Презентация «СМС харылзаада тыва дылдыӊ ажыглалы»

Слайд 1

Муниципалдыг бюджеттиг өөредилгениӊ албан чери Ак-Довурак хоорайныӊ дугаары 3 ортумак школазы Эртем-практиктиг конференция « Келир үеже базым » темазы : «СМС харылзаада тыва дылдыӊ ажыглалы » Автору: Монгуш Тайгана , 9 а класстыӊ өөреникчизи Удуртукчу башкызы : тыва дыл болгаш төрээн чогаал башкызы Дайгиранза Анай-Хаак Сергеевна Ак-Довурак - 2015

Слайд 2

Ажылдың чугулазы . Ынчаарга мындыг түңнелге келгенивис ол : СМС – дээрге харылзажырының чаа хевири апарган . А ол бистиң чугаавыска кандыг салдар чедирип болурул ? Эки чүүлге чедирер бе азы багай талаларның тыптыр үндезини болур бе ? Ынчангаш ону ооренип коору чугула . Ажылдың сорулгазы . СМС-медээлерниң амгы тыва литературлуг дылда тыптып турар аргалары болгаш онзагайларын ɵɵренип кɵрүп тургаш , элээди уругларның чугаазынга салдарын тодарадыр .

Слайд 3

Салдынган сорулганы чедип алыры-биле , дараазында даалгаларны мурнувуска салган турган бис: Ук темага хамаарышкан медээлерни ɵɵренип , сайгарып база системажыдып кɵɵр ; СМС-медээлерниң тывылганын тодарадыр ; Тыва дылда эң-не нептереңгей СМС-терни тодарадыр ; Өске дылдар-биле дɵмей болгаш ылгалдыг талаларын тодарадыр ; Салдынган даалгалар дараазында аргаларның дузазы-биле шиитпирлеттинген : СМС-медээлер ɵɵренип база сайгарып кɵɵрү ; Материалды чыыры ; Чыгдынган материалды ɵске дылдар-биле деңнеп кɵɵрү; Тайылбырлап бижиири ; СМС-медээлерге хамаарышкан анкетаны чорудары база ооң сайгарылгазы .

Слайд 4

Ажылдың объектизи – тыва дылда СМС-медээлерниң дылы . Ажылдың предмеди – тыва дылда СМС-медээлерниң дылында онзагайларның сайгарылгазы . Ажылдың чаа чүүлү. СМС-медээлер айтырыы эртем ажылының темазы бооп амгы үеге чедир шинчилеттинмээн болгаш элээди уругларның чугаа культуразынга салдарын тодартпаан болганындан ажылдың чаа чүүлү тодараттынып кээр . Ажылдың практиктиг ужур-дузазы . Ук ажыл амгы тыва литературлуг дылды ɵɵренип кɵɵрүнге болгаш кичээлдерге , факультативтерге база элективтиг курстарга ажыктыг болуп болур . Ажылдың түңнелдерин аныяк-ɵскенниң кандыг-бир сайтызынга киирип болур .

Слайд 5

« Merru Christmas – 92»

Слайд 6

Бистиӊ школавыста СМСтиӊ ажыглалы кайы хирел деп айтырыгга харыылаары-биле элээн каш айтырыгларлыг анкеталарны 9-11 класстарныӊ өөреникчилеринге чоруткан бис.

Слайд 7

« СМСти чүге ажыглап турар силер ?» деп айтырыгга өөреникчилерниӊ хөй кезии эптиг болурга деп харыылап турар .

Слайд 8

Дараазында анкетаныӊ дузазы-биле СМС-медээлерниӊ ажыглалыныӊ эӊ-не нептереӊгей хевирлери тодараттынган .

Слайд 9

- Сөстүӊ эге слогтарындан азы үжүктеринден тургустунган хурааӊгайлаашкыннар бар. Чижээ : Комп – компьютер Распис – расписание Телик – телевизор Шк – школа Ки – кижи Пр ! – «Привет!» азы « Экии !» Стр – «Страница» азы « Арын » (Интернет четкиде адрес) К/ х – кайы-хире Оларныӊ аразында үлегерлеп алыышкыннар азы орус дылдыӊ сөстери база ажыглаттынып турары илдеӊ болгаш көскү .

Слайд 10

2. Редукция аргазын ажыглап тургаш , сөстү эӊ-не кыска фонетиктиг вариантызынга эккээри . Мн – мен Сн – сен Бс - бис Тлфн – телефон Кндг – кандыг Трар – турар Чглжыр – чугаалажыр Көргзүп – көргүзүп Длгвс - долгавас

Слайд 11

Оон ыӊай эмоция илередир кижиниӊ арны хевирлиг смайликтер дээр дүрзүжүгештер таварыштыр база медээлерни СМС хевирлиг дамчыдып турар бис. Смайликтер ийи аӊгы хевирлиг болур : 1) Сөзүглел хевирлиглери бар. Оларны бижик демдектериниӊ дузазы-биле тургузуп турар бис. Чижээ : :) – Өөрүп тур мен :Р – Дылын ужулганын көргүскен арын :-0 - Кайгай бердим : ( - Муӊгарап тур мен 2) Графиктиг хевирлер бар. Оларны бичии чуруктар хевирлиг чортур бис. Чижээ :  - Муӊгарап тур мен  - Өөрүп тур мен

Слайд 12

 Өɵрүп тур мен!  Муңгарап тур мен! :Р Дылым уштуптум ! :О Кайгай бердим ! :* Чыттап кагдым ! >( Хорадай бердим ! : @ Чугаалап бээр мен! ><) Караам чажын тɵгүлдүр каттырдым !

Слайд 13

СМС дылыныӊ амгы тыва литературлуг дылдан ылгалдыг талалары : 1. Шын бижилге дүрүмнерин хажыдып бижип турары . Шын бижилге дүрүмнериниӊ дылдыӊ бир кезээ фонеткиа-биле харылзаазыны хажыдып турары көскү черни ээлеп турар . Аӊаа СМСтиӊ тургустунарыныӊ редукция аргазы хамаарыштырып болур . Чижээ : СМС дылда Литературлуг дылда - К\х өөрнп тр сн ? - Кайы-хире өөренип тур сен? - Олаединь - Ол-ла чүве диин

Слайд 14

Бижик демдектерин салбайн баар азы көвүдедир салыр таварылгалар кайы көвей болуп турар . Чижээ : - Экии Вл кайы-хре өөрнп тр сн случайно сээӊ страницаӊ көрүп калдым . - Экии , Владлена! Кайы-хире өөренип тур сен? Душ бооп , сээӊ интернетте сээӊ арныӊ көрүп кагдым . - ПР!!!!!!!!!!!!!! - Привет!

Слайд 15

3. Дараазында ылгалдыг талазы – эмоция илередир смайликтерни , чуруктарны ажыглап тургаш . анаа чугаа хевирин киирип ажыглаары . Чижээ : - Торт – төрүттүнген хүнүӊ-биле - Чечек – Байыр чедирип тур мен.

Слайд 16

Дылдыӊ нормаларын хажыдып турар частырыглар СМС дылында бар бе ?

Слайд 17

Туннел Ооӊ түӊнелдери-биле алырга , өөреникчилер боттарыныӊ частырыын билип турза-даа , үе болгаш ашка камнаары-биле хурааӊгайлаашкыннарны ажыглап , домактар аразында бижик демдектерин салбайн СМС-чагааны бижип турарлар . Шак мындыг түӊнелдерге келгеш , черле дылывысты шын ажыглап , тыва дыл кырынга бодалдарывысты делгереӊгей, чараш кылдыр илередип эгелээ болзувусса эки деп түӊнелге келген бис. Мындыг байдалдан уштунарыныӊ элээн каш аргаларын тодарадырын оралдашкан бис: - Долгандыр турар шупту улуска билдингир кылдыр чагаалажыры чугула ; - Дыл эртемденнери болгаш дыл башкыларыныӊ дузазы-биле СМС – чагаалажылганыӊ дүрүмнерин чогаадып тургузар база интернет четкиде тыва дылдыг бөлүктерже киир парлаар болза эки ; - Элээди уруглар азы өөреникчилерге чүгле смс таварыштыр эвес , а дириг харылзажылганы ажыглаарын чагыыр . Ук ажылды дыл шинчилеп турар башкылар , өореникчилер база дылдыӊ өскерлиишкиннерин анаа-даа сонуургаар кижилер ажыглап болур . Ажылывыс мооӊ-биле кызыгаарлаттынмас болгаш дараазында кылганывыс словарьжыгаштыӊ сөстери немежир бе дээш хайгаараар . База ук ажылдыӊ түӊнелдерин болгаш кылдынган словарьны тыва интернет-бөлүктерге парлап үндүрер сорулгалыг бис.

Слайд 18

Ажыглаан литература 1. Сидорова М.Ю. « Засоряют ли СМС –сообщения русский язык?, или «На зеркало неча пенять…». МГУ им.М.В. Ломоносова. 2. Социалдыг интернет-четки vk . ru 3. Чажыт информантыларныӊ СМС материалдары .

Слайд 19

Кичээнгейлиг дыӊнааныӊар дээш четтирдим !