Презентациялар
Башҡортостандың халыҡ шағирҙары
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 Рәшит Ниғмәти | 321.61 КБ |
| Шәриф Бикҡол | 1.06 МБ |
| Рафаэль Сафин | 956.95 КБ |
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
А тайымды5 бала са7ы № амар 2лк13ене5 Диге8бай ауылында у8а. Сабый 7ына к2й2 бик ауыр 6ай7ылар кисерерг1, 8ур 3ынау8ар аша 9терг1 тура кил1 у7а. Аслы6 йылында б2т1 к9рше-тир1 я6, ту7ан-тыумасаны, б2т1 ауыл мен1н тиерлек 6ырылыуын 6ай7ырып и4л1й 81 и5 6имм1те — 3ау, с1л1м1т буыуы5, тип 3ы7ымта я3ай ине ул. Ни7м1тулла 6артатайыма атайым тыу7анда 73 й1ш бул7ан. Д9рт 6атыны ла бер-бер артлы донъя 6уй7ан. Атайымды5 и4л19е буйынса , ошо ауыр йылда , к9рше ауылда7ы 6ы8ы Раби7аны й1ш бала3ы мен1н берг1 ерл1п 6айтас : — Р1шит, бе8 3ине5 мен1н ик19 ген1 6алды6, - ти ул. Й1йге селл1л1 12 й1шлек Р1шитте, райондан килг1н й2к машина3ына ултыртып , балалар йортона ебр1. : артатайым был хушлашыу8ы5 79мерг1 ик1нен а5ла7андыр инде , у7а инде 3ик31н биш й1ш була , машина артынан й9герерг1 ит1 л1, ту6тап 6ала ик1н. Балалар йортонда , тама6 туй8ырыр 2с2н, атайым малай8ар мен1н ба8ар7а й2р2й башлай . " Буй7а и5 о8оно булара6, ми51 бер1й йыуан 3атыусыны5 6аласын эл1ктереп й9гере9 бурысы й2км1тел1. Ә баш6алар, арттан 6ыуа т2ш29сел1р8е5 ая7ына йы7ылып, й9герерг1 бирм14к1 тейеш . №у5ынан бер1й тынысыра6 урында 6аласты б9лешеп ашайбы8. Әг1р тормошом 6ыр6а 98г1рм131, мин бер 6ара6 булып 94ерг1 л1 м2мкин инем " , — тип 32йл1й тор7айны атайым .
Ана шул са6та ?1зз1 апай ( 3у5ынан Баш6ортостанды5 халы6 м17арифы министры буласа6 Фатима Мостафинаны5 1с13е) бер нис1 баш6орт бала3ын Украина7а алып кит1. Унда балалар8ы5 а6 6алас, картуф , емеш-ел1кк1 тама7ы туя. Атайым 79мер буйы Украина7а р1хм1тле булды . Ул уны , яратып , " батькивщина " тип атаны . Украинаға арнал7ан ши7ри ш1лкеме л1 бар. Степан Злобинды5 " Салауат Юлаев " романын атайым туранан-тура баш6ортса7а т1ржем1 итте . Степан Злобин мен1н хат алыша торайнылар . Украинанан 6айт6ас, интернат6а урынлаштыралар . Шул са6та у6 ул ши7ыр я8а башлай . Рабфак6а у6ыр7а ин1. Армияла Алы4 К2нсы7ышта хе8м1т ит1. Бик м1рг1н атыуы мен1н айырылып тора. №у7ыш башлан7ас, уны фронт6а алмай8ар. Ул Әлк1л1 3алдаттар8ы снайперлы66а 2йр1те9се инструктор булып кит1. Ары4лан М2б1р1ков, З1йт9н1 Бикбулатовалар мен1н берг1 1943 йылда фронтта , Баш6орт кавалерия дивизия3ы 3алдаттары алдында сы7ыштар я3ап й2р2г1н са7ында, 6амау8а 6ал7андан 3у5, !лк1г1 ауырып 6айта. !с1йем1 иреге88е алып 6айты7ы8, 9леп 6уйыуы ихтимал тиг1н хат кил1. Атайымды 2йг1 алып 6айталар, уны5 9пк13енд1 асы6 туберкулёз барлы7ы белен1. !с1йем С1йфи :удаш6а хат я8а : «Р1шит бик ны6 сирл1й, бында7ы шарттар8ва уны дауалау м2мкинлеге ю6, "ф2л1ге белгест1рг1 к9р31терг1 ине ». Шулай итеп , 1с1йемде5 юллауы буйынса 3у7ыш ва6ытында баш 6ала7а к9стек. Я8ыусылар Союзы Ленин урамында7ы 2 -се йорттан бер б9лм1 алып бир8е .
. Ми51 – 6, Лариса7а – 2с й1ш , Нур ту7аныма алты ай 7ына ине . Ә ле л1 и4емд1, киске ҡ ара57ыла таш стеналар7а тотона-тотона , ба46ыстан ю7ары ҡ ат ҡ а мендек . Ирт1г13ен атайым Лариса мен1н икебе88е ба4 ҡ ыстан 3а ҡ лы ҡ мен1н й2р2рг1 2йр1тте, унда лифт урынында 252р1йеп тор7ан бушлы ҡ ҡ ына ине , хатта ул к1рт1л1нм1г1йне л1 1ле. Шулай итеп бе8 Өф 2 г1 1943 йылда килдек . Урам ғ а сы ҡ 3а ҡ , бик к9п бала-са7а уйнап й2р2й, б2т13е л1 сыр-сыу килеп 32йл1ш1, бе8 бер н1м1 л1 а5ламайбы8. Бе ҙ ул са ҡ та бары тик баш ҡ ортса 7ына 32йл1ш1 инек . Ленинградтан килг1н балалар а ҡ ҡ ына , тумала ҡ ҡ ына , 1 бе8 ике торонбаштай ҡ ап- ҡ ара , ябы6бы8. Ике йылдан м1кт1пк1 бар8ым. Д1рест1н ҡ айт3ам, атайым ҡ аршы ала : « Й1, 6ы8ым, ним1 2йр1ттел1р ?" Мин : " Эй, белм1йем д1, бер т9т1й 1лл1 ним1 32йл1не ", — тим . Шунан инде д1фт1р81ремд1 " берле ", " икеле " билд1л1ре к ү рен1 башла7ас, атайым етди ҡ арар7а килде : 2й81 тик рус теленд1 32йл1шерг1. Ә с1йем, 1лбитт1, бы7а 61т7и р19ешт1 ҡ аршы торор7а тырышты , хатта 9пк1л1не. Атайымды5 6арашын и4л1йем. Б2т1 н1м1не 9т1н1н-9т1 к9реп тороусы , а5лаусы кешене5 6арашы ине ул. Ярама7ан эш эшл1315, б9лм13ен1 тыныс 6ына са6ырып ала ла ултыр7ыс6а ултырта . Ним1 эшл1г1не5де уйла 1ле, й1н13е. Ү8е шым 7ына 24т1лен йыйыштыра , 6а7ы88арын 6араштыра. Мин, ултыра тор7ас, арып , т2рл232н уйлап , тынып 6алам. Шул са6та 7ына ул : " Аланы5мы инде ? — ти . — Й1, ярай , бар, уйна . " Бер ва6ытта ла 6ыс6ырып , тауыш к9т1реп бе88е 1рл1м1не . Әйтк1н 398е гел урынлы булды .
Бер ва6и7а 79мерг1 х1терг1 уйылып 6алды. Балконды5 сите к1рт1л1нм1г1н са7ы. Атайым-1с1йем унда сы7ыр7а р2хс1т итм1й. Ә Нур ту7аным шыуышып бара ла балкон ишеген асыуымды 3орай, илай . Т98м1нем, астым да 6уй8ым. Керпек елпетк1нсе л1 ара 9тм1г1ндер, ту7аным шыуышып бар8ы ла , шунда ят6ан фанера та6та ки41ген1 менеп 2лг2р82м2-ю6мы, к98 алдынан ю6 булды . Т1п1й 9кс1л1ре ген1 ялтырап 6алды. Мине5 6ур6ыуым ! Й9гереп тыш6а сы6тым. Ту7аным быс6ы ва7ы 2й2м2 24т2нд1 ята . : улыма эл1ктереп тоттом да, 2йг1 й131т алып инеп ултырттым . Ү8емде5 6от осто : х18ер ни эшл1рг1 ? Карауат6а 3алдым да ту7анымды атайымды5 бишм1те мен1н 6апланым. Й1, ни 1йт13е5 шул бала7а ? Ә 1с1йем, карауатта ауырып ят6ан ерен1н, б1л1не й2р1ге мен1н 3и8енеп, 3икереп тороп бе88е5 ян7а килде : " Ним1 булды ?" :ур6ышымдан, Нур 24т1лд1н 6олап т2шт2, тинем . Әс1йем, 24т2нд1 ним1 бар, шул к2й2н1, сабый8ы Ту6ай урамында7ы больница7а алып й9гер8е. Атайым Я8ыусылар союзында секретарь ине . Әс1йем у7а шылтырат6андыр инде . Мин киск1 тиклем бер м2й2шк1 бо4оп ултыр8ым. Табиптар , д2р242н белм1г1с, ту7анымды я6шылап тикшерм14 бит, тип 6ур6тым. Атайым 6айтты. Х1лемде а5лап : " Флорида, тыныслан , ту7аны5а бер нинд1й 81 зыян килмг1н, б2т1һе л1 яҡшы , улар ти881н 2йг1 ҡайтыр8ар " ,— тине. Шул саҡ мин илап еб1р8ем : " Атай , ул бит 24т1лд1н т9гел, балкондан ҡолап т2шт2 " ,— тим . Атайым , бер 398 2нд1шм1й, атылып сы7ып, больница7а й9герҙе. Врачтар Нурҙы та7ы 2с к2н тикшерҙел1р. Хоҙай7а ш2к2р, б2т1һе л1 һ1йб1т б2тт2. Мин ген1 ту7анымды5 һаулы7ы 2с2н 79мер буйы дер 6алтырап й1ш1нем. Атайымды5 ду4тары, Нур8ы к9р31, 1, был теге д9ртенсе 6аттан ос6ан малаймы 1ле, тип к2л1л1р ине .
Атайыбы8 9пк1 сирле бул7ас, бе8, балалар , йыл һайын шифаханалар8а ятып сы7ыр7а тейеш инек . Был х1л бе88е шул тиклем туй8ыр8ы, уны иркебе88е сикл19 3ыма6 к9реп, йыш 6ына 6ала буйлап трамвай8а 6асып 6айта инек . Өй аршы3ына килеп ба4абы8 8а, ике ту7анымды мин бороп семетеп алам , улар илай башлай . Атай-1с1йебе8 т18р1г1 6аплана. Өйг1 инг1с, 1с1йем тирг1й башла3а, атайым уны тынысландыра : " Ярай инде , Сания , мин д1 бит Шафран шифаханаһынан , 2с айға китеп , бер ай8а 6айтып ин1м, — ти . — Һа7ыналар8ыр балалар " . Әйтерг1 к1р1к, 1с1йебе8 атайыбы88ы бик я6шы 6араны. Б2т1 хужалы6 м1ш161тт1рен 98е алып бар8ы. Атай8ы5 3ауыт-3аба3ы, та4тамал-32лг3л1ре айырым ер81 тора, айырым йыуыла . №1р ер81 — б2хт1лек, та8алы6. Атайым да бик б2хт1 кеше ине . Урам7а сы7ыр7а бул3а, ботинка3ын ялтырата , 24-башы ы4пай. Эш 24т1ленд1ге 1йбер81рен1 6а7ылыр7а р2хс1т итм1не. Уны5 эш шарттары б2т1 н1м1н1н 24т2н 6уйыла, 2й81 шау-шыулы м1жлест1р 9тк1релм1й тор7айны. Атайым 31р ва6ыт 2й81 булды , 3ир1кл1п кен1 6ай8алыр китк1н са7ында 1с1йем 1хир1тт1рен йыйып с1й эс1 тор7айнылар. Атайым туберкулез мен1н сирле к2й2 ун ете йыл й1ш1не.
К95елемде нурландырып тор7ан х1тир1л1рем т19ге китаптарым мен1н д1 б1йле. №у7ыш ва6ыты. Кеск1й ген1, т24л2 6а7ы88а ба4ма х1рефт1р мен1н й1 ши7ыр, й1 1ки1т я8ыл7ан. Ике бите 3айын — 39р1тт1р. Атайым шулар8ы бе8г1 6ыс6ырып у6ый, к9р31т1. Шундай т1мле китаптар ине улар ! Улар ми51 тотош донъяны асты . Телде5 неск1лект1рен, ши7ри1ки1тте, һ98 б14ен, матурлы7ын улар аша өйр1ндем. Бер ва6ыт м1кт1пт1 Пушкинды5 " Полтава " һын у6ып килерг1 6уштылар. Мин, бер бүлм1н1н икенсеһен1 й2р2п, я57ыратып у6ыйым. Ижект1рг1 ба4ымды ла д2р24 6уймайымдыр инде , акцентым да бар ине . Ә атайым рус телен ген1 т9гел, украин телен д1 бик я6шы бел1. Украинала Белая Церковь балалар йортонда т1рби1л1нг1нд1 98 телен д1 онотмай , рус һәм украин телд1рен д1 98л1штер1 ул. Шулай 6ырт ки4еп кен1 ши7ыр ятлап йөр231м, атайым эш б9лм13ене5 ишеген асты ла мине барма7ы мен1н са6ырып алды . Ә41р8е5 украин теленд1 сы66ан китабы ине уны5 6улында. — Ошо юлдар8ы5 украинса нисек я57ыра7анын ты5лап 6ара 1ле. Йыр 3ыма6 ! Ул халы6ты5 теле бик мо5ло, я7ымлы, — тине ул 31м " Тиха украинская ночь... " — тиг1н ерен1н алып шундай тасуири , кү5елг1 ятышлы итеп у6ып к9р31тте. — Ишет13енме нинд1й мо5 бар был 39881р81 ? Ә 3ин нисек у6ый3ы5 ? Бар 1ле, ултыр за уйлан , рус теленд1 нисек я57ырар7а тейеш был 141р ? — Атайым бер ва6ытта ла , бына ошолай эшл1, тип талап итм1не, 1 бе88е5 ү8ебе8г1 фекерл1рг1 урын 6алдыр8ы. М1кт1пт1 ал7ан билд1л1ребе8 гел ю7ары булма3а ла , 3ис 9кенес й1ки борсолоу белдерм1не. Ауыр тормош т1жриб13ен1н сы7ыпмы, 1лл1 кил1сәкт1 бе8г1 98 аллы 79мер юлын ярырға к1р1к буласа7ын а5лапмы, ул бе88е к2сл3 рухлы , т191к к1л, 8ур й2р1кле кешел1р итеп к9рерг1 тел1не.
Атайым ул заман 2с2н бик я6шы китапхана туплағайны . Ошо китапхана бе8г1 тотош м1кт1п программа3ын ү8л1штерерг1 яр8ам итте . Бе8 ген1 т9гел, б2т1 ду4тарыбы8, к9ршел1ребе8 фай8аланды уны5 мен1н. Ә мине5 и31 ғүмерлек бер мауы7ыуым барлы66а килде . Мин йотло7оп, 98-ү8емде онотоп китап у6ыусы7а 1йл1ндем. :ала китапханаларында мине танып торалар , и5 я6шы ба4малар8ы ышанып тотторалар ине . Төнд1рен д1 у6ыйым. Б2т13енән 6асып у6ыйым. Кисен йо6лар7а ят6анда атайым , бүлм1г1 инеп , тыныс йо6о тел1п, китабымды 6улымдан ала ла тумбочка6а 3алып сы7ып кит1. Бер ва6ытта ла 98е мен1н алып сы7ып китм1й — ышаныс белдер1. Ә мин, шул ышаныстан фай8аланып, 24т1лд1ге ш1мде карауат а4тына т2ш2р1м, одеал мен1н 6апланып, и81нг1 ятып у6ыуымды дауам ит1м. Тормош 3аба6тарын, 1хла6и д1рест1р8е мин ошо китаптар8ан алдым . :айһы бер81рен1 79мер дауамында 6абат-6абат 6айтып фекер я5ырттым. Әле 98ем у6ыт6ан Өф2л1ге 1 -се педагогия колледжында студенттар8ан, китапхана7а й2р2й32г28м2 3у5, тип 3орайым. " Әлбитт1 " , — ти81р. " Нинд1й китап ала3ы7ы8 ?" " Нисек инде , нинд1й китап — д1реслект1р !" Х18ерге заман й1шт1рене5 н1фис 181би1т у6ыр7а ва6ыты ла , тел1ге л1 ю6 шикелле . №1р ф1нд1н арты6 к9п бирелг1н к9неге981р ^гарта ^йгатрга ^рум да 6алдырмай. Ә бит баланың үҙе генә тапҡан , үҙ юлы менән килгән асыштары була .
Ниғмәти Рәшит Халыҡ шағиры Рәшит Ниғмәти — башҡорт әҙәбиәтенең иң күренекле вәкилдәренең береһе, үҙенең шиғырҙары һәм поэмалары менән башҡорт әҙәбиәтен идея-тематик яҡтан байытыусы , уға өр-яңы жанрҙар һәм поэтик формалар алып килеүсе . Кешеләрҙең уртаҡ уй-тойғоларын үҙ әҫәрҙәрендә художество яғынан оҫта кәүҙәләндереүе менән Рәшит Ниғмәти ижады халыҡ араһында ҙур популярлыҡ яулай . Шуға ла уға хаҡлы рәүештә Башҡортостандың халыҡ шағиры тигән почетлы исем бирелгән. 30-сы йылдар уртаһында ул үҙен лирик шағир итеп таныта . Был йылдарҙа ул ҙур күләмле поэмалар менән бер рәттән күп кенә лирик шиғырҙар ҙа яҙа . Совет иленең яңынан-яңы уңыштары , илебеҙҙә хужалыҡ һәм мәҙәниәт тормошоноң үҫеше Р. Ниғмәти поэзияһының идея-тематик йөкмәткеһен артабан киңәйтеүгә алып килә, совет патриотизмы идеяһы менән тәрәнерәк һуғарыла . Шағирҙың совет ысынбарлығын нығыраҡ өйрәнеүе әҙәби оҫталыҡты өҙлөкһөҙ үҫтерә барыуға , халыҡтың типик уй-тойғоларын художестволы аныҡ сағылдырыусы әҫәрҙәр тыуҙырыуға киң мөмкинлектәр аса. Р.Ниғмәти лирикаһындағы совет патриотизмы идеяһы совет кешеләрендә тоғролоҡ һәм батырлыҡ тәрбиәләүсе актив сара булыуы менән әһәмиәтле . Р. Ниғмәтиҙең «Мин постамын » шиғырында лирик герой – үҙ тыуған иле өсөн бөтә көсөн биргән , кәрәк булһа , уға йәнен дә бирергә әҙер торған ысын патриот. Тыуған илебеҙҙең бөгөнгө ирекле көнө өсөн халыҡ ҡанын түккән, хәҙерге мул һем бәхетле тормош ауыр көрәш һәм күп хеҙмәттәр аша яулап алынған . Шуға ла Ватаныбыҙҙың бөгөнгөһө тағы ла ҡиммәтлерәк, тағы ла ҡәҙерлерәк булырға тейештер ул. Ватан азатлығы өсөн һәр бер совет кешеһенең яуаплығы йәнә асығыраҡ күренә . Шағир «Мин постамын » шиғырында ваҡ деталдәр аша илебеҙҙең үҫешен , уның ҡеүәтен кәүҙәләндерә . Р. Ниғмәтиҙең «Байрам тураһында поэма», « Тимер юл », « Телмәр » кеүек әҫерҙәре совет халҡының тарихындағы героик юлын яҡтыртыуға арналғандар . Был әҫәрҙәр бөгөнгө бәхетле тормоштоң ауырлыҡтар , юғалтыуҙар менән яуланыуын киң тарихи һәм ижтимағи фонда кәүҙәләндерәләр , Ватан һәм халыҡ образдарын тығыҙ берлектә бирәләр . Рәшит Ниғмәти үҙ шиғырҙарында яҡты тормошҡа алып килеүсе оло идеяларҙы декларатив төҫтә генә һөйләмәй, уларҙы конкрет материалдар аша сағылдырыу, художестволы дөйөмләштереү хәстәрлеген күрә. Шағир бының өсөн бик күп төрлө поэтик алымдарҙы һәм һүрәтләү сараларын ҡуллана . Рәшит Ниғмәти Ватан образын кәүҙәләндереүҙә йыш ҡына тәбиғәт картиналарын тасуирлауға ҙур урын бирә. Шулай итеп , Рәшит Ниғмәти халыҡ күңелен патриотик рухтағы ҙур тәҫьир көсөнә эйә булған әҫәрҙәре менән яулай һәм бөгөн дә ҙур ихтирамға лайыҡ.
Р1шит Ни7м1ти, Ни7м1туллин Р1шит Ни7м1тулла улы - башҡорт совет яҙыусыһы , шағир , драматург, балалар яҙыусыһы, тәржемәсе. Башҡортостандың халыҡ шағиры. Урал тау8арынан, йәмле Ағиҙел , Һаҡмар , Дим буйҙарынан бик-бик алыҫта , Һамар далалары уртаһынан йәйрәп ағып ятҡан Ырғыҙ , Кәрәлек йылғалары буйында , байтаҡ ҡына башҡорт ауылдары бар. Рәшит Ниғмәти ана шул Ырғыҙ буйына ултырған Диңгеҙбай ауылында Ниғмәтулла исемле ярлы крәҫтиән ғаиләһендә 1909 йылдың февралендә тыуған . Рәшит Ниғмәтиҙең бала сағы бик ауыр шарттарҙа үтә . Уларҙың ғаиләләре бик мохтажлыҡта йәшәй. Тәбиғи, бындай шарттарҙа бәләкәй Рәшиткә уйнап-көлөп үҫеү бәхете теймәй. Бала йәнле атаның ғаиләһен һөйөндөргән мәлдәре лә йылына бер-ике була торған йәрминкәнән берәр ҡаҙаҡлап ҡына алып ҡайтҡан сәй-шәкәрҙән , ҡалас-фәләңдән үтмәй . Ләкин Ниғмәтулла ярлы-ябағамын тип артыҡ бошоноп бармай , донъяһына ҡул һелтәмәй , ул сабырлыҡ һәм ныҡышмалылыҡ менән тормошон рәтләргә тырыша , киләсәктә бер йүнле көн килеренә өмөтләнеп йәшәй . Шуға ул ҡайғыны ла түҙемлелек менән кисерергә күнеккән, ауырлыҡтарҙы ла кәрәк саҡта өмөт һәм йорлоҡ менән еңергә ғәҙәтләнгән. Ата кеше бигерәк тә сабый баланың күңелен ауыр тормош йәберенән иртә һаҡларға, уның күңеленә ҡайғы-хәсрәткә ҡаршы торорлоҡ өмөт һәм шатлык тойғолары һалырға тырыша .
Бының өсөн бер сара итеп , Ниғмәтулла улына халыҡтың бай фантазияһын , өмөт-шатлыктарын туплаған әкиәттәр һөйләй . Йәйге тымыҡ кистәрҙә өй эргәһендә, ут алмай торған ҡышҡы оҙон төндәрҙә усаҡ алдында бәләкәй Рәшит үҙ тиңдәштәре менән атаһының бер .ваҡытта ла ялкытмай торған әкиәттәрен ихлас күңелдән тыңлай торған була . Ул бигерәк тә ут-һыуҙар кисеүсе батырҙарға һоклана. Ете йәшенә еткәс, Рәшит үҙҙәренең ауыл мәҙрәсәһенә һабаҡҡа йөрөй башлай . Ул унда ике кыш йөрөгәндән һуң , китаптарҙы , ололар әйтмешләй , " һыу кеүек эсерлек " була . Был иһә , үҙ нәүбәтендә , атаға үҙе бер кинәнес килтерә . Ул хәҙер улының үҙенән төрлө китаптар уҡытып, рәхәтләнеп тыңларға ярата . Ләкин былай йыуанып йәшәү әллә ни күпкә бармай . 1918 йылда Рәшит Ниғмәтиҙең әсәһе үлеп китә , ә 1921 йылғы аслык уны атаһынан айыра . Үкһеҙ етем ҡалған Рәшит Ниғмәти, башта һ амар ҡалаһындағы, аҙаҡ Украинала балалар йортонда тәрбиәләнеп, иҫән ҡала. Аслык йылдары үткәс, ул тыуған ауылына әйләнеп ҡайта. Шунан бер йыл самаһы ауылда йәшәй, ер тырматыу , ураҡ урыу , иген һуғыу эштәрендә ағаһына булыша . 1924 йылда Рәшит Ниғмәти Өфөләге Ленин исемендәге мәктәпкә уҡырға килеп урынлаша . Был мәктәпте тамамлағас , бер йыл самаһы Мәскәүҙә рабфакта уҡып йөрөй . Ләкин ауырып китеү сәбәпле, уға Мәскәү рабфагын бөтөрөп сығырға тура килмәй , ул кире Өфөгә әйләнеп ҡайта . 1931 йылда Өфө рабфагын тамамлағас , Рәшит Ниғмәти Туймазы районына эшкә китә . 1933—1936 йылдарҙа ул Алыҫ Көнсығышта Ҡыҙыл Армия сафында хеҙмәт итә , унан тағы Туймазы районына эшкә ҡайта . Аҙаҡтан ул Өфөгә күсеп килә һәм " Коммуна " гәзите редакцияһында , Башкортостан яҙыусылар союзы аппаратында эшләй . Рәшит Ниғмәтиҙең яҙа башлауы Ленин исемендәге мәктәптә укыған йылдарға тура килә . Ул башта үҙенең шиғырҙарын мәктәптәге ҡулъяҙма журналдарҙа баҫтыра, әҙәбиәт түңәрәгендә әүҙем ҡатнаша. 1926 йылда уның шиғырҙары " Башкортостан ", " Башҡортостан йәштәре " тигән гәзиттәрҙә ба4ыла башлай .
Салауат Юлаев паркында Р1шит Ни7м1ти 61бере Рәшит Ниғмәтиҙең " Кереш " исемле тәүге шиғырҙар китабы 1933 йылда баҫылып сыға . Оҙаҡламай ул " Йәмле Ағиҙел буйҙары "; " Дауылдар тыуҙырған ғүмер " тигән поэмалары , матур шиғырҙары менән үҙен һәләтле шағир итеп танытып өлгөрә. " Мин постамын " шиғыры ижады нәҡ сәскә атҡан 1938 йылда яҙыла . Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында яҙылған " Үлтер, улым , фашисты !", " Һинең кәләшеңдең хаттары " кеүек поэмалары фронтта башҡорт һалдаттарының иң яратып уҡыған әҫәрҙәренә әүерелә. №уғыштан һуң Рәшит Ниғмәти " Большевик ", " һаҡмар ҡыҙы ", " Осҡондан ялҡын ... " тигән поэмаларын , бик күп шиғырҙар ижад итә , пьесалар яҙа . Башҡорт совет әҙәбиәтен үҫтереүҙә күрһәткән ҙур ижади хеҙмәттәре 2с2н Рәшит Ниғмәти Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ , ике тапҡыр " Почет Билдәһе " ордендары менән бүләкләнә , 1959 йылда уға " Башҡортостандың халыҡ шағиры " тигән маҡтаулы исем бирелә .
Салауат Юлаев паркында Р1шит Ни7м1ти 61бере
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
ашатыусым !с1й 2йр1те9сем я6ын ду4ым кейендере9сем йыуатыусым 6атын-6ы8
Ш1риф С17181тулла улы Бик6олов
Биография 1924 йылды5 28 майында :ырмы46алы районы : арлыман ауылында тыуа . 1937—1940 йй . Д19л1к1н педагогия училище3ында у6ый. 1940—1942 йй . Салауат , :ырмы46алы райондарында у6ытыусы булып эшл1й.
1942 й . % ф2л2 урынлаш6ан Севастополь зенит артил - лерия училище3ында 6ы4- 6артыл7ан курстар 9т1. 1942-1944 йй . Б2й2к Ватан 3у7ышында 6атнаша. Ике тапр6ыр ауыр контузия ала. 1945-1949 йй . Баш6орт д19л1т педагогия институтында у6ый.
1996 йылда вафат була . 1952-1962 йылдар8а « Пио - нер » журналында , « Баш- 6ортостан пионеры » газета- 3ында редактор. 1962 йылдан Баш6ортостан я8ыусылар союзында .
Ижады 1947 йылда « Ынтылыу » т19ге ши7ри йыйынты7ы ба4ыла. 1951 йылда « Замандашыма » икенсе китабы донъя к9р1. 1965 йылда «Бер кабын3а 7ишы6 уты » музыкаль комедия я8а. «Бе8 1ле й1ш1йбе8 ик1н» роман.
Наградалары :ы8ыл йондо8 ордены (1944), I д1р1ж1 Ватан 3у7ышы ордены (1985) , «Почет билд13е» ордены (1974), Баш6орт АССР-ны5 ат6а8ан7ан м181ни1т хе8м1тк1ре (1976) , РСФСР-8ы5 ат6а8ан7ан м181ни1т хе8м1тк1ре (1980), ?.С1л1м исеменд1ге республика й1шт1р премия3ы лауреаты.
(т31 9тер йылдар , А63а а7ыр 3ыу8ар, К95елд1р81 м15ге 6алыр Д13ш1тле ул юлдар …
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
1932 йыл 16 февраль Баш6ортостан :ый7ы Йыланлы 1946 йыл %ф5 музыка училшище8ы
А.М.Горький исеменд1ге !81би1т институты 1952 йыл . М1ск19
« Совет Баш6ортостаны » газета3ы «А7и8ел» журналы редакция3ы поэзия 31м с1н71т б9леге м2дире .
1992 йыл М.? афури исеменд1ге БДДТ директор урынба4ары. 1950 йылдар8а республика матбу7ат битт1ренд1 беренсе ши7ыр8ары ба4тырылып сы7арыла башлай 2002 йылда кин1тт1н 9леп 6ала .
Многие его стихи положены на музыку композиторами: Хусаином Ахметовым Шамилем Кульбарисовым Талгатом Шариповым Энвером Бакировым и другими. Он известен и как переводчик, блестяще переводивший на башкирский язык поэтические творения: Кайсына Кулиева Расула Гамзатова Поэтическими сборниками: «Жду весну» «Звезды души моей» «Танец в огне»
Памятную доску установили на фасаде дома №25/1 по улице Гафури , жил прославленный драматург.