Творческие работы моих учеников

Опубликовано Ибукова Венера Наиловна вкл 23.11.2021 - 22:04
Ибукова Венера Наиловна
Автор: 
Сайдуллина Нина
«Система ценностей  в пословицах и поговорках татарского народа»
 Фольклор – это народное  творчество,  очень  нужное  и  важное
для  изучения  народной  психологии  в  наши  дни.  Фольклор  включает  в себя  произведения, передающие  основные  важнейшие  представления  народа о  главных  жизненных  ценностях: труде, семье, любви, общественном  долге, родине. Знание фольклора  может  дать  человеку  знание  о  своем  народе, и  в конечном  итоге о самом  себе.
Материальные и духовные ценности,  созданные человеческим обществом, характеризуют определённый уровень развития общества. Повышенный интерес к моральной проблематике в последнее время вызван осознанием довольно низкой культуры в сфере общения. Подлинно человеческое общение строится на уважении достоинства другого человека, соблюдении выработанных человечеством норм нравственности. Нравственные ценности, поступки окружающих, отношения между людьми – всё впитывает в себя ребёнок, наблюдая, слушая, читая. 
Пословицы и поговорки любого  народа это удивительный и восхитительный по своей образности, точности мысли, выразительности средств элемент живой речи. В. И. Даль называл пословицы "цветом народного ума", а высказывание М. Шолохова, открывающее сборник «Пословицы русского народа» (М., 1957): «Меткий и образный русский язык особенно богат пословицами. Их тысячи, десятки тысяч! Как на крыльях, они перелетают из века в век, от одного поколения к другому, и не видна та безграничная даль, куда устремляет свой полет эта крылатая мудрость… Различны эпохи, породившие пословицы. Необозримо многообразие человеческих отношений, которые запечатлелись в чеканных народных изречениях и афоризмах. Из бездны времен дошли до нас в этих сгустках разума и знания жизни радость и страдания людские, смех и слезы, любовь и гнев, вера и безверие, правда и кривда, честность и обман, трудолюбие и лень, красота истин и уродство предрассудков…». 
В пословицах и поговорках запечатлен весь познавательный опыт народа, его морально-этические, социально-эстетические, художественные  и  воспитательные идеалы. Пословицы впитали в себя все тонкости оценочного отношения к действительности, ее восприятия и отражения. Именно этот  аспект языкового  сознания  фиксируется  в  широко известном высказывании К.Д. Ушинского о том, «что природа страны, ее история,  отражаясь  в душе человека, выражаются в слове». (4, с.296).

Мы с детства привыкли слышать  меткие выражения своего народа и сами часто используем в своей речи. В чем же успех функционирования пословиц в языке, почему они живут в речи многие века? Попытаемся ответить на этот вопрос.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл statya_uchenik.docx41.63 КБ

Предварительный просмотр:

Сайдуллина Нина Алтынбаевна,

учащаяся 9 класса

МОУ Тукузская средняя

общеобразовательная школа

Вагайского района

«Система ценностей  в пословицах и поговорках татарского народа»

Фольклор – это народное  творчество,  очень  нужное  и  важное

для  изучения  народной  психологии  в  наши  дни.  Фольклор  включает  в себя  произведения, передающие  основные  важнейшие  представления  народа о  главных  жизненных  ценностях: труде, семье, любви, общественном  долге, родине. Знание фольклора  может  дать  человеку  знание  о  своем  народе, и  в конечном  итоге о самом  себе.

Материальные и духовные ценности,  созданные человеческим обществом, характеризуют определённый уровень развития общества. Повышенный интерес к моральной проблематике в последнее время вызван осознанием довольно низкой культуры в сфере общения. Подлинно человеческое общение строится на уважении достоинства другого человека, соблюдении выработанных человечеством норм нравственности. Нравственные ценности, поступки окружающих, отношения между людьми – всё впитывает в себя ребёнок, наблюдая, слушая, читая.

Пословицы и поговорки любого  народа это удивительный и восхитительный по своей образности, точности мысли, выразительности средств элемент живой речи. В. И. Даль называл пословицы "цветом народного ума", а высказывание М. Шолохова, открывающее сборник «Пословицы русского народа» (М., 1957): «Меткий и образный русский язык особенно богат пословицами. Их тысячи, десятки тысяч! Как на крыльях, они перелетают из века в век, от одного поколения к другому, и не видна та безграничная даль, куда устремляет свой полет эта крылатая мудрость… Различны эпохи, породившие пословицы. Необозримо многообразие человеческих отношений, которые запечатлелись в чеканных народных изречениях и афоризмах. Из бездны времен дошли до нас в этих сгустках разума и знания жизни радость и страдания людские, смех и слезы, любовь и гнев, вера и безверие, правда и кривда, честность и обман, трудолюбие и лень, красота истин и уродство предрассудков…».

В пословицах и поговорках запечатлен весь познавательный опыт народа, его морально-этические, социально-эстетические, художественные  и  воспитательные идеалы. Пословицы впитали в себя все тонкости оценочного отношения к действительности, ее восприятия и отражения. Именно этот  аспект языкового  сознания  фиксируется  в  широко известном высказывании К.Д. Ушинского о том, «что природа страны, ее история,  отражаясь  в душе человека, выражаются в слове». (4, с.296).

Мы с детства привыкли слышать  меткие выражения своего народа и сами часто используем в своей речи. В чем же успех функционирования пословиц в языке, почему они живут в речи многие века? Попытаемся ответить на этот вопрос.

Во-первых, пословицы украшают нашу речь, делают ее яркой и эмоциональной.

Во-вторых, пословицы в сконцентрированной форме выражают многовековую мудрость народа, его наблюдения над миром, окружающей природой и взаимоотношениями между людьми. Предки словно говорят с нами, отстаивая свою точку зрения на то или иное, поучая нас, делясь жизненным опытом.

 В-третьих, по своему содержанию пословицы очень разнообразны. Это  советы, пожелания, нравоучения, суждения.

Функции пословиц,  весьма широки и разнообразны. И самое важное среди них — обеспечение гармонии во взаимоотношениях людей. Они словесно оформляли обычное право и требовали его соблюдения. Немалое значение имели пословицы в сохранении информации и передаче ее следующим поколениям. Велика была роль пословиц и поговорок в нравственно-этическом воспитании людей, особенно молодежи. Каждый язык отражает историю народа, его материальную и духовную культуру. В языке фиксируется интеллектуальный багаж народа. Этот интеллектуальный багаж проявляется в богатстве пословиц и поговорок. В миниатюрных художественных произведениях (пословицах) на татарском языке можно отметить дидактичность, то есть поучающее содержание, назидательность и афористичность, то есть способность в сжатой форме выразить меткое наблюдение, являющееся обобщением опыта всей (и не одной) жизни. Существенным признаком татарской пословицы, как и пословиц других этносов, является ее народность, то есть употребительность в течение длительного периода широкими народными массами.

В газете «Советская Россия» от 14 февраля 1989 года под названием «Позаимствуйте словцо» была следующая заметка: «Иногда во Франции говорят, что вторым после президента человеком в стране по популярности является Антуанетта де Вильякур. Эта женщина жила на юге Франции в городе Байонна. Прославилась же она тем, что имеет богатейшую коллекцию пословиц, поговорок, шуток. Французы — народ живой и остроумный — ценят меткое словцо, веселый каламбур. Свое собрание Антуанетта унаследовала от матери и продолжает его неустанно пополнять. По словам собирательницы,  в ее коллекции 18 тысяч пословиц, поговорок, шуток, острых словечек. Очень часто к услугам Вильякур прибегают писатели, журналисты, политические деятели».

       Как и Антуанетту меня привлекают пословицы и поговорки моего народа. Наблюдая за речью своих родственников, друзей, знакомых пришла к тому, что они часто используют крылатые выражения, меткие слова, с целью приукрасить собственную речь. И могу утверждать, что многие из них употребляются только в моей местности.

Использованная литература:

1. Аникин В.П. К мудрости ступенька.- М.: Детская литература, 1988.-

      С.175.

2.Даль В.И. Толковый словарь живого великорусского языка. Т.1-4.- М.,

      1955.

3. Татарские пословицы. - Москва, 1991.

4. Ушинский К.Д. Собр. соч. – Т.6.-С.664.

5.  Шолохов М., - «Пословицы русского народа».-М., 1957

Бала-чага.

  1. Заманасына карап баласы.
  2. Яман бала инәсен сүктерер.
  3. Эттән төлке тумас.
  4. Балалы өй гөлстан, баласыз өй гүрстан.
  5. Бала булса шук булсын, шук булмаса юк булсын.
  6. Балам- балам баликмәк(пряник).
  7. Аю битле балаң булганнан, алма битле кызың булсын.
  8. Итем бозау асрасаң авызың-борының май булыр, итем бала асрасаң авыз- борының кан булыр.
  9. Кирпеч калыбын узмас.
  10. Атаңның сакалы белән уйнама.
  11. Сыктар бала атасының сакалы белән уйнар.
  12. Сыктамаган балага имчәк бирмәйделәр.
  13. Асрасаң мал булыр.
  14. Кош оясында күргәнен алып оча.
  15. Аю да баласына “ап-агым”дигән, имеш.
  16. Эттән төлке тумас.
  17. Агач баштан яфрак төшкәнче, кечкенә бала ачыгып куя.
  18. Бала-тал чыбык, бөксәң-бөгелә.
  19. Син туганда, мин масайган.
  20. Асрасаң, мал булар.
  • Сүз.
  1. Сүздән ары сүз чыгар.
  2. Яман сүз сөяк яра.
  3. Әйткән сүз-аткан ук.
  4. Сүзем монда калсын.
  5. Сүләгән сүзең тозсыз булмасын.
  6. Сыйларга сыең булмаса, сайрарга телең булсын.
  7. Уйнап әйткәнең чын булсын.
  8. Телеңне эт тә емәс.
  9. Озын сүзнең кыскасы.
  10. Авызыңны бушка бушатма.
  11. Ят колагы сак.
  12. Туры әйткән ата-инәсенә дә ярамаган.
  13. Эткә бирсәң эт емәс кәп.
  14. Кеше сүзенә колак сал.
  15. Сүзнең төбенә тоз койма.
  16. Сүз иясез йөрейде.
  17. Телең сүләгәнне, башың уйласын.
  18. Төпченеп, төбенә тоз коеп торма.
  19. Сураудан аеп юк.
  20. Теле төченең, йөрәге каты.
  21. Озын сүзнең кыскасы.
  22. Дөресен әйткән ата-инәсенә дә ярамаган.
  23. Әйткенчә син хуҗа, әйтеп алсаң ул хуҗа.
  24. Кәп йөртү-буеныңа камыт элү.
  25. Бастырып кергәннең башын чап.
  26. Эчеңнән тын.
  27. Теле белән сатып ейеп, сатып алыр.
  28. Ернең төбен белә.
  29. Ирмәктән ары ирмәк чыгар.
  30. Бер кирткәнне икенчегә киртмәйделәр.

  • Саранлык
  1. Бетен сыгып канын ялар.
  2. Төркмән түрен бирмәс.
  3. Алысны кармама, юыкны карма.
  4. Иңсә чачы битенә ябылады.
  5. Күргәннең күзе ак.
  6. Кызганган кызыл эткә.
  7. Караңгы өйдә кармак сала.
  8. Бурыч тынны кысады.

  • Тырышлык ,батырлык турында.
  1. Ер кармаган, ач калмас.
  2. Күз күрер, кул батыр.
  3. Качкан-батыр.
  4. Утта янмас, суда батмас.
  5. Типсә тимерне өзә тибәр.
  6. Сукса, таштан су чыгар.
  7. Күз куркак, кул батыр.
  8. Батыр ярасыз йөрмәс.
  9. Тырышкан ташка кадак каккан.
  10. Егетнең дә аты абыныр.
  11. Яңа себерке яхшы себерәде, имеш.
  12. Дөнья төргеннең.
  13. Кылны кырыкка теләр.
  14. Ит йөрәк(куркак).
  • Акча.
  1. Акча бездә бер букча.
  2. Ала карда алачагың булсын.
  3. Акчам бетте, хәтерем китте, калды муен серәеп.
  4. Акча тавык артында(йомырка).
  5. Акча биреп качырлар.
  6. Алганчы “сеңелем”, алган соң мешем(фиг).
  7. Чыгым чыкмагынчы, керем кермәс.
  8. Кул кулны белә.
  9. Хәрәм ирәккә бармый.
  10. Акчаң булса, дусың кән.
  11. Акча- тузан.

  1. Гүр, үлем.
  2. Гүр суыгы чыга.
  3. Гүр суытар.
  4. Үлгән үлә дә ята, кайгысы калганга.
  5. Үлгән артыннан үлеп булмас.
  6. Дошманымның кабере янаш булмасын.
  7. Барыр ерем юк, батыр гүрем юк.
  8. Йокы белән үле тиң.
  9. Үлене сүләү- олы язык(гонаһ).
  10. Туудан калмаган, үлүдән дә калмассың.
  11. Йотар суы беткән.
  12. Ир кайгысы итәктән, бала кайгысы йөрәктән.
  13. Үги кочагыннан гүр кочагы елырак.
  14. Авырулы үлмәс, әҗәлле үләр.
  • Кыз бала.
  1. Кыз балага кырык чырак, бер янмаса, бер яныр.
  2. Кышкы кисү(авыру) кызыма, яйге кисү киленемә.
  3. Кыз бала-кеше баласы.
  4. Кызын(улын) сөйсәң, инәсен дә сөй.
  5. Унга бар, уңгынча бар.
  6. Кызым, сиңа әйтәм, киленем, син тыңла.
  7. Үз итем-үз сөягем(үздән-үз өйләнешү).
  8. Ашагының аты узганнан, авылның эте үтсен.
  9. Кыз туганны эстәү, хаҗга барганга тиң.
  10. Кыз туган-хосер Ильяс.
  11. Кызлы өй-тешле өй.
  12. Кыз баланың бәхете ирдән булсын.
  13. Ата- инәнең өендәге бәхет, бәхет түгел.
  14. Кызлы өй -безле өй.
  • Татулык, дуслык.
  1. Ялгыз агач утта янмас.
  2. Күп төкерсә, күл булыр.
  3. Үтә кызыл тиз сула.
  4. Бака төкерсә, күлгә файда.
  5. Дусның күзе башында,дошманның аягында.
  6. Араларыннан җил үткән.
  7. Араларыннан су үтмәс.
  8. Сәнтек белән Ибрай(ике дус бер-береннән бер дә аерылмаганнар).
  9. Эт белән мешәк.
  10. Кырмыскага таяк пешмә.
  11. Дус-дус, исәп дөрес.
  • Яхшылык, яманлык.
  1. Бер рәхмәт мең бәләне кайтарыр.
  2. Яхшылык артыр, яманлык артмас.
  3. Кыл яхшылык, көт яманлык.
  4. Яхшылыкка- яманлык.
  5. Уң кулың биргәнне, сул кулың белмәсен.
  6. Яман дустан, яхшы дошман артык.
  7. Яманнан яхшылык көтмә.
  8. Гел елмайганнан төңел.
  9. Эчендә начагай уйный.
  10. Эче кара, имансыз.
  11. Эчендә эссе казан кайнайды.
  12. Эчендә ут уйнайды.
  13. Эчен арслан кимерәде.
  14. Кешегә орчак казма, үзең төшәрсең.
  15. Мөезе килсә сөзә, аягы килсә тибә.
  16. Яманның кирәге бер тиен.
  17. Авызына бармагың пешсәң, беләгең өзеп алыр.
  18. Йот йотканын онытар.
  19. Кылыгы кырга сыймас кеше.
  20. Кешегә яманлык уйлама, үзеңә кайтыр.
  21. Туйдырган эт үзеңә унар.
  22. Таш белән атканны, аш белән ат.
  23. Кешегә кабер казма, үзеңнең төшүең бар.
  24. Бер тактатан йөгертә.
  25. Яман атны ял басыр.
  26. Яманга үлем юк, яхшыга йөрем юк.
  27. Һәркем үз кайгысын кайгыртыр.
  28. Яхшылык онытылыр, яманлык юк.
  29. Яхшылык бетәр, яманлык юк.
  30. Яхшылыкка ни тора.
  31. Шеш тулып ярыла.
  32. Кыл тамагым,кайт табак.
  33. Теш кайрау.
  34. Яманнан ял биреп кач.
  35. Эш.
  36. Эше булмаган эт сугарыр.
  37. Әлеңнән(көчеңнән) килмәгән эшкә ябешмә.
  38. Киң тун тузмас, киңәшле эш таркалмас.
  39. Эштән бер кем үлмәгән.
  40. Эштән беркемнең сөяге сынмаган.
  41. Эшләгәнең кешегә, үрәнгәнең үзеңә.
  42. Ашаганда аш курыксын, эшләгәндә эш курыксын.
  43. Бармакка бармак сукмасаң, корсагың ач, өстең ялангач булыр.
  44. Көн бетмәсә, эш бетмәс.
  45. Эше барның, көне бар.
  46. Эш эшләп карык булмассың (работа не волк).
  47. Эшләр иде эше юк, күрәр иде көне юк.
  48. Эшең беткәннән тешең бетсен.
  49. Күмәк эш-күбәләк.
  50. Тимерне эссесендә сук.

  1. Күрше.
  2. Үзеңә кәрәгендә күршең көтеп торар.
  3. Гүр сурамы күршедән.
  4. Яхшы күрше өлкән бәхет.
  5. Яхшы күрше ярты бәхет.
  6. Күршемнең өй түбәсенең карына карап эчем пошады, үземнең ишек алдым да көрәлмәгән.
  7. Алла язса, күрше-кунак тун бирсә.
  8. Байлык, бүләк.
  9. Дөя дә бүләк, төймә дә.
  10. Тырнак очыдай булса да бүләк булсын.
  11. Һәркем үз кайгысын кайгырыр.
  12. Хуҗа биргәнне куеныңа пеш.
  13. Бүләгенә карап сые.

  1. Картлык, яшьлек.
  2. Картлак өйгә алтын йозак.
  3. 60 яшьтә 16 яшьнең дәрте кайта.
  4. 100 гә чыгып йөзеп ят.
  5. 40 ка чыкса хатыннар-тырк.
  6. Олы башын кече кылып.
  7. Яшьлек -кәслек,картлык -сабырлык.
  8. Яратышу- яшь вакытның сунары.
  9. Аш ашаган, яшь яшәгән.
  10. Пенсияне тиккә бирмәйделәр.
  11. Яшьлек- кәслек.
  12. Яшьнең дә яне бар.
  13. Хайван картайса-сугым, әдәм картайса көлке.
  14. Яшь яннәт.

  • Кунакчыл хуҗа.
  1. Көләр күз, каткырар кабак.
  2. Икмәк, чай-якты чырай.
  3. Дәрте бар, дәрмәне юк.
  4. Каба күреп, каршы алып
  5. Ил булмаса агачның башы кыймылдамас.
  6. Ил булмаса капка шакылдамас.
  7. Ил калай өрсә, мин шалай.
  8. Ил булмаса, яфрак селкенми.
  9. Авызыңнан ил алсын.
  10. Каргыш.
  11. Нак (наках) сүз калай барам, кире иямә кайтам.
  12. Ачулы аяулыга итәр.
  13. Өстенә агач екмаган.
  • Кунак.
  1. Тар өйгә тана баш.
  2. Кунак курас маңлагынча.
  3. Чакырылмаган кунак, юылмаган табак (посуда).
  4. Сыена карап хөрмәте.
  5. Яман кунак кайту белән кисәтер.
  6. Түргә уз, башыңа киштә төшмәсен.
  • Матурлык.
  1. Матурлыгың суга салып эчмәссең.
  2. Матурлык туйда кәрәк, акыл көндә кәрәк.
  3. Иске авылда яңа мода.
  4. Төстә йөргәннең төсе башка.
  5. Атны шай, кешене кием бизәйде.
  6. Кеше аты тирчел, кеше киеме керчел.

  1. Язмыш.
  2. Маңнаеңда язылган язмыштан, качсаң да котыла алмассың.
  3. Алыр көне яздырыр.
  4. Язса язга, язмаса көзгә.
  5. Алла язса, ходай боерса.
  6. Язмыштан узмыш юк.
  7. Барына көйгәнеңнән, булмаганына көй.
  8. Алытта чапкан атсыз калган.
  9. Һәр нимәнең үз мәле.
  10. Миннән дә үтте, эттән дә үтте.
  11. Суга киткән, тал кармар.
  • Начар холык.
  1. Тышы караның эче кара.
  2. Йөзе караның эче кара.
  3. Нәфесең күзеңә күренсә котың ярылар.
  4. Бер керсәң аз, ике керсәң кән.
  5. Кешегә кылганың үзеңә килер.
  6. Бастырып кергәннең башын чап.
  7. Теле белән таш яра.
  8. Телеңдә тескен булсын.
  9. Тәңре түбәсенә тейгән.
  10. Яп ердә су еслана.
  11. Хыялында бар, ниятендә юк.
  12. Кылыгы кырга сыймас.
  13. Көн яманы бетәр, кеше яманы бетмәс.
  14. Ипкә тартсаң, кушга килми.
  15. Пычак пешсәң, пычак бармас.

  • Ихтибар, күңел.
  1. Ике чукчып, бер кара.
  2. Күңел кылдан ечкә.
  3. Күңелеңә көтек булмасын.
  4. Танавыңа киртек киртеп куй.
  5. Суга төшкән чебедәй.
  6. Итегеңнең кунычы, күңелеңнең тынычы хәерле.
  7. Күңелгә көтек.
  8. Уй-йөгерек, итеп булмай.
  9. Туганнар.

  1. Туган булса баш туган.
  2. Туган булса үзенә туган.
  3. Туган туганны комган белән куган.
  4. Туган туганны белмәс.
  5. Туган туганга ошамаса арты кыңыр калыр.
  6. Тогым тогымга тартмай калмас.
  7. Ян тартмаса, кан тартыр.
  8. Син туганда, мин масайган.

  • Кеше.
  1. Кешенең авызы капка түгел ябып куймассың.
  2. Кешегә калган көн караңгы төн.
  3. Кешене санга сукмай, сүз сүләмә.
  4. Исәннәрнең кадерен бел, үлгәннәрнең каберен.
  5. Сүләсәң кеше ышанмас.
  6. Ат басмас ергә басыр.
  7. Әдәм күңеле пыяла.
  8. Шайтан гына өметсез була, имеш.
  9. Үз-үзеңне мактама, кеше сине мактасын.
  10. Үз-үзеңне теккә чөймә.
  11. Үзе ялтырый, үзе калтырый.
  12. Өч тиенлек кешегә көнең калмасын.
  13. Кеше кешедән ким түгел, бәхетләре белән генә тиң түгел.
  14. Әдәм туфрактан яралган, туфрактан шифа табар.
  15. Кеше ишеге туң ишек.
  16. Кызыл кырның кызыл төлкесе.
  17. Бозга баскан бозау булма.
  18. Кеше какса да, алла какмасын.
  19. Алла күзе төз булсын.
  20. Кешенең башында ней бар, ней юк.
  21. Кешенең эчендә ней барын кем белгән.
  22. Күз- дәрья, төшмәс ергә төшәде.
  23. Ач кешенең ачуы, бүренеңкедән ачулы.

  • Өй.
  1. Ябулы казан ябулы булсын.
  2. Башың ярылса яулык астында булсын.
  3. Өйдәге чүпне тышка себермә.
  4. Өйдәгене тышка өрмә.
  5. Төнәгән өйгә сөрән салма.
  6. Төнәгән өйгә тәүрән салма.
  7. Өйге бураннан тышкы буран яхшы.
  8. Ишекле өйгә кеше керәр.
  9. Өе барның көне бар.
  10. Яман өйдән кара төтен.
  11. Өйнең мәшәкәтләрен чебе чүпләп бетермәс.
  12. Дошман өйдән басып чык.
  13. Кугыз өйдә колак шаулайды.
  14. Корсагыма сыйган, өемә дә сыяр.
  15. Өйдәгене тышка чыгарма.
  16. Табак савыт шалтырамаган өй юк.
  17. Ут тамагына ней торган.
  18. Түземлек.
  19. Бер көнгә куян чарык та чыдаган.
  20. Түзгән күн тун кейгән.
  21. Бер төнгә кер миечкә.
  22. Дөнья күләсә бер әйләнә, бер баса.
  23. Шеш тулып ярыла.
  24. Барына риза бул.
  25. Көтә-көтә көл талганың чыгар.
  26. Башым биш.
  27. Сабыр төбе-сары алтын.
  28. Сабыр иткән, морадына иткән.
  29. Җыр.
  30. Кемнең кимәсенә утырсаң, аның ерын ерларсың.
  31. Ерның ертыгы юк.
  32. Ерлар идем ерым юк,уйнар идем ымым юк.
  33. Ерчының бер ер.
  34. Кара ердән тәртнә сүрәү.
  35. Ибе килсә, көе юк.
  • Түрәләр.
  1. Карга карганың күзен тишмәс.
  2. Кул кулны юа.
  3. Эт этне емәс.
  4. Эт эткә, эт койрыгына.
  5. Арба майсыз йөрмәйде.
  6. Чебе маңласа үз башына маңлый.
  7. Маңлаган чебенең башын чап.
  8. Балык башыннан бозыла.

  • Татар.
  1. Татар булган ердә хәтәр.
  2. Татар эчәр дә качар.
  3. Татарга акыл төштән соң керә.
  • Белем.
  1. Салмаганга сакал юк.
  2. Башына төшсә башмаклар.
  3. Белмәгәннең беләге сынмас.
  4. Укып мулла булмаганны, чукынып карга булмассын.
  5. Әлифне таяк дип белмәү.
  6. Ике тиен- бер акча.
  7. Кән белгән тиз картаер.
  8. Чачы озын- акылы кыска.
  9. Беләктә бар, башта юк.
  10. Белмәгәнгә оят түгел, белгәнен белдермәгәнгә оят.
  11. Сукырга-таяк.
  12. Акыллы кешенең акылы кән.
  13. Төн кәрепнең.
  • Аш-су.
  1. Яхшы бәеле ашка, яман бәеле орышка.
  2. Алысга сонышган, ач калган.
  3. Күргәннең күзе юк.
  4. Сурап сукканнан, сурамай сук.
  5. Таш белән атканны аш белән ат.
  6. Аш ашга урын бирәде.
  7. Авызыңа май.
  8. Яманнан ярты кашык аш калыр.
  9. Ашыккан ашга пешгән.
  10. Аштан олы булма.
  11. Казанчы бармак яласа да туяды.
  12. Ашга үпкәләү ярамый.
  13. Аш яткан ердә авыру ятмый.
  14. Авыз биргән ачарга, тамак биргән йотарга.
  15. Балык су сурайды.
  16. Күп уйлаган ач калган.
  17. Кеше ашы тупсада калады.
  18.  “Бисмилләһ”-дисәң туярсың.
  19. Ергә төшкәннең савабы кән.
  20. Аштан олы булма.
  21. Шурпадыр-шифадыр, балыктыр-татлыдыр.
  • Фәкыйрьлек.
  1. Хәл хәер, ярлы качан баер.
  2. Теләнчегә ил отыры.
  3. Ярлы ярма тапса, коерга ере юк.
  4. Башмакчының башмагы юк.
  5. Теләнченең арты озаймас.
  6. Байның бай есы , ярлының ярлы есы 40 елгача бетмәс.
  7. Ярлының табынганда, байның-сагынганда.
  8. Бер сыерның аргасында, 100 сыер су эчәр.
  9. Юк колагы сак.
  10. Юкның юкка, барның барга.
  • Ир-хатын.
  1. Иреңнең суккан ере тәмугта янмас.
  2. Атлы атын мактар, арзар үзен, үтә кәс бичәсен мактар.
  3. Ир-баш, хатын буен, калай буен, шанда баш.
  4. Бәхетемә тейгән өлешем, өлешемә төшгән көмешем.
  5. Ирле башың исәпле.
  6. Ир ишекнең ишәге.
  7. Сөйсә сөюве яман, сүксә сүгүе.
  8. Килен кеше ким кеше, мешәк белән тиң кеше.
  9. Төесенә карап япкагы.
  10. Килен кайнә туфрагыннан, кияү каен туфрагыннан.
  11. Ат иясендә аксамасын.
  12. Ирне ир иткән дә бичә, хур иткән дә бичә.
  13. Бичәләрнең чачы озын, акылы юк.
  14. Тол капкасын кем какмас.
  15. Кемдер чүвәкне ефәк кыла, ә кемдер ефәкне чүвәк итә.
  16. Бичә аерган иргә барганнан, бичәсе үлгәнгә бар.
  17. Мәңге елмайган ирдән төңел.
  18. Ирне булдырган да бичә, бөлдергән дә бичә.
  19. Пүтле ирдән бичәсе качмайды.
  20. Килен кеше, ким кеше, ялчы белән тиң кеше.
  • Кыйра.
  1. Кырык суксаң, бер елыр.
  2. Тейсә тиенгә, теймәсә ботакка.
  3. Әзергә-бәзер, әнеккә-бәнек.
  4. Бүген белән көн бетмәгән.
  5. Иртәне ишәк уйласын.
  6. Көн күрмәснең, уты кызмас.
  7. Ашап-эчеп, түбәгә төгереп.
  8. Эш белмәс.
  9. Эчендереп алып, эстәнәгә сугып куюың хәерле.
  10. Кыйраның көндә иртә.
  11. Көндә праздник, көндә туй.
  12. Эт.

  1. Эт йотканын онытар.
  2. Шомны эт тә есламас.
  3. Эт тә яткан ерен аяйды.
  4. Ятка биргәннән эткә бир.
  5. Колакка суккан эт.
  6. Эт корсагына сары май ярашмый.
  7. Этнең дә эте була.
  8. Эттә койрык бар.
  9. Эткә эт ышансын.
  10. Этнең арт аягы (яман кеше).
  • Юл.
  1. Юлчының юлда булуы хәерле.
  2. Озагыннан кисәге.
  3. Юл озын, сүз кыска.
  4. Ирү барган, алыс китәр.
  • Сыер.
  1. Сыерга ябу ярашмый.
  2. Сыйлы көнем сыерлы.
  3. Яман сыер ярда бозаулар.
  4. Үлгән сыер сөтләнер.
  5. Имә белгән бозау ике сыерны төрек имәр.
  6. Осталар.
  7. Остасына карап коралы.
  8. Хуҗасы ниндәй, коралы да шандай.
  9. Эш белмәгән коралын яманлар.
  10. Үнәрле үргә менгән.
  11. Ун бармагы ун алтын.
  12. Шырыкка да пырыкка.
  • Гадәт, холык.
  1. Ятып калган, йөгерә етәр.
  2. Күрә калган, етмәй калмас.
  3. Колакка суккан эт шикелле.
  4. Юкны барга юрама.
  5. Иңсә чачы битенә ябыла.
  6. “Дай” дигәнгә “давай” димә.
  7. Ипкә тартсаң, юпкә килми.
  8. Үзем дигәннең үзәге өзелсен.
  9. Урлык төбе-хурлык.
  10. Кәснең бер уй.
  11. Кәсгә закун юк.
  12. Кызылчадан калган гадәт.
  13. Кылыгы кылга сыймас.
  • Оят.
  1. Күз күрсә, йөз ояла.
  2. Оят Мәскәүдә кыйбат.
  • Гайбәт.
  1. Ер астыннан су йөгертү.
  2. Имеш төбе юк, имеш.
  3. Без капчыкта ятмый.
  4. Теле тилбегә озынлыгы.
  5. Эстәнәдә колак бар.
  6. Астыртынан ут йөгертү.
  7. Кимә юлы суда күренмәс.
  • Рәхәт дөнья.
  1. Сөт өстендә ак каймак.
  2. Дөнья рәхәтчелеге мешәктә.
  3. Яйнең яе ямьле, кышның кышы.
  4. Дөньяның төбенә кем иткән.
  5. Кырылмаса кырык.
  6. Өч көнлек дөнья.
  7. Ер өстендә ик калган( ятим).
  • Мөмкинлек.
  1. Юрганыңа карап аягыңны суз.
  2. Сабыр иткән морадына иткән.
  3. Илгә иленләп, бозга бозаулап.
  4. Ялангач билгә каеш билбау.
  5. Кыш үткән дип чиган тунын саткан.
  • Саклык.
  1. Әманәт ян саклар.
  2. Уеннан уймак чыгар.
  3. Юк колагы сак.
  4. Елкәңә еде кат туз ямап куй.
  5. Алыс салган, юык алган.
  6. Кул кулны белә.
  7. Ер астында елан кәүшәнгәнен белә.
  8. Бозга баскан бозау булма.
  9. Сугыр сукса, тың сугар.
  10. Пешмәс ергә башың пешмә.
  11. Пешмәс ергә таяк пешмә.
  12. Кешегә таяк яныма, бер очы үзеңә тияр.
  13. Яхшы танау йодрыкны бер атна алыттан белә.
  14. Аллаһ күзе төз булсын.
  15. Сакланганны саклармын, дигән алла.
  16. Дөнья бөген белән бөтмәйде.
  17. Исең барда итәгең ей.
  • Проблемалар.
  1. Авырмаган башка авыр тукмак.
  2. Колагыңа алтын сырга.
  3. Берәү булса да берәгәй булган.
  4. Сайлаган тазга, тайпаклаган күк бозга.
  5. Көндезнең көне ут белән дә эстәп табалмассың.
  6. Уеннан уймак чыгар.
  7. Күрмәсәң, күрәрсең күрикәне.
  • Киләчәк,ашыгу.
  1. Бүген белән көн бетмәс.
  2. Синең белән капка ябык (сүз бетте).
  3. Алытта чапкан атсыз калган.
  4. Эссе табага баскан чебе шикелле.
  • Бәла, сыгыт, сагыш.
  1. Күз белән каштан юык.
  2. Бәлә багырып, үкеркеп килми.
  3. Сыгыт сыгыт килдерер.
  4. Сыгыт күзәмәс ердә күзәмә.
  5. Сарыны сөйгән зарлы булыр.
  6. Сары кейгән саргаер.
  7. Сыгытның- сыгытка, ерның-ерга.
  8. Дине башка кәфергә күрсәтмәсен.
  9. Кайгы бөгәде.


Шум и человек

Этот древний-древний-древний мир!

Алые паруса

На горке

Две лягушки