"Эдир Жэгүүр-2023". Номинация "Уран гуурhан". Творческие работы детей

Буряад Уласай  хүүгэдэй «Эдир Жэгүүр-2023»  гэhэн    уран уншалгын  урилдаанай  зохёохы абьяас бэлигтэй hурагшадые  элирүүлхэ, дэмжэхэ зорилготойгоор эмхидхэгдэhэн «Уран гуурһан» номинацида хабаадаhан  ажалнуудтай танилсагты.

Балданова Дарина,

Зэдын аймагай

Н.Сосоровой нэрэмжэтэ

Цагаатайн дунда һургуулиин

7 ангиин һурагша.

Багша  – Балданова Баярма Дашиевна

I – дэхи шангай hуури

YНЭТЭЙ ГУРБАН ЭРДЭНИНҮҮД

Дэлхэй дээрэхи гурбан эрдэниие нэрлэнэб:

Дэгдээн хүл дээрэмнай гаргаһан эжынэр,

Дэбжүүлэн, хүмүүжүүлэн үндыһэн үринэр,

Дэмбэрэлтэ ажабайдалаймнай тоонто нютаг-

Дүүрэн жаргалай үнэтэй  гол һудаһанууд.

Дэгдээн хүл дээрэмнай гаргаһан эжынэр!

Хэды ехэ дуран бэ энэ үгэдэ!?

Хэды ехэ энхэрэл бэ энэ үгэдэ!?

Хэды ехэ жаргал бэ энэ үгэдэ!?

Дээжэлэн бусаахабди ашыетнай.

Дэбжүүлэн, хүмүүжүүлэн үндыһэн үринэр!

Хүүгэд –үринэр ажамидаралай сэсэгүүд.

Хүүгэд –үринэр орон дэлхэйн ерээдүй.

Хүүгэд –үринэр аза жаргалаар анхилна.

Дээжэлэн бусаахал даа ашыетнай.

Дэмбэрэлтэ ажабайдалаймнай тоонто нютаг.

Хадалиг, доболиг, гүбээлигорон дайдамнай.

Хаанашье ябахадаа, бусан эрьехэ газарнай.

Хужарлан, суранзалан татадаг нуга голнай.

Дээжэлэн бусахабди даа холын газарһаа.

Дүүрэн жаргалай үнэтэй  гол   һудаһанууд.

Дээшээ дэбжэлтын хүсэтэй сохидолнууд.

Дэмбэрэлтэ наһанаймнай халуун зүрхэнүүд.

Дүүрэшэгүй жаргалаймнай сэхэ зүргэнүүд.

Дэлхэйн үнэтэй гурбан нангин эрдэнинүүд!

_________________________________________

Тугутов Александр,

Н.Сосоровой нэрэмжэтэ

Цагаатайн дунда һургуулиин

3  ангиин һурагша.

Багша - Шарапова Наталья Цыреновна 

II- дохи шангай hуури

ЦАГААТАЙ.            

Баян баабайн уулада

Бардам жаргана Цагаатаймни,

Баабай эжынгээ нютагта

Баярлан, уяржа суунаб даа.

Зэдэ мγрэнэй эрьедэ

Сэнгэжэ байна Цагаатайм,

Сагаан баабай ууладаа

Сэдьхэл дγγрэн байнаб даа.

Сандаков Цыденжап,

Хурамхаанай аймагай

Барханай дунда hургуулииин

 6 – дахи ангиин hурагша

Багша  – Цыренова Эржена Очиржаповна

III -дахи шангай hуури

ТАРЯАН

Хүнтэйн баян ургаса,

Хабасоогооболобо.

Алтан шара хоолосуудынь,

Ангар мэтэдолгилбо.

Аятайарюунтаряан,

Аршаанмэтэбусалба.

Байгаалииншэдиурмыень,

Болзорсагтаньбаясуулба.

Ажалшадтаряагаахуряан,

Амжалтаехээртуйлаба.

Хамтынхүшэражалда,

Хүнэйхүсэнэмхитэй.

 ___________________________________________________________  

Содномов Илалта,

В.С.Мункинай нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицейн

 6-дахи ангиин hурагша

Багша – Цыренова Галина Раднаевна

III- дахи  шангай hуури

АБАМНИ ДУУЛАНА

Дулаахан хабарнай

Дуулаhаар ерэбэ,

Тала дайдамнай

Тэнииhээр  hэрибэ.

Холын оронhоо

хонгёохон шубууднай

Харижа бидэндээ

Хабартаа бусаба.

Алтанхан нарамнай

Аятайханаар игааба,

Сарюухан таламнай

Сэсэглэжэ ногоорбо.

Ажалаа хэхэдээ

Абамни дуулана,

Арюухан хабараа

Аялгаар дуудана.

Базаржапов Ардан,

Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ

эжэнгын дунда һургуулиин

9  ангиин hурагша

Багша – Сультимова Сэндэма Цырендоржиевна

I – дэхи шангай hуури

УШХАЙТАМНИ.

Үндэр Һэбхеэн,

Үлзытэ, Залаата,

Үргэлтэй hайхан Шилсаана,

Үлэ ехэтэ хадануудай дунда

Үлгы мэтэ оршодог,

Үлзы минии тоонто -

Үнэр баян Ушхайтамни.

Хурьгад, Хэжэнгэ голнууд,

Ахангай, Ажалша -

Арад зонойм нангин шүтөөн.

Хэтэ мүнхэ Джарун - Хашорай субарга

Алтан толи мэтэ ялардаг.

Ара таладаа дасантай

Алдар солото Ушхайтамни.

Хэжэнгэ голой эрьеэр,

Хойто урда бэеэрнь,

Бургаастай, Заха Шэбэр

Хэшэг ехэтэ тала дайдаараа

Хони малаа үдхэhэн,

Бэрхэ, бэлигтэй зоноороо олон

Буянтай минии Ушхайтамни!

ЭЖЫДЭЭ

Эжымни намдаа үнэтэй,

Эжымни намдаа туһатай,

Энхэрэн намдаа хандан,

Эрхээр намайгаа үндылгөө.

Эжымни намдаа сэнтэй,

Эжымни намдаа хайратай,

Бэрхээр һайнаар һуран,

Буянтай ашыетнай харюулхаб.

Энхэргэн һайхан зантай,

Элбэг дэлбэг гартай,

Урин налгай абаритай,

Ори ганса эжымни.

 Бадмаева Аяна,

Улаан-Үдэ хотын

29-дэхи Буряад Гимназиин

11-дэхи ангиин hурагша

Багша – Ширапова Любовь Сергеевна

II -дохи шангай hуури

МИНИИ ДҮХЭРИГ

Энэ дэлхэйдэ ажамидархадам туһалһан,

Эгээ  хүшэр үедэ уйдхарым хубаалдаһан,

Өөрынгөө дүхэриг руугаа

Эгээл дүтын зоноо уринаб.

Өөрынгөө дүхэриг руугаа эжыгээ уринаб,

Эжыдээ зорюулжа, сэдхэлээрээ дууланаб.

Бүхы эхилһэн юумээ тандаа зорюулнаб,

Бурхан багшадаа танайнгаа түлөө зальбарнаб.

Эжым хаа-яа намдаа гэмэрхэ,

Эрид хурса үгөөр дайраад абаха,

Эжыгээ ойлгодогби,

Намдаа дуратайл даа гэжэ мэдэдэгби.

Өөрынгөө дүхэриг руугаа хүгшэн аба эжыгээ уринаб,

Нарай нялхаһаа намай харалсаат,

Нангин дураяа бэлэглэн,

Эрдэм ном шудалхадам туһалаат.

Элдэб мууһаа аршалаат.

Хүгшэн абадаа баясанаб,

Хүгшэн эжыдээ  баярланаб,

Багаханшье илалтаарни омогорхонот.

Намдаа дали ургуулнат.

Өөрынгөө дүхэриг руугаа  багшанараа уринаб,

Эрдэмэй  харгы зааһандань баясанаб.

Энэ дэлхэйн зүб харгы олгуулһандань,

Элдэб хүшэр асуудалда харюу үгэжэ һургаһандань омогорхоноб.

Өөрынгөө дүхэриг руугаа  нүхэдөө уринаб,

Олон юумэ сугтаа гаталаабди.

Хэдэн хатар, дуу дуулаабди, нүхэсөөбди, дурлаабди,

Хүхин сэнгэн алхалаабди,

Диваажанай орон энэл даа,

Бултанда һайниие хүргэнэб даа.

Хүн нэрэеэ олоһондомни,

Орхингүй намдаа туһалһандатнай,

Хододоо танаа һанахаб,

Хүндэлхэб, дуратайгаа мэдүүлхэб,

Ажамидаржа һургаһандатнай баясажа ябахаб!

ЭЖЫМНИ, ХҮЛИСӨӨРЭЙТ.

Эжымни, элдэб ойлгонгүй хэһэн юумыем хүлисөөрэйт,

Уйдхар гашуудал, дуһааһан нулимсын түлөө бү гомдооройт,

Дуратайгаа хэлэнгүй ябаһандам хүлисөөрэйт,

Үнэн зүрхэнһөө тандаа дуратайем ойлгооройт.

Элдэб юрын юумэнһээ уйдахыем хүлисөөрэйт,

Өөрөөшье танаа  гомдохооһыем ойлгооройт,

Хүниие томо болгохо бэлэн хэрэг бэшэ,

Тэрэниие ойлгонгүй ябаһандаа хүлисэл гуйнаб танһаа.

Мүнөө тандаа туһалхаб, баглаа сэсэг  бэлэглэхэб,

Үдэр бүри һайхан үреэл хэлэхэб.

Хүндэлхэб, дуратайгаа мэдүүлхэб,

Энэ дэлхэйн эрдэни зэндэмэни-минии эжы.

ЭЖЫМ ҺАЙХАН ДАА

Шүлэгөө уншажа,

Танай урда зогсоноб.

Эгээ һайхан эжы тухайгаа хөөрэнэб,

Шүлэгыем ехээр бү шаналаарайт.

Эжы тухайгаа олон юумэ хэлэхэб,

Гоё, сэбэрхэн, залуухан гэжэ хөөрэхэб.

Дэлхэй дээрэ эгээ һайхан гэжэ магтахаб,

Шагнаат булта үнэн тиимэ одон гэжэ хэлэхэт.

Ажабайдалыень уйдхар гашуудал дайрангүй,

Ошо гэрэлтэ  харгыень гэрэлтүүлэн байг.

Сэдьхэлэй һайхан  һанал бодолыень,

Хододоо замхангүй носожобайг.

Мүнөөдэр һайндэртнай танай,

Эхын hайндэрөөр амаршалнаб.

Үнэн зүрхэнһөө дураяа мэдүүлэн,

Үреэлээ тандаа зорюулан хүсэнэб.

Элүүр энхые, зол жаргалые, сэдьхэлэй баярые,

Зуун жэл наһалха наһые,

Бүхы сэдьхэлэрээ мэдэрһэн дурые,

Тандаа бэлэглэн барижа үгэнэб.

НҮХЭДНИ

Заримдаа ажабайдал таһа сохидог,

Гомдол гашуудал халин гарадаг,

Халагламаар олон ушар болодог,

Харин гараа унагаангүй яба.

Шүдөө хазамаар үбшэнтэй байдаг,

Олон хүн мэхэлдэг, худалаар хэлэдэг.

Эсэнэш! Хүрөө гэжэ хашхарнаш!

Харин тэсэ, муу юумэн холодохо.

Бүхы юумэн һайн болохо,

Гэр бүлэш шамайе дэмжэхэ.

Хани нүхэднайхамагһаа аршалха,

Хүсыень ши мартангүй яба.

Нүхэдшни ямаршье сагта шамда туһалха,

Уйдахадаш  хүсэ оруулжа шадаха.

Нүхэднай, эрдэни зэндэмэни мэтэ,

Бурхан багша бултыень адислаха.

ДАЙН

Уур сайтар хүбүүд басагад,

Һургуулияа түгэсэһэн ушараар найрта сугларанхай,

Хүхилдэн, энеэлдэн ерэдүйгөө хөөрэнхэй,

Гэнтэ зүрхэндэ хүрэмэ абяан дуулдаба.

Дайн гэһэн үгэ соносхогдобо,

Дайсан заатагүй дарагдаха гэжэ

Эдэ залуухан хүбүүд басагад,

Сэдьхэлээ мэдэрһэн мэтэ, зориг дүүрэн дуугарба.

Шинель, сабхи, малгай үмдэнхэй,

Буугаа ээм дээрээ баринхай,

Хүүгэеэ эжынь уйлан үдэшэнэ,

Һүүлшын замда  ябуулһанаа мэдэрнэ.

Дүлэтэ шэрүүн дайн байгаа,

Тоолошогүй сэрэгшэд дайлдаа,

Хэдэн олон  сая хүн алуулаа,

Замхашагүй тэһэрээн, будалсаан  байгаа.

Аймшагтай дайнһаа олонхи бусаагүй,

Алуулаа, олдоогүй, үгы болоо.

Манай амгалан нойрсохын түлөө,

Булта Эхэ орондоо наһаяа гамнагүй үгөө.

Хэдэн жэлэй удаа

Дүшэн нэгэн ондо һургуулияа түгэсхэгшэд,

Тэрэл газартаа уулзаа,

Тэндэл эдэ дайнай эхилхые дуулаа.

ИЛАЛТЫН ТҮЛӨӨ БАЯР ХҮРГЭНЭБ

Илалтын түлөө баярые хүргэнэб!

Амгалан байдал асарһандатнай дохиноб.

Абяа шэмээгүй байдалай түлөө,

Доро мүргэн байнаб мүнөө.

Аймшагтайл дайн байгаа,

Олон зон наһа бараа,

Арад зомнай илажа гараа,

Илалтын хүсэ дэлхэй гамнаа.

Хүхэ мүнхэ тэнгэриин түлөө,

Ветеранда һайниие хүргэнэб.

Ами наһаяа гамнангүй,

Дайсадтай тэмсэһэн тандаа,

Доро дохинобди бултандаа!