Альбертина Иванова «Ава кид» почеламутшо

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Почкучукская средняя школа»

Кукморского муниципального района Республики Татарстан

Альбертина Иванова

«Ава кид»

почеламутшо

Тема: Альбертина Иванован «Ава кид» почеламутшо.

Цель: 1. Поэтессан илыш — корныж дене палдараш.

2. Почеламутын идейно — тематический содержанийжым рашемдаш.
3. Сылнын лудмо навыкым вияндаш.
4. Йоча — влаклан авашт деке поро шижмашым тарваташ.

Кучылтшаш материал: Альбертина Иванован портретше, книгаже — влак, магнитофон, касете, сурет-влак, слайд.

Урокым эртарыме тун йон: туныктышын каласкалымыже, беседе, лудмаш.

        Ыштышаш паша радам.

1. «Аваем» муро йонга. Мутшо Мардан Раян, семже Иван Егоровын.
2. Ава нерген туныктышын мутшо.
3. Йоча-влакын почеламутым лудмышт.
4. Сурет дене паша.
5. Авалан полеклалтше мурым колыштмаш.
6. Поэтесса нерген мут, почеламутым сылнын лудмаш, содержанийжым лончылымаш.
7. Монгысо паша.
8. Урокым иктемлымаш.

        Урокын эртымыже.

«Аваем» муро йонга.

Туныктышо. Йоча-влак, таче урокышто ме эн йоратыме, эн лишыл, эн  айдемына нерген ойлаш туналына. Тиде айдеме деч посна мек ик кечымат илен огына керт. Тудо уке гын, портышто пычкемыш, тудо уке гын, чонлан пуста, тудо уке гын, кавасе кечат ок ырыкте, тудо уке гын, мыланна моткоч йосо. Тунясте эн кулешан айдеме-тиде ава.

        Ава-могай сылне да ныжылге шомак. Санденак калык ава нерген курым-курымла гоч тыге ойла:

        «Ава-кава».

        «Ава деч ласка иктат уке».

        «Ава кумыл лай порсын ден куымо».

Авалан шагал огыл сылнымут полеклалтын. Тидын нерген мыняр чапле ойым каласыме.

Чын, ава мыланна эн лишыл, эн шерге поро кумылан. Ава — могай тиде шерге мут! Ава деч посна ик енат шочын огыл. Мемнам ончен — кушташ авалан пеш шергын логалеш.

• Мыйын шонымаште, теат ава нерген шуко почеламытым паледа. Ала ойлен пуэда ыле?

Йоча — влак палыме почеламутым лудыт.

Ава нерген руш поэт -влакат шуко почеламутым возеныт.

Песня «Песня мамонтенка» муро йонга.

Аван чон моторлыкшо, порылыкшо суретче-влакымат ордыжеш ок кодо.

Ава нерген нуно сылне деч сылне радынам возат. Арам огыл христианский веран юмонаштыжат эн кугу юмылан Юмынавам шотлат. Тудо илышым пуышо, чыла чонаным арален шогышо юмылан шотлалтеш.

Але теве суретым ончалына (стр 2)

Сурет почеш мутланымаш.

1. Суретыште ком ужыда?

2. Мо нерген ава шона?

Тугеже, ава шке шочшыж верч тургыжлана, шочшыжо, путынькалык тыныс илышыште илыже манын шона. Тудо изи икшывыжым ондалын шинча, а шинчаштыже могай кугу куан! - «Илыже вере, сай ушан айдеме гына лийже ыле удырем!»-шона ава. Кажне ава шке шочшыж верч коляна, тудым сай айдемым ыштынеже.

Йоча-влак, таче ме тендан дене урок туналтыште шуко ойым ава дене кылдышна. Туге же, йоча влак, ме аванам иктаж-ко але иктаж-мо дене вашталтен кертына мо? Уке! Ава туняште икте гына. Шке йочажым ончен — кушташ тудо мыняр вийым пышта?! Ме, йоча-влак, аванам эреак чаманышаш, пагалышаш улына. Тудылан эреак полшыман да кумылжым нолтен шогыман.

Тема ден цель. (стр 3)

        Урок тема: Альбертина Иванован «Ава кид» почеламутшо

… Ава — тунян илыш вожшо,

Аван шумжо дене пордеш мландына.

                        М.Якимов.

        Почына чыланат тетрадьм да возен шындена.

        Пургыж тылзын коло нылымше кечыже.

Страница №4.

Альбертина Иванован илышыж да сылнымут пашаж нерген туныктышын мутшо. (Портретым да книгаж -влакым ончыктымаш).

Страница №5

        Альбертина Иванова (Аптуллина Альбертина Петровна) 1954 ий 11-ше августышто Куженер район (слайдыште стр 5 ончыктем) Шойдун ялысе туныктышо ешеш шочын. 1971 ийыште Йуледур кыдалаш школым тунем пытарен. 1972-1977 ийлаште марий Кугыжаныш университетыште тунемын, тыштак сылнымутым возаш тунялын. Тунем лекмеке, телевидений да радиошто корреспондентлан ыштен. 1983 ий гыч «Ончыко» журналын редакторжо лийын. 1986 ий гыч Марий книга савыктышым вуйлатен.

Альберина Иванован сылнымут геройжо — яндар да ушанле, ныжылге да чолга, порылык да чынле кумылан, илышым йоратыше волгыдо чон верч кучедалше айдеме.

        Тудо 1976 ийыште «Кечан эрдене» луман икымше почеламут сборникым савыктен. Тиддеч вара «Каласынем тылат» (1982), «Короткое лето» (1984, Москва), «Шинчаваш ончен» (1988) книгаже влакым полеклен.

        Тудын возымо произведенийлаже руш, финн, эстон, венгр, удмурт да моло йылмыш кусаралтын.

        «Ава кид» почеламутым сылнын лудмаш (стр 6).

Таче ме тендан дене «Ава кид» почеламутым лудына.  (Туныктышо сылнын лудеш).

        Почеламутын содержанийжым лончылымаш:

1. Почеламутышто мо нереген ойлалтеш?
2. Авторын илыш-корныжо неле-йосым сенымаштыже аван полшымыжым кузе ончыктымо?
3. Аван порылыкшым автор мо дене танастара?

Почеламутым тунемше -влак йукын лудыт.

Ава нерген калыкмут-влакым шарналтымаш.

(доскаште возен шындыме).

Йоча-влакын шке авашт нерген каласкалымышт.

(возымо пашаштым лудын ончыктат доска деке лектын)

Иктешлымаш.

- Йоча-влак, тачысе уорк гыч шумышкыда могай шонымашым пыштышда?

Ава — эн шерге айдеме. Тудым йораташ да аралаш кулеш.

Вашмутым аклымаш.

Монгылан паша: почеламутым наизусть тунемаш.

«Аваем» муро йонга.

-Чеверын. Тау уроклан.