Работы учащихся

Норбованжилова Сэсэгма Цыренжаповна

Предварительный просмотр:

Ивалгын дунда hургуули

Буряад хэлэнэй үдэртэ зорюулагдаhан найруулга

Темэ:«Аба эжын хэлэн гамтайл»

Дүүргэгшэ:

Ивалгын дунда hургуулиин

«9-хи» классай hурагша

Вантеева Сарюна

Багша: Норбованжилова С.Ц.

буряад хэлэ ба литературын багша

Ивалга, 2019 он


     Үргэhэ зγγдэндээ минии хараhан,

      Үльгэрэй орон гγш? – ойлгожо яданам

    Сэлгеэ Буряадтаа суута гараhан,

Сэлгеэ талааршни алхалан ябанам.

(М.Самбуев)

Хэдытэйшье боложо ябыш даа,  хаанашье hуужа байгыш даа, хγн бγхэнэймнай сэдьхэлдэ хадагалаатай угаа бγхɵɵр хγлдэ ороhон газарамнай, хγйhɵɵрɵɵ холбоотой тоонтомнай болоно.

Минии эжы, абын тγрэhэн нютаг – Санага нютаг юм. Санага нютаг Захаамин аймагай эгээл ехэ хγдɵɵ нютаг болоно. Би хадаа, зунай амаралта болохыень ехэл гэгшын хγлеэдэгби. Зундаа ходо эжы абатаяа Санага нютагтаа ошодогбди. Дуулим ногоон талатай, γдхэн ой тайгаар баян, буурал баабайн заяатай, хγхэ ногоон хγбшэтэ хγдɵɵдэ, минии хγгшэн эжы ажаhуудаг. Тэндэ хонишод, адуушад, hаалишад эблэрэн γхэр малаа харюуhалдаг. Зунай γедэ тоонто нютагтаа ошоходо,  ехэ гое байдаг.

Уран-Дγшэhɵɵ эхитэй уулын булаг сэнхир уhанда шунгахада, γнгын шулуута эрье дээрэ хэбтэхэдэ – ямар гое гээшэб! Хадын горхоной харьялхада, хγхын дуунай ханхинахада, шγγдэртэй ногоон дээрэ тугалаа манахада, гое гээшэнь аймшагтай.

Нютагыемни тойроод байдаг γдхэн нарhатай ой тайга, ягаахан тэрэнги, алирhанай гашуухан амтан, хγб хγхэхэн  нэрhэн, хоншуухан γнэртэй агаар – эдэ бγгэдэ хэнэйшье дура буляаха аргатай.

Табан уулын дунда тγбхинэhэн,

Урдын сагhаа суурхаhан,

Ая гангаар анхилhан,

Уран-Дγшэ уулатай,

Омог Дархан алдартай,

Хγдэр шамбай хγбγγдтэй,

Хγгжэмшэ, дууша  басагадтай,

Хɵɵрγγ сэсэн зугаатай,

Тγхэреэн сагаан Санага нютаг.

                                (М.Самбуев)

Сагай хэдышье хубилаа hаа, уларилай хэды ондоо болобошье, оршон тойронхи байгаалиин γнгэеэ хэды hэлгэбэшье, тоонто нютагаймни ирагуу хγгжэм, дулаахан hэбшээн, ая гангын хоншуухан хангал – хэзээдэшье намайе угтан абажал байдаг. Тγрэл нютагайнгаа тγγхэ, оршон тойронхи байгаали, еhо заншал гамнажа, сахижа ябаха энэ минии саашанхи нангин уялга болоно.

Хγрэнгэ, аарсаар билтарhан,

Хγдɵɵ тγрэл тоонтомнай,

Хγбγγд басагадаа тэнжээhэн

Хоймор hайхан Санага нютаг hайхан даа!



Предварительный просмотр:

Ивалгын дунда hургуули

Буряад хэлэнэй үдэртэ зорюулагдаhан найруулга

Темэ:«Аба эжын хэлэн гамтайл»

Дүүргэгшэ:

Ивалгын дунда hургуулиин

«8-хи» классай hурагша

Санжиева Сойжина

Багша: Норбованжилова С.Ц.

буряад хэлэ ба литературын багша

Ивалга, 2019 он


Тγрэл хэлэн, тγрэhэн дайда  хоероо,

Тγби дээгγγр хаанашье яба, мартахагγйб…

«Тγрэл нютаг» - яаhан hайхан γгэ гээшэб ганса намда бэшэ, харин ямаршье хγндэ – хара, шара, баян, ядуу,  ямаршье хγндэ – илгаагγй. Тγрэhэн дайда, тоонто нютаг гээшэ дэлхэй дээрэ юунhээшье γнэтэй байдаг юм. Хγн бγхэнэй тγрэhэн нютаг, ямаршье нютагта ороходоо, эгээ hайхан, эгээ сэнтэй, онсо байгаалитай. Энэ онсо байгаалиин γнэтэй сэнтэйень магтадаг ха юм.

«Намhаа мγнɵɵ хаанахи? Ямар нютагай басаганбши?» – гэжэ асуугаа hаань,  би харюусахаб:

«Сэнхир Хелгын эрьедэ,

«Бадма сэсэг» субаргын хажууда,

Сэлгеэ Сэлэнгын зэлэ татаhан буланда,

Бии юм даа, баян нютаг.

Энэл даа минии тоонто нютагни – Ноехон,

  Эгээл γнэтэй γлгы нютагни».

Мγнɵɵ жэл минии аба ажалаа hэлгэбэ. Тиигээд бидэ бγлɵɵрɵɵ Ивалга нютаг зɵɵжэ ерээбди. Энэ ехэ  гое, сээжэдэмни дулаахан нютаг гэжэ hананаб. Уужамхан Ивалга бидэниие hайнаар угтаба.

Тиигээд амаралтын γдэр болоходо, би гэртээ яаранаб.  Намайе ехэл шангаар  минии тγрэл тоонто нютагни, минии γлгы нютагни татана. Ноехон нютагтаа ошоод ерэхэдээ, хγсэ шадал ороод ерэдэгби. Агааршье  hайхан, уhанииньшье амтатай гэжэ hананаб. Ноехон нютаг тухайгаа намда хɵɵрэхэ дурам хγрэнэ.

Ноехон нютагыемни тойроод олон хада ууланууд харагдадаг. Манай нютагаархид тэдэнээ хододоо тахижа байдаг. Олтирог шэнгэхэн, тγхэл шарайтай Ноехоной газар Сγхэ мγрэнhɵɵ Хелго хγрэтэр оршодог. Минии тγрэл нютаг хадаа тойроод байhан байгаали, манай арад зон алтанхан таряагаа  халюуран  ургуулдаг. Адууhа малаараа талаяа бγрхɵɵдэг. Ноехондомнай айраг γйлдэбэрилдэг цех нээгдэнхэй. Үшɵɵ тиихэдэ, арадай музей, нэгэ багахан дуган бии юм.

Минии Ноехон баянхан тγγхэтэй, баатар арадтай. Тэрэ баатар арадай нэгэн минии баабай мγн. Би ɵɵрынгɵɵ баабайгаараа ехэл омогорходогби. Минии баабай γнэтэ ажаллагша, хγдэлмэришэн байhан юм. Тγрγγ малшан, ганса республикэ соогоо бэшэ, харин холо саагуур мэдээжэ хγн байhан. Верховно Соведэй СССР-эй депутат, 9-хи дуудалгын байhандаа, тγрэл нютагтаа эмнэлгын газар, хγγгэдэй сэсэрлиг, соелой байшан бариhан юм. Тиимэhээ би баабайгаараа ехэл омогорхожо, hанажа ябадагби. Минии тоонто нютаг хадаа энэ минии бγлэ, минии тγрэлхид, минии нγхэд мγн.

Бγмбэрсэг дэлхэй дээрэ хγн тγрэхэдɵɵ, хγн бγхэн хадаа γлзы буянтай, γлгы нютагтай ха юм даа. Ноехон нютагни намда юунhээшье сэнтэй, γнэтэй. Хаанашье ябаа hаа, γлгы нютагаа зγрхэ сэдьхэлдээ дγтэ абажа, ямаршье сагта уужам, баян болгохоео оролдожол ябахаб!

Ѳɵрынгɵɵ тγрэhэн нютаг тухайгаа иимэ шγлэг досоомни тγрγγлнэ:

Энэл даа минии тоонто нютагни,

Харьялан урдаhан Хелгоео зубшажа,

Хатар, дуугаараа холуур суурхаhан,

Хабтагай Ноехонойм арад зонуудни,

Хамтаараа эбтэйхэн жарган hууг лэ даа…



Предварительный просмотр:

Ивалгын дунда hургуули

Буряад хэлэнэй үдэртэ зорюулагдаhан найруулга

Темэ:«Эрхим минии багша»

   

        

Дүүргэгшэ: Цынгенов С.

Ивалгын дунда hургуулиин  

6-хи «Б» классай hурагша

Багша: Норбованжилова С.Ц.

 буряад хэлэ ба литературын багша

Ивалга, 2019 он

        Бγмбэрсэг дэлхэйн нюрууе

        Бγhэлэн тойрожо хэшээлдээ

        Байгал далайhаа эхилээд,

        Байса орьел хадануудаар

        Байгаалияа шэнжэлжэ гγ,

        Барагдашагγй баян тγγхэеэ

        Багшынгаа ашаар мэдээ hэмди.        

Хγγгэдтэ дуратай, багшалхын бэлиг талаантай, эрмэлзэл γγсхэл ехэтэй тγрγγшын багша хγн бγхэнэй зγрхэ сэдьхэлдэ тон ондоогоор, ульhа дулааханаар  бγхы наhандаш мартагдашагγйгɵɵр хадуугдадаг түрүүшын багша. Тиихэдэ эхин класста hуража эхилхэдээ, эрдэм ном шудалжа, багшын ажалые наhанайнгаа мэргэжэл болгожо абаха хγсэлшье байгаа ха, хэн мэдэхэб даа.

Намда зааhан багша «А» γзэг – эрдэмэй дээжэ, аяга сай - эдеэнэй дээжэ» гэжэ тγрγγшын хэшээл нээжэ, намайе  партада hуулгаха, тγрγγшын γзэгγγдые бэшγγлхэ, элдэб журамда hургаха гээшэ хγндэхэн лэ байгаа бэзэ. Тиигэбэшье би γнишье  болонгγй, багшынгаа γгэ бγхэниие шагнан абажа, тэрэнээ дγγргэхые оролдодог бэрхэ шаби болоо hэмби. Үдэрhɵɵ γдэртэ, жэлhээ жэлдэ хγγгэдэй абари зангые бγридγγлжэ, эрдэм номдо дуратайгаар хγмγγжγγлхые хγсэдэг hэн.  Эндэ Эдуард Будаевай «Багшадаа» шγлэгhɵɵ хэhэг эрхим минии багшадаа зорюулхаа hананаб:

Эхэ эсэгын hургаал дамжуулан,

Эрдэмэй нюусые ойлгуулан нэмэнэт,

Эхэ  орондоо хγндэтэй ябахые

Залуу намда зааhан гээшэт.

hанаhан хγсэлыетнай

Бэелγγлхэ  зорилгоео

hурагша ябахаhаа хадагалан ябанаб,

hургаhан ашыетнай харюу болгон,

Сэхэ замаар ябахые оролдогшоб!

Багшын мэргэжэл шэлэжэ, γнэн сэхээр ажалдаа хандажа ябаха гээшэ тиимэшье бэлэн хэрэг бэшэ. Багшын ажал буянтайшье, харюусалгатайшье. Багшын нэрэ зэргые дээрэ γргэн ябадаг эрхим hургагшад γсɵɵн бэшэ. Тэдэнэй нэгэн – олон тоото hурагшадайнгаа зγрхэ сэдьхэлдэ, ухаан бодолдо, ажабайдалда гγнзэгы мγр γлээжэ шадаhан Ивалгын дунда hургуулиин           эхин  ангиин багша Мира Будажаповна болоно.

Мира Будажаповна шэлэhэн мэргэжэлдээ дуратай, γнэн сэхэ, багшын ажалай дγй дγршэлтэй, хэшээлэй туршада hурагша бγхэнтэй хγдэлжэ, ойлгоогγй юумыемнай  ойлгуулжа, бγхɵɵр хадуулгахые оролдодог hэн. Бγхы мэдэхэ, шадаха юумээрээ маанадтаяа хубаалдан, манай ажабайдалаарнай hонирхожо, арга боломжоороо туhа хγргэхэ гэжэ оролдон ябадаг hэн. Ургажа ябаа улаан бургааhадта ганса эрдэм мэдэсэ олгуулха бэшэ, харин маниие нэн тγрγγн ажабайдалай γргэн харгыда хγн шанараа алдангγй, ухаан бодолоороо, зγрхɵɵрɵɵ, сэдьхэлээрээ сэбэр γнэншэ ябахыемнай  хγмγγжγγлжэ, ɵɵрынгɵɵ жэшээ дээрэ харуулжа ябаха гээшэ багшын аша габьяа мγн.

Тγрγγшынгээ эрхим бэрхэ багшадаа иимэ γгэнγγдые γреэл болгон зорюулнаб:

Залгаа олон жэлнγγдтэ

Зохид шанараа алдангγй,

Заяатайхан, золтой ябыт даа.

Ашанар, зээнэрээр бэеэ тойруулжа,

Үнэр баян hуугыт даа.

Бэетнай бэхи, хэшэгтнай ехэ,

Үетэн нγхэдтɵɵ, нютагаархидтаа,

Үлхы hайхан, хγндэтэй hуугыт даа,

Урма зоригтой гэшхэлыт даа!



Предварительный просмотр:

Буряад Уласай болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаман

Ивалгын дунда hургуули

Эсэгэ ороноо хамгаалгын агууехэ дайнай

 Илалтын 75 жэлэй ойдо зорюулагдаhан найруулга

Темэ: «Манай Буряад Республикада Эсэгэ ороноо

 хамгаалгын агууехэ дайнай ушарнууд»

Дүүргэгшэ: Доржиева Арюна

Ивалгын дунда hургуулиин

«9-хи» классай hурагша

Хγтэлбэрилэгшэ: Норбованжилова С.Ц.

буряад хэлэ ба литературын багша

Ивалга, 2020он

      Наруули газарай шоройе умбан,

Нюсэгэн хγлнγγдээ дγрɵɵдэ хγргэн,

Багжагар бэеынгээ булшаниие шангадан,

        Буряад яhанай угсаатан ургаалта!

Тоонто нютагайнгаа нэрые бузарлангγй,

Эсэгэеэ нэрлγγлhэн баатарнууд байналта!

Манай  Буряад  Республикын тγγхэдэ Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн хэзээдэшье мартагдахагγй. Майн  9 – бγгэдэ арадай Илалтын ехэ hайндэр мγн. Он жэлнγγдэй ошожошье байгаа hаа, мγнɵɵ гол тγлэб далан табан жэлhээ дээшэ бγхы хγнγγднай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай дγγрэhэн тэрэ γдэрые мγнɵɵшье болотор hанажа байдаг.

1941оной июниин 22-ой γдэр Фашис Германи манай орондомнай хорото мухайгаар добтолон орожо, арад зоноймнай амгалан байдалые, габшагай ажалые таhалдуулhан байна. Энэ ушарые бγхы хγн тγрэлтэн ходо hанажа, мэдэжэ ябаха еhотойбди. Гансахан манай гγрэн дээрэ абаха болоо hаа, аяар 20 миллион хγнэймнай ами наhан алдагдаhан байна.

Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай эхилхэтэй шахуу, Эхэ ороноо γхэлтэ аюулhаа абархын тγлɵɵ, тэмсэлдэ, манай  Буряад республикын ажалшад,  олон мянган эрэшγγлнай, бγхы хγсэ шадалаараа гартаа буу барижа, Эхэ оронойнгоо эрхэ сγлɵɵе  хамгаалалсаа hэн. Тиихэдэ, айха гэhэн мэдэрэлгγй ябагдаал даа. Дайнай тγрγγшын hарануудай туршада ара талада γлэhэн хγнγγд «Хамаг юумэеэ – Илалтада, хамаг юумэеэ - фронтодо» гэhэн уряа доро хγдэлжэ эхилhэн байна. Гансал Эхэ орондоо, тγрэл хγбγγдтээ – совет сэрэгшэдтээ туhа хγргэхэ гэhэн hанал бодол сээжэдэнь байгаа. Буряадай ажалшад арадай ажахые сэрэгэй сагай эрилтэнγγдтэй зохилдуулан хубилгаха гэhэн гол шухала зорилго бэелγγлжэ байгаа. Завод, фабрикануудта, колхоз, совхозуудта социалис мγрысɵɵн γргэнɵɵр дэлгэрhэн байна. Хγдэлмэришэд, колхознигууд, алба хаагшад гансашье ɵɵhэдынгɵɵ тγлɵɵ даабари дγγргэхын тγлɵɵ бэшэ, мγн фронт ошоhон нγхэрэйнгɵɵ тγлɵɵ ажаллаха гэжэ оролдодог байгаа.

Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай тγрγγшын хоер жэлэй, 1941-1942 онуудай туршада республика доторнай ажалшадай эдэбхи γγсхэлээр олон тоото аша туhатай, айхабтар сэнтэй хγдэлɵɵнγγд эхилhэн тγγхэтэй. Республикымнай хγдэлмэришэд анги бэрхэшэлтэй, hγрɵɵтэй эдэ жэлнγγдтэ политическэ, γнэн зγб hанал бодолтой, зохеохы эдэбхи γγсхэлтэй байhанаа гэршэлээ. Дайнай γеын хатуу шэрγγн эрхэ байдалда Буряадай хγдэлмэришэд эршэмтэй, габшагай эрхим ажалай γльгэр жэшээ харуулhан байна. Бγхэсоюзна социалис мγрысɵɵндэ эдэбхитэйгээр хабаадалсажа, ажалай γндэр γрэ дγнгγγдые туйлаа. Хоер зуутанай олон станок дээрэ хγдэлмэрилэгшэдэй, хэдэн мэргэжэл шудалха хγдэлɵɵнγγд γргэнɵɵр дэлгэрhэн байна. Саашадаа энэ хγдэлɵɵнγγд улам эршэдэжэ, эзэрхэн ороhон фашистнуудые hамна бута сохихо хэрэгтэ сэгнэшэгγй γγргэ дγγргɵɵ бэлэй.

Дайнай γеын хγдɵɵ ажахыда  ехэ хγшэр хγндэ байдалтай байhан. Теэд эгээл горитой бэрхэшээлынь гэхэдэ, газар элдγγрилжэ, ургасын баян хэшэг абажа байhан, хэдэн зуун мянган таряашад дайнда ошонхой байгаа бшуу. Ара талада γлэhэн эхэнэрнγγд бγхы юумэ хуу хэхэ баатай болоhон байна. Ажахы хγтэлбэрилгын ниитын хγдэлмэридэ эхэнэрнγγд эдэбхитэйгээр хабаадуулагдадаг байгаа. Дайнай хэсγγ бэрхэшээлтэ  тэрэ γедэ республикымнай завод болон фабрикануудта, колхоз совхозуудта гол тγлэб  дайнда ошоогγй γндэр наhатай зон, γбгэд,  хγгшэд, эхэнэрнγγд, мγн эдиршγγл хγдэлдэг байгаа. Тэдэнэр эсэхэ сусахые мэдэнгγйгɵɵр, γдэр, hγниие илгангγйгɵɵр хγдэлжэ, фронтдо хэрэгтэй буу зэбсэг, hомо, хубсаhа гаргадаг, таряа таридаг, адууhа малаа γсхэбэрилдэг байгаа.

Гитлеровскэ фашизмые  бута сохихо хэрэгтэ Буряадай ажалшад ехэ хубитаяа оруулалсаhан юм. Тэрэ hγγлшын жэлнγγдтэ ара талада ажаллаhан бγхы хγсэ шадалаа, hанал зоригоо Агууехэ илалтада зорюулhан хγнγγдэй ажалай баатаршалга хэтэ мγнхэдɵɵ мартагдашагγй.  Манай республикаhаа дайнда ябагшадай дундаhаа шэн зориг баатаршалга харуулжа, Советскэ Союзай Геройн γндэр нэрэ зэргэдэ хγртэhэн 37 хγниие тоолонобди. Тэдэнэй дундаhаа нэгэ хэдыень нэрлэбэл, генерал  И.В.Балдынов, гвардиин полковник В.Б.Борсоев, летчик П.Т.Харитонов, гвардиин капитан Д.Ж.Жанаев, мэргэн буудагша Ж.Е.Тулаев  тагнуулшан ябаhан, солдадай  Алдар Солын  гурбан шатын орденоор шагнагдаhан Б.М.Дамчеев болон бусад болонод. Совет сэрэгшэдэй баатаршалгаар, арадай ажахыда хγдэлэгшэдэй шэн зоригто ажалаар туйлагдаhан илалтаhаа хойшо 75 жэл γнгэрбэ. Дайнhаа бусаагγй хэды олон  хγнγγд газар доро нойрсоноб даа, хэншье мэдэхэгγй.

Энэ хγндэ хγшэр жэлнγγдэй, олон γнгэрбэшье, мартахаар бэшэ.

Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда хабаадаhан, улаан шулуу долеожо γзэhэн манай хγгшэн эжы, абанарнай юун соогуур тэмсэжэ гараа гээшэб, олониинь нютагаа бусаха хубигγй байгаа ха юм даа!

Бидэ мγнɵɵ эдэ олон жэлэй туршада дайн дажарай γγлэгγй, сэлмэг тэнгэри доро амгалан тайбанаар ажаhуухадаа, баяртай зон байнабди. Хододоо сэлмэг хγхэ тэнгэри, хододоо алтан шара наран мандажа байхань болтогой гэжэ  hананаб. Хγсэлдэхэнь болтогой даа!


Хэрэглэгдэhэн литература:

  1. Газета «Буряад Унэн. Духэриг» от 14.12.2006
  2. Газета «Бизнес Олзо» от 01.09.1995
  3. Газета «Буряад Унэн. Духэриг»  от  22.09.1993
  4. Газета «Буряад Унэн» от 11.09.1995

 



Предварительный просмотр:

БУРЯАДАЙ РЕСПУБЛИКЫН ЭРДЭМ ҺУРАЛСАЛАЙ МИНИСТЕРСТВО

ИВАЛГЫН АЙМАГАЙ ЭРДЭМ ҺУРАЛСАЛАЙ ТАҺАГ

ИВАЛГЫН  ЮРЭНХЫ ДУНДА ҺУРГУУЛИ

Темэ: «Арюун Булаг» аршаанай тγγхэhээ…

(«Культурологи» гэhэн hалбари)

Дуургэгшэ: Дондоков Булат, 6 Г класс,

Ивалгын  дунда hургуули

Хутэлбэригшэ: Норбованжилова Сэсэгма Цыренжаповна

Ивалгын дунда hургуулиин

 буряад хэлэнэй ба литературын багша

Ивалга

2019

Оролто γгэ

Үе сагай эрилтэ гээшэ тон hонин. «Эрьехэ наран, ээлжэлхэ тγрэ» гэдэгтэл, hγγлэй арбаад гаран жэлнγγд соо буряад арадай угай ёһо, заншал, һуудал, байдал һэргээхэ, тиин тэдэнээ улам саашань хγгжөөхэ, γри хγγгэдээ γндэһэн хэлэндэнь дахин һургаха гэхэ мэтын асуудалнууд  дахин тобойн гаража ерээ.

Буряад арадай ёhо заншалнууд хэдэн зуун жэлэй саанаhаа эхиеэ абадаг. Буряад зон гээшэ хγндэмγγшэ, уримгай, налгай зантай, эртынгээ ёhо заншалые хγндэлдэг  арад юм. Урда сагhаа хойшо абажа ябаhан ёhо заншалайнь баялигуудые хγγгэдтэ ойлгуулха, зааха гээшэ шухала хэрэг.  Мγнөө сагта   шажан бурханаа  hэргээжэ, урданайнгаа  еhо заншалаа  сахижа  эхилhэн энэ hγγлэй γе сагта ажамидаржа байhан зон ехэ буянтай гээшэбди. Тиимэhээ нютагайнгаа шажан мγргэлтэй газарнуудта обоо тахилга хадаа ехэ актуальна гэжэ hананаб.

Темэ: «Арюун Булаг» аршаанай түүхэhээ

Шэнжэлэлгын методико:

Шэнжэлэлгын  ажал, түүхын данса, материалнуудые суглуулалга, үзэлгэ, мүрдэлгэ, худаг бариhан барилгашадтай уулзалга, худагые hахигша, сахигша хүнүүдээр хөөрэлгэ, шэнжэлэн үзэлгэ, фотозурагуудые, презентаци хэлгэ.

Шэнжэлэгдэхэ  зүйл: Хубисхал нютагта нээгдэhэн  «Арюун булаг» аршаанай түүхэ.

Шэнжэлэлгын гол зорилго, бодолго, шудалха зүйл:

Түрэл нютагайнгаа түүхэ, hүлдэ тэмдэгүүдые шэнжэлэлгэ, ёhо заншалаа сахилга, Дармаа Хамбын «Арюун Булаг» аршаанай бии болоhон тухай шэнжэлэл.

Шажанай hургаалнуудтай танилсаха, бэеэ зγбөөр абажа ябаха, ажамидаралай нγгэл буяниие илгаруулха дадал хγмγγжγγлхэ.


     Мургэл, шажан дэлгэрэнхэй

Мунхэ hайхан нютагнайл даа.

        Хамбын нангин тахилтай

        Хангай Баян Улаан даа.

Улаан – Удэ хотоhоо Хяагта ошоhон харгыгаар Ивалга тосхон хγрɵɵгγй ябахадаа, Табхар hууринай дорохоно, багахан Хубисхал нютагай дээрэхэнэ, уран дархашалнуудай гарнуудаар гоёогдожо бγтээгдэhэн худаг, найман ханатай тγхэреэхэн гэр хараа ёhотойт?

Буддын шажантанай заншалаар γльгэр мэтэ шэмэглэгдэhэн энэ барилгаханууд ямар удха шанартай гээшэб?

Энэмнай хадаа hаяхан ологдоhон (hэргээгдэhэг) «Арюун булаг» гэжэ нэрлэгдэhэн аршаан булаг гээшэ.

Би ɵɵрɵɵ Ивалгын аймагай Ивалга  нютагай Дондоков Дашын гурбан γхибγγдэй  хоердохинь болохо Булад гээшэб.

Энэл газарта, хадын оройдо Баян Улаан гэжэ Хамбын ехэ мγргэлтэй обоо бии юм.

Хамбын нангин тахилтай

Хангай Баян – Улаан даа, - гэжэ «Доодо Ивалга» гэжэ нютагайм гимн соо  дууладаг.

Жэл бγгэдэ энэ обоое ɵɵрɵɵ Хамба лама Дамба Аюшеев тахидаг юм. Энэ обоо дээрэ Ивалгын дасанай γндэhэ hуури табигша ХVІІ- дохи Пандидо Хамба лама Лубсан Нима Дармаевта зорюулагдаhан субарга бγтээгдэжэ табигданхай. Лубсан – Нима Дармаев (арадтаа Дармаа Хамба) 1890 ондо Зэдын аймагай Гэдээн Нюга газарта олон γхибγγтэй Цэрэнэй Дармажабай гэр бγлэдэ турэhэн байна. Үхибγγн наhандаа Сартуул дасанда хубарагаар γгтэhэн намтартай. Олон жэлэй хугасаа соо Будда бурханай hургаал  оролдосотой γзэhэн, гγнзэгы этигэл тγрэжэ, нэн тγрγγн габжын дамжаа бариhан. 1920 оной hγγл багаар Сартуул дасанай шэрээтэ ламаар томилогдоhон юм.

Сэмγγн сагай γедэ Хяагтын шорондо hууhан. Наушки – Хяагта гэжэ тγмэр харгын барилгада ажаллаа. Хγшэр хγндэ ажалда бэень ехээр муудаа, мэдээгээ алдаад байхадань, тэрэниие наhа бараа гэжэ hанаад, замай хажууда орхиhон байгаа. Тэрэ γедэ нютагайнь Сосоров Гомбожаб гэжэ хγн Дарма Хамбые олоhон байна. Удаань Сартагта гэжэ газарта гурбан жэлэй хугасаа соо бγтээлдэ hуугаа.  1941 оной эсэстэ Хяагта – Улаан–Үдэ  гэжэ харгыда хγдэлhэн, ажаллаhан газарынь хадаа  Ивалгын аймагай Табхар hууринда байгаа. Энэл γедэ Дарма Хамба Баян Улаан хадын сабдагуудтай танилсаhан байна. Тэрэ сагта энэл газарта булагай сэбэр уhа ундалжа, хγшэ орожо ябаhан байгаа.

1944 ондо Галсанов Хайдаб ламатай Эсэгэ ороноо хамгаалгын жасада hγзэгтэнhɵɵ, арад зонhоо ехэ мγнгэ оруулhан тγγхэтэй.

Бурхан шажан hэргээхэ хэрэгтэ ехэхэн зориг, габьяа оруулhан, Москва хото ошожо, Буддын  шажанай дасан нээхэ зγбшɵɵл абаhан байна. Тиигэжэ Ивалгада дасан баригдаа.

1946 ондо Буддын шажанай ехэ хуралда Пандидо Хамба ламаар hунгагдаа. Энэ тушаалда байхадаа,  Дарма Хамба Баян Улаан хадые шажанай мγргэлэй обоо болгоогоод, сабдагуудынь Ивалгын сахюусануудай туhалагшанаар табиhан. СССР гурэндэ Буддын шажаниие мандуулха, Ивалгын дасаниие хγгжɵɵлгэдэ Хамба лама Лубсан – Нима Дармаевай габьяа аргагγй ехэ юм.

«Ехэ мγргэлтэй Баян Улаан обоогой хажууда заалhаа эмтэй домтой аршаан олдохо ёhотой.  Эндэмнай Дармаа Хамбын булаг байха. Бэдэрэгты!» - гэжэ мγнɵɵ γеын 24 – дэхи дугаар Хамба Лама Дамба Аюшеев захиралта гаргаа hэн.

4 жэлэй хугасаа соо манай Доодо - Ивалгаархид, Хубисхалаархид, хγдɵɵгэй захиргаанай ударидалга доро энэ булаг бэдэрээ юм. Тэрэнэй тоодо эдэбхи гаргаhан абамни байха. Тиигэжэ 2008 оной зун энэ аршаан олоо.

Арад зоной, hγзэгшэдэй туhаламжаар худаг баряа, Лусадай эзэдтэ зорюулагдаhан уншалгын гэр табяа.

Мγнɵɵ энэ аршаан тахигдажа, хγн зон олоороо ерэжэ байдаг. Би сугтаа hурадаг γетэн нухэдɵɵрɵɵ ерэжэ hонин экскурси хээб, хараhан γзэhэнɵɵ планшет болгожо гаргааб, шэнжэлэлгэ хээб, хэжэшье байнаб. Минии нютагай зон  энэ аршаанай уhаар сайгаа  шанадаг. Үдэр бγри хаа хаанаhаа олон зон булагта ерэдэг болонхой, аршаанай шэдитэ уhа ундалжа, хγсэ шадал абанабди гэжэ «Арюун булагай» данса соо бэшээд ошодог.

Энэ аршаан хγнэй бэеын тамирта ехэл туhатай юм гэжэ арад зон мэдэхэ болонхой. Аршаанай хажууда Ошор гэжэ  мγргэлэй шулуун табяатай. Энэ шулуу Табхар хадада олоо юм, Ивалгын дасанда арамнайлагдаhан, ехэ ɵɵрын hонин тγγхэтэй, шэдитэй юм.

Минии аба энэ бэдэрэлгэндэ сэхэ хабаатай, иигэжэ хɵɵрэнэ: «Энэ шулуу зорюута мγлижэ, отолжо, заhажа табяагγйбди, энэл тγхэл хэбээрээ олдогдоо. Тγхэлɵɵрɵɵ буддын шажанай hγр hγлдэтэ зγйл (символ буддизма ваджра), хоорондоо хоер hиимэгэр шаар, дундуурнь барижа уяhан багса сахилгаанай дγрсэтэйгоор зурагдадаг Ошорто адли.»

Иимэл даа гγн гγнзэгы, ехэ тγγхэтэй, γшɵɵ ирагдаагγй хуудаhатай «Арюун Булаг» аршаан тухай богонихон минии хɵɵрɵɵн.


Хэрэглэгдэhэн литература:

  1. Газета «Бурин хаан» Джидинского района
  2. Газета «Буряад Унэн. Духэриг» от 14.12.2006
  3. Газета «Бизнес Олзо» от 1.10.2009
  4. Материалы Дугана аршана «Арюун Булаг»
  5. Рассказы старожилов Нижней – Иволги и земляков Дармаева Лубсан – Нимы – основателя Иволгинского дацана
  6. Т.М.Михайлов. «Религия бурят. Бурятский шаманизм»
  7. К.Д.Басаев. «Быт бурят в настоящем и прошлом». Улаан-Удэ.1980
  8. С.Д.Бабуев, И.П.Бальжинимаева «Буряад зоной урданай hуудал байдалай толи». Улаан-Удэ. Изд-во «Бэлиг».2004 он


Предварительный просмотр:

Министерство образования и науки РБ

Иволгинский район

МАОУ «Иволгинская средняя общеобразовательная школа»

Международная  научно-практическая конференция

«Буряад – Монгол уран зохёол»

Тема:  «Сэнгийн Эрдэнэ»

Автор :  Аюшеева Сарана

ученица 8 «г» класса

Руководитель: Норбованжилова С.Ц.

учитель бурятского языка

2019 год


Содержание

Введение……………………………………………………………….стр. 3

Биография С.Эрдэнэ…………………………………………………..стр. 5

Творческое наследие………………………………………………….стр.7

Заключение…………………………………………………………….стр.10

Литература ……………………………………………………………стр.11


Введение

Бурятская литература имеет почти вековую историю. Но её зарождение корнями уходит в устное народное творчество. Бурятская литература – «камешек в общей мировой литературной мозайке». Лучшие произведения бурятских писателей известны в стране и за рубежом. Литература Бурятии является неотъемлемой частью российской литературы.

Жить в Бурятии и не знать её литературу, в которой накоплены эстетические, нравственные, социальные ценности народа – это непростительное упущение.

Тема доклада «Сэнгийн Эрдэнэ» отражает богатую биографию писателя, и его литературное наследие.

Задачи:

- исследовать биографию и творческую деятельность Сэнгийн Эрдэнэ - изучить информацию из различных источников;

- через исследовательскую работу познакомить одноклассников и всех желающих с творчеством Сэнгийн Эрдэнэ.

Объект исследования - биография и творчество Сэнгийн Эрдэнэ

Предмет исследования: произведения Сэнгийн Эрдэнэ

Теоретическая значимость нашего исследования заключается в знакомстве с произведениями Сэнгийн Эрдэнэ.

Практическая значимость исследования: данный материал можно использовать на уроках литературы, внеклассного чтения по произведениям Сэнгийн Эрдэнэ. Исследование биографических данных известного писателя имеет большое значение для изучения истории бурятской и монгольской литературы и культуры, в чем нам видится актуальность настоящей работы.

Актуальность темы исследовательской работы в том, что собранный материал позволяет больше узнать о писателе Сэнгийн Эрдэнэ. В работе использовались различные методы исследования: метод изучения литературы и Интернет-ресурсов, классификация собранного материала в хронологическом порядке.


http://www.cultin.ru/writers-images/sehngijjn-ehrdehneh_0.jpg

Биография Сэнгийн Эрдэнэ

Сэнгийн Эрдэнэ (1929-2000) — народный писатель Монголии, киносценарист, журналист, публицист, признанный мастер психологической прозы малого жанра.

Он родился в 1929 году в Хэнтийском  аймаке  в местности Биндэр сума  в семье бурята Сэнгэ. Когда ему было 9 лет, отца арестовали и расстреляли. Эрдэнэ на себе испытал все тяготы безотцовщины. Сам поехал в центр аймака и поступил в школу. После  окончания школы продолжил учебу в офицерской школе имени Сухэ-Батора. Именно там он близко познакомился с русской литературой, хорошо овладел русской речью, познакомился с европейской культурой. По воспоминаниям его ровесников, он знал все слова в большом русском словаре. В 1948 году написал первое стихотворение романтического характера «Хэлмэгцэн баатар» (Репрессированный герой), подвергшееся критике  известного монгольского литературоведа Ш.Чимида. Тем не менее, он продолжал писать, придерживаясь всех советов и замечаний. Это стихотворение вошло в сборник молодых поэтов, что придало ему новых сил для продолжения творческой работы.

После успешного окончания офицерских курсов осенью 1949 года его как лучшего студента направляют в Монгольский государственный университет, на медицинское отделение. В 1954 году окончил медицинский факультет Монгольского государственного университета. Получив диплом врача-психиатра в 1955 году, несколько лет работал в одной из больниц Улан-Батора.


Творческое наследие Сэнгийн Эрдэнэ

Он начал печататься с 1949 года. В начале творческого пути выступил как поэт. Его первая книга стихов «Когда едешь по степи» вышла в 1949 году, вторая— «Весенняя лирика»— в 1956 году. В дальнейшем писатель обратился к прозе. В  1954 году, выходит в свет его книга стихов «Салхитын голыхан» - На реке Салхита, и с этого времени он целиком посвящает себя литературному труду. Герои многочисленных новелл С. Эрдэнэ – простые люди, живущие в разных, самых отдаленных уголках Монголии. Широкая известность и признание со стороны читателей так скоро пришли к молодому автору, прежде всего потому, что главным в его творчестве становится не бытописание, а гуманистическая направленность. Основное для писателя – духовное богатство человека. Он умеет видеть истинные глубины человеческой души за казалось бы, неприметными явлениями обыденной жизни, и его герои – люди живой, беспокойной мысли. От природы они наделены тем сплавом душевных качеств, который мы часто определяем как «внутреннюю культуру», свойственную подчас тем, кто не имеет за спиной даже законченной средней школы, не говоря уже о высшем образовании. Это люди обыкновенных профессий, но у них чистая совесть, добрые сердца, они умеют сильно и верно любить, стойки в горе и знают цену истинному счастью. Писатель по-настоящему любит этих простых людей и во имя их счастья борется со всяческим злом, жестокостью и несправедливостью. Во многих произведениях С. Эрдэнэ с развитием главного сюжета, как с основной тканью, нередко переплетается другая самостоятельная нить – образ живой природы и ее исполина – солнца, хозяина всей жизни.

Один за другим вышли несколько сборников его новелл: «Когда приходит весна» (1959), «Год спустя» (1959), «Хонгор зул» (1961), «У самого горизонта» (1962), «Пыль из-под копыт» (1964), «Рассказы» (1966), «Дневная звезда» (1969).

Много времени ему приходится проводить в литературных кругах, вместе с молодыми поэтами; он часто общается и сотрудничает с известными писателями, такими как Б. Явуухулан, Ц. Гайтав, Д. Пурэвдорж и др. В 1956 году вышел первый сборник стихов «Тал нутагаар ябахад» (По степи), в 1958 году – «Хаврын уянга» (Мелодия весны). В начале 1960-х годов начал работать в союзе писателей, потом секретарем, редактором газеты «Утга зохеол урлаг» (Литература и искусство). Проработал до начала 1980-х годов, за это время объездил много районов, результатом стали многочисленные литературные работы: огромное количество очерков, статей, комментариев, репортажей, рассказов, стихов и т.д.

В очерке «Город и человек» (русский перевод— 1973) С. Эрдэнэ пишет, что «последние годы читатели более всего интересуются интеллектуально-психологической прозой. Это и понятно: эстетические потребности современного образованного человека, вникающего в проблемы науки, техники и политики, не может удовлетворить традиционно-описательная литература. Современная городская цивилизация мало что оставляет от психологических установок арата-скотовода. Быстрое крушение старых привычек, неудержимое проникновение интернациональных влияний меняют и обогащают духовный облик людей».

В 1965 году С. Эрдэнэ получил Государственную премию МНР за рассказы и очерки «Малын холийн тоос» (Пыль из-под копыт скота), «Чулуут голын цуурай». Вообще, 1960-е годы были для него весьма плодотворными в творческом плане. Им были изданы следующие книги: «Урин цаг ирэхэд» - Когда наступит доброе время (1959), «Хонгор зул» (1961), «Тэнгэриин хаяа энуухэнд» - Здесь край неба (1963), «Малын холийн тоос» - Пыль из-под копыт скота (1964), «Ѳгγγллэгγγд» - Рассказы (1966), «Нэг жил ɵнгɵрɵхɵд» - Спустя год (1959) и мн. др.

С. Эрдэнэ с 1971 года учится на высших курсах литературного института им. М. Горького в Москве. Затем продолжил работу главным редактором газеты «Утга зохиол урлаг» (Литература и искусство). Велики его заслуги в развитии жанра романа Монголии. Его перу принадлежат такие значительные полотна: повесть «Хγхэ хулгана жэл» - Год синей мыши (1970), «Цасан доорхи ногоо» - Трава под снегом (1971), роман «Холбоо гурван тууж» - Три повести (1980), «Цэнхэрлэн харагдах уул» - Гора в голубой дымке (1981), «Наран тогоруу» - Солнечный журавль (1979) и т.д. Написано три романа, вошедших в историю, как значительные по содержанию: «Амьдралын тойрог» - Круг жизни (1983), «Занабазар» (1989), «Хойто насандаа учирна» - Встретимся в той жизни (1993). Итого насчитывается 23 книги. Богатой творческой жизни С. Эрдэнэ посвящено много стихов и отзывов, например М. Равдандаш посвятил такие стихи: «Хархираа та…», «Сангийн Эрдэнийн Бɵɵрийн даваа» и мн. др.

В 1965 году удостоен Государственной награды, в 1976 году — премией Союза писателей Монголии, в 1994 году стал народным писателем Монголии. Также писал киносценарии и пьесы. Некоторые его работы переведены на русский и немецкий языки.


Заключение

Состояние родного языка – это зеркало, отражающее развитие национальной культуры. Ведь духовное богатство, самобытность народа передается из поколения в поколение, прежде всего через общение, посредством родного языка. А без художественной литературы говорить об обогащении его не может быть и речи.

Очень важно изучать литературу родного края, чтобы иметь представление об особенностях своей родины, гордиться своим краем. Литература родного края - это часть национальной литературы.

На основании данного исследования мы можем сделать вывод, что литературная жизнь писателя - земляка Сэнгийн Эрдэнэ, действительно очень интересна и познавательна. Подробно изучив творческий путь Сэнгийн Эрдэнэ, мы узнали, что он прожил трудную, неспокойную, но достойную жизнь. Он оставил литературные произведения, научно-публицистические очерки о родной земле.

Несомненно, имя Сэнгийн Эрдэнэ не должно быть забыто, а его творческие работы должны издаваться, чтобы наши потомки знали, помнили и ценили своих писателей.


Литература:

  1. Найданова В.А. Писатели-буряты зарубежных стран. Часть I. Монголия;
  2. Интернет-ресурсы:

1.Краеведческий интернет-ресурс «Писатели Монголии» https://ru.wikipedia.org/wiki/.

2.Краеведческий интернет-ресурс «Писатели Бурятии».http://lib.bgsha.ru/files/virtual_vistavki/pisateli/



Предварительный просмотр:

БУРЯАДАЙ РЕСПУБЛИКЫН ЭРДЭМ hУРАЛСАЛАЙ МИНИСТЕРСТВЭ

ИВАЛГЫН АЙМАГАЙ ЭРДЭМ hУРАЛСАЛАЙ ТАhАГ

ИВАЛГЫН ЮРЭНХЫ ДУНДА hУРГУУЛИ

«Минии абын зам»

Автор: Авраев Жалсан,

Ивалгын дунда hургуулиин

10 «б» классай hурагша

Хүтэлбэрилэгшэ: Норбованжилова

Сэсэгма Цыренжаповна,

Ивалгын дунда hургуулиин

буряад хэлэ литературын багша

Ивалга, 2021 он

Минии аба

                                                            Хγнэй γндэhэн газар дээгγγр

Модоной γндэhэн газар доогуур…

Би Жалсан гэжэ нэрэтэйб. Абынгаа талаар угни hайхан Эрхγγ нютагhаа гарбалтайб. Эжынгээ талаар Сэлэнгэ нютагhаа тγрэлхидтэйб. Минии мγнɵɵдэрэй хɵɵрɵɵн тγрэhэн аба Анатолий Эрнестович Авраев тухай хɵɵрэжэ тандаа γгэхэмни.

1966 ондо Алайрай аймагай Ей гэhэн нютагта Эрнест Намсараевич ба Антонида Антоновна хоерой гэр бγлэдэ табан хγбγγдэй хоердохинь болохо хγбγγн тγрэбэ. Эрнестын  гэр бγлэ γхэр малаа хаража, ажа амидардаг байгаа.

1969 ондо багахан гурбатай Анатолий хγбγγн эжы абатаяа Ивалгын аймаг Ивалга тосхон зɵɵжэ ерэhэн байна. Тэрэ  гэртэхиндээ туhалдаг,  мал ажалдаа бэрхэ, бγхыень хуу шадаха.

1973ондо багахан Анатолий Ивалгын дунда hургуулиин hурагша болоо.  hургуулидаа hуража байхадаа, абамни зураха дуратай байhан. Гансал моридуудые зурадаг бэлэй.  1983 ондо эрдэм номтой хγн боложо hургуулияа дγγргээ бэлэй. Энэл ондо Ивалгын дунда мэргэжэлэй училищида  мелиораторай мэргэжэлдэ hураhан байна.

1984 онhоо 1986 он болотор  Советскэ сэрэгэй албанда ябаhан байна. hγγлээр Буряадай Гγрэнэй хγдɵɵ ажахын Институдтэ малай эмшэн болохо мэргэжэлдэ hураа.

1990-ээд оноор «Ошор-Булаг» гэhэн γмсын  ажабайдалда адуушанаар ажаллаа. Энээнэйнгээ хажуугаар минии абамни ород хэлэн дээрэ шγлэгγγдые бэшэжэ эхилhэн. Бага наhанhаан аймшагтай ехээр моридуудта дуратай байhан,  тиимэhээ бγхы шγлэгγγдɵɵ морид тухай бэшэhэн байна. Тиигээд шγлэгγγдɵɵ «Жизнь Иволги» гэhэн сонин соо хэблγγлжэ гаргаhан юм.

1996 онhоо 1999 он болотор Улаан-Үдэ хотын судно бγтээлгын училищада эрдэм ном оюутадта заажа,  багшаар ажаллаhан байна.

2000 онуудаар туберкулезно диспансерта ажалаа.

Гэр бγлын талаар минии абамни жаргалтай, найдамтай хани нγхэр юм. Римма Владимировна нγхэртэйгɵɵ нэрээ нэрлγγлхэ ори ганса  Жалсан гэжэ хγбγγгээ hайханаар хγмγγжγγлжэ мγнɵɵ болотороо байна. Минии абын наhан hонирхолтойшье, хэсγγшье, жаргалтайшье, баяртайшье. Теэд хγнэй ами наhанhаа, элγγр энхэhээ γнэтэй сэнтэй юумэн юун байхаб даа.

Иимэл даа,  нютагаймнай хγбγγнэй хуби заяан. Минии омогорхол, минии ялгархан мγшэн.

Тобшолол: Шэнжэлгын ажалдаа би hайнаар абынгаа уг гарбал шэнжэлээб, бидэ хаанаhаа бии болообибди, ямар хγнγγд минии элинсэг хулинсагууд байгааб гэжэ мэдээб. Эжымни уг гарбал нютагтаа ехэ хγндэтэй гэжэ мэдээб, омогорхоноб!

Уг гарбалаа мэдэхэ, гэр бγлынгээ тγγхэ, суута тγрэлхид тухайгаа мэдэхэ – манай ерээдγйн алтан hургаал заабари болоно.

Мγнɵɵ танай анхаралда минии абын ород хэлэн дээрэ бэшэhэн шγлэгγγдые уншахаа hананам.

Анатолий Эрнестович Авраев

 «Осенние этюды»

***************

Улетают, улетают птицы

Улетают в дальние края

И летят, летят их вереницы,

За собой в дорогу нас маня.

И кричат, кричат о чем-то птицы,

Над простором скошенных полей.

И опять, опять мне в ночи снится

Крик летящих к югу журавлей.

        ******************

Я выйду в степь и изловлю коня,

Надену позолоченную сбрую.

Пусть верный конь несет меня,

К той, о которой я тоскую.

В любой беде надеюсь на коня,

Никто меня в пути сдержать не сможет,

Он в трудный час всегда поможет,

В опасности не бросит он меня.

А мысль о скорой встрече с милой

Наполнит душу бодрости огнем,

Придаст мне мужества и силы,

Не истощит в пути моем.

        ****************

«Степь моя»

Я опять в стремленье к воле

Мчусь к заветной стороне

И опять в степном раздолье

Я на резвом скакуне,

А душа моя ликует,

Полыхает как в огне,

Сердце больше не тоскует,

Хорошо, как в чудном сне,

Разнотравье степное,

Сладко голову пьянит,

Что-то нежное, родное,

Ветер в травах шелестит,

Воля, воля, степь да кони

Солнце, ветер и синеющая даль –

Что меня сроднило с вами

Дружбой крепкою как сталь?

 **********************

«В ночном»

Вот и день догорает бесследно

Ночи тень наползает на степь,

Звезды высыпав, светятся бледно

И луна льет свой призрачный свет.

После шумного дня засыпает природа

И выходит на трон тишина,

Только где-то по речке у брода

Зазвенят, зазвенят ботала.

Это кони выходят в ночное

после трудной работы в полях,

хорошо отдохнуть до рассвета

поваляться в степных ковылях,

хорошо, жеребятам на воле,

поиграть порезвиться в степи.

То-то им беззаботным раздолье

        ****************************