О моей библиотеке

Оскуола библиотеката – ураты эйгэлээх сир

Оскуола библиотеката – ураты эйгэлээх сир. Балысханнык сайда турар информатизация үйэтигэр оскуола биир тутаах салаата, көмөлөһөөччүтэ. Дьохсоҕон орто оскуолата бу 21-с үйэҕэ урукку үгэстэри тутуһан, саҥа сүүрээннэри ылынан, барыта үөрэнээччилэр сайдалларын, билиилэрэ хаҥыырын  туһугар, учууталлары кытта биир өйүнэн санаанан үлэлии олоробут.

Мин өйдүүрбүнэн биһиги оскуолабыт библиотекатыгар Егор Иванович Посельскай, Анна Васильевна Захарова диэн дириҥ ис культуралаах, оҕолорго олус кыһамньылаах үлэһиттэр үлэлээбиттэрэ. Оччотооҕу өрө күүрүүлээх сэбиэскэй кэмнэргэ үтүө суобастаахтык үлэлээн, оскуолабыт сайдыытыгар бэйэлэрин кылааттарын киллэрдэхтэрэ. Егор Иванович туһунан оччотооҕуга үөрэммит оҕолор сытыары-сымнаҕас майгылаах, дьээбэлээх, куруук тугу эмэ оҥоро, паайкалыы сылдьар диэн кэпсииллэр. Анна Васильевна аһары сымнаҕас майгылаах, хас биирдии оҕоҕо ураты болҕомтолоох эбит. Ол саҕана оскуола бюджетыттан учебникка анаан харчы көрүллүбэт, үөрэх управлениетыттан быһаччы кэлэр эбит этэ. Ол кэмтэн хаалбыт уус-уран литературалары, методическай пособиелары бэрт кэмчи да буоллар, сүрдээх кичэллээхтик хараллан, билиҥҥээҥҥэ диэри туһанабыт, ааҕабыт. Төһө да аҕыйах матырыйааллаах буоллар, эбии хаһыат, сурунаал суруйтаран, аҕыс кылаастаах оскуола методическай литературатын хааччыйан, үтүө суобастаахтык үлэлээбиттэр.

1989 сыллаахха саҥа оскуолаҕа киирии өрө күүрүүлээх кэмнэрэ. Директор Пинигин Алексей Павлович саҥа олоххо бэйэтэ ураты көрүүлээх, аныгы олох тэтиминэн сайдыылаах, эдэр эрчимнээх салайааччы. Бу кэмҥэ оскуолабыт библиотеката материальнай базата саҥардыллар, эбии сабыс-саҥа  справочниктар, методическай уонна художественнай литература бөҕөтүн Алексей Павлович саҥа библиотекарынан анаммыт Саввина Анна Павловнаны кытта куораттан кинигэ базатытттан көтөҕөн - сүгэн аҕалаллар. Анна Павловна улахан болҕомтотун кинигэ фондата хаҥыырыгар, кинигэни хаһаанарга уонна харыстыырга уурбута. Ол саҕана оскуолабыт саҥардыы уон кылаастаах буолбут кэмэ этэ, элбэх эдэр  учуутал, үлэһит кэлбитэ. Саҥа предметтэр, сонун дьарыктар баар буолбуттара, ол барыта методическай сопровождениетын Анна Павловна кэмигэр хааччыйары ситиспитэ. Былаас уларыйар быыһык кэм буолан, уус-уран литератураҕа, политикаҕа сыһыаннаах кинигэҕэ, учебниктарга да элбэх уларыйыы киирэн, туһунан эппиэтинэстээх буолууну, улахан уларыйыыны эрэйэрэ. Бу уустук үлэни Анна Павловна кэмигэр чиэстээхтик толорбута.

1996 сылтан библиотека сэбиэдиссэйинэн Пинигина Валентина Владимировна үлэлии киирэр. Валентина Владимировна төһө да анал үөрэҕэ суох буоллар, ис сүрэҕиттэн, сатабыллаахтык үлэлээн барар. Учууталлары уонна оҕолору кытта ыкса сибээстээхтик үлэлиир, ол курдук араас хабааннаах мероприятиелар, библиотечнай уруоктар быыстала суох ыытыллаллар. Валентина Владимировна хаһыаттартан кырыйан араас тематическай паапкалары, библиотечнай уруоктар сценарийдарын, бэсиэдэлэри, обзордары оҥорон, библиотекабыт хоп курдук методическай матырыйаалланар. Үөрэнэр тэтэрээккэ кичэллээхтик суруллан хаалбыт уруоктарын, бэсиэдэлэрин билигин да тутта, туһана сылдьабын. Бу кэмнэргэ улууспутугар үөрэнээччилэргэ аналлаах библиотечнай-библиографическай олимпиадалар ыыттыллаллар этэ. Онно оҕолору кытыннаран, куһаҕана суох көрдөрүүлээх эбиттэр.   Ити курдук, бу үөһээ ааттаабыт дьонум, бэйэлэрин кэмнэригэр үтүө суобастаахтык, кыһамньылаахтык үлэлээн, оскуолабыт библиотеката кэҥээн, сайдан, билигин улууска биир саамай баай литературалаах библиотекалар ахсааннарыгар киирэр.

2005 сыл сайыныгар, уоппускаҕа олорор кэммэр, дьиэбэр Валентина Владимировна киирэн кэлэр. Оччолорго мин Улан Удэтээҕи культура институтун библиотека салаатыгар 4-с кууруска кэтэхтэн үөрэнэ сылдьар этим. Валентина дьиэ эргин ону-маны кэпсэтэ түһэн баран, оскуола библиотекатыгар үлэлии киириэ эбиккин үөрэхтээх киһи, Галина Егоровна баран кэпсэтэ сырыт ээ диэтэ диэн соһутта. Билигин аны компьютер үйэтэ буолан, сатаабатым элбэх, иккиэн үлэлээн көрүөх диэтэ. Ити курдук оскуола библиотекатын үлэһитэ буолан хааллым. Күһүн үлэлии кэлбитим кэннэ библиотекаҕа анаан комьютер, принтер биэрдилэр. Григорьев Григорий Никитич компьютерга үөрэттэ. Онтон ыла саҥа паапкалары атыылаһан, үлэбитин тиһэн, документациябытын саҥаттан сөргүтэн, үлэлээн киирэн барбыппыт. Аналлаах MARK – SQL программаны үлэлэтэн, хас биирдии учебнигы, кинигэни электроннай каталогка киллэрии түбүгэр түстүбүт. Фонданы кытта үлэ күүскэ барбыта, хас биирдии кинигэ, брошюра инвентарданан, эргэрбиттэр акталанан фондабыт чөмчөтүллүбүтэ. Күһүн саас куораттан саҥа учебниктары, хаһан да харахпар көрбөтөх уу харчыны илиибэр тута сылдьан, кинигэ маҕаһыыннарыттан атыылаһан кэлэрим, учууталлар барахсаттар саҥа учебникка наһаа үөрэллэр этэ, махтал бөҕө буолааччылар. Билигин санаатахха, киһи күлэр, көрүдьүөс түгэннэрэ да бааллара. Элбэх харчыны куоракка илдьэ сылдьарбыттан куттана саныырбын билэн Валентинам: “Онтон эн, харчыгын ким да сэрэйбэтин курдук кумааҕыга суулаан баран, халлаан күөҕэ өҥнөөх вермишель салапааныгар уган бар, ким да билиэ суоҕа” диэн сүбэлээччи буолла. Дьэ, оннук, куоракка хас кинигэ маҕаһыыныгар киирдэҕим аайы харчыбын хостоон хачыгыратыы, оттон төттөрү симии.

Директорбыт Галина Егоровна, билигин санаатахпына, саҥа үлэһити наһаа өйөөбүт эбит. Биирдэ, Валентинабынаан сүбэлэһэн баран, библиотекабыт эстетическэй көстүүтэ мөлтөх, стеллажтар эргэлэр, мебельбит да аныгы ирдэбилгэ сөп түбэспэт, учебниктарга анаан книгохранилище наада диэн этиилээх киирдибит. Директорбыт бэрт болҕомтолоохтук истэн баран, ити эппиккитин барытын кумааҕыга суруйун, стеллажтаргытын төһө үрдүктээҕин, кэтиттээҕин чертежтаан оҥорон киллэриҥ диэтэ. Ити курдук биир сыл иһигэр түннүкпүт шторатыттан саҕалаан компьютерга тиийэ, туохпут барыта сабыс-саҥа буолан хаалла. Эбиитин библиотекабыт муостатын көтүрэн, саҥаттан буор кунус кутан, аныгы матырыйаалларынан бүрүйэн ититтилэр. Аны икки кыра хостору  учебникка хранилищеҕа анаан биэрэннэр, дьэ, букатын да табылынныбыт. Үлэлииргэ бары усулуобуйа барыта баар буолла. Ааҕар залга анаан туһунан зона оҥордубут, үрдүлэри, истиэнэлэри саҥаттан шпатлевкалаан, кырааскалаан кылбайа түстүбүт. Учууталлар да, үөрэнээччиэр да тохтоон ааһар, дьарыктанар, уруокка бэлэмнэнэр сирдэрэ буола түстэ.  Валентинабыныын саҥалыы тыыннанан үлэлээн киирэн бардыбыт. Улуус үрдүнэн ыытыллар оҕолорго аналлаах библиотечнай, библиографическай олимпиадаҕа атын да  мероприятиеларга куруук кыттан, миэстэлэстибит. Оскуола үрдүнэн ыытыллар бары мероприятиеларга көхтөөхтүк  кыттыһан, бэйэбит эмиэ араас тэрээһиннэри ыытан, сороҕор нэһилэкккэ да тахсан,  үлэлээн, сайдан истибит. Ити курдук биир санаанан өйдөһөн үлэлээн, Валентинам бочуоттаах сынньалаҥҥа барбыта. Билигин да ол кэмнэрбин ахтабын, Валентинабын суохтуубун.

Олохпут сайдан истэҕин аайы үөрэххэ, оскуолаҕа ирдэбил уларыйан, саҥа  стандартар киирэннэр, библиотекаҕа да, библиотекарьга да көрдөбүл балачча уларыйда.  Саҥа аныгы ирдэбилинэн учебниктар, ааҕыыга дьарыкка анаан чаастар баар буоллулар. Үлэлииргэ табыгастаах бырайыактар сурулуннулар. Урут ыалынан ааҕыыга анаан биир бырайыакпытынан улууска бастаан турардаахпыт, ону кэҥэтэн, сайыннаран, аныгы ФГОСка сөп түбэһиннэрэн,  “Кинигэ – мин доҕорум”,“Ааҕыы аартыга”, “Книгомир”, “Сахам сирин таптыыбын, “Ааҕыы абылаҕа” диэн ааттардаах хас да программа  суруйан, көмүскээн билигин ВУД быһыытынан үлэлэтэ сылдьабын. Оскуола библиотекатын өрүтэ элбэх. Ол курдук “Совенок”, “Сахалыы остуол оонньуулара” сайыҥҥы лааҕырдар, 8-с, 9-с, 10-с, 11-с, кылаастарга аналлаах правовой иитиигэ биир улахан бырайыак суруллан, “Азбука Закона”, “Закон обо мне. Мне о законе”, “Закон и подросток”, “Правовое образование” диэн салааларга араарыллан, анал чаас проектнай деятельность быһыытынан бэриллибитэ.

Билигин олохпут техническэй өттүнэн балысханнык сайда турар үйэтигэр, үгэс буолбут кумааҕы кинигэлэр, учебниктар аныгы электроннай носителлэри кытта биир кэккэҕэ турар кыахтарын сатабыллаахтык туһанан, барыта үөрэтэр, иитэр оҕолорбут сайдалларын туһугар анаан, аныгы оскуола библиотекардара олоҕу кытта тэҥҥэ сайдарбыт аныгы - кэм ирдэбилэ.

                                                Саввина Л.М., оскуола педагог-библиотекара

Дьохсоҕон  орто оскуолатын библиотеката

Оскуолаҕа иитэр-үөрэтэр үлэҕэ  библиотека биир сүрүн оруолу ылар салаа буолар. Күнүн аайы балысханнык сайда турар үйэҕэ оскуола библиотекардара олоҕу кытта тэҥҥэ хардыылыыбыт, үүнэбит, сайдабыт. Информацияны тарҕатар, мунньар, учебнигынан хааччыйар, араас саҥа идеялары саҕар салаа буоларбыт быһыытынан педагогтардыын ыкса сибээстээхтик үлэлииргэ  дьулуһабыт. Үөрэнэргэ, ааҕарга туһалаах пособиелары, кинигэлэри буларга, кэмигэр хааччыйарга кыһалларым түмүгэр, библиотека методическай үлэтэ улууска да, республикаҕа да инники сылдьааччылартан биирдэстэрэ буоларыттан астынабын. Ол курдук, улуус оскуолаларын педагог-библиотекардарын түмсүүлэрин кытта биир сүбэнэн үлэлээн, араас профессиональнай конкурстарга куруук кыттабын, миэстэлэһэбит.

–“Эффективная школа: новые подходы внеурочной времени” диэн региональнай педагогическай ааҕыыларга  3 ст. диплом;

-“Бастыҥ методическай опыт” конкурска   “Сформированность профессиональных, информационных компетенций”диэн анал аат;

- “Оҕо сатабыла”Junior Skills “ улуустааҕы чемпионакка 1 ст.  диплом.

– республикатааҕы“Библиотурнир”, улуустар икки ардыларынааҕы оскуола библиотекардарын күрэҕэр 3 м.

– республикатааҕы 15-с педагогическай “Сельская школа. Образовательная марка - 2017” дьаарбаҥка чэрчитинэн ыытыллыбыт күрэххэ “За лучшее пособие по методике преподавания предмета” 1 ст. диплом;

– Бүтүн Россиятааҕы  НПК кыттыы;  

– Москва куоракка идэни үрдэтинэр курска   “Методика обеспечения индивидуальной образовательной траектории ученика в условиях ФГОС” уруок былаанын оҥоруу.

Билиҥҥи туругунан библиотекабытыгар кинигэнэн уонна электроннай пособиенан хааччыллыы ирдэбил быһыытынан баран иһэр. Ол курдук:

Методическай пособие  2217 шт.;

Художественнай литература 3117 шт.;

Оҕо үөрэнэр кинигэтэ (учебнитар) 9607шт.;

Электроннай пособиелар 72 шт.;

Электроннай учебниктар 401 шт.

Оскуолам иһинэн, үөрэнээччилэри иитэр –үөрэтэр сыаллаах маннык проектары “Закон обо мне. Мне о законе”,  “Закон и подросток”, “Правовое образование”, “Кыыс оҕону норуот үгэстэригэр иитиигэ эбэ үөрэхтэрэ”, “Ааҕыы абылаҥа”   үлэлэтэбин.

Саввина Лариса Михайловна, педагог-библиотекарь