Оқу курсының мақсаты – техника мен технология саласында оқушылардың заманауи өндірісінде алған білімі жүйесінің нәтижелілігіне бағытталған функционалдық сауаттылығын қамтамасыздандыру, сонымен қатар, технологиялық ойлау қабілетін, болмысқа деген шығармашылық көзқарасын дамыту.

Мақсатқа сәйкес келесі оқыту міндеттері анықталған:

- техника, технология және заманауи өндіріс негіздерінен жүйеленген білімді қалыптастыру;

- құрылымдық материалдарды өңдеу технологиясы, жобалау іс-әрекеттерін іске асыру бойынша жалпы еңбектік, жалпы өндірістік және арнайы икемділіктер мен дағдыларын қалыптастыру;

- технологиялық ойлау қабілетін және еңбекке деген шығармашылық көзқарасын дамыту;

- оқып жүрген технологиялармен байланысты мамандықтар әлемі, еңбек нарығындағы олардың талап етілуі туралы түсініктерін қалыптастыру, өзінің өмірлік және кәсіби жоспарларын саналы түрде анықтауына ықпал ету;

- еңбек ету және кәсіби іс-әрекеті үрдісінде эстетикалық, адамгершілік, экономикалық, экологиялық, дене және құқықтық тәрбие беру;

- оқушылардың Қазақстан халықтарының ұлттық мәдениетіне, салт-дәстүрлеріне деген құрмет  көзқарасын қалыптастыру.

«Технология» пәнін оқыту барысында барлық төрт компоненттер кіреді азаматтардың әлеуметтік тәжірбиесі: біліп тану саласының тәжірбиесі (түрлі облыс ақиқат туралы білімі), танымал әдістер саласының тәжірбие барысында орындау, шығармашылық саласының тәжірбиесі және тәжірбие эмоциональды-құндылықтар қатынас объектілеріне және адам саласының құралдарымен. Бұл барлық компонентер оқу курсының мазмұнында бар.

Соған байланысты 10-11 сынып ұлдарға келесі бөлімдер бойынша тақырыптар беріледі:

«Қазіргі заман өндірісі және техникалық кәсіби білім» жаңа бөлім, оқу барысында тұлғалық қасиеттер және мамандық таңдау, қазіргі заман талабы, кәсіптік саласы, жоғарғы оқу орындары және жоғарғы білімді алып меңгеру жолдарын оқыту кіреді.

Ұйымдастыру пішіндері технологиялық дайындау оқушының дамыту деңгейі анықталу және әдістерді қолдану, олардың оқуына еңбекке, қызмет көрсету саласына дайындығы.

Сабақ өткізу барысында қазіргі заман оқыту технологияларын қолданады, пішіндер, ұйымдастыру әдістері және оқу үрдістерін қадағалау және оқушылардың ғылыми-зерттеу жұмыстары, «Технология» пәнін оқыту барысында ерекше сапалыларын іске асыру дидактикалық талаптар.

Басым әдістер жаттығу, практикалық-оқу жұмыстары, жобалау әдістері болып келеді. Жыл қортындысы бойынша ұсынылған, жасалуы және жобаларын қорғау. Жобалардың көбі – дербес. Сонымен қатар жоба топ оқушыларымен орындалуына рұқсат беріледі.

10-11 сынып оқушыларымен кәсібибағытты апта өткізу барысында мақсатқа лайықтылық, қалыптастыруға дайындық кәсіби шешім қабылдау, тренинг сабақтар өткізу, сонымен қатар санасезімімен қажеттілік «өңдеу» негізгі және қосымша (ықтималды) варианттарды таңдау пішін жұмысқа тұру немесе білім беру саласының траекториясы, әмбебап қаблеттерінің дамуы, керекті кәсіптік мобилділік үшін және бәсекеші қаблеттілік.

Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру ҚР «Мәдени мұра» барлық бөлімдері арқылы іске асырылады, бірақ негізгі тірек «Сәндік қолданбалы өнерінің элементтерімен көркем материалдарды өңдеу технологиясы» бөліміне жасалынады.

Көркем мәдениеттің бастапқы қағидаларға, «Технология» пәнінің мазмұны мүмкіндіктері алдынала қарастырылған жалпы адамдық және ұлттық мәдени құндылықтарын қалыптастыру үшін, өзқұндылығы ретінде еңбек арасында қарастырылады, өмір саласының негізі ретінде.

Соған байланысты 10-11 сыныптарындағы қыз балаларға келесі бөлімдер бойынша тақырыптар беріледі:

Қаладағы, ауылдағы және шағынжинақты мектептерінде сыныптардың толықтандыруына қарамастан ұл мен қыз топтарына бөлінуі іске асырылады.

«Технология» пәні 10-11 сыныптарында екі бағытта жүргізіледі, сағаттың саныжылына 34 сағатты құрайды, аптасына 1 сағат.

Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар арқылы оқыту нәтижелері айқындалып, оқушыларды негізгі мектеп курсы бойынша жағымды (ойдағыдай, дұрыс) аттестациялануының міндетті шарты болып табылады.

Оқушылардың дайындық деңгейі үш аспектілері ескеріле отырып: пәндік, тұлғалық, жүйелі іс-әрекет нәтижелеріне қарай бағаланады.

3.6  «Дене шынықтыру» білім саласы

Дене шынықтыру

Оқу пәні ретінде дене шынықтыру жалпы білім беретін мектепте маңызды роль атқарады, жалпыадамзат мәдениеті саласында белсенді шығармашылық түрде өзін-өзі жүзеге асыруға дайын тұлға қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Оқыту мақсаты:

- қимыл-қозғалыс негіздерін игеру арқылы оқушылардың дене мәдениетін қалыптастыру;

- физикалық және психикалық қасиеттерінің толық дамуын;

- салауатты өмір салтын ұйымдастыруда дене тәрбиесі құралдарын шығармашылық жолмен қолдану.

Оқыту міндеттері:

- денсаулықты нығайту, ағзаның қызметтік мүмкіндіктерін арттыру және негізгі физикалық (дене) қасиеттерін дамыту;

- базалық спорт түрлерінің техника-тактикалық іс-қимыл әдістерін жетілдіру;

- өз денсаулықтарына ықтиярлықпен қарау, денсаулықты сақтау мен нығайту қажеттілігін қалыптастырып тәрбиелеу;

- дене шынықтыру және спорт туралы, олардың тарихы, қазіргі дамуы және салауатты өмір салтын қалыптастырудағы рөлі туралы білімдерді игеру;

- тұлғаны оң қасиеттерге тәрбиелеу, оқу және жарыс әрекеттерінде ұжымдық әрекеттестік пен ынтымақтастықтың межелерін сақтау.

Оқу бағдарламасы екі бөлімнен тұрады: «Дене шынықтыру туралы білім» (ақпараттық компонент), «Денені жетілдіру және шеберлік» (әрекеттік компонент).

Бағдарламалық талаптарды ескеріп, әрбір оқушының жеке мүмкіндіктері мен жыныстық даму ерекшеліктерін бағамдай отырып, мұғалім өздігінен жеке талаптар қойып (қорытынды тапсырмалар), талаптардың өзіндік шкаласын құруына және сол бойынша оқушылардың жылдық үлгерімдерін бағалауына болады. Осындай өзіндік жол дене шынықтыру мұғаліміне оқыту-үйретудің барлық кезеңдерінде оқушылардың даму деңгейлерінің жеке жас ерекшеліктерін ескере отырып, сабақ үлгерімдерін шынайы бағалауға мүмкіндік береді.

Бағдарламаның ұйымдастыру-әдістемелік талаптары:        

– мұғалім өз тәжірибесіне сүйеніп, балалармен нақты жағдайдағы жұмыс дағдысына байланысты ұсынылып отырылған бағдарламаның қай бөлімін болмасын өзінің материалдарымен толықтыруға (немесе түзетулер енгізуге) құқылы. Оқушыларға қойылатын негізгі талап қалай болса да тәжірибеде жүзеге асуы тиіс;

– қай сыныпта болмасын балалардың даярлығы мен сабақтың нақты жағдайына қарай мұғалім өз жұмысын ұйымдастырады;

– оқушылардың тактикалық ойлануын дамытуға, дене қасиеттерін тәрбиелеуге қозғалыс ойындарының әсерін есептей отырып, ең оңтайлы қозғалыс ойындарының мазмұны болуы қажет;

– оқушылардың қозғалыс ойындарын игеруін тексеру мақсатында бақылау - сынақ алу сабақтары өткізілуі тиіс;

– дене тәрбиесі сабақтарының тиімділігі екі параметр бойынша бағаланады: а) жекелеген бақылау нормативтерінің нәтижелері; ә) мұғалімнің таңдауы бойынша (Президент сынамалары нормативтерін орындау нәтижелері).

«Шаңғы дайындығы» және «Жүзу» тараулары бойынша сабақтарды толық мәнінде жүргізуге мүмкіндігі жоқ республиканың аймақтарында оларды алмастыру ұсынылады. Мектеп ұжымының педагогикалық кеңесінің шешімі бойынша бұл сабақтар тиісінше дала жарысымен (кросс дайындығымен) және гимнастикамен (ырғақты, атлетикалық, кәсіби-қолданбалы) алмастырылуы мүмкін.

Оқушылардың денсаулығын нығайту мақсатында оқу жылында «Денсаулық күнін» 3-4 рет өткізу ұсынылады.

Типтік оқу жоспарына сәйкес пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

10-сыныпта – аптасына 3 сағаттан, оқу жылында 102 сағатты;

11-сыныпта – аптасына 3 сағаттан, оқу жылында 102 сағатты құрайды.

Алғашқы әскери дайындық

Алғашқы әскери дайындық меншік түрі мен ведомствалық бағыныштылығына қарамастан, барлық типтегі жалпы білім беретін мектептерде, орта арнаулы оқу орындарында (колледждерде), кәсіптік-техникалық мектептерде әскерге шақырылуға дейінгі және әскерге шақырылу жасындағы білім алушы жастардың міндетті оқытылатын пәні болып табылады.

Алғашқы әскери даярлау теориялық және практикалық сабақтарда іске асырылады. Теориялық сабақтар оқытудың дидактикалық материалдарын, техникалық құралдар мен инновациялық әдістерді қолдана отырып әңгімелеу және сұхбаттасу түрінде өткізіледі. Практикалық сабақтар қарулану және әскери-техникалық мүлікті, құралдарды және өзге де жабдықтарды қолдана отырып оқу материалын игеруге бағытталған.

Оқу пәнінің мақсаттары – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде қызмет ету туралы түсінігін және әскери іс негіздері бойынша оқушылардың білімдерін қалыптастыру; оқушылардың өмірлік қабілеттері мен дағдыларының дамуын қалыптастыруға ықпал ету.

 Оқу пәнінің негізгі міндеттері:

• оқушыларды Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде қызмет ету үшін алғашқы әскери дайындықтың теориялық тиянақты білімдері негізінде, практикалық дағдыларды меңгере алатындай жағдайда даярлау;

• оқушыларды Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің қызметі туралы біртұтас түсінігінің өзара үйлесімді жүйесін қалыптастыру.

Оқу пәнінің мазмұны мен құрылымы кіріспе сабақ, әскери істің негіздері бойынша тараулар, азаматтық қорғаныс және медициналық білім негіздерінен тұрады.

Оқушылардың практикалық дағдылары мен біліктіліктерін шыңдау және жетілдіру, сонымен қатар әскери істі оқу-үйренуге деген қызығушылықтарын арттыру мақсатында оқу жылының соңында спорттық-қорғаныс сауықтыру лагерлерінде, әскери бөлім (ӘБ) базаларында (ӘБ басшылығымен келісе отырып) 10-сынып ұлдарымен 30 сағат көлеміндегі бескүндік далалық оқу жиыны өткізіледі. Далалық оқу жиындары алғашқы әскери дайындық курсын өту бағдарламасының міндетті кезеңі болып табылады. Ол жергілікті атқару органдарымен ұйымдастырылады.

11-сынып оқушыларының АӘД пәні бойынша нормативтер мен практикалық жаттығуларды орындауларын бағалау мақсатында, оқу жылының соңында 4 сағат көлеміндегі қорытынды тексеру сабақтары (сынақ) қарастырылған.

10-сыныпта өткізілетін әскери топография сабақтарында оқушыларға басқа (бөтен) жерлерде картасыз бағдарлау, сол ауданда өзінің орналасқан орнын анықтау және азимут бойынша жүру бағытын компастың көмегімен және компассыз табуды үйренеді. Ал, 11-сыныпта оқушылар азаматтық қорғаныс және медициналық білім негіздері сабақтарында бейбіт уақытта және соғыс кездерінде, табиғи апаттар, ірі көлемдегі зілзалалар және жаудың қазіргі заманғы қырып-жою қаруларын қолданған кезде Қазақстан Республикасының халқын қорғау бойынша іске асырылатын іс-шаралар үйретіледі. Сонымен қатар төтенше жағдайлар пайда болған аудандарда және зақымдану ошақтарында қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу, сондай-ақ жарақаттанған адамдарға алғашқы дәрігерлік көмек көрсету ережелерімен танысады.

Әрбір оқу орнында алғашқы әскери дайындықты оқытудың оқу жылына есептелген күнтізбе-тақырыптық жоспары құрылады. Сонымен қатар әрбір оқу орнында меншіктік түрі мен формасына қарамастан АӘД бойынша келесі оқу-материал базасы құрылады және жетілдіріліп отырады: қамтамасыз ету табеліне сәйкес көрнекі құралдармен және АӘД оқытудың техникалық құралдарымен жабдықталған оқу бөлмесі; алғашқы әскери дайындық, тіршілік қауіпсіздігінің негіздері және азаматтық қорғаныс бойынша арнайы жабдықтарды сақтауға арналған бөлме; саптық дайындық бойынша сабақ өткізу алаңы; рота бойынша күндізгі кезекшінің міндеттерін іс жүзінде үйрететін орын; сақшының міндеттерін үйретуге арналған орын; тактикалық алаң; кедергілерден өту жолының кешені; ату тирі; әскери және еңбек даңқының бұрышы.

Оқу орындарын қару және өзге де әскери-техникалық құралдармен, оқу құралдарымен қамтамасыз ету оқу орнының есебінен іске асырылады.

Типтік оқу жоспарына сәйкес алғашқы әскери дайындық пәнінің оқу жүктемесі:

10-сыныпта – аптасына 1 сағат инварианттық компонент есебінен және
1 сағат вариативтік компонент есебінен, оқу жылында 68 сағатты;

11-сыныпта – аптасына 1 сағат инварианттық компонент есебінен және
1 сағат вариативтік компонент есебінен, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

4  Шағын жинақты мектептерде оқыту ерекшеліктері

2013-2014 оқу жылында шағын жинақты мектеп оқыту үдерісін ұйымдастыруда Білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын, жалпы білім беретін мектептер туралы нормативтік құжаттарды және «Шағын жинақты мектеп және тірек мектебі (ресурстық орталық) қызметін ұйымдастыру Ережесін» басшылыққа алады.

Шағын жинақты мектеп параллель сыныптардың болмауы, сыныптар санының аз болуы және бір сыныптағы оқушылардың жас шамалары әртүрлі болуына байланысты өз қызметін ұйымдастыру формалары мен әдістерін таңдауына құқылы.

Шағын жинақты мектептің қызметін ұйымдастыруда мынадай қағидалар ескеріледі:

• біріктірілген сыныптарда бірпәндік, біртақырыптық ұстанымдарға негізделген кіріктіре оқытуды ұйымдастыру;
• біріктірілген сыныптардағы сабақтың дидактикалық кезеңдерін тиімді үйлестіретін икемді сабақ кестесін құру;
• кіші және жоғары сынып оқушыларымен өздігінен жұмыстарды өткізуге мүмкіндік беретіндей сабақ жоспарларын ұйымдастыру;
• оқу үдерісін әрбір оқушы тұлғасына психодиагностикалық сараптау, оның даму динамикасына байқау жасау, соның негізінде тиісті түзетулер енгізу арқылы ұйымдастыру;
• әрбір білім алушы үшін оқытудың өзіндік траекториясын белгілеп, даралап және саралап оқытуға жағдай жасау;
• білім беру процесінің технологиясы мен мазмұнының икемділігін, вариативтілігін жүзеге асыру;
• әрбір оқушының өзін-өзі көрсете білу, өздігінен білім алу қабілетін дамыту;
• білім берудің дамытушылық, шығармашылық және инновациялық сипаты;
• шағын жинақты мектептің мәдени орталықтардан шалғай орналасқандығын ескере отырып, мектептегі тәрбиелеу және дамыту жұмыстарын басты назарға алу;
• шағын жинақты мектеп жағдайында оқытудың ерекшеліктеріне сәйкес тиімді педагогикалық және ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану.

Сыныптарды бiрiктiру тәжiрибесi екi нұсқада қарастырылады: аралас және әр жастағыларды бiрiктiру. Әртүрлі жастағы оқушылары бар сыныптарды ұйымдастыру педагогикалық тұрғыдан неғұрлым тиімді, өйткенi ол балалардың ауыспалы жұптарда жұмыс iстеуіне, жоғарғы сынып оқушыларының өзiндiк жұмыстарын ұйымдастыруға, сөйтiп көбiрек көңiл бөлудi керек ететiн төменгі сынып оқушыларына сабақ түсiндiру үшiн уақыт бөлiп алуға мүмкiндiк бередi.

Мектептiң бастауыш білім деңгейінде оқушыларды сыныптық-құрамдарға бiрiктiрудiң мынадай нұсқалары болуы мүмкiн: сыныптарды біріктірудің аралас түрі: 2+3, 3+4;  әртүрлі жастағы оқушыларды біріктіру: 2+4, 1+3. Сыныптарды біріктіру кезінде әр жастағыларды біріктіру оңтайлы болып табылады, себебі бұл сыныптарда оқушылардың жас ерекшеліктері мен оқу бағдарламаларының айырмашылықтары елеулі, сондықтан оларды бір сынып ішінде, бір-біріне кедергісіз бөліп оқыту мүмкіндігі жоғары.

1-сынып оқушылары жеке оқытылады. Себебі мектепке енді қадам басқан оқушылардың оқу әрекетiне бейiмделуі, талаптануы, зейіні тұрақтануы мен ынтасының артуы үшiн оларды сынып-кешеніне қоспай, жеке оқыту керек.

Екі немесе үш сыныпты бiрiктiру қажет болған жағдайда (мысалы, 2+3+4), сабақтың белгiлi бiр бөлiгiн әрбiр сыныппен жеке өткiзу үшiн жағдай жасау мақсатында сабақтың жылжымалы кестесiн қолданған дұрыс.

Мектептiң негiзгi орта және жалпы орта білім деңгейінде сыныптарды бiрiктiру әр сыныптағы оқушылар санына байланысты. Оқушылар санының аз болуы жағдайында сыныптарды мынадай тәртiпте біріктірген дұрыс: 5+6; 6+7; 7+8, 6+8. Мұндай бiрiктiруде бірпәндік ұстанымға негізделген пән ішіндегі мазмұны ұқсас тақырыптарды кіріктіре оқытуға болады. Мысалы: қазақ тілі, әдебиет, биология, тарих, география пәндері бойынша пәнішілік кiрiктiре оқыту ұсынылады.

Біріктірілген сыныптарда пәнішілік кіріктіре оқыту мұғалімдер мен оқушылар үшін төмендегідей тиімділіктерді көрсетеді:

• оқушылар әртүрлі сыныпта оқығанымен, олардың назарын бір пәннің мазмұнындағы ұқсас тақырыптарға аударуға мүмкіндік жасалады;
• әр оқушы білім деңгейіне қарай өзіндік жұмыс түрлерін орындайды;
• өзіндік жұмыстарды оқушылардың жас ерекшелігіне қарай деңгейлеп беруге жағдай жасалады;
• оқушылардың бір-біріне көмектесіп, ұжымдық қарым-қатынасқа түсуіне мүмкіндік беріледі;
• оқушылардың бірін-бірі тексеруін, өзін-өзі тексеруін және бағалауын жүзеге асырылады;
• үлкен сынып оқушысы төменгі сыныптың жұмысын тексеріп бағалау арқылы өз білімін іс жүзінде қолдануына мүмкіндік туады.

Пәнішілік кіріктіре оқыту мүмкін болмаған жағдайда пәнаралық кіріктіре оқыту мүмкiндiгі бар (мысалы: әдебиет пен тарих, тарих пен география, биология мен химия, математика мен информатика).

9, 11-сыныптар бiтiрушi сыныптар болғандықтан, олардағы бала саны аз болған жағдайда да өзге сыныптармен қосып оқытылмайды.

Бастауыш шағын жинақты мектеп жағдайында балалардың бағдарламалық материалдармен ұйымдастырылатын өзiндiк жұмысына кететiн уақыт мөлшерi сақталуы керек:

•  жазу сабағы бойынша 2-сыныпта 20 минуттан, 3-сыныпта 25 минуттан;
•  математика сабағы бойынша 2-сыныпта 15 минуттан, 3-сыныпта
  20 минуттан аспауы тиiс.

Шағын жинақты мектепте оқу үдерісін ұйымдастыруда тиімді педагогикалық технологиялар (деңгейлеп, саралап оқыту, ұжымдық оқыту, дидактикалық бірлікті ірілендіру, дамыта оқыту, модульдік оқыту, ақпараттық-коммуникациялық технология және т.б.) қолданылады.

Деңгейлеп оқыту оқушылардың жас және білім деңгейі ерекшеліктерін ескере отырып, деңгейлік тапсырмалар беру арқылы олардың танымдық белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді.

Ұжымдық оқыту әдісі динамикалық жұптар құра отырып, оқушылар арасында танымдық қарым-қатынасын, оқушылардың бірін-бірі оқытуын ұйымдастыру болып табылады. Ұжымдық оқыту әдісі балалардың қарым-қатынасы тапшылығын азайтуға, ауылдық жерлерде оқушылардың аздығы жағдайында оқушылардың монологтік және диалогтік сөйлеу қабілеттерін дамытуға жағдай жасап, мұғалімнің жалпы сыныппен жұмысын азайтып, жекелей оқыту уақытын көбейтуге мүмкіндік береді.

Дидактикалық бірлікті ірілендіру (ДБІ) - ақпараттардың біртұтас игерілуін қамтамасыз ететін, мағыналық қисынды байланыстар негізінде білімдік ұғымдарды біріктіру жүйесі. Бұл технология оқу пәндері және салалас пәндер блоктарының ішіндегі материалдардың дидактикалық құрылымын құру арқылы аралас сынып сабақтарын ұтымды өткізуге мүмкіндік жасайды.

 Дамыта оқыту технологиясының әдіс-тәсілдерін кең қолдану - әр оқушының жан-жақты дамуына жағдай жасау арқылы белсенді тұлға тәрбиелеу.

Шағын жинақты мектеп жағдайында ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдану арқылы білім беру, ғылым мен мәдениет және т.б. салаларда ақпараттардың халықаралық дереккөздерін, электрондық оқу материалдарын пайдаланады, тірек мектебімен (ресурстық орталықпен) байланыс орната отырып, сессияаралық кезеңде олардың білім қорларын пайдаланады, қашықтан оқытуды жүзеге асырады.

Жақын орналасқан шағын жинақты мектептерді біріктіретін, білім беру ұйымы болып табылатын тірек мектептер (ресурстық орталықтар) оқушылардың сапалы білімге қол жеткізуіне жағдай туғызады. Тірек мектептер (ресурстық орталықтар) базасында шағын жинақты мектеп оқушылары үш рет (оқу жылының басында, ортасында жəне соңында) он күннен (сессия) білім алады əрі онда аралық жəне қорытынды аттестаттау тапсырады. Сессияаралық кезеңде шағын жинақты мектептерде оқыту тірек мектеп мұғалімдерінің қатысуымен жəне қашықта оқыту технологияларының көмегімен жүргізіледі. Тірек мектептердің қорларын қолдану негізінде білім сапасы, мектептердің педагогикалық өзара қарым-қатынасы, тәжірибе алмасу жүйесі дамытылады.

5 Байқоңыр қаласындағы мектептерде оқытудың ерекшеліктері

Қазіргі кезде Байқоңыр қаласының мектептері айрықша жағдайда, атап айтқанда, Ресей Федерациясының Білім министрлігіне қарасты мекемелердің басшылығымен жұмыс істеп жатыр. Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын оқушылар құрамын ескере отырып, ҚР Білім және ғылым министрлігі төмендегі оқу пәндерін қазақ тілінде оқытатын мектептерде Федералдық базистік оқу жоспарының аймақтық компоненті есебінен оқытуды ұсынады:

• қазақ тілі 1-11-сыныптар;
• қазақ әдебиеті 5-11-сыныптар;
• Қазақстан тарихы 5-11-сыныптар;
• Қазақстан географиясы 8-9-сыныптар.

Жалпы білім беретін басқа оқу пәндері бойынша, мұғалімдер күнтізбелік-тақырыптық жоспарын, сабақ жоспарларын құруда, оқу материалын дайындағанда оқушылардың Қазақстан Республикасының ерекшеліктеріне байланысты танымдық-ақпараттық материалдарымен танысуына, игеруіне мүмкіндік жасаулары тиіс.

Мазмұны

Министерство образования и науки Республики Казахстан

Национальная академия образования им. И. Алтынсарина

Об особенностях преподавания основ наук

в общеобразовательных организациях

Республики Казахстан в 2013-2014 учебном году

Инструктивно-методическое письмо

Астана

2013

Рекомендовано к изданию решением Ученого совета Национальной академии образования им. И.Алтынсарина (протокол № 3 от 24 мая 2013 г.).

Об особенностях преподавания основ наук в общеобразовательных организациях Республики Казахстан в 2013-2014 учебном году. Инструктивно-методическое письмо. – Астана: Национальная академия образования
им. И. Алтынсарина, 2013. – 121 с.

Сборник включает материалы по организации образовательного процесса
в 1-11 классах средних общеобразовательных школах Республики Казахстан.

Сборник адресован руководителям и учителям-предметникам, работникам системы среднего образования.

  © Национальная академия образования

                                                    имени И. Алтынсарина, 2013

Введение

Организационной основой реализации государственной политики Республики Казахстан в сфере образования является Государственная программа развития образования Республики Казахстан на 2011-2020 годы, обеспечивающая продолжение модернизации казахстанского образования. Целями программы являются обеспечение равного доступа всех участников образовательного процесса к лучшим образовательным ресурсам и технологиям; удовлетворение потребности учащихся в получении образования, обеспечивающего успех в быстро меняющемся мире; формирование в общеобразовательных школах интеллектуального, физически и духовно развитого гражданина Республики Казахстан. В этом направлении с 2011 года создаются условия для автоматизации учебного процесса, внедряются информационно-коммуникационные технологии, апробируется система электронного обучения.

В 2013-2014 учебном году обучение в общеобразовательных школах РК осуществляется на основе Государственного общеобязательного стандарта начального, основного среднего, общего среднего образования РК, утвержденного постановлением Правительства РК от 23 августа 2012 года №1080, и по учебным программам для средней школы, утвержденным приказом Министра образования и науки РК №115 от 3 апреля 2013 года.

Изучение предмета «Самопознание» осуществляется по учебным программам для средней школы, которые были разработаны институтом МОН РК «Гармоничное развитие человека» (Алматы, ННПООЦ «Бөбек», утвержден приказом Министра образования и науки РК №115 от 03.04.2013 г.).

Образовательный процесс по самопознанию осуществляется педагогическими кадрами, прошедшими курсы переподготовки и повышения квалификации по предмету «Самопознание». Достижения учащихся в рамках базового уровня содержания образования оцениваются после каждого полугодия по системе «зачет/незачет», во внимание берется портфолио учащегося.

Инклюзивное образование в общеобразовательных школах осуществляется по учебным программам, утвержденным приказом Министра образования и науки РК № 283 от 3 июля 2011 года.

С 2013-2014 учебного года в 1 классе вводится изучение предмета  «Иностранный язык».

Содержание учебного курса «Правила дорожного движения» в 1-4 классах реализуется в рамках следующих учебных курсов: родной язык, музыка, изобразительное искусство, технология и классные часы.

Изучение учебного курса «Основы безопасности жизнедеятельности» в 1-4 классах является обязательным и реализуется в рамках предмета «Познание мира», в 1-3 классах с годовой учебной нагрузкой по 6 ч., в 4 классе – 10 часов, учителями начальных классов; в 5-9 классах реализуется в рамках учебного курса физическая культура с годовой учебной нагрузкой по 15 часов учителями физической культуры; в 10-11 классах реализуется в рамках учебного курса начальная военная подготовка с годовой учебной нагрузкой 25 часов преподавателями-организаторами начальной военной подготовки. Занятия по основам безопасности жизнедеятельности являются обязательными и проводятся в учебное время.

Содержание курса «Основы экономики и финансовой грамотности» в 4 классе интегрировано с предметом «Познание мира», в 5-11 классах – с «Технологией».

В помощь учителю разработано примерное тематическое планирование по учебным предметам (www.nao.kz), в котором предлагается примерное распределение учебных часов по темам. Учитель может использовать предлагаемое планирование без изменений. В то же время он имеет право в пределах учебных часов, отведенных на изучение учебного предмета, вносить в планирование изменения с учетом индивидуальных особенностей обучающихся.

В организациях среднего образования обучение иностранному языку, казахскому языку в школах с неказахским языком обучения продолжается                      в соответствии с общеевропейскими уровнями владения языком. Отличительной особенностью этой системы является заданный уровень обученности языку.

Перечень учебных изданий определен приказом Министра образования и науки Республики Казахстан «Об утверждении Перечня учебников, учебно-методических комплексов, пособий и другой дополнительной литературы, в том числе на электронных носителях, разрешенных к использованию в организациях образования в 2013-2014 учебном году» №146 от 22 апреля 2013 года.

В общеобразовательных школах с уйгурским, узбекским и таджикским языками обучение ведется по учебникам в переводном варианте или по желанию учащихся и родителей используются учебники на казахском языке.

Одним из аспектов реформы казахстанского образования является профильное обучение на уровне общего среднего образования, направленное на создание конкурентоспособного образовательного пространства. Профильное обучение рассматривается как система дифференциации учащихся на уровне общего среднего образования. В связи с этим старшие классы будут обучаться по двум направлениям: общественно-гуманитарному и естественно-математическому. Выбор одного или обоих направлений осуществляется школой с учетом потребностей учащихся и запросов родителей.

Деление класса на две группы производится в городских общеобразовательных организациях при наполнении в 24 и более обучающихся, в сельских – 20 и более обучающихся, в малокомплектных школах – не менее 10 обучающихся:

1. по казахскому языку в 1-11 классах с неказахским языком обучения;
2. по казахской литературе в 5-11 классах с неказахским языком обучения;
3. по русскому языку в 3-11 классах с казахским и уйгурским, таджикским и узбекским языками обучения;
4. по иностранному языку в 1-11 классах;
5. по информатике в 5-11 классах;
6. по профильным предметам (относится к компетенции местных исполнительных органов);
7. по технологии в 5-11 классах (группы мальчиков и девочек независимо от наполняемости класса);
8. по физической культуре в 5-11 классах.

В целях оказания необходимого внимания учителем во время образовательного процесса, совместное обучение детей с ограниченными возможностями в развитии со здоровыми учащимися в одном классе допускается не более 3-х детей с ограниченными возможностями в развитии. Деление класса осуществляется из расчета уменьшения общего количества учащихся в классе в соотношении 1 : 3, т.е. на одного ребенка с ограниченными возможностями в развитии количество здоровых детей уменьшается в классе на 3 человека.

Для углубленного изучения предметов в специализированных организациях образования для одаренных детей, гимназиях, в школах-гимназиях и лицеях, в школах-лицеях выделяются средства на факультативы и организацию дополнительных курсов по выбору учащихся из расчета 4 часа на каждый класс, 0,25 ставки учителей на каждый класс для организации кружков, студий, научных обществ и других, а также для оплаты отдельных курсов и лекций на договорной основе со специалистами высшей квалификации из расчета 1500 часов в год на школу.

Представлены примерные учебные планы полиязычного обучения в специализированных организациях образования для одаренных детей (Астана. Национальная академия образования им.Ы. Алтынсарина, www.nao.kz).

Факультативные занятия и курсы по выбору проводятся в группах при наличии в них не менее 10 человек.

Из вариативного компонента для обязательного изучения предмета «Основы религиоведения» в 9 классе выделяется по 1 часу в неделю. Курс «Основы религиоведения» должны преподавать учителя истории,  прошедшие курсы повышения квалификации.

Распределение обучающихся на группы для занятий на уроках по учебному предмету «Физическая культура» производится на основании медицинского осмотра с обязательным предъявлением справок.

В целях реализации поручений Президента Республики Казахстан, отраженных в программной статье «Социальная модернизация Казахстана:
20 шагов к обществу всеобщего труда» рекомендуется введение курсов по выбору «Краеведение» (7-класс), «Алаштану» (9-класс), «Абайтану»
(9-11 классы) на усмотрение школы по учебным программам, утвержденным приказом Министра образования и науки РК № 115 от 3 апреля 2013 года.

По предметам школьного и ученического компонентов текущие учебные достижения обучающихся не оцениваются, также не проводятся экзамены и единое национальное тестирование.

В соответствии с Госпрограммой поставлена цель – повысить количество обучающихся, успешно освоивших образовательные учебные программы по естественно-математическим дисциплинам, улучшить результаты казахстанских общеобразовательных школ в международных сравнительных исследованиях (международная программа по оценке образовательных достижений учащихся (PISA), в оценке математической и естественнонаучной грамотности учащихся 4-х и 8-х классов (TIMSS), в международном исследовании «Изучение качества чтения и понимание текста» (PIRLS).

Максимальные объемы недельной учебной нагрузки обучающихся, включая все виды классной и внеклассной (факультативные, индивидуальные и кружковые занятия) учебной работы, не должны превышать в 1 классе 24 часов, во 2 классе – 25 часов, в 3 классе – 29 часов, в 4 классе – 29 часов, в 5 классе – 32 часа, в 6 классе –  33 часа, в 7 классе – 34 часа, в 8 классе – 36 часов, в 9 классе – 38 часов, в 10 классе – 39 часов, в 11 классе – 39 часов.

Продолжительность учебного года в 1 классе составляет 33 учебные недели, во 2-11 классах – 34 учебные недели.

Продолжительность каникулярного времени в учебном году составляет не менее 30 дней в 1-11 классах. Каникулы предоставляются 3 раза в учебном году – осенью, зимой и весной. Для учащихся 1 классов в 3-четверти дополнительно предоставляется каникулярное время продолжительностью в 1 неделю. Конкретные сроки каникул устанавливаются уполномоченным органом Республики Казахстан в области образования.

Для вечерних школ с очной и заочной формой обучения установить объем учебной нагрузки в неделю: на уровне основного среднего образования: в 7 классе – 26 часов, в 8 классе – 28 часов, в 9 классе – 31 час; на уровне общего среднего образования: в 10 классе – 28 часов, в 11 классе – 28 часов. Предусмотреть 4 часа зачетов в неделю на каждый класс. Зачетные часы распределяются на усмотрение администрации школы, не более 8 предметов. Представлены примерные учебные планы для вечерних школ с очной и заочной формами обучения (Астана. Национальная академия образования им.Ы. Алтынсарина, www.nao.kz).

Для осуществления эффективной организации учебного процесса и внутришкольного контроля рекомендуются следующие нормативы для администрации общеобразовательных школ:

1 Особенности обучения предметам уровня начального образования

Образование на начальном уровне направлено на формирование нравственных качеств личности младшего школьника, его эмоционально-ценностного отношения к окружающему миру, развитие его индивидуальных способностей, положительной мотивации в учебной и познавательной деятельности: прочных навыков чтения, письма, счета, опыта языкового общения, творческой самореализации, культуры поведения для последующего освоения образовательных программ основной школы.

Содержание начального образования включает семь образовательных областей: «Язык и литература», «Математика», «Естествознание», «Человек и общество», «Искусство», «Технология», «Физическая культура».

1.1 Образовательная область «Язык и литература»

Грамота (чтение, письмо)

Целью обучения предмету «Грамота» (чтение, письмо) является формирование высоко нравственной личности школьника, развитие его индивидуальных творческих способностей, обучение осознанному чтению, письму, правильному и выразительному составлению связной речи.

Задачами обучения предмета «Грамота» (чтение, письмо) являются:

в добукварный период:

• приобщение учащихся к учебной деятельности; овладение основными способами учебной деятельности (умение внимательно слушать, понимать, запоминать, воспроизводить учебный материал);
• подготовка к чтению (развитие фонематического слуха, фонемной ориентировки в слове, звуковой анализ слова, «чтение» слова по звуковым схемам);
• подготовка к письму (развитие мелкой мускулатуры руки, рисование, штриховка, обводка с соблюдением рабочей строки, письмо основных элементов букв);
• обогащение словарного запаса, составление связной речи на материале текстов, имеющих возможности нравственного и патриотического воспитания.

в букварный период: освоение 33 букв русского алфавита (печатных и письменных, строчных и заглавных), умение соотносить звук и букву, фиксировать данное соответствие / несоответствие в звукобуквенной схеме;

• слоговое плавное чтение слогов, слов с переходом на чтение целого слова, чтение предложений, небольших связных текстов;
• каллиграфическое письмо букв, слогов и слов с данными буквами; письмо предложений;
• развитие связной речи на материале читаемых текстов, воспитание нравственных и духовных ценностей.

в послебукварный период:

• совершенствование навыков чтения и письма;
• формирование элементарных представлений об единицах языка (звук, слог, слово, предложение);
• овладение элементарными нормами орфографии;
• развитие связной речи и личностных нравственных и гражданских качеств на материале учебных текстов и текстов, составленных обучающимися.

Особенностью изучения предмета является формирование функциональной грамотности, которая позволяет использовать приобретенные знания, умения и навыки по чтению и письму в различных жизненных ситуациях, в реальном общении.

В первом классе «Грамота» (чтение, письмо) изучается весь учебный год
(7 часов в неделю). Годовой объем нагрузки – 231 часов.

Изучения предмета традиционно делится на три этапа:

Добукварный период– 28 часов;

Букварного периода –112 часов;

Послебукварного периода –91 часов.

Русский язык

Русский язык – как учебный предмет во 2-4 классах относится к образовательной области «Язык и литература», которая является важнейшим компонентом государственного образования на начальном уровне.

Цель изучения предмета: воспитание и формирование разносторонне- развитой коммуникативной личности школьника, владеющей всеми видами речевой деятельности (слушание, чтение, говорение, письмо), готовой к творческому использованию полученных языковых знаний из области фонетики и графики, грамматики (морфология и синтаксис), лексики, морфемики в практической деятельности, в собственной жизни и в интересах общества.

Задачи обучения предмета:

• личностные: воспитание гражданственности и патриотизма, уважительного и бережного отношения к языку как явлению культуры, основному средству общения и получения знаний в разных сферах человеческой деятельности;
• воспитание интереса и любви к родному и государственному языку;
• предметные: развитие связной речи, обогащение словарного запаса и грамматического строя речи учащихся;
• формирование готовности, потребности и способности к речевому общению, к самосовершенствованию владения родным языком; освоение базовых знаний о русском языке, его устройстве, основных норм русского литературного языка;
• системно-деятельностные: формирование умений наблюдать, опознавать, анализировать, классифицировать (группировать) языковые факты, оценивать их с точки зрения нормативности; умений работать с текстом, извлекать из текста необходимую информацию, преобразовывать ее в соответствии с поставленной задачей;
• развивать умения самоанализа, самостоятельной и продуктивно-творческой деятельности по русскому языку.

Особенность изучения предмета: Содержание предмета подчинено принципам научности, доступности, преемственности, систематичности, сознательности и активности.

 Обучение направлено на осознание обучающихся  функциям  единиц языка, языковых категорий, практической необходимости языковых единиц в речи, повышение активности их усвоения.

Языковые знания отобраны для необходимого в практике коммуникативного общения, развивающего обучения, направлены на формирование творческого и логического мышления, самостоятельности, самоанализа результатов учебной деятельности.

Знания и умения представлены по разделам школьного курса русского языка в соответствии с принципом концентризма.

 Базовое содержание курса «Русский язык» представлено в новых разделах:

• грамматический минимум, ориентированный на предметные результаты; (грамматический минимум подвергся лишь незначительной корректировке: он посилен, доступен, имеет практическую направленность);
• тематика связных текстов, содержание  которых дает возможность решать воспитательные задачи обучения по данному предмету;
• перечень общеучебных умений, ориентированных на получение системно-деятельностных результатов, на развитие мыслительных, продуктивно-творческих способностей ребенка.

Тематика связных текстов, перечень общеучебных умений и навыков, введенных в содержание предмета, ориентируют курс на формирование целостной личности учащихся.

В соответствии с изменением базового содержания предмета внесены изменения и к требованию уровня подготовки учащихся и результату обучения.

С целью разгрузки содержания учебного предмета темы «Лексика», «Основа слова», «Переносное значение слова», «Нулевое окончание существительных», перенесены со 2-го в 3 класс, тема «Типы склонения»  перенесена с 3-го в 4 класс, темы «Количественные и порядковые числительные», «Глаголы совершенного и несовершенного вида», «Определение спряжения глагола по безударным окончаниям», «Наречие», «Союз», «Обращение», «Прямая речь» в 4 классе не изучаются.

Тематический контроль проводится с целью определения у учащихся уровня сформированности учебно-языковых, орфографических и пунктуационных знаний и умений по изученной теме.

В начальной школе в письменной форме проводятся следующие виды контрольных работ: контрольное списывание, контрольный словарный диктант, контрольный диктант, контрольный диктант с грамматическим заданиям, контрольное грамматическое задание, контрольное тестирование.

Итоговый контроль осуществляется в конце четверти и учебного года.

Виды и количество, объем письменных работ предложены в следующих таблицах (таблицы 1, 2):

Таблица 1 – Виды и количество письменных работ

Таблица 2 – Объем письменных работ

Объем учебной нагрузки по учебному предмету составляет:

2 класс – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;

3 класс – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;

4 класс –4 часа в неделю, 136 часов в учебном году.

Литературное чтение

Учебный предмет «Литературное чтение» входит в образовательную область «Язык и литература».

Целью обучения предмету «Литературное чтение» является формирование функциональной грамотности, высоконравственной и патриотической личности школьника через его читательскую деятельность; развитие способности эмоционально воспринимать текст, понимать и воссоздавать прочитанное произведение, реализовать личностное восприятие прочитанного в продуктивно-творческой деятельности, отражать результаты литературного труда в портфолио.

Задачи учебного предмета:

• овладеть осознанным, правильным, беглым, выразительным чтением на уровне осмысления и понимания тематического и идейного содержания произведения;
• сформировать читательский кругозор, расширить знания учащихся об окружающей действительности на материале произведений казахской, русской, и зарубежной литературы;
• развивать и обогащать связную речь, творческое и образное мышление; эмоциональную отзывчивость при чтении художественных произведений; стремление к продуктивно-творческому осмыслению прочитанного, созданию текстов собственного сочинения;
• сформировать элементарные представления по теории литературы;
• прививать устойчивый интерес к самостоятельному и систематическому чтению произведений детской мировой литературы.

Особенность изучения предмета.

Развитие у учащихся способности воспринимать литературно - художественное произведения, ориентированные на формирование полноценных технических навыков чтения и на подготовку обучаемых
к последующему курсу литературного чтения.

Содержание учебного предмета «Литературное чтение» подверглось корректировке: пересмотрен перечень читаемых произведений в плане их познавательной и воспитательной ценности; расширен список произведений казахской литературы, рекомендуемой для чтения; сохранена фундаментальность начального образования и преемственность с предыдущим содержанием учебного предмета, с новой ориентацией образовательного процесса на формирование личности ребенка, его системы нравственных ценностей, индивидуальных и творческих способностей.

Объем учебной нагрузки по учебному предмету составляет:

2 класс – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;

3 класс – 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году;

4 класс– 4 часа в неделю, 136 часов в учебном году.

Қазақ тiлi

Пәнді оқыту мақсаты – қарапайым және негізгі (негізгі деңгейдің алғашқы игерімі) деңгей бойынша қазақ тілін қатысымдық тұрғыдан меңгерту; сөйлесім әрекетінің түрлеріне сай оқушыны тілдік білім негізінде түсінікті сөйлеуге, сауатты жазуға үйрету.

Пәнді оқыту міндеттері:

• оқушыларға сөйлесім әрекетінің түрлерін күнделікті қарым-қатынас деңгейінде меңгерту;
• оқушылардың тілдік дағдысы мен білігін дамыту;
• қарым-қатынас әдебінің қарапайым нормаларын меңгерту:
• ойын жағдаяттарында қазақ тілін қолдану арқылы оқушыларды жаңа әлеуметтік тәжірибеге қатыстыру;
• оқушыны сөйлесімдік қарым-қатынастың жаңа тәсілдеріне (қазақ тіліндегі), қазақ халқының мәдениетіне, ұлттық-мәдени сөйлесім ерекшелігіне баулу;
• оқушылардың оқу білігін, шынайы өмірлік жағдаяттарда алған тілдік білімдерін шығармашылықпен пайдалануға дайын болу білігін қалыптастыру;
• оқушыларды қазақ халқының балаларға арналған әндермен, тақпақ-тармен және ертегілермен, фольклормен, көркем әдебиетімен, ойындармен таныстыру;
• оқушылардың қазақ тіліне қызығушылығын дамыту, қазақ еліне, мемлекеттік тілге деген құрмет сезімін тәрбиелеу.

Пәннің маңыздылығы қазақ тілінің мемлекеттік тіл мәртебесімен және ойды түсінікті жеткізуді мақсат тұтатын коммуникативтік бағытымен дәйектеледі. Өзге тілде білім алатын бастауыш сынып оқушысын қазақ тілін сөйлесім әрекеті арқылы мәдениетаралық қатысым құралы ретінде меңгертуді көздейді. Қазақ тілін оқыту Қазақстан Республикасының қоғамдық-әлеуметтік, ұлттық, т.б. ерекшеліктерін ескере келе, тілді үйретудің тиімді әдіснамасын жетілдірудің жолын айқындады. Тілді меңгерту бойынша өркениетті елдердің тәжірибесі мен отандық озық дәстүрлер үйлестіріліп, тілдерді оқытудың жаңа бағыттары белгіленді.

Бастауыш мектепте қарапайым деңгейдің 3 игерімі, ал негізгі деңгейдің
1 игерімін меңгерту талап етіледі:

1-3-сыныптардағы қарапайым деңгей-А1 3 игерімді қамтиды:

бастапқы орташа игерім-А1 – 1-сынып;

бастапқы толық игерім-А1.1 – 2-сынып;

бастапқы жетік игерім-А1.2 – 3-сынып;

4-сыныпта негізгі деңгейдегі-А2.1.2 5 игерімінің алғашқы баспалдағы қамтылады: қалыптасу қарсаңындағы бастапқы игерім А2 – 4-сынып.

2-4- сыныптарда «Қазақ тілі» пәнінен жазба жұмыстарындағы (диктант) сөз мөлшері мен оған берілетін уақыт мөлшері, оқу жылындағы жазба жұмысының саны (3,4-кестеде) ұсынылады:

        3-кесте – Жазба жұмыстарының (диктант) мөлшері

      4-кесте – Жазба жұмыстарының (диктант) саны

Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартында ұсынылған типтік оқу жоспарына сәйкес

1 сынып – 2 сағат, жылына – 66 сағат;

2 сынып – 2 сағат, жылына – 68 сағат;

3 сынып – 3 сағат, жылына – 102 сағат;

4 сынып – 3 сағат, жылына –102 сағат оқытылады.

Иностранный (английский) язык

Курс обучения иностранного языка для уровня начального образования ориентирован на элементарное владение и соотносится с общеевропейским уровнем владения языком: А1 (уровень выживания - Breakthrough).

При обучении английскому языку в начальной школе цели, темы, содержание и формы обучения необходимо определять и связывать с миром и жизненным опытом ребенка. Они должны иметь непосредственное значение и применение в повседневной жизни ребенка.

Цели обучения иностранному языку на уровне начального образования состоят в формировании личности младшего школьника и его целостном развитии, формировании элементарной иноязычной коммуникативной компетенции в основных видах речевой деятельности, развитии  эмоциональных, творческих, социальных, когнитивных и языковых способностей младших школьников для реализации речевых намерений в рамках определенного тематического минимума.

Задачи обучения как объективное  отражение целей обучения реализуются через:

- формирование представлений об иностранном языке как средстве общения, позволяющем добиваться взаимопонимания с людьми, говорящими/пишущими на иностранном языке, узнавать новое через звучащие и письменные тексты;

- расширение лингвистического кругозора младших школьников; освоение элементарных лингвистических представлений, доступных младшим школьникам и необходимых для овладения устной и письменной речью на иностранном языке на элементарном уровне;

- обеспечение коммуникативно-психологической адаптации младших школьников к новому языковому миру для преодоления в дальнейшем психологического барьера и использования иностранного языка как средства общения;

- развитие личностных качеств младшего школьника, его внимания, мышления, памяти и воображения в процессе участия в моделируемых ситуациях общения, ролевых играх; в ходе овладения языковым материалом;

- развитие эмоциональной сферы детей в процессе обучающих игр, учебных спектаклей с использованием иностранного языка;

- приобщение младших школьников к новому социальному опыту за счет проигрывания на иностранном языке различных ролей в игровых ситуациях типичных для семейного, бытового, учебного общения;

- духовно-нравственное воспитание школьника;

- развитие познавательных способностей, овладение умением координированной работы с разными компонентами учебно-методического комплекта (учебником, рабочей тетрадью, аудиоприложением, мультимедийным приложением и т.д.), умением работы в группе;

- формирование у учащихся способности к организации своей учебной деятельности посредством освоения системы личностных, системно-деятельностных и  коммуникативных универсальных учебных действий.

В условиях отсутствия естественной языковой среды с целью приблизить процесс освоения английского языка к естественным условиям общения важно руководствоваться следующими дидактическими принципами обучения, как принцип воспитывающего обучения, принцип активности, принцип наглядности, принцип системности и последовательности, принцип прочности усвоения, принцип доступности (посильности), принцип индивидуализации.

Для достижения планируемых результатов обучения английскому языку
в начальной школе необходимо руководствоваться следующими методическими принципами, которые реализуются как при минимизации учебного материала, так и при планировании учебного процесса: принцип коммуникативности обучения, принцип ситуативно-тематической (организации) представленности материала, принцип функциональности, принцип комплексности, принцип дифференцированности, принцип концентризма.

Принцип коммуникативности реализуется через использование ролевых игр в повседневных ситуациях, направленных на решение коммуникативных задач посредством специально заданных языковых средств - активной лексики и активного грамматического материала.

Особое внимание в обучении английскому языку учащихся начальной школы следует обратить на принцип функциональности. Языковая система представляется как обслуживающая конкретную тему микросистема разноуровневых средств английского языка – лексических и синтаксических (в их рамках – фонетических, словообразовательных, морфологических).

Принцип комплексности реализуется во взаимосвязанной презентации внеязыкового (экстралингвистического) и языкового (лингвистического) учебного материала по английскому языку, а также и в аспекте взаимосвязанного обучения видам речевой деятельности: аудирования и говорения – в 1 классе (по принципу устного опережения, знакомство с английским алфавитом начинается со 2 полугодия), аудирования, говорения, чтения и письма – во 2-4 классах.

Принцип дифференцированности на начальном этапе обогащения словарного запаса учащихся предполагает приемы функционально-семантической подачи новых слов одной тематики, распределенных по микротемам, опоры на средства наглядности, активизации новых слов (их активных форм в пределах определенного тематического поля) в речи учащихся. При формировании речевых и коммуникативных навыков учащихся начальных классов английская грамматика должна закрепляться как система, обслуживающая ход мысли ребенка. Обогащение грамматического строя речи характеризуется приемами ситуативного употребления наиболее активных типов элементарных высказываний, распространения основы предложения конкретизирующими компонентами (второстепенными членами), соединения двух простых предложений в сложное.

Принцип концентризма при обучении английскому языку в начальной школе реализуется через определенные минимумы для каждого класса: тематические и ситуативные минимумы, минимумы речевых интенций, лексические и грамматические минимумы, диалогические и монологические минимумы. При этом содержание тематического минимума для каждого класса составлено с учетом принципа преемственности.

Соответственно уровню развития ребенка в центре внимания на начальном этапе, находится устная речь (произносимая и воспринимаемая на слух) как предмет изучения. Чтение и письмо необходимо начинать преподавать со
2 класса, так как восприятие предшествует воспроизведению, понимание предшествует речи, речь предшествует письму.

Языковые знания необходимо передавать в форме спиралевидной прогрессии.

Обучение аудированию должно осуществляться с учетом уровня обученности и развития младших школьников, их интересам и потребностям: короткие сказки, небольшие рассказы, описание животных, занимательные истории и т.д. Длительность звучания текста – до 1 минуты, количество предъявлений 2 – 3 раза.

Обучение говорению предполагает развитие навыков диалогической и монологической речи: развитие умений вести диалог этикетного характера, диалог-расспрос, диалог-побуждение к действию, диалог-обмен мнениями.

Развитие монологической речи на данном уровне образования направлено на формирование умений построить элементарные высказывания в рамках конкретных тематических ситуаций: представить информацию о себе, о членах семьи, друзьях, о животном и растительном мире своей страны (рабочий день, род занятий, учеба в школе и т.д.).

При обучении чтению следует опираться на желание детей записать знакомые слова, свое имя, написать письмо английскому сверстнику; прочитать английские надписи на своей одежде, на названиях шоколадок и конфет и т.д.

Обучение чтению и письму происходит одновременно, причем письмо является основной деятельностью, если включить в это понятие и складывание слов из карточек, на магнитной доске или наборном полотне.

Предмет «Иностранный язык» носит деятельностный характер, что соответствует природе младшего школьника, воспринимающего мир целостно, эмоционально и активно. Это позволяет включать иноязычную речевую деятельность в другие виды деятельности, свойственные ребенку данного возраста (игровую, познавательную, художественную, эстетическую и т.п.) и дает возможность осуществлять разнообразные связи с предметами, изучаемыми в начальной школе, и формировать общеучебные умения и навыки, которые являются интегративными.

Недельная учебная нагрузка в 1 классе составляет 1 час, годовая – 33 часа.  Домашние задания учащимся не задаются.

1.2 Образовательная область «Математика»

Математика

Предмет «Математика» на уровне начального образования (1–4 классы) представляет собой интегрированный учебный предмет образовательной области «Математика». Его изучение включает арифметику натуральных чисел в пределах 1 000 000 и нуля, важнейшие величины, а также пропедевтику алгебры и геометрии для продолжения обучения на уровне основного среднего образования.

Задачи предмета:

• развитие функциональных качеств личности ребенка, таких как внимание, восприятие, память, мышление, устная и письменная, в том числе и математическая, речь, психомоторика; развитие наглядно-образного и логического мышления;
• формирование учебно-познавательной деятельности младших школьников: умение планировать, выполнять по плану различные действия,
  в том числе мыслительные (анализ, синтез, аналогия, обобщение, абстрагирование и моделирование и т.д.), осуществлять самоконтроль и самооценку;
• формирование математических знаний, умений, алгоритмической и графической культуры, прочных вычислительных, измерительных и графических навыков, необходимых учащимся для продолжения обучения на последующих уровнях образования; осуществление целенаправленной пропедевтической подготовки к изучению алгебры и геометрии;
• формирование учебных мотивов, положительного отношения и интереса к изучению математики, познавательных интересов, навыков самостоятельной работы;
• выявление и развитие математических и творческих способностей на основе нестандартных, занимательных заданий, через проектную деятельность и решение  жизненных (компетентностных) задач;
• воспитание волевых качеств детей, таких как ответственность, самостоятельность, точность, целеустремлённость;
• воспитаниекультуры общения, уважения к старшему поколению и заботы о младших; патриотических чувств; уважения к истории, культуре и традициям, к ценностям казахского народа и других этносов, проживающих на территории Казахстана; приобщение к ценностям, накопленным математической наукой в ходе ее развития.

Особенность изучения предмета:

В 1 классе начинается ознакомление с числами от 0 до 10; арифметическими   действиями сложения и вычитания в пределах 10; полные десятки; сто; включен новый материал числа от 10 до 20; ведется подготовка к изучению чисел до 100, рассматриваемых во 2 классе.

 Непосредственно на изучение нового материала на  тему «Числа от 10 до 20» отводится  6 часов. Остальные часы в 4 четверти отводятся на закрепление и повторение изученного материала. Поэтому работа  на уроках математики может строиться по ныне действующим учебникам с учетом введения  новой темы.

Содержание программы математики 2 класса максимально приближено и адаптировано к  последовательному, логичному изучению и переходу от курса математики  1 класса ко 2 классу.

Темы «Повторение» первых уроков 2 класса направлены на закрепление изученного в 1-ом классе; изучаются числа в пределах 100; увеличены часы на изучение раздела устной нумерации чисел от 10 до 20; начинается ознакомление с арифметическими  действиями умножения и деления. На тему «Умножение и деление» выделено 20 часов;

В 3 классе изучаются числа до 1000; письменные приёмы сложения и вычитания трёхзначных чисел; табличные случаи умножения и деления заучиваются наизусть.

В разделе «Повторение  в начале года»,  следует обратить  должное внимание на подготовительную  работу по формированию умений замены действий сложения и вычитания, действиями  умножения и деления. Поэтому в этом учебном году  данный материал следует закрепить и возможно уменьшить количество часов на эту тему по усмотрению учителя, а оставшиеся  часы использовать, как резервные для других тем.

В 4 классе  объем программного материала  2013 года  соответствует программе 2010 года.

Изучаются  числа до 1 000 000; арифметические действия над числами в пределах миллиона; скорость;  куб; прямоугольный параллелепипед.

Предметные результаты освоения содержания среднего образования оцениваются пятибалльной системой.

Формами контроля могут быть: контрольные, самостоятельные работы, тестовые задания, устный опрос и собеседование.

Текущий контроль по математике следует осуществлять как в письменной, так и в устной форме. Письменные работы для текущего контроля  проводить не реже 1 раза в неделю в форме самостоятельной работы, математического диктанта или тестовых заданий.

Тематический контроль по математике следует  проводить в основном в письменной форме. Для тематических проверок выбирать узловые вопросы программы; приёмы устных вычислений, действия с однозначными, двузначными, трёхзначными числами, измерение величин и др.

Итоговый контроль по математике следует проводить в форме контрольных работ комбинированного характера (они содержат арифметические задачи, числовые выражения, задания геометрического характера и др.) или комплексного тестирования.

Виды и количество контрольных работ по предмету «Математика» для
1-4 классов (5- таблица):

Таблица 5 – Виды и количество контрольных работ по предмету «Математика» для 1-4 классов

Количество часов по математике составляет:

в 1 классе по 4 часа в неделю, общее количество часов в год – 132 часа;

во 2 классе по 4 часа в неделю, общее количество в год – 136 часов;

в 3-4 классах по 5 часов в неделю, общее количество в год – по 170 часов.

1.3 Образовательная область «Естествознание»

Познание мира

Познание мира для начальной школы является одним из основных предметов образовательной области «Естествознание».

Целью учебного предмета «Познание мира» является формирование у обучающихся системы знаний о природном и социальном окружении человека, представлений о взаимосвязях и взаимозависимостях природы и общества, как общечеловеческих ценностях.

Задачи предмета:

• сформировать любовь к родному краю;
• дать элементарные понятия об окружающем мире на основе единства и взаимосвязи составляющих ее элементов;
• прививать навыки соблюдения безопасного поведения в повседневной жизни при выполнении лабораторных работ и во время экскурсии на природе;
• дать понятие о системе взаимоотношений «человек - природа»;
• развивать познавательные интересы, интеллектуальные и творческие способности;
• защищать и охранять окружающую среду;
• научить показывать на карте свою Родину, реки и озера родного края, горы и полезные ископаемые;
• развивать умения различать объекты живой и неживой природы;
• развивать познавательный интерес и умение находить дополнительную информацию о растениях и животных, природных богатствах родного края, используя при этом полученные знания;
• развивать наблюдательность, формировать умение анализировать, пополнить жизненный опыт;
• расширить знания учащихся об окружающем мире, учить понимать взаимосвязь живой природы и человека, закономерности явлений окружающей среды;
• совершенствовать знания, умения, навыки освоения научных знаний начальной школы по предметам естественного цикла.

Особенностью  изучения предмета «Познание мира»является изучение взаимосвязи человека с окружающим миром. Предмет «Познание мира»  входит в систему наук «Человек - Природа».

При изучении предмета «Познание мира» учащиеся начальной школы знакомятсяс элементарными понятиями биологии, экологии, географии.

С 2013-2014 учебного года  предмет «Познание мира» изучается в 1 классе с недельной учебной нагрузкой в 1 час, во 2-4 классах - 2 часа.

В связи с переизданием учебника «Познание мира» для 2 класса и несоответствием  недельной учебной нагрузки предложены примерное тематическое планирование курса и переходная программа для 1-4 классов, которое размещено на сайте академии www.nao.kz.

Темы  по  учебному курсу «Основы безопасности жизнедеятельности» интегрируются с учебным предметом «Познание мира» по следующему образцу.

1.4 Образовательная область «Человек и общество»

Самопознание

Самопознание – является обязательным предметом для изучения на начальном уровне. Предмет «Самопознание» ориентирован на оказание поддержки и содействия учащимся в приобретении жизненно важных умений и навыков широкого спектра, которые позволят им проявлять созидательную активность, направленную на служение обществу.

Целью изучения учебного предмета «Самопознание» является         способствование познанию учащихся своего внутреннего мира и  построение гармоничого отношения с собой и  окружающим миром.

Задачи учебного предмета:

• раскрытие ценностного отношения к самому себе, к людям и окружающей действительности; способности проявлять чуткость и доброжелательностьк окружающим, заботу о них;
• развитие мотивации  к познанию себя, других, мира и человечества, к пониманию своего предназначения, к проявлению добра и любви к себе и другим;
• развитие чувства собственного достоинства, уверенности в себе, ответственности за свои мысли, слова и поступки;
• развитие способности понимать взаимосвязь внутреннего и внешнего мира человека, его единство с природой, взаимозависимость физического и духовного здоровья; регулировать собственное физическое и психическое состояние как основу для ведения здорового образа жизни;
• развитие способности к критическому осмыслению и осознанию возможностей в саморегуляции своих поступков и поведения с точки зрения многообразия социальных позиций и ролей;
• раскрытие способности применять знания, умения и навыки для сбора и анализа информации в заданном контексте; оценивать ситуацию; выражать свое отношение для принятия личностно значимых решений, не противоречащих общечеловеческим и этнокультурным ценностям;
• развитие способности проявлять созидательную активность в повседневной жизни в решении конкретных вопросов; умения сотрудничать в коллективе и работать в группе, команде для конструктивного решения намеченных задач соответственно нравственным нормам.

Особенностью  изучения предмета «Самопознание» является раскрытие способности учащихся и развитие его как индивида, как личности, как субъекта деятельности и как индивидуальности с учетом ее темперамента, характера, направленности и способностей. Содержательные линии предмета в
1-4-х классах построены с целью познать себя, других, познать мир, человечество и конкретизируются в базовом содержании, которое включает следующие направления:

1) «Познание человеком самого себя»;

2) «Человек в обществе»;

3) «Человек и окружающий мир»;

4) «Духовный опыт человечества».

Объем учебной нагрузки по предмету «Самопознание» составляет:

в 1 классе – 1 час, всего 33 часа в учебном году;

во 2-4 классах – 1 час, всего 34 часа в учебном году.

1.5 Образовательная область «Искусство»

Музыка

Целью обучения учебного предмета «Музыка» является формирование основ музыкальной культуры учеников, воспитание средствами музыки духовно-нравственной творческой личности, умеющей применять полученные знания и умения в учебной деятельности и различных жизненных ситуациях.

Задачи обучения:

– воспитать интерес к музыкальному искусству, научить слушать музыку и выражать свое отношение к музыкальным произведениям;

– раскрыть способности учеников в процессе разнообразной музыкально-практической деятельности: слушании музыки, пении, игре на элементарных музыкальных инструментах, музыкально-пластических движениях;

– развить творческое мышление и воображение, активизировать познавательную деятельность учеников.

Содержание учебного предмета базируется на традиционной культуре казахского народа, на музыкальном творчестве народов нашей республики, классических произведениях мировой музыки, современном казахстанском искусстве. Приобщение обучающихся к народному творчеству и профессиональному музыкальному искусству направлено на воспитание патриотических чувств, толерантных взаимоотношений в поликультурном казахстанском обществе, что в целом способствует познавательному и социальному развитию подрастающего поколения. Программа направлена на постижение закономерностей развития музыкального искусства в его связях с жизнью.

Особенностью предмета «Музыка» является построение по тематическим блокам: содержание уроков каждой четверти концентрируется вокруг основной темы, которая из года в год повторяется, развиваясь и углубляясь. Изучение предмета включает четыре главные содержательные линии: «Казахская традиционная музыка», «Музыкальные инструменты», «Посещение концертных залов и театров», «Казахстан – наша Родина».

Методическая система обучения базируется на использовании современных технологий. Ролевые игры в 1 и 2 классах носят обучающий характер и выполняют коммуникативную функцию. Технология «учитель-ученик» создает атмосферу подлинного творческого сотрудничества. Технология «ситуация успеха» становится ведущим способом достижения высоких творческих результатов. В начальной школе используются различные виды уроков музыки: урок - путешествие, урок - концерт, урок - размышление, урок - репортаж и другие. 

При обучении предмету «Музыка» учитывается многонациональный состав населения Республики Казахстан. В связи с этим предлагается обязательная для всех школ Республики Казахстан часть музыкального материала, основанная на традиционной казахской и современной музыке, и свободная часть, где учитель, исходя из конкретного национального состава класса, может варьировать музыкальный материал.

Количество часов по предмету «Музыка» составляет: в 1 классе – 1 час в неделю, общее количество в год – 33 часа; во 2-4 классах по 1 часу в неделю, общее количество в год – по 34 часа в каждом классе.

Изобразительное искусство

Цели обучения:

- воспитание эстетических чувств, интереса к изобразительному искусству; обогащение нравственного опыта, представлений о добре и зле; воспитание нравственных чувств, уважения к культуре народа Казахстана и других стран;

- развитие воображения, желания и умения подходить к любой своей деятельности творчески, способности к восприятию искусства и окружающего мира, умений и навыков сотрудничества в художественной деятельности;

- воспитание интереса и любви к народному творчеству;

- развитие наблюдательности и зрительной памяти.

Задачи обучения:

- развитие способности к выражению в творческих работах своего отношения к окружающему миру;

- знакомство с основами изобразительной грамоты по рисунку, живописи, композиции;

- знакомить с теплыми и холодными цветами и научить их различать;

- знакомство с видами изобразительного искусства (графика, живопись, декоративно-прикладное искусство, скульптура, дизайн, архитектура) и жанрами (пейзаж, портрет, натюрморт, анималистический и т.д.);

- овладение художественными навыками (работа с различными материалами и освоение различной изобразительной техники);

- развитие способности видеть проявление художественной культуры в реальной жизни (музеи, архитектура, дизайн, скульптура и др.);

- развитие у детей чувственно-эмоциональных проявлений: внимания, памяти, фантазии, воображения;

- улучшение моторики, пластичности, гибкости рук и точности глазомера учеников.

Основные особенности программы по изобразительному искусству:

• в интегрированной модели задействованы различные виды пластических искусств (живопись, графика, скульптура, художественное конструирование, дизайн и архитектура, декоративно-прикладное исскуство);
• актуализировано уважение к национальным особенностям искусства народов Казахстана и мира;
• проявляются преемственные связи в образной специфике современного искусства и произведениях далекого прошлого, формируется готовность к межкультурному взаимодействию и толерантности;
• широко использованы возможности включения регионального компонента, творческого подхода к преподаванию изобразительного искусства.

Учебный материал в программе представлен блоками, отражающими деятельный характер и нравственную сущность художественного образования: «Виды художественной деятельности», «Основы художественной грамоты», «Познание окружающего мира», «Содержание художественно-творческой деятельности».

Специфика подобного деления на блоки состоит в том, что первый блок раскрывает содержание учебного материала, второй блок даёт инструментарий для его практической реализации, третий намечает духовно-нравственную, эмоционально-ценностную направленность тематики заданий, четвертый содержит виды и условия деятельности, в которых ребёнок может получить художественно-творческий опыт. Все блоки раскрывают разные стороны искусства: типологическую, языковую, ценностно-ориентационную, деятельностную. Они (все вместе) в разной мере присутствуют почти на каждом уроке. В комплексе все блоки направлены на решение задач начального художественного образования и воспитания.

В учебном плане на изучение изобразительного искусства в каждом классе начальной школы отводится по 1 часу в неделю, всего 135 часов.

1.6 Образовательная область «Технология»

Трудовое обучение

Цель предмета: овладение начальными технологическими знаниями, трудовыми умениями и навыками, способами планирования и организации труда; развитие сенсорики, мелкой моторики рук, пространственного воображения, способностей ориентироваться в информации разного вида; освоение знаний о роли трудовой деятельности человека в преобразовании окружающего мира; воспитание трудолюбия, уважительного отношения к людям и результатам их труда.

Задачи предмета:

• формирование основ общетрудовых и специальных умений, навыков,   трудовой и экологической культуры;
• использование знаний и умений, полученных в повседневной жизни и практической деятельности для поиска, воспроизведения, сохранения и применения информации;
• соблюдение правил личной гигиены и правил  безопасности труда;
• самостоятельное конструирование различных изделий;
• развитие творческих способностей, художественного вкуса,  творческого воображения, пространственного мышления, эстетического вкуса и конструкторских способностей;
• организация коллективного труда на уроке.

Особенности  предмета заключаются в формировании знаний о взаимосвязи человека с окружающим миром, понятия о роли деятельности человека в развитии общества, основ  технологических умений, навыков. Труд является одним из основных факторов, влияющих на развитие личности учащегося (человеческое, умственное, физическое, эстетическое, экономическое). Формируемые навыки обеспечивают активное восприятие и осмысление полученных знаний и умений.

В связи с отсутствием в учебнике для 4-го класса тем «Работа с проволкой», «Изготовление украшении из фольги», «Последовательность изготовления орнамента «Қошқар мүйіз» учитель вправе заменить другими темами в рамках учебной программы.

В соответствии с типовым учебным планом объем учебной нагрузки по предмету «Трудовое обучение» составляет: 1 класс – 2 часа в неделю, всего – 66 часов; 2-4 классы – 2 часа в неделю, всего - 68 часов.

1.7 Образовательная область «Физическая культура»

Физическая культура

Учебный предмет «Физическая культура» – это система знаний о физкультурной деятельности, поддержание физического и психического здоровья учащихся.

Изучение предмета направлено на формирование личности, готовой к активной самореализации.

Цели обучения:

- формирование физической культуры личности школьника посредством освоения основ содержания физкультурной деятельности с общей развивающей направленностью;

- формирование устойчивых мотивов и потребностей в бережном отношении к своему здоровью;

- целостное развитие физических и психических качеств;

- творческое использование средств физической культуры в организации здорового образа жизни.

Задачи обучения:

- укрепление здоровья, улучшение осанки, профилактика плоскостопия; воспитание активности и самостоятельности в двигательной деятельности;

- формирование системы знаний из области физической культуры, касающихся сохранения и укрепления здоровья;

- развитие физических качеств: силы, быстроты, выносливости, ловкости, гибкости и координационных способностей;

- обучение разнообразным комплексам акробатических, гимнастических, легкоатлетических и других физических упражнений общеразвивающей направленности;

- содействие воспитанию социально значимых черт личности, развитию нравственных и волевых качеств, формирования эстетических вкусов и навыков культуры поведения;

- формирование элементарных знаний о личной гигиене, режиме дня, влиянии физических упражнений на здоровье, работоспособность и развитие двигательных способностей.

Предмет включает два раздела: «Знания о физической культуре» (информационный компонент) и «Физическое совершенствование и мастерство» (операциональный компонент).

Основными формами организации педагогической системы физического воспитания в начальной школе являются уроки физической культуры, физкультурно-оздоровительные мероприятия в режиме учебного дня, спортивные соревнования и праздники, занятия в спортивных секциях и кружках, самостоятельные занятия физическими упражнениями (домашние задания).

Отбор содержания учебного предмета основан на педагогических подходах:

• личностно-ориентированном – дозирование физических нагрузок, соответствующих функциональным возможностям организма ребенка;
• деятельностном – развитие ребенка осуществляется в движениях;
• здоровьесберегающем – обязательное сохранение здоровья учащегося в процессе обучения.

Исходя из требований и ориентируясь на индивидуальные возможности и особенности полового развития каждого ученика, учитель вправе самостоятельно разрабатывать индивидуальные шкалы требований (контрольные задания) и в соответствии с ними оценивать успеваемость учащихся в течение года.

В регионах республики, где нет возможности проводить полноценные уроки по разделам «Лыжная подготовка» и «Плавание», рекомендуется по решению педагогического совета школы замена уроков приемлемыми для них видами деятельности (кроссовой подготовкой, ритмической, атлетической и  профессионально-прикладной гимнастикой).

Объем учебной нагрузки по предмету в соответствии с типовым учебным планом составляет:

в 1 классе – 3 часа в неделю, всего 99 часов в учебном году;

в 2 классе – 3 часа в неделю, всего 102 часа в учебном году;

в 3 классе – 3 часа в неделю, всего 102 часа в учебном году;

в 4 классе – 3 часа в неделю, всего 102 часа в учебном году.

2. Особенности обучения предметам уровня основного среднего образования

2.1 Образовательная область «Язык и литература»

Оқыту орыс, өзбек, ұйғыр, тәжік тілдерінде жүргізілетін мектептерге арналған «Қазақ тілі»

Қазақстан Республикасының «Тіл туралы», «Білім туралы» Заңдары мен «Қазақстан-2050» стратегиялық бағдарламасында белгіленген міндеттер еліміздің білім беру жүйесінде көптілді меңгерген дара тұлға қалыптастыру мақсатын жүзеге асырудың ұтымды жолдарын анықтауды талап етіп отыр. Бұл үш тілді қатар білуге арналған тіл саясатына сәйкес мемлекеттік тілдің доминанттық рөлін күшейтуге келіп саяды.

«Қазақ тілі» пәнінің маңыздылығы қазақ тілінің Мемлекеттік тіл мәртебесімен дәйектеледі. Сондықтан қазақ тілін оқыту барысында өзге тілде білім алатын негізгі мектеп оқушыларына қазақ тіліндегі сөйлесім әрекетін мәдениаралық қатысым құралы ретінде меңгерту көзделеді.

Әлемдік білім кеңістігінде орныққан «Шетел тілдерін деңгейлеп меңгертудің еуропалық жүйесінде» белгіленген тілді игерудің  деңгейлері мен  олардың сипаттарының негізінде қазақ тілін үйретудің деңгейлері айқындалды. Оқушының білім, білік, дағдылары орта мектеп жүйесінде тілді деңгейлік меңгерту ерекшеліктеріне сәйкестендіріліп, жіктелді. Атап айтқанда:

5-7- сыныптардағы Негізгі деңгей-А2.1.2 үш игерімді қамтиды:

- қалыптасу қарсаңындағы орташа  игерім А 2.1 – 5-сынып;

- қалыптасу қарсаңындағы толық  игерім А2.1.1 – 6-сынып;

- қалыптасқан  бастапқы игерім  А2.1.2 – 7-сынып.

8-9-сыныптардағы Орта деңгей-А 2.+   екі игерімді қамтиды:

- қалыптасқан орташа  игерім А 2.2 – 8-сынып;

- қалыптасқан толық игерім А 2.+ – 9-сынып.

Қазақстан Республикасы халқының контингенті мен қазақ тілді емес жалпы білім беретін мектептердегі тілдерді оқыту мен үйретудің өзіндік ерекшелігі ескерілді және тілдерді деңгейлік меңгерудің еуропалық жүйесі негізге алынды. Соған орай, біріншіден, еуропалық жүйеге сәйкестендірілген тілдік деңгейлер жалпы білім беретін орта мектептің 1-11-сыныптары бойынша сараланды. Екіншіден, негізгі және орта деңгейлердің тіл игеру игерімдері айқындалды. Үшіншіден, негізгі және орта деңгейлердегі базалық білім мазмұны тілдік деңгейлер бойынша түзілді. Төртіншіден, оқушының білім, білік, дағдыларына қойылатын талаптар негізгі және орта деңгейлердің ерекшеліктерін ескере отырып, сөйлесім әрекетінің бес түрі (тыңдалым, оқылым, айтылым, жазылым, тілдесім) бойынша сараланды. Бесіншіден, әр сыныптағы бағдарлама материалдары тілдік бөлім, қатысымдық-сөйлесімдік бөлім және мәдениетаралық қарым-қатынас бөлімі бойынша нақтыланып ұсынылды.

Қазақ тілін үйренуге негіз болатын бөлімдер арқылы оқушылардың жобаланған оқу нәтижелеріне қол жеткізу мүмкіндіктері қарастырылады.

Пәнді оқытудың мақсаты – негізгі және орта деңгейлер  бойынша қазақ тілін қатысымдық тұрғыдан меңгерту; оқушыны өз ойын айқын, түсінікті жеткізуге үйрету, коммуникативтік қабілеті дамыған дара тұлғаның дамуына мүмкіндік жасау.

Осы мақсатты жүзеге асырудағы оқу пәнінің  міндеттері:

• оқушыларды сөйлесім әрекетінің түрлерін әлеуметтік ортада қолдана білуге үйрету;
• оқушылардың тілдік дағдысы мен ойлау қабілетін дамыту;
• қарым-қатынас әдебі нормаларын меңгерту:
• күнделікті өмір жағдаяттарында қазақ тілін орынды қолдана білуге дағдыландыру;
• оқушыны қазақ халқының мәдениетімен, әдебиетімен, ұлттық салт-дәстүрімен таныстырып, мәдени ортада пайдалануға баулу;
• оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытып, іскерлік дағдыларын жетілдіру;
• оқушылардың қазақ тіліне қызығушылығын дамыту, қазақ еліне, мемлекеттік тілге деген құрмет сезімін тәрбиелеу.

Мектептің негізгі орта деңгейінде меңгерілетін тілдік және қатысымдық біліктер 2 деңгейге жіктеліп берілген. Білім деңгейлерін ішкі кезеңдерге бөлу білім беруді дара тұлғаға бағдарлау ұстанымына сай іске асады. Бір деңгейдің алғашқы сатысында білім мазмұнын игере алмаған оқушы бейімдеу, дамыту, психологиялық үйлесімділік ұстанымдары негізінде келесі сатыда тиісті мазмұнды меңгеруге мүмкіндік алады.

Сонымен қатар, қазақ тілді емес мектептердегі «Қазақ тілі» пәнінің білім мазмұны қатысымдық-әрекеттік, қатысымдық-функционалдық, функционалдық сауаттылықты қалыптастыру, ұлттық ерекшеліктерді ескеру, оқу материалдары  мазмұнының аутенттілігі, шындық өмірге сәйкестігі;  оқушының тілді білу деңгейіне сай келуі; білім мазмұнының жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға, оның өзіндік және шығармашылық қабілетін арттыруға, қажетті іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыруға бағытталған оқыту  ұстанымдарын басшылыққа ала іріктелген. Яғни:

• үздіксіздік ұстанымы оқытудың барлық сатыларының арасындағы жалғастықты әдіснама, мазмұн, әдістеме және технология сабақтастығы тұрғысынан оқытуды қамтамасыз етеді;

• оқытудың әрекетшілдік негіздегі ұстанымы  оқушыларды оқу-танымдық әрекетке белсенді қатыстыру арқылы жаңа білімдерді ашуын, өзін өзі бағалау мен өз әрекетін өзі бақылай алу дағдыларының қалыптасуын қамтамасыз етеді;
• пәнаралық байланыс ұстанымы мәтіннен ақпаратты тауып алу тәсілі, мәтінді мағыналық бөліктерге бөлу, негізгі және қосалқы ойды ажырата алу және т.б. (әдебиетпен байланыс); өзектілік тәсілі, салыстыру, жүйелілік, қарсы қою, себеп-салдарлық байланысты анықтау және т.б. (ана тілімен байланыс) жұмыстар арқылы жүзеге асырылады;
• түсіністік ұстанымы қазақ тілін оқыту барысында оқушылардың психологиялық-физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, психологиялық үйлесімді  жағдай тудыруға мүмкіндік жасайды. Оқушылардың қарым-қатынас жасауына және олардың өз жетістігін сезінуіне мүмкіндік беретін тілектестік ниетті ұстану оқу үдерісі тиімділігінің маңызды шарты болып табылады;
• оқушылардың  тұлғалық  жетістіктерін  ескеру  ұстанымы түрлі деңгейдегі күрделі тапсырмаларды шешуге, өздік жұмыстарды орындауға, оқыту мотивінің тұлғалық-мәнділігін қалыптастыруға, оқытудың ұтымды технологиясы мен оқу материалдарын таңдауға және бейімдеуге, білім деңгейлері әртүрлі оқушылардың жоспарланған нәтижелерге жетуіне мүмкіндік береді;
• шығармашылық ұстанымы оқушылардың түрлі шынайы жағдаяттарда жаңа типтегі міндеттерді өздігінен шешу қабілетін, құзыреттілікке бағытталған тапсырмаларды орындау білігін  қалыптастыруға мүмкіндік тудырады.

Білім берудің барлық деңгейлерінде «Қазақ тілі» пәнінің мазмұндық желісі үш аяға бөлініп ұсынылған: әлеуметтік-тұрмыстық ая; әлеуметтік-мәдени ая; оқу-еңбек аясы.

Оқу үдерісінде жүзеге асырылатын пәнаралық байланыс оқушының қазақ тіліндегі сөздік қорын молайтуға, дүниетанымын кеңейтуге, қазақ тілін қолдану мүмкіндіктерін арттыруға жол ашады.

Оқушының мемлекеттік тілді үйренуге деген қызығушылығын ояту, мемлекеттік тілді меңгеруге деген қажеттілікті сезіндіру мұғалімнің оқу үдерісін тиімді де қызықты ұйымдастыруына байланысты. Тілді үйретуде баланың тұлғалық ерекшелігін ескерген жөн. Шығармашылық қабілеті жоғары оқушыларға әртүрлі тақырыптарда шығарма, әңгіме, реферат жазғызып, ізденімпаз, қызығушылығы жоғары оқушыға ақпарат құралдарынан материал жинап, пресс-конференция сабағын өткізуді тапсыру оң нәтижесін береді. Сонымен қатар оңтайлы пайдаланылған дидактикалық, сюжеттік, рөлдік ойындар да оқушының өзін таныта алуына, сыныптастар пікірімен санасуына, шешен сөйлеу қабілетін үйренуіне және білімін жан-жақты көрсетуіне мүмкіндік береді. Оқушылардың ой-өрiсiн өсiрiп, оларға тiлдiң ұлттық мәдени мұра, тiршiлiктiң өзегi, танымның көзi екендiгiн сезiндiру үшін ақпараттық технология ресурстарын, мультимедиалық құралдарды, ғаламтор материалдарын, бейнероликтерді, электронды оқулықтарды кеңінен қолдану тиімді.

Оқыту орыс тілінде жүргізілетін мектептің негізгі орта деңгейінде «Қазақ тілі» пәні аптасына 3 сағаттан оқытылып, оқу жылында әр сыныпта
102 сағатты, ал оқыту ұйғыр, өзбек, тәжік тілдерінде жүргізілетін мектептердің 5-9-сыныптарында аптасына 2 сағаттан оқытылып, оқу жылында әр сыныпта
68 сағатты құрайды.

Оқыту орыс, өзбек, ұйғыр, тәжік тілдерінде жүргізілетін мектептерге арналған «Қазақ әдебиеті»

Қазақ әдебиеті – қазақ халқының ұрпақтан ұрпаққа жеткен рухани, мәдени мұрасы, сөз өнерiнiң асыл қазынасы. «Қазақ әдебиеті» пәнін оқыту арқылы мемлекеттік тілді меңгерген, өзге ұлттар әдебиетін құрметтейтін, бойында елжандылық, адамгершілік сезімдері қалыптасқан тұлғаның дамуына ықпал ету көзделеді.

Пәнді оқыту мақсаты:

- қазақ әдебиетінің озық классикалық үлгілері арқылы оның басты идеялық бағытын, тақырыптық, мазмұндық мақсатын саралай білетін және қазақ халқының рухани әлемін, дәстүрін, әдебиеті мен мәдениетін бағалай алатын, танымы жоғары, өркениеттi қоғамға сай тұлға қалыптастыру.

Пәнді оқыту міндеттері:

• әдеби көркем туынды арқылы оқушының мемлекеттік тілді меңгеру мүмкіндігін арттыру;
• қазақ халқының әдебиеті, тарихы, тілі, мәдениеті, өнері туралы біртұтас түсініктерін қалыптастыру;
• көркем әдебиетті оқытуда шығарманың тақырыптық-идеялық мәнін меңгерту және рухани-мәдени құндылықтар жөнінде пікір алмасуға үйрету;
• оқушылардың әдеби-теориялық бiлiмдерiн тереңдетiп, шығарманың мазмұндық, жанрлық-стильдiк ерекшелiктерiн таныту;
• әдебиет тарихы бойынша тиісті мәліметтер мен әдебиеттану ұғымдарын пайдалана отырып, көркем шығармаларды оқу мен талдау дағдыларын меңгерту;
• қазақ тілінде сөйлеу әрекеттерін еркін орындау, әдеби тіл үлгісін пайдалана отырып, пән бойынша өз ойларын қазақ тілінде өзгеге және топта қорғай білу.

Шәкірттерге білім мазмұнын игертумен қатар, оларға ұлттық мәдени құндылықтарды таныту, оқушылардың тілдік қорын байыту, әдеби білімнің жүйелілігі, білім мазмұнының сабақтастығы мен пәнаралық байланыс сияқты ұстанымдар басшылыққа алынды. Оқу орыс тілінде жүретін мектептердегі «Қазақ әдебиеті» пәнінің білім мазмұнын іріктеудің өзіндік ерекшелігі бар екені белгілі. Мұнда көркем шығармалар жүйелі, ықшамдалып берілуі қарастырылды. 5-9-сыныптарда ауыз әдебиеті, қазақ әдебиеті тарихының ежелгі дәуірінен бүгінгі күніне дейінгі ұлттық құндылықтар туралы түсініктер, ХІХ, ХХ ғасыр әдебиетінің өкілдері оқытылады. Әдебиеттiң теориялық мәселелерi, көркем шығармаларды тұтас талдау жүйесi, көркем туындының стильдiк ерекшелiктерi тұтастай емес, әр тақырыптың өзіндік ерекшелігіне қарай талданады.

6-сыныпта «Айтыс», «Ежелгі дәуір әдебиеті туралы түсінік», Ш.Құдайбердіұлының «Адамдық борышың» шығармаларымен толықтырылды.

7-сыныпта Махамбеттің «Тарланым» өлеңі, З.Шашкиннің «Доктор Дарханов» романынан үзінді, Ж.Молдағалиев «Мен қазақпын» поэмасынан үзінді, Ш.Мұртаза «Жүз жылдық жара» әңгімесі енгізілді.

8-сыныпта Әл-Фарабидің «Қашықтасың туған жер» өлеңімен толықтырылды.  

Оқыту орыс тіліндегі жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған «Қазақ әдебиеті» оқу бағдарламасының апталық жүктемесі 2 сағат. Сондықтан оқу бағдарламасы қазақ халқының ауыз әдебиетінің түрлері тұрмыс-салт жырлары, батырлар жыры, лиро-эпостық жырлар, айтыс, Нысанбай жыраудың «Кенесары-Наурызбай» жыры, М.Мақатаевтың «Райымбек, Райымбек!» поэмасы, тәуелсіздік жылдарындағы әдебиет т.б. тақырыптарымен толықты. Бұл тақырыптар оқушыларды қазақ халқының салт-дәстүрін білуге, құрметтеуге, елжандылыққа тәрбиелейтіні сөзсіз. Аталған тақырыптар оқыту орыс тілінде жүргізілетін мектеп оқушысының қабылдау, тілді білу деңгейлеріне сай жасалынған.

Бағдарламаның білім мазмұнына қазақ әдебиетінің үздік шығармалары ұсынылып, олардың ой қазығы, сюжеті, композициясы, жанрлық сипаты мен кейіпкерлерін, ондағы халықтық әдет-ғұрып пен салт-дәстүрлер көрінісін, табиғат суретін, қаламгерлердің сөз қолданыстарын зерделеуге баса мән беріледі. Қазақ әдебиетін оқыту арқылы оқушылардың өзіндік ой пікірін айтуға, шығармашылық жұмысқа тартуға жол ашады.

Оқытудағы мұндай әрекеттер оқушылардың осыған дейін меңгерген білім, дағдыларын жүйелей түсіп, оның кеңеюіне мүмкiндiк береді. Пәнді оқып-үйрену арқылы оқушылар әлеуметтiк өмiрге бейiмделiп, қоршаған орта, замана келбетiн түсiнуге қажеттi бiлiм, бiлiк, дағдыларын игереді. Өзге ұлттың мәдениетiн, тiлiн құрметтеу, әдебиетiн терең сезіммен сүйе бiлуге үйрету де көзделеді. Оқушының жан-жақты білім алып, рухани өсуі мақсат етіледі.

Қазақ әдебиеті танымдық, тәрбиелiк қызмет атқаратындықтан, бұл бағдарламада көрсетiлген әдеби бiлiм мазмұны осыған дейінгі сыныптарда берiлген базалық бiлiмнiң табиғи жалғасы, бiртұтас құрамдас бөлiгі болып табылады. Яғни, қазақ әдебиетiн бiртұтас, жүйелi сипатта оқыту оқушылардың үйлесiмдi дамуына қызмет етеді.

Пәнаралық байланыс оқушының дүниетанымдық деңгейін арттырып, туған әдебиетінен өзге ғылым салаларын игеру мақсатында пайдалануына мүмкіндік береді.

«Қазақ тілімен»: көркем әдебиет мәтіндерінен стильдің түрлерін, кірме сөздерді, архаизм, жаңа сөздерді (неологизм) табуға бағыт беріледі. Сөйлемдердің грамматикалық нормаларға сәйкестігін, құрылымын қарастырады.

«Қазақстан тарихымен»: әдеби оқиғалардың тарихи факторлармен тығыз байланыста болатындығын түсінуіне, тарихи деректерді орынды пайдаланып, өзіндік ой-тұжырымдар жасай білуіне жол ашады.

Жаратылыстану циклі пәндерімен: танымдық бағытта берілетін материалдар жаратылыстану пәндерінің мазмұнымен тікелей байланыста болғандықтан, оқушылардың дүниетанымын қалыптастырады.

«Музыка» пәнімен: әннің идеялық-көркемдік және эстетикалық маңызын, ұлттық әуеннің қазіргі әндермен ұқсастықтары мен айырмашылықтарын, көркемдік ерекшеліктерін түсінуге мүмкіндік береді.

Оқу жүктемесінің көлемі

Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартында ұсынылған типтік оқу жоспарына сәйкес оқу жүктемесінің көлемі.

5-қосымша:

5-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;

6-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;

7-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;

8-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;

9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында –68 сағат.

6-қосымша:

5-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;

6-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;

7-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;

8-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат;

9-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында –34 сағат.

Русский язык

Цель обучения русскому языку –  воспитание творчески активной языковой личности путем формирования языковой, речевой, коммуникативной компетенций на основе: (1) освоения описательной и функциональной языковой системы, норм употребления средств разных уровней, активизации последних в продуктивной речевой деятельности, обогащения словарного запаса и синтаксического строя речи; (2) овладения законами построения связного высказывания, общей культурой общения, механизмами  совершенствования речи и творческого использования языка.

Задачами обучения предмету является:

1. формирование представлений о системе русского языка (фонетика, лексика, состав слова и словообразование, морфология, синтаксис), правилах функционирования языковых средств в речи, норм русского литературного языка, обогащения словарного запаса и грамматического строя речи;
2. формирование и совершенствование орфографической, пунктуационной, стилистической грамотности, а также речевой культуры учащихся на основе освоения языка как системы сохранения и передачи культурных ценностей;
3. формирование умений создавать самостоятельные связные высказывания различных стилей, типов и жанров речи;
4. развитие умений успешного речевого общения в условиях межкультурной коммуникации;
5. развитие средствами языка духовно-нравственных качеств и патриотических чувств обучающихся;
6. формирование умений применять полученные знания в учебной, исследовательской и практической деятельности, навыков работы с информацией и различными информационными источниками, включая инновационные коммуникационные технологии.

Содержание учебного предмета «Русский язык» определяется в соотвествии с целью и задачами обучения, возрастными особенностями учащихся и реализацией практической направленности образования, личностного, системного, деятельностного, коммуникативного подходов к обучению русского языка.

Предметом обучения является современный русский литературный язык в его реальном функционировании в современных условиях полиэтнического Казахстана.

Материал представлен линейно-концентрическим способом и с учетом важнейших дидактических принципов: научности, доступности, единства обучения и воспитания, преемственности, последовательности, перспективности, межпредметных и внутрипредметных связей. В 5-9 классах изучаются сведения о языке как системе (фонетике и графике, лексике и фразеологии, морфемике и словообразовании, морфологии, синтаксисе),  особенности функционирования языковых единиц в текстах различных типов, стилей, жанров с учетом этнокультурного компонента (сведения о национально-культурной специфике русского языка, о культуре русского, казахского народов и  других народов, проживающих на территории нашей страны). В процессе обучения акцент сделан на развитие устной и письменной речи, повышение культуры общения, формирование речевого этикета. Особенностью программы является распределение материала по рубрикам «Для повторения», «Для изучения», «Для опережающего практического ознакомления», «Для развития речи».  

В аспекте формирования  функциональной грамотности школьников важным в обучении русскому языку является работа с текстом, непрерывное речевое общение в официальной/неофициальной обстановке, с коммуникантами разных статусов и возрастов, отстаивание своей позиции в жизненных ситуациях и выступление перед публикой, работа с необходимой информацией (поиск, обработка, анализ, классификация, систематизация, передача и др.),  владение культурой речи и правилами культуры общения в условиях межкультурной коммуникации.

В процессе обучения русскому языку необходимо использовать различные формы коллективной и индивидуальной работы, обсуждение проблемных вопросов, решение лингвистических задач, выполнение разных развивающих языковых заданий, самостоятельная творческая работа и др. С целью развития умений самостоятельно рассуждать, доказывать собственную точку зрения на уроках следует обучать написанию эссе.  

При изучении любого языкового явления необходимо опираться на его семантическую характеристику и функциональные особенности, что способствует развитию у учащихся чувства языка, потребности совершенствовать свою речь.  Для совершенствования коммуникативных навыков и развития чувства языка важно проводить работу с синонимами, антонимами на разных языковых уровнях, стилистический и жанровый анализ текстов,  редактирование текста, стилистическую и жанровую трансформацию текста и др.  

При повышении уровня орфографической и пунктуационной грамотности обучающихся следует уделять большее внимание внутрипредметным связям (морфемика, словообразование, лексика и этимология), формированию умения распознавать разнообразные синтаксические структуры в тексте и применять полученные знания на практике, в продуктивной речевой деятельности.

Для более глубокого изучения предмета «Русский язык» учащимся можно предложить дополнительные корректировочные курсы по орфографии, пунктуации и культуре речи.

Количество часов по русскому языку составляет: в 5, 6, 7,8  классах –
3 часа в неделю, общее количество в год – по 102 часа в каждом классе; в
9 классе – 2 часа в неделю, общее количество в год – по 68 часов.

Всего на изучение курса в 5 классе выделено 102 ч., из них 20 ч.–  развитие речи. Письменные, контрольные работы и тестирования: 5 диктантов
(1 стартовый, далее по одному в четверть); 2 изложения (по одному в полугодие); 2 сочинения   (по одному в полугодие); 2 контрольные работы (по одной в полугодие); 2 тестирования (по одному в полугодие; по усмотрению учителя на тестирование возможно отводить 20-25 минут урока после повторения). Объем контрольных диктантов – 90-110 слов, с грамматическим заданием – на 10-20 слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). Объем текста для подробного изложения –
100-150 слов, для сжатого изложения, итоговых, контрольных изложений – на 30-60 слов больше. Объем классных сочинений – 0,5-1,0 страницы.

На изучение курса в 6 классе выделено 102 ч., из них 20 ч. – развитие речи. Письменные, контрольные работы и тестирования: 5 диктантов (1 стартовый, далее по одному в четверть); 3 изложения (2 в первом полугодии, 1 – во втором полугодии); 3 сочинения (1 в первом полугодии, 2 – во втором полугодии);
3 контрольные работы (1 – в первом полугодии, 2 – во втором полугодии);
3 тестирования (2 – в первом полугодии, 1 – во втором полугодии; по усмотрению учителя на тестирование возможно отводить 20-25 минут урока после повторения). Объем контрольных диктантов – 110-120 130 слов, с грамматическим заданием – на 10-20 слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). Объем текста для подробного изложения – 150-200 слов, для сжатого изложения, итоговых, контрольных изложений – на 30-60 слов больше. Объем классных сочинений – 1,0-1,5 страницы.

На изучение курса в 7 классе выделено 102 ч., из них 20 ч. – развитие речи. Письменные, контрольные работы и тестирования: 5 диктантов (1 стартовый, далее по одному в четверть); 3 изложения (2 в первом полугодии, 1 – во втором полугодии); 3 сочинения (1 в первом полугодии, 2 – во втором полугодии);
3  контрольные работы (1 – в первом полугодии, 2 – во втором полугодии);
3  тестирования (2 – в первом полугодии, 1 – во втором полугодии; по усмотрению учителя на тестирование возможно отводить 20-25 минут урока после повторения). Объем контрольных диктантов – 120-140 слов, с грамматическим заданием – на 10-20 слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). Объем текста для подробного изложения – 200-250 слов, для сжатого изложения, итоговых, контрольных и экзаменационных изложений –  на 30-60 слов больше.  Объем классных сочинений – 1,5-2,0 страницы.

На изучение курса в 8 классе выделено 102 ч., из них 20 ч. – развитие речи. Письменные, контрольные работы и тестирования: 5 диктантов (1 стартовый, далее по одному в четверть); 3 изложения (2 в первом полугодии, 1 – во втором полугодии); 3 сочинения (1 в первом полугодии, 2 – во втором полугодии);
2 контрольные работы (по 1 в полугодие); 3  тестирования (1 – в первом полугодии, 2 – во втором полугодии; по усмотрению учителя на тестирование возможно отводить 20-25 минут урока после повторения). Объем контрольных диктантов – 140-150 слов, с грамматическим заданием – на 10-20 слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). Объем текста для подробного изложения – 250-350 слов, для сжатого изложения, итоговых, контрольных изложений – на 30-60 слов. Объем классных сочинений –
2,0-2,5 страницы.  

На изучение курса в 9 классе выделено 68 ч., из них 12 ч. – развитие речи. Письменные, контрольные работы и тестирования: 5 диктантов (1 стартовый, далее по одному в четверть); 3 изложения (2 в первом полугодии, 1 – во втором полугодии); 3 сочинения (1 в первом полугодии, 2 – во втором полугодии);
2 контрольные работы (по 1 в полугодие); 2 тестирования (1 – в первом полугодии, 2 – во втором полугодии; по усмотрению учителя на тестирование возможно отводить 20-25 минут урока после повторения). Объем контрольных диктантов – 150-170 слов, с грамматическим заданием – на 10-20 слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). Объем текста для подробного изложения – 350-400 слов, для сжатого изложения, итоговых, контрольных изложений – на 30-60 слов больше. Объем классных сочинений – 2,5-3,0 страницы.

При проведении и проверке письменных работ важно учитывать, что проведение контрольных работ в понедельник, на первом и последнем уроках четверти, а также на последних уроках не допускается; работа над ошибками обязательно выполняется после каждой контрольной работы только в классе, при необходимости – после обучающих работ.

В обучающих работах, а также в контрольных и экзаменационных работах учитель исправляет допущенные учащимися ошибки следующим образом:

- неправильно написанную букву или пунктуационный знак учитель зачеркивает, подчеркивает, надписывает правильный вариант и обозначает на полях условными знаками: I – орфографическая; V – пунктуационная; Г – грамматическая; Р – речевая; О – однотипная; Ф – фактическая, Ст – стилистическая;

- часть слова, предложение – зачеркивает горизонтальной линией, цифру, букву – зачеркивает наискось;

- обучающих и контрольных изложениях, сочинениях речевые и фактические ошибки подчеркиваются в тексте волнистой линией и обозначаются условными знаками на полях;

- ошибки на правила, которые не изучались, учитель подчеркивает, исправляет, но на поля не выносит и при оценке не учитывает.

Русская литература

Школьный курс русского языка и литературы традиционно опирается на духовное воспитание учащихся через их речевое и языковое развитие: литература позволяет приобщить учащихся к нравственно-эстетическим ценностям русского и других народов, формирует  сознание гражданина многонационального и поликультурного Казахстана. Художественные тексты обеспечивают развивающий культуроведческий потенциал обучения, являются основой духовно-нравственного воспитания подрастающего поколения, развивают творческое воображение, художественное мышление и эстетические чувства. Уроки литературы дают возможность развивать, помимо читательской и речевой культуры, универсальные учебные действия, вырабатывают активную жизненную позицию и  формируют ценностные ориентации, необходимые в современном мире и способствующие пониманию содержания художественных текстов.

Целью обучения предмету является формирование у школьников способности к восприятию и пониманию художественной литературы как искусства слова, развитие читательских интересов, эстетического вкуса и образного мышления, обучение навыкам анализа художественного произведения.

По окончании основной школы выпускник должен уметь не только анализировать художественный текст по предложенному алгоритму и постигать ценности словесного искусства в его соотнесенности с фактами культуры и истории, но и отстаивать собственное мнение с привлечением необходимых аргументов, высказывая его в устной и письменной форме.

В курсе основной школы учащиеся последовательно вводятся в художественный мир литературы, при этом формируется понятие о словесности как о метасистеме,  в рамках которой развиваются такие словесно-художественные системы, как  фольклор, мифология,  художественная литература. Понимание специфики художественных миров этих систем,  усвоение общих закономерностей развития литературы как вида искусства,  осознание механизма смены и преемственности культурных эпох, места и роли в них литературы обеспечивается соблюдением принципов историзма, синхронности и хронологической  последовательности  изучения материала. Классический принцип  постижения специфики словесного творчества путем изучения элементов стилистики, стиховедения, теории  образа, структуры художественного произведения, литературных родов, художественного метода и стиля нацелен на повышение читательской культуры учащихся. Литературоведческие термины изучаются последовательно при рассмотрении конкретных особенностей литературных текстов (от изобразительно-выразительных средств к структуре текста, литературным родам и жанрам, историческому развитию родов, жанров и литературных направлений) на основе индуктивного подхода. Изучение литературы предполагает идейно-художественный, сюжетно-композиционный, пообразный, стилевой анализ текста; при этом рассматривается творческая история произведения, его место в контексте творчества писателя или сравнительно с произведениями других авторов; учащиеся знакомятся с личностью и биографией писателя. Большое значение придается вступительным занятиям и организации чтения.

Изучение литературы есть движение от художественного текста к художественному миру; в процессе обучения должно происходить сотворчество, обмен пониманием и интерпретацией текстов между педагогом и учащимися. Задача учителя – помочь ученику выразить и сформулировать в устной и письменной речи свое понимание художественного произведения, создать собственный художественный или критический текст.

В содержании курса литературы для каждого класса есть доминанта, которая предопределила отбор художественных текстов:

5 класс: «Русская словесность: Фольклор и литература»;

6 класс: «Русская словесность: Миф и литература»;

7 класс: «Русская словесность: Мир художественной литературы»;

8 класс: «Русская литература: Периоды и стили»;

9 класс: «Русская классическая литература и современность. I часть».