Родной язык и литература
родной язык и литература
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 esh_programmahy_fgos_1.doc | 83.5 КБ |
| 6_klass_bashkort_tele.docx | 70.42 КБ |
| 8_klass_bashkort_tele.docx | 32.42 КБ |
| 8_klass.docx | 29.74 КБ |
Предварительный просмотр:
Эш программаһын эшләү буйынса методик кәңәштәр
Ғәбитова З.М., БМҮИ-ның башҡорт һәм башҡа туған телдәр кафедраһы мөдире
Эш программаһының структураһына 28.10.2015 йылда №08-1786 Рәсәй Федерацияһының Мәғариф һәм фән министрлығы тарафынан төп дөйөм белем биреү федераль дәүләт стандарттарына ярашлы предмет буйынса эш программаһын төҙөү структураһына үҙгәреш индерелде. Улар түбәндәгесә билдәләнгән:
- Эш программалары түбәндәге структура буйынса эшкәртелә:
- Уҡыу предметын (курсын) үҙләштереүҙә предмет һөҙөмтәләре;
- Дәресте йоштороуҙың формаһын, уҡыу эшмәкәрлегенең төп эш төрҙәрен күрһәтеп, уҡыу предметының (курс) йөкмәткеһе;
- Һәр темаға бүленгән сәғәт һандарын күрһәтеп, календарь- тематик планлаштырыу.
- Эш программаһын эшкәртеүҙе титул битенән башлайбыҙ, ул үҙ эсенә:
- Белем биреү учреждения атамаһы;
- Эшкәртелгән программаны раҫлау;
- Эшкәртелгән программа курсының исеме;
- Курсты өйрәнеүсе класс;
- Программаны төҙөүсе уҡытыусының исем-шәрифтәре;
- Программаны эшкәртеү урыны һәм датаһы.
2. Уҡыу предметын үҙләштереүҙә предмет һөҙөмтәләре.
Стандарт талаптары буйынса уҡыусыларҙың дөйөм белем биреү программаларын үҙләштереү һөҙмтәләренә талаптар үҙ эсенә шәхсән, метапредмет, предмет һөҙөмтәләрен ала. Методик кәңәштәрҙең 3-сө бүлегендә һөҙөмтәләр буйынса кәңәштәр бик аныҡ яҡтыртыла.
«Башҡорт (туған) тел” предметының өйрәнеү һөҙөмтәләре
Төп мәктәп сығарылыш уҡыусыларының башҡорт (туған) теленән программаһы үҙләштереүҙең предмет һөҙөмтәләре булып түбәндәгеләр тора:
- телдең төп функциялары тураһында, башҡорт теленең башҡорт халының милли теле, Башҡортостан Республикаһының дәүләт теле булыуы тураһында, тел менән халыҡ мәҙәниәттең бәйләнештәре тураһында, кеше һәм йәмғиәт тормошондағы роле тураһында ҡараш булдырыу;
- гуманитар фәндәр системаһында туған телдең урынын һәм мәғарифта тулыһынса уның ролен аңлау;
- туған тел тураһында төп фәнни нигеҙҙе үҙләштереү; уның кимәл һәм берәмектәр бәйләнешен аңлау;
- тел ғилеменең төп аңлатмалары: лингвистика һәм уның төп бүлектәре; тел һәм телмәр, телмәр аралашыуы, һөйләү һәм яҙма телмәр, монолог, диалог һәм уларҙың төрҙәре; аралашыу ситуациялары, фәнни, публицистик, рәсми-эшлекле стилдәр, матур әҙәбиәт теле; фукциональ-мәғәнәүи телмәр төрҙәре (хикәйәләү, һүрәтләү, фекер йөрөтөү); текст, текст төрҙәре; телдең төп берәмектәре, уларҙың билдәләре һәм телмәрҙә ҡулланыу үҙенсәлектәрен үҙләштереү;
- башҡорт теленең лексиксикаһы һәм фразеологияһының төп стилистик ресурстарын, башҡорт әҙәби теленең төп нормаларын, һөйләү этикет нормаларын үҙләштереү;
- телдең төп берәмектәрен, грамматик категорияларын анализлау һәм таныу, тел берәмектәрен аралашыу шарттарына ярашлы ҡулланыу;
- һүҙгә төрлө аналаиз төҙәрен (фонетик, морфематик, һүҙьяһалыш, лексик, морфологик), төп билдә һәм структура күҙлегенән сығып, күп аспектлы анализ яһау;
- тел-һүрәтләү саралары һәм уларҙы үҙ телмәреңдә ҡулланыу;
- туған телдең эстетик фукцияһын таныу, матур әҙәбиәт текстарын анализлағанда телмәрҙең эстетик кимәлен баһалау.
3. Уҡыу предметына (курс) дөйөм характеристика
Төп дөйөм белем биреү мәктәптәрендәрендә башҡорт теле курсының йөкмәткеһе белем биреү процесында метапредмет һәм предмет маҡсаттарына өлгәшеүгә йүнәлдерелгән. Был үҙ йәһәтендә коммуникатив, тел, лингвистик һәм мәҙәни компетенцияны формалаштырыуҙы һәм үҫтереҙе күҙ уңында тота.
7. Календарь -тематик планлаштырыу.
Тематик планлаштырыу – ул эш программаһының иң мөһим компоненты булып һанала, сөнки ул уҡыу материалын уҡыу планына һәм белем биреү учрежденияһының йыллыҡ график эшенә яраҡлы бүлергә ярҙам итә. Тематик план бер йылға эшкәртелә, унда уҡыу сәғәттәре, теманы үтеү, дәрестәр темаһы, уҡыусыларҙың программа материалын үҙләштереү һөҙөмтәләрен контролләү, теманы тормошҡа ашырыу өсөн билдәләнгән күләмде билдәләү һәм программалағы тема тураһында мәғлүмәт урынлаштырыла. Уҡыу материалы дәрес планы буйынса эҙмә-эҙлекле тормошҡа ашырыла. Яҡынса теманы үтеү ағымдағы йылдың календары менән билдәләнә.
Дәүләт теле булараҡ башҡорт телен 5-се класс “Ғәбитова З.М., Усманова М.Ғ. авторлығындағы “Башҡорт теле” дәреслеге буйынса календарь – тематик план өлгөһөн тәҡдим итәбеҙ:
5 –СЕ КЛАСС ӨСӨН ТЕМАТИК ПЛАНЛАШТЫРЫУ
№ | Дәрес темаһы | Дәрес һаны | Төп йөкмәтке |
| Уҡыусыларҙың эшмәкәрлек төрҙәре | Контроль эш төрҙәре | Үкәреү ваҡыты пл./фак. | |||
метапредмет | предмет | шәхси | ||||||||
Белем көнө. Үтелгәндәрҙе ҡабатлау. (10 сәғәт) | ||||||||||
1 | Белем көнө. Үтелгәндәрҙе ҡабатлау | 1 | Тема буйынса белемде системалаш-тырыу. | Белем көнө темаһын текстарға бәйләп өйрәнеү | Ололар һәм үҙ тиҫтерҙәрең менән һаулыҡ һораша белеү ҡағиҙәләрен белеү, байрам менән ҡотлауҙар яҙыу, комплимент әйтә белеү. | Уҡыусыларҙы тема буйынса һөйләшергә, аралашырға өйрәтеү. | Тема буйынса яңы һүҙҙәр менән танышыу, уларҙы ғәмәлдә ҡулланыу текстар уҡыу, анализлау, эш дәфтәрендәге биремдәрҙе башҡарыу. | |||
2 |
Башҡорт теленең өн һәм хәрефтәре. | 1 | Ғ.Рамазановтың ҡыҫҡаса тормош һәм ижад юлы менән танышыу, өҫтәмә материалдар менән эшләү | Уҡыған буйынса һығымта эшләй белеү, иң мөһим мәғлүмәтте айыра белеү | Яҙыусыны тураһында биографик белешмә биреү, текст менән танышыу, телмәрҙә башҡорт теленең өн һәм хәрефтәрен дөрөҫ ҡулланыу | Тыуған илгә, ергә ҡарата ихтирам һәм ғорурлыҡ тойғоһо тәрбиәләү | Һайлап алыу уҡыу, уҡығанды анализлай белеү, үҙ фекереңде текстан табып иҫбатларға өйрәнеү, белемдәрҙе тикшереү | Һүҙлек диктанты | ||
3 | Ф.Ғөбәйҙуллина “Рәйфә мәктәпкә бара” Ҡалын һәм нәҙек һуҙынҡылар | 1 | Ф.Ғөбәйҙуллина “Рәйфә мәктәпкә бара” шиғырының йөкмәткеһен үҙләштереү, уҡыусыларҙа белемгә ынтылыш уятыу | Уҡыған шиғырҙы бөгөнгө көн, көндәлек тормош менән бәйләнештә күҙаллай белеү | Ф.Ғөбәйҙуллина “Рәйфә мәктәпкә бара” шиғырын уҡыу, йөкмәткеһен үҙләштереү Ҡалын һәм нәҙек һуҙынҡыларҙы айыра белеү, ғәмәлдә дөрөҫ ҡулланыу | Уҡытыусы хеҙмәтенә ихтирам тәрбиәләү | Шиғырҙы уҡыу, аңлатыу, һорауҙар ҡуйыу, һығымталар яһау, күнегеүҙәр башҡарыу | |||
4 | А. Игебаев “Һау булығыҙ, аҡҡоштар!” Исемдең күплек ялғауы. | 1 | А. Игебаев “Һау булығыҙ, аҡҡоштар!” шиғырын өйрәнеү, тасуири уҡыу, Исемдәрҙең күплек ялғауы темаһын нығытыу, рус теле менән сағыштырмаса өйрәнеү. | Уҡыусыларға экологик тәрбиә биреү. | А. Игебаев тураһында биографик белешмә биреү, шиғырҙы тасуири уҡыу, исемдең күплек ялғауын ғәмәлдә дөрөҫ ҡулланыу | Уҡыусыларҙа ҡоштарға ҡарата иғтибарлылыҡ, күҙәтеүсәнлек тәрбиәләү, дөрөҫ һөйләү күнекмәләрен үҫтереү | Бәйләнешле һөйләү телмәрен үҫтереү, һығымталар эшләү, анализ яһау, белемдәрҙе тикшереү | Һүрәттәр буйынса эш | ||
5-6- | Беҙҙең мәктәп. Һөйләмдә һүҙҙәр тәртибе | 2 | Тема буйынса текстарҙың йөкмәткеһен үҙләштереү, әйтергә теләгән фекерҙе дөрөҫ итеп еткерә белеү күнекмәләрен үҙләштереү | Уҡыусыларҙы уҡыуға, фәндәргә ҡарата ҡыҙыҡһыныу уятыу | Тема буйынса үҙләштерелегән белемде дөйөмләштереп ҡабатлау | Тема буйынса уҡыусыларҙың белемдәрен киңәйтеү, һөйләү телмәрен үҫтереү, бер-береһенә ҡарата ихтирам, дуҫлыҡ хистәре тәрбиәләү, әҙәплелек ҡағиҙәләрен төшөндөрөү | Тема буйынса үтелгәндәрҙе ҡабатлау, дөйөмләштереү, тикшереү. Бәйләнешле текст төҙөү өсөн һөйләмдәрҙе дөрөҫ ҡулланыу. Уҡыусыларҙың белемдәрен тикшереү | Тест | ||
7 | Экскурсия “Көҙгө тәбиғәт” | 1 | Көҙгө тәбиғәтте күҙәтеү | Тәбиғәттәге үҙгәреште күҙәтеү, япраҡтарҙан гербарий эшләү, тәбиғәттә булыу ҡағиҙәләрен үҙләштереү | Көҙ, тәбиғәттәге күренештәр тураһында шиғырҙар уҡыу, уҡыусыларҙың үҙ тәьҫораттары менән уртаҡлашыу, әңгәмә ҡороу | Тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡараш тәрбиәләү | Уҡыусыларҙа тыуған яҡҡа, тәбиғәткә ҡарата ихтирам тәрбиәләү, һынамыштар әйтеү, уйындар уйнау | |||
8 | Т.ү. Изложение | 1 | Изложение яҙыу | Үтелгәндәрҙе ҡабатлау, системалаштырыу | Һөйләү, яҙыу телмәрен үҫтереү | Изложение яҙыу күнекмәләрен үҫтереү | Тәҡдим ителгән текст буйынса изложение яҙыу | изложение | ||
Үҙем тураһында (11 сәғәт) | ||||||||||
9 | Үҙем тураһында. Исемдәрҙең килеш менән үҙгәреше | 1 | Үҙем тураһында темаһы буйынса текстар уҡыу, уҡыусыларҙың бәйләнешле һөйләү телмәрен үҫтереү, грамматик теманы ғәмәлдә дөрөҫ ҡулланыу | Уҡыусыларҙың үҙ шәжәрәһен төҙөргә өйрәтеү, төркөмдәр менән эшләү күнекмәләрен булдырыу, тәҡдим ителгән текстар убйынса фекер алышыу | Тема буйынса бәйләнешле һөйләү, яҙыу телмәрен үҫтереү | Уҡыусыларҙы ғаилә ҡиммәттәре менән таныштырыу, ғаилә ағзаларына ҡарата ихтирам тәрбәиәләү | Тема буйынса бирелгән текстар уҡыу, диалогик телмәр үҫтереү, эш дәфтәрендәге биремдәрҙе башҡарыу | |||
10 | Минең мәктәбем. Исемдәрҙең килеш менән үҙгәреше | 1 | “Юлда һаҡ бул!” тексын уҡыу, юл ҡағиҙәләре тураһында һөйләшеү, белем алыу, уҡымышлы булыу тураһында фекер алышыу. | Уҡығанды дөйөмләштерә, һығымта яһай белеү, иң мөһим мәғлүмәтте айырып һөйләй белеү | Тема буйынса бирелгән материалдарҙы үҙләштереү, өҫтәлмә материалдарҙан кәрәклеһен һайлап алыу | Килеш ялғауҙарын үҙ телмәреңдә дөрөҫ ҡулланыу, белем алыуға ҡарата ынтылыш тәрбиәләү | Бәйләнешле һөйләү телмәрен үҫтереү, һорауҙарға яуап биреү, һүҙлек эше үткәреү, һүҙлектр менән эшләү | |||
11 | Алтын көҙ. Һүҙлек менән эш | 1 | Теманы дәреслектәгеһәм өҫтәлмә материалдар аша үҙләштереү, тема буйынса һынамыштар уҡыу | Уҡыусыларға экологик тәрбиә биреү, көҙ миҙгеленең үҙенсәлектәрен билдәләү | В.Гудковтың “Осенью” тексын өйрәнеү, көҙ миҙгеле тураһында белемдәрен арттырыу | Уҡыусыларҙа тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡараш тәрбиәләү, тәбиғәттә үҙ-үҙеңде тотоу ҡағиҙәләрен нығытыу | Уҡыу, әңгәмә, биремдәрҙе башҡарыу, һүрәттәр яһау, һүҙлектәр менән эшләү | |||
12-13 | Беҙҙең ғаилә. Үтелгәндәрҙе ҡабатлау | 2 | “Беҙҙең ғаилә”, “Яңы фатир”, А.Хәбибуллина “Наша семья” текстарын өйрәнеү. Яңы темаға ҡағылышлы һүҙҙәрҙе үҙләштереү | Төркөмдәрҙәэшләү күнекмәләрен булдырыу | Уҡылған текстар буйынса фекер алышыу, һығымта эшләп, тормошта ҡуллана белеү, туғанлыҡ терминдарын дөрөҫ телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу, яңы һынамыш, мәҡәлдәр үҙләштереү | Ғаилә ағзаларының бер-береһенә ҡарата ихтирам тәрбиәләү, диалогик телмәрҙе үҫтереү | Дәреслек, эш дәфтәрендәге биремдәрҙе эшләп, текстарҙың йөкмәткеһенә төшөнөү, анализ эшләү, яңғыҙлыҡ һәм уртаҡлыҡ исемде ғәмәлдә дөрөҫ ҡулланыу | Проект эше | ||
14 | Башҡортостан йылғалары. Яңғыҙлыҡ һәм уртаҡлыҡ исемдәр | 1 | Башҡортостан йылғалары тураһында дәреслектәге текст һәм өҫтәлмә материал аша танышыу | Уҡыусыларға экологик тәрбиә биреү, аудитория алдында сығыш яһай белеү | Башҡортостан йылғаларын, уларҙың атамаларын, ҡайҙа урынлашыуын айыра белеү, тема буйынса фекер алышыу, һүҙ төркөмө булараҡ, ҡылымды ғәмәлдә дөрөҫ ҡулланыу | Республикабыҙҙын йылға атамаларын белеү һәм тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл мөнәсәбәт тәрбиәләү. | Яңы материал менән танышыу, уҡытыусының инеш һүҙе, фекер алышыу, төп фекерҙа дауам итә белеү | Һайланма диктант | ||
15 | Минең көн режимым. Ҡылым | 1 | Тема буйынса тәҡдим ителгән материалдарҙы үҙләштереү | Һүҙлек, өҫтәлмә сығанаҡтар менән эшләү. | “Үҙем тураһында” темаһы буйынса һөйләү һәм яҙыу телмәрен артабан да үҫтереү. Уҡыусыларҙың көн режимы тураһында һөйләүе, бер-береһе менән фекер алышыу. | Уҡыусылар менән ваҡытты рациональ файҙалана белеү тураһында һөйләшеү. Үҙ фекерен иркен еткерә алыу, бер-береһе менән диалогка инеү һәм һорауҙарға яуап биреү | Текстар уҡыу, һүҙҙәрҙе аңлатыу, һорауҙар буйынса төп фекерҙе табыу, һығымта эшләү, бәйләнешле текст төҙөй белеү күнекмәләрен үҙләштереү | Ижади эш | ||
16 | Й.Солтанов. “Башҡортостан флагы”. Сифат | 1 | Й.Солтанов. “Башҡортостан флагы” шиғырын уҡыу. Башҡортостан флагы тураһында мәғлүмәт менән дәреслектәге һәм өҫтәлмә материал аша танышыу | Уҡыусыларға Башҡортостан Республикаһының Дәүләт флагы һәм уның әһәмиәте тураһында аңлатыу | Й.Солтанов. “Башҡортостан флагы” шиғырын өйрәнеү, тасуири уҡыу, сифатты ғәмәлдә дөрөҫ ҡулланыу буйынса күнегеүҙәр эшләү | Уҡыусыларҙа Дәүләт гимнына ихтирам һәм ғорурлыҡ тойғоһо тәрбиәләү | Флагтың төҫтәре бирелешен аңлатыу, тема буйынса фекер алышыу, бәйләнешле һөйләм телмәрен үҫтереү | |||
17 | Артурҙың бер көнө. Зат алмаштары | 1 | “Артурҙың бер көнө” тексын өйрәнеү. | Текст йөкмәткеһе буйынса һығымта эшләп, үҙ көн режимын дөрөҫ ойоштороу тураһында һөйләү | “Артурҙың бер көнө” тексының йөкмәткеһен үҙләштереү | Һәр уҡыусыны үҙ көн режимы тураһында дөрөҫ, тулы итеп һөйләргә өйрәтеү | Тексты уҡыу, йөкмәткеһе буйынса фекер алышыу, әңгәмә үткәреү, һорауҙарға яуап биреү | |||
18 | Минең шәжәрәм. Үтелгәндәрҙе ҡабатлау | 1 | Шәжәрә темаһын дәреслектәге һәм өҫтәлмә материалдар аша өйрәнеү | Уҡыған тексты аңлап, ғаилә тарихына күҙәтеү яһай белеү | Шәжәрә тураһында белешмә биреү. И.Бураҡаев һ.б. “Башҡа халыҡтар шәжәрә яҙғанмы?” тексының йөкмәткеһен үҙләштереү, һорауға яуап биреү | Уҡыусыларҙың үҙ ғаиләһе шәжәрәһен төҙөү, өҫтәлмә сығанаҡтар менән эшләргә өйрәтеү, төп фекергә иғтибарҙы йүнәлтә белеү | Дәреслектәге текст менән танышыу, тасуири уҡыу, башҡа шәжәрәләр менән таныштырыу | |||
19 | Контроль диктант | 1 | Үтелгәндәрҙе системалаштырыу | Дөрөҫ яҙыу күнекмәләрен нығытыу | Ғәмәлдә дөрөҫ яҙыу | Үҙ белемдәрен баһалау. | Диктант яҙыу | диктант | ||
Предварительный просмотр:
Эш программаһы Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы тарафынан раҫланған «Башҡорт теленән программа» (Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең I-IX кластары өсөн) нигеҙендә төҙөлдө. Төҙөүселәре Толомбаев Х. А., Дәүләтшина М.С., Ғәбитова З. М., Усманова М. Г.- Ижевск: «Книгоград», 2008.
Уҡыусылар өсөн тел буйынса уҡыу- уҡытыу методик комплекты:
М.Ғ.Усманова,З.М.Ғәбитова, Г.Н.Абдулхаева. Башҡорт теле: Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 6-сы класы уҡыусылары өсөн. – Өфө : Китап, 2010.
Башҡорт телен уҡытыу маҡсаттары
- Уҡыусыларҙы башҡорт телендә һөйләгәнде, уҡығанды, радио-телетапшырыуҙар тыңлағанды аңлау күнекмәләре булдырыу (аудирование).
- Башҡорт теленең өндәрен, һүҙҙәрен дөрөҫ әйтеп, үҙ-ара һөйләшергә, тәҡдим ителгән темалар, ситуациялар буйынса һөйләргә өйрәтеү.
- Һәр класс өсөн махсус төҙөлгән дәреслектәрҙге, уҡыу ҡулланмаларындағы текстарҙы башҡорт телендә сыға торған “Йәншишмә”, “Аҡбуҙат”, “Аманат”, “Шоңҡар”, “Йәшлек” гәзит-журналдарын үҙ аллы һәм аңлы уҡыу күнекмәләрен биреү (чтение).
- Аралашыуҙа була торған типик һөйләмдәрҙе күсереп, үҙ фекерҙәрен билдәле кимәлдә үҙ аллы яҙыу күнекмәләрен булдырыу (элементарное письмо).
- Башҡорт телен өйҙә, йәмәғәт тормошонда, хеҙмәт процесында практик файҙаланырға өйрәтеү.
- Башҡорт телен практик өйрәнеүгә бәйләп, балаларҙы башҡорт халҡының тарихы, мәҙәниәте, сәнғәте, әҙәбиәте, милли йолалары, башҡорт халҡының күренекле шәхестәре, уларҙың эшмәкәрлеге, ижады һ.б. менән таныштырыу, балаларҙы башҡорт донъяһына алып инеү, башҡорт халҡына, үҙҙәре йәшәгән төйәккә ихтирам һәм һөйөү тәрбиәләү.
Уҡыу предметына дөйөм характеристика
Коммуникатив компетенция телмәр эшмәкәрлегенең төрҙәре, һөйләү һәм яҙма телмәр төрҙәрен үҙләштереүҙе иҫәптә тота, тел материалын һәм күнекмәләрҙе кәрәкле ситуацияларҙа ҡуллана белеүҙе талап итә. Коммуникатив компетенция аралашыуҙың маҡсатын билдәләй, телмәр ситуацияһын баһалай белеүҙе, аралашыусының коммуникация ысулдарын һәм ниәттәрен иҫәпкә алыуҙы, адекват стратегик аралашыуҙы һайлауҙы һәм үҙ телмәреңде аңлы рәүештә үҙгәртергә әҙер булыуҙы күҙ уңында тота.
Тел һәм лингвистик компетенция йәмғиәт күренеше булараҡ, тел тураһында тейешле белемде үҙләштереү нигеҙендә уның төҙөлөшөн, үҫешен, хәрәкәттә булыуын формалаштырыуҙы аңлата; башҡорт әҙәби теленең төп нормаларын үҙләштереү; һүҙлек запасын һәм уҡыусы телмәренең грамматик төҙөлөшөн байытыу; фән булараҡ лингвистика тураһында тейешле белем, уның төп бүлектәренә кәрәкле булған тел күренешен һәм факттарын анализлау һәм баһалау мөмкинлеген формалаштырыу; төрлө төрҙәге лингвистик һүҙлектәр менән ҡуллана белеү.
Мәҙәни компетенция туған телдең мәҙәниәтен сағылдырыусы форма булараҡ аңлауҙы күҙ уңында тота, тел һәм халыҡ тарихының ьәйләнештә булыуын, башҡорт теленең милли – мәҙәни үҙенсәлеген, башҡорт телмәр этикет нормаларын үҙләштереүҙе, халыҡ –ара аралашыу мәҙәниәтен үҙләштереү; милли мәҙәни компонентлы һүҙҙәр мәғәнәһен аңлатыуҙы белдерә.
Башҡорт теле курсының коммуникатив – эшмәкәрлек йүнәлешен көсәйтеү, уны белем алыуҙа метапредмет һөҙөмтәләргә йүнәтеү кешенең тышҡы мөхиткә тиҙ яраҡлашыу һәләтле һәм унда әүҙем эшмәкәрлекте дауам итеүгә һәләтле булараҡ, функциональ грамоталылыҡты формалаштырыуҙың мөһим шарттары булып тора.
Функциональ грамоталылыҡтың мөһим индикаторы – предмет – ара статус: коммуникатив универсаль уҡыу эшмәкәрлеге (телмәр эшмәкәрлегенең бөтә төрҙәре менән эш итеү, тиңдәштәре һәм оло кешеләр менән аралашыуҙы ҡороу; һөйләү һәм яҙма телмәрҙе адекват ҡабул итеү, ҡуйылған проблема буйынса үҙ ҡарашыңды теүәл дөрөҫ, логик яҡтан төҙөк һәм тасуири өйтеп биреү, аралашыу процесында телдән һәм яҙма телмәре нормаларын һәм башҡорт телмәр этикетын һаҡлау); танып белеү универсаль уҡыу эшмәкәрлеге (проблеманы асыҡлау, дөрөҫ аргументлай белеү, логик яҡтан дөрөҫ фекер йөрөтөү, иҫбатлау, раҫлаусы йә кире ҡағыусы тезис килтереү; библиографик эҙләнеүҙе тормошҡа ашырыу, төрлө сығанаҡтарҙан кәрәкле мәғлүмәтте алыу, төп һәм өҫтәмә мәғлүмәтте билдәләү, уҡыу маҡсатын асыҡлау, аралашыу маҡсатынан сығып уҡыу төрөн һайлау мәғлүмәти – компьютер сараларын ҡулланыу; мәғлүмәтте ситемаға килтереү һәм киренән эшкәртеү һәм уны төрлө ысулдар меән күрһәтеү һ. б.); регулятивуниверсаль уҡыу эшмәкәрлеге (эшмәкәрлек маҡсатын ҡуя һәм аныҡ итеп әйтә белеү, эшмәкәрлекте эҙмә – эҙлекле планлаштыра һәм кәрәк саҡта үҙгәртә белеү; үҙ контроль, үҙ баһалау, үҙ коррекциалау һ. б. тормошҡа ашырыу.) Функциональ грамоталылыҡтың мөһим компоненты телмәр эшмәкәрлеге төрҙәренә нигеҙләнә һәм мәктәптә туған телде өйрәнеү аша уҡыусыларҙың фекерләү һәләтен маҡсатлы йүнәлештә үҫтереүҙе күҙ уңында тота.
Функциональ грамоталылыҡты формалаштырыу, уҡыусыларҙың телмәр эшмәкәрлеген камиллаштырыу башҡорт теленең төҙөлөшө һәм аралашыуҙың төрлө шарттарында уны ҡулланыу үҙенсәлетәрен белеү нигеҙендә төҙөлә. Уҡыу процесы телде анализлау күнекмәләрен формалаштырыуға ғына йүнәлдерелгән булырға тейеш түгел, ә шулай уҡ телмәр мәҙәниәтен тәрбиәләү, тормошта мөһим күнекмәләрҙе формалаштырыу, төрлө уҡыу төрҙәрен ҡулланыу, тексты мәғлүмәти эшкәртеү, мәғлүмәтте төрлө формала эҙләү, телмәр ситуацияһына, әҙәби тел нормаларына һәм аралашыуҙың этик нормаларына яраҡлы төрлө ысулдарын файҙаланыу. Шулай итеп, төп дөйөм белем биреү мәктәптәрендә башҡорт телен уҡытыу баланың дөйөм мәҙәни кимәлен үҫтерергә, артабан уҡыуын төрлө белем биреү учреждениеларында дауам итә алырлыҡ кимәлдә булырға тейеш.
Башҡорт теленең уҡыу планындағы урыны.
Башҡортостандың башҡорт телендә уҡытылған дөйөм белем биреүсе мәктәптәр өсөн йыллыҡ планы башҡорт телен 68 сәғәт күләмендә уҡытыуҙы күҙ уңында тота.
Уҡыу предметын үҙләштереүҙең шәхсән, метапредмет, предмет һөҙөмтәләре. “Башҡорт теле” предметын өйрәнеү һөҙөмтәләре
Төп мәктәп сығарылыш уҡыусыларын башҡорт (туған) теленән программаһы үҙләштереүҙең шәхси һөҙөмтәләре булып түбәндәгеләр тора:
1)Башҡорт телен башҡорт халҡының төп милли – мәҙәни ҡиммәте булараҡ аңлау, интеллектуаль, ижади һәләтлектәрен һәм шәхестең мораль – этик сифаттарын үҫтереүҙә туған телдең ролен, уның мәктәптә белем алыу процесындағы әһәмиәтен билдәләү;
2) Башҡорт теленең эстетик ҡиммәтен аңлау; туған телгә ҡарата ихтирам, уның менән ғорурланыу тойғоһо тәрбиәләү; милли мҙәни сағылыш булараҡ, башҡорт теленең таҙалығын һаҡлау тураһында хәстәрлек күреү; телмәр үҙ камиллаштырыуға ынтылыу:
3) аралашыу процесында кәрәкле һүҙлек запасына эйә булыу һәм үҙ фекереңде иркен еткереү өсөн тейешле грамматик сараларҙы үҙләштереү; үҙ телмәреңде күҙәтеү һәм уны баһалау күнекмәһен булдырыу.
Башҡорт (туған) теле программаһын үҙләштереүҙең метапредмет һөҙөмтәләре булып:
1)телмәр эшмәкәрлегенең бөтә төрҙәрен үҙләштереү:
аудирование һәм уҡыу:
- телдән һәм яҙма хәбәр иткән мәғлүмәтте (коммуникатив йүнәлеш , текст темаһы, төп фекер; төп һәм өҫтәлмә мәғлүмәт) адекват ҡабул итеү;
- төрлөсә уҡыу күнекмәләрен булдырыу (эҙләнеү, ҡарап сығыу, танышыу, өйрәнеү), төрлө стилдәге, жанрҙағы текстарҙы үҙләштереү;
- төрлө стилдәге, жанрҙағы тексты ишетеп, адекват ҡабул итеү; төрлө төрҙәге аудирование менән эш итеү (һайлап алыу, танышыу);
- төрлө сығанаҡтарҙан мәғлүмәтте һайлап алыу һәләтлеге (матбуғат саралары, уҡыу өсөн тәғәйенләнгән компакт дискылар, интернет ресурстары); төрлө типтағы һүҙлектәр менән иркен ҡулланыу, белешмә өсөн әҙәбиәт, шулай уҡ электрон ҡулланмаларҙан һайлап алыу күнекмәләрен булдырыу;
- һайлап алыу алымдары менән эш итә белеү һәм тәғәйен темаға материалды системаға килтереү; уҡыу йә аудирование һөҙөмтәһендә алынған мәғлүмәтте үҙ аллы эҙләй алыу күнекмәләренә эйә булыу; мәғлүмәтте ҡайтанан эшләй алыу, еткерә белеү;
- стилистик үҙенсәлектәрҙе иҫәпкә алып, йөкмәткенән һәм ҡулланылған тел сараларынан сығып фекерҙе сағыштыра алыу;
һөйләү һәм яҙыу:
- алдағы уҡыу эшмәкәрлегенең (индивидуаль һәм коллектив)маҡсатын билдәләү һәләтлеге, хәрәкәттең эҙмә – эҙлелеге, өлгәшелгән һөҙөмтәләрҙе баһалау һәм телдән һәм яҙма формала адекват аныҡ әйтеү;
- тыңланған йә уҡылған тексты тәҡдим ителгән кимәлдә (план, конспект, һөйләү, аннотация) һөйләй алыу;
- төрлө стилдә , жанрҙа, адресланыуға ҡарап телдән һәм яҙма текст төҙөй алыу;
- телдән һәм яҙма формала үҙ фекереңде иркен еткерә белеү, тексты логик яҡтан эҙмә – эҙлекле төҙөү талаптарын һаҡлау;
- төрлө төрҙәге монологты (хәбәрләү, һүрәтләү, фекер йөрөтөү, төрлө төрҙәге монологтарҙың берләшеүе) һәм диалог (этикеты һүҙ эсенә алған, диалог – һорашыу, диалог – аралашыуға өндәү, диалог – фекер алышыу һ. б.; төрлө төрҙәге диалогтың берләшеүен) үҙләштереү;
- ғәмәлдә төрлө телмәрҙәге аралашыуҙың орфоэпик, лексик, грамматик, хәҙерге башҡорт әҙәби теленең стилистик нормаларын һәм яҙма телдә төп орфографик һәм пунктуацион ҡағиҙәләрҙе һаҡлау;
- телмәр этикет нормаларын һәм яҙма телдә төп орфографик һәм пунктуацион ҡағиҙәләрҙе һаҡлау;
- телмәр этикет нормаларын һаҡлап, аралаша алыу, телмәр аралашыу процесында ым – ишара, мимиканы урынлы ҡулланыу;
- Уҡыу процесында һәм көндәлек аралашыуҙа үҙ телмәреңде контролдә тотоу; йөкмәткенән, һүҙҙәрҙе урынлы ҡулланыуҙан сығып, үҙ телмәреңде баһалай белеү; грамматик һәм телмәр хаталарын таба һәм уларҙы төҙәтә белеү; үҙ тексыңды мөхәррирләү һәм камиллаштыра алыу;
- Үҙ тиңдәштәреңдең аудиторияһында ҙур булмаған доклад, реферат менән сығыш яһау; бәхәстә, төрлө аргументтар ҡулланып, көнүҙәк проблемалар буйынса сығыштарҙа ҡатнашыу;
2) алынған белем һәм күнекмәләрҙе көндәлек тормошта ҡуллана белеү; туған телде башҡа фәндәрҙә белем алыу сығанағы булараҡ файҙаланыу; тел күренештәрен анализлау буйынса алған белем һәм күнекмәләрҙе предмет – ара (сит тел, әҙәбиәт һ.б. дәрестәрҙә) ҡулланыу;
3) аралашыу процесында тирә – яҡтағы кешеләр менән коммуникатив маҡсатлы бәйләнештә, ниндәйҙер эш төрөн эшләү, бәхәстә, күтәрелгән көнүҙәк темаларҙа фекер алышыуҙа ҡатнашыу; шәхестәр менән мәҙәни аралшыу барышындағы төрлө ситуацияларҙа телмәр этикетының милли – мәҙәни нормаларын үҙләштереү.
Предмет һөҙөмтәләре:
1)телдең төп функциялары тураһында, башҡорт теленең башҡорт халҡының милли теле, БР –ның дәүләт теле булыуы тураһында, тел һәм халыҡ мәҙәниәтенең бәйләнештәре тураһында, кеше һәм йәмғиәт тормошондағы роле тураһында ҡараш булдырыу;
2) гуманитар фәндәр системаһында туған телдең урынын һәм мәғарифта тулыһынса уның ролен аңлау:
3) туған тел тураһында төп фәнни нигеҙҙе үҙләштереү; уның кимәл һәм берәмектәр бәйләнешен аңлау;
4) тел ғилеменең төп аңлатмалары: лингвистика һәм уның төп бүлектәре; тел һәм телмәр, телмәр аралашыуы, һөйләү һәм яҙма телмәр, монолог, диалог һәм ураҙың төрҙәре; аралашыу ситуациялары, фәнни, публицистик, рәсми – эшлекле стилдәр, матур әҙәбиәт теле; фунцианаль – мәғәнәүи телмәр төрҙәре (хикәйәләү, һүрәтләү, фекер йөрөтөү); текст, текст төрҙәре; телдең төп берәмектәре, уларҙың билдәләре һәм телмәрҙә ҡулланыу үҙенсәлектәрен үҙләштереү;
5) башҡорт теленең лексикаһы һәм фразиологияһының төп стилистик ресурстарын, башҡорт әҙәби теленең төп нормаларын үҙләштереү:
6) телдең төп берәмектәрен, гамматик категорияларын анализлау һәм таныу, тел берәмектәрен аралашыу шарттарына ярашлы ҡулланыу;
7) һүҙгә анализ төрҙәрен (фонетик, морфематик, һүҙъяһалыш, лексик, морфологик), төп билдә һәм структура күҙлегенән сығып, күп аспектлы анализ яһау;
8) тел һүрәтләү саралары һәм уларҙы телмәрҙә ҡулланыу;
9) туған телдең эстетик функцияһын таныу, матур әҙәбиәт текстарын анализлағанда телмәрҙең эстетик кимәлен баһалау.
Уҡыу-уҡытыу программаһында
планлаштырылған һөҙөмтәләрҙе үҙләштерелеүен баһалау
Класта һәм өйҙә башҡарыла торған яҙма эштәр өйрәтеү һәм тикшереү характерында була. Уларға түбәндәгеләр инә:
- башҡорт теленән төрлө типтағы күнегеүҙәр;
- тәржемә эштәре (башҡорт теленән рус теленә һәм киреһенсә);
- дәреслектәрҙәге әҙәби текстарға пландар төҙөү;
һорауҙарға яҙма яуаптар һәм иншалар;
- тел һәм әҙәби материалдар буйынса аналитик һәм дөйөмләштереү тибындағы схемалар, проекттар һ.б. төҙөү.
Башҡорт теленең сирек йәки йыл аҙағында контроль эштәр, ҙур темаларҙан һуң проект эштәре үткәрелә, инша, изложение яҙҙырыла.Сирек аҙағында контроль эштәр программаның өйрәнелгән материалын үҙләштереүҙе тикшереү маҡсатында уҙғарыла. Программа материалының үҙләштереү кимәле уҡыусыларҙың дәрестәрҙә телдән биргән яуаптарына һәм яҙма эштәренә ҡарап баһалана. Бының өсөн башҡорт теленән һәр класта түбәндәге күләмдә контроль эштәр, яҙма эштәр үткәреү ҡарала:
Яҙма эш төрҙәре (изложение,инша) яҙыу уҡыусыларҙың уҡыу кимәленә, белеменә, мөмкинселегенә ҡарап уҡытыусы ҡарамағына ҡалдырыла һәм улар урынына шул уҡ күләмдә түбәндәге яҙма эштәр үткәрергә мөмкин:
-карточкалар менән эш;
-тест;
-һүрәт буйынса һөйләмдәр төҙөү;
-текста һөйләмдәрҙә һүҙҙәр тәртибе;
-терәк текстар менән инша яҙырға өйрәнеү:
-һүҙлек диктанты;
-һөйләмдәр төҙөү;
-һүҙлек менән эш;
-һүрәтләү иншаһы;
-синквейн төҙөү (слайд төҙөү: шәжәрәләр, минең ғаиләмде…)
- проект эштәре.
Телдән биргән яуаптарҙы баһалау критерийҙары
Үтелгәндәрҙе ҡабатлау, уҡыусылар6ан яуап алыу,уларҙың башҡорт теле буйынса белемдәрен, белеүҙәрен һәм күнекмәләрен тикшереү,иҫәпкә алыу,шуның менән бергә,алған белемдәргә таянып, тел берәмектәренә,күренештәренә аңлатма бирергә өйрәтеү алымдарының береһе иҫәпләнә.
Уҡыусының яуабын баһалағанда,түбәндәге критерийҙар менән эш ителергә тейеш:
- Яуаптың тулы һәм дөрөҫ булыуы;
- Үтелгәнде аңлы үҙләштереү,аңлау кимәле;
- Яуаптың телмәр төҙөлөшө, әҙәби тел нормаларына ярашлы булыуы.
Уҡыусының телдән биргән яуабы үтелгән материалдың уҡытыусы тәҡдим иткән өлөшөн логикә эҙмә-эҙлекле аңлатманы эсенә алған бәйләнешле телмәр булырға,яуап биреүсе баланың өйрәнелгән ҡағиҙәләргә,билдәләмәләргә таянып эш итә белеүен күрһәтергә тейеш.
Әгәр уҡыусы:
- тәҡдим ителгән теманы тулы аңлатһа,тел төшөнсәләренә дөрөҫ билдәләмә бирһә;
- үтелгән материалды тулы аңлауын,белемдәрен практик ҡуллана белеүен күрһәтһә;
- Материалды эҙмә-эҙлекле һәм әҙәби тел нормаларына ярашлы аңлатһа, уның яуабы «5» билдәһе менән баһалана.
Әгәр уҡыусы «5» билдәһен ҡуйыу талаптарына ярашлы яуап бирһә,ләкинһирәк яһала торған хаталар ебәреп тә уҡытыусы иҫкәртеүенәнһуң уларҙы төҙәтеп барһа,телендә,телмәр төҙөлөшөндәһирәк-һаяҡ яңылышлыҡтар китһә,уның яуабы «4» билдәһе менән баһалана.
Әгәр уҡыусы тәҡдим ителгән темаға ҡараған төп төшөнсәләрҙе аңлауын һәм белеүен күрһәтһә,ләкин
- Материалды тулы аңлата алмаһа,төшөнсәләрҙең һәм ҡағиҙәлҙрҙең билдәләмәһендә хаталар ебәрһә;
- әйткән фекерҙәрен тулы һәм иҫбатлауҙы нигеҙләй белмәһә,үҙ миҫалдарын килтерә алмаһа;
- Яуабында эҙмә-эҙлелек һаҡланмаһа,телмәр төҙөлөшөндә хаталар булһа,уның яуабы «3» билдәһе менән баһалана.
Әгәр уҡыусы һоралған материалдың күберәк өлөшөн белмәүен,билдәләмәләрҙе һәм ҡағиҙәләрҙе әйткәндә уларҙың төп фекерен боҙоуға килтерә торған хаталар ебәрһә, материалды икеләнеүҙәр менән системаһыҙ аңлатһа, уның яуабы «2» билдәһе менән баһалана
Грамматик биремдәрҙе баһалағанда түбәндәгеләрҙе иҫәпкә алыу тәҡдим ителә:
«5» билдәһе бөтә эште лә теүәл йә бер хата булғанда,
«4» билдәһе эштең яртыһынан күберәге дөрөҫ эшләнгәндә,
«3» билдәһе яртыһынан әҙерәге дөрөҫ әшләнгәндә,
«2» билдәһе бер эш тә дөрөҫ эшләнмәгәндә ҡуйыла.
Иншаларҙы һәм изложениеларҙы баһалау
Инша һәм изложениелар яҙҙырыу аша уҡыусыларҙың:
- теманы аса белеүе, тел сараларын инша йәки изложениеның темаһына һәм уларҙағы төп фекерҙе аңлатыу бурыстарына ярашлы айлай белеүе,
- яҙғанда,грамматик нормаларға һәм дөрөҫ яҙыу ҡағиҙәләренә таянып эш итеүе тикшерелә. Шуның өсөн иншаға ла,изложениеға ла һәр ваҡыт ике билдә ҡуйыла.Беренсе билдә менән – уларҙың йөкмәткеһе һәм телмәр төҙөлөшө, икенсе билдә менән грамоталылыҡ кимәле баһалана.
Баһаларҙыңтөп критерийҙары | ||
Йөкмәтке һәм телмәр төҙөлөшө | Грамоталылыҡ | Баһалау |
1.Яҙма эштең йөкмәткеһе тулыһынса темаға тура килһә, 2. Фактик хата булмаһа, 3.Йөкмәтке эҙмә-эҙлекле бирелһә (план буйынса йәки планһыҙ), 4. Эш лексик яҡтан бай булыуы менән айырылып торһа, 5.Эш темағаһәм төп фекерҙе аңлатыу маҡсатына ярашлы стилдә яҙылһа,телмәре тасуири булһа, Иҫкәрмә. Бер генә телмәр хатаһы һәм бер генә йөкмәтке хатаһы булған яҙма эшкә «5» билдәһе ҡуйырға мөмкин. | Яҙма эштә 1 орфографик,йәки 1 пунктуацион,йәки 1 грамматик хата (тимәк,бөтәһе 1 генә хата) булһа, | «5» билдәһе ҡуйыла |
Иҫкәрмә. Яҙма эштең телмәр хаталары өҫтөндә,йөкмәткеһендәге хаталар икенән дә артмаһа,уға «4» билдәһе ҡуйырға мөмкин. | Яҙма эштә 2 орфографик һәм2 пунктуацион хата, йәки 1 орфографик һәм 3 пунктуацион хата булһа,йәки бер орфографик хатаһы ла булмайынса, пунктуацион хаталары 4-тән һәм грамматик хаталары 2-нән артмаһа, | «4» билдәһе ҡуйыла |
Иҫкәрмә.Яҙма эштәге телмәр хаталары 5-тән,йөкмәткелеге хаталар 4-тән артмаған хәлдә лә,эшкә«3» билдәһе ҡуйырға мөмкин. | Яҙма эштә 4 орфографикһәм 4 пунктуационхата,йәки 3 орфографикһәм 5 пунктуационхата, йәки 7 пунктуацион хата һәм орфографик хатаһыҙ булһа,шулар өҫтөнә4 грамматик хата ебәрелһә, | «3» билдәһе ҡуйыла |
Иҫкәрмә. Яҙма эштәге телмәр хаталары7-нән,йөкмәткеһендәге хаталар һаны 6-нанартмаған хәлдә лә,уға «2» билдәһе ҡуйырға мөмкин. | Орфографик хаталары 7-нән,пунктуацион хаталары 7-нән ,грамматик хаталар ҙа 7-нән артһа, | «2» билдәһе ҡуйыла |
Яҙма эш төрө | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
Контроль эш | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 |
Инша | 1 | 2 | 2 | 3 | 3 |
Изложение | - | 1 | 2 | 1 | 1 |
Проект эше | 4 | 3 | 3 | 2 | 2 |
Тикшереү эше | 1 | 1 | |||
Диктант | 1 |
Уҡытыу предметының төп йөкмәткеһе.
6-сы класс
Беҙҙе мәктәп ҡаршылай – 8 сәғәт
1 сентябрь- Белем көнө. Уҡыусыларҙың хеҙмәт көндәре башланыуы. Белем, тел тураһында мәҡәлдәр өйрәнеү. Грамматика буйынса 1-5-се кластарҙа үткәндәрҙе ҡабатлау.
Башҡортостан ере буйлап- 10 сәғәт
Башҡортостан Республикаһы, уның тарихы, күренекле шәхестәре, байлыҡтары менән танышыу. Тема буйынса һөйләү телмәрен үҫтереү, ижади эштәр башҡарыу. Башҡорт телендә эйәлек төшөнсәһе. Сифат. Сифат дәрәжәләре. Синоним. Антоним. Омоним.
Юл йөрөү ҡағиҙәләре һәм билдәләре- 5 сәғәт
Хәүефһеҙлек, юл йөрөү ҡағиҙәләре,транспорт төрҙәре тураһында һөйләргә,өйрәтеү,уҡыу материалын тасуири,аңлы уҡыу. Рәүеш.
Рәүеш дәрәжәләре.
Почта.Телефон.Телеграф-6 сәғәт
Почтала үҙеңде тота,телефондан дөрөҫ һөйләшә белеү,хат яҙыу ҡағиҙәләренә өйрәтеү.Ҡылым.Ҡылым һөйкәлештәре.Хәбәр һөй-кәлеше.Хәҙерге заман.
Ҡыш дауам итә– 10 сәғәт
Ҡыш миҙгеленең үҙенсәлектәре. Текстар уҡыу, шиғырҙар, һынамыштар ятлау, һөйләү һәм яҙыу телмәрен үҫтереү, һүҙ байлығын арттырыу.Ҡылымдың хәбәр һөйкәлеше.Үткән заман. Киләсәк заман.
Дуҫ ҡәҙерен бел. - 8 сәғәт
Ысын дуҫлыҡтың ҙур мәғәнәгә эйә булыуы,уны һаҡлай белеү.Дуҫлыҡ хаҡында әҫәрҙәр уҡыу,мәҡәлдәр табыу. Ҡылымдың шарт һөйкәлеше.
Башҡортостан йылғалары,күлдәре. Экология мәсьәләһе- 13 сәғәт.
Башҡортостандың тәбиғәте,уның байлыҡтары тураһындағы мәғлүмәт менән таныштырыу.Республикалағы йылға, күлдәр тураһында текстар уҡыу.Уларҙың атамаларының мәғәнәһе,килеп сығышы тураһында һөйләшеү.Экология мәсьәләһе.Ҡылымдың теләк һөйкәлеше.
Бына тағы яҙ килде-10 сәғәт
Яҙ миҙгеленең үҙенсәлектәре. Яҙғы тәбиғәтте күҙәтеү. Осоп килеүсе ҡоштар тураһында һөйләшеү.1 май, 9 май байрамдары. Грамматика буйынса 6-сы класта үтелгәндәрҙе ҡабатлау.
Уҡытыу урыҫ телендә алып барылған мәктәптәрҙең
VI класс өсөн башҡорт теленән 2016– 2017 уҡыу йылына календарь-тематик план
№ | Тема | биттәр | сәғәт | Иҫкәрмә | ||
План буйынса | Фактик үтәлеше | |||||
/ сирек - 18 сәғәт. | ||||||
Беҙҙең мәктәп - 8 сәғәт. Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау.Башҡорт теленә хас булған өндәрҙе дөрөҫ әйтеү өҫтөндә эшләү, к-г, ҡ-ғ, п-б күсәгилешлеген, һөйләмдә һүҙҙәр тәртибен үҙләштереү, Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы: “Беҙҙе мәктәп ҡаршылай” темаһына әңгәмә ҡороу Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү;Г.Яҡупова, К.Кинйәбулатова тураһында мәғлүмәттәргә эйә булыу Шәхескә йүнәтелгән УУЭ –урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу; намыҫлылыҡ, дуҫлыҡ төшөнсәләрен үҙләштереү. | ||||||
1 | Беҙҙең мәктәп. Башҡорт теленең үҙенсәлекле өндәре | 3 | 1 | |||
2 | Т.Ғәниева. Беренсе сентябрь. Фонетика һәм орфография. | 4 | 1 | |||
3 | Тел – аралашыуҙың иң мөһим сараһы. Һүҙ составы | 5-6 | 1 | |||
4 | Исем | 7-9 | 1 | |||
5 | Ф.Фәтҡуллина “Ҡояш”. Диалог | 10-11 | 1 | |||
6 | С.Аксаков “Аҡҡош”. Текст. | 12-15 | 1 | |||
7 | Г.Яҡупова “Октябрь”. Көҙ күренештәре. | 16-17 | 1 | |||
8 | К.Кинйәбулатова “Көҙҙәр еткәс”. | 18-20 | 1 | |||
Башҡортостан ере буйлап (10 сәғәт) Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау: Башҡортостан тураһында белгәндәрен иҫкә төшөрөү, яңы мәғлүмәттәр үҙләштереү, эйәлек заты ялғауҙарын телмәрҙә ҡулланырға өйрәнеү Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы; һорауҙарға яуап биреү, үҙеңдең исемеңдең мәғәнәһе тураһында һөйләргә өйрәнеү Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү: С.Юлаевты милли батыр булараҡ ҡына түгел, ә шағир булараҡ белеү; В.Меос ижады менән танышыу, Ж.Кейекбаев тураһында мәғлүмәткә эйә булыу. Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: тыуған ер, уның арҙаҡлы шәхестәре менән ғорурланыу, уның тәбиғәтенә һаҡсыл ҡараш булдырыу, изгелек, илһөйәрлек төшөнсәләрен үҙләштереү | ||||||
9 | А.Филиппов “Ватан” | 22,28-30 | 1 | |||
10 | В.Меос ижады | 22-23 | 1 | |||
11 | В.Меостың “Тауҙарҙа томан. Белорет районы” картинаһы буйынса инша | 24 | 1 | |||
12 | Хаталар өҫтөндә эш. Салауат батыр һәйкәле | 25-26 | 1 | |||
13 | Г.Юнысова “Башҡортостан – дуҫлыҡ иле” | 30-31 | 1 | |||
14 | “Башҡортостан – тыуған төйәгем” темаһына проект эше | 32-35 | 1 | |||
15 | Ф.Туғыҙбаева “Кем уңған?” Ҡылым. | 36-37 | 1 | |||
16 | Үтелгәндәрҙе ҡабатлау | 38-39 | 1 | |||
17 | 1-се сиреккә контроль эш. Ҡушымта №1 | 1 | ||||
18 | Хаталар өҫтөндә эш. Йомғаҡлау | 1 | ||||
IIсирек- 16 сәғәт | ||||||
19 | Тыуған яғығыҙҙы өйрәнегеҙ, яратығыҙ! | 41-42 | 1 | |||
20 | Оло яҙыусы һәм ғалим | 43-45 | 1 | |||
Дуҫлыҡ ҡәҙерен бел Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау: ҡылымдың шарт һөйкәлеше тураһында мәғлүмәт алыу Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы: дуҫтары тураһында һөйләргә өйрәнеү Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү: дуҫлыҡ тураһында мәҡәл-әйтемдәр өйрәнеү, халыҡтар дуҫлығы тураһында мәғлүмәткә эйә булыу, БВһ ваҡытында халыҡ үткән ауырлыҡтар тураһында белеү Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: дуҫлыҡ ҡәҙерен белергә өйрәнеү, этикет ҡағиҙәләрен үҙләштереү | ||||||
21 | Дуҫлыҡ өсөн шул етәме? | 47-48 | 1 | |||
22 | Дуҫлыҡ ауыр саҡта һынала | 49-50 | 1 | |||
23 | Һеҙҙе ҡунаҡҡа саҡырҙылар | 51-52 | 1 | |||
24 | Кем дуҫ? | 53 | 1 | |||
25 | Дуҫлыҡ менән шаярмайҙар | 54-55 | 1 | |||
26 | “Икмәк – кешенең төп ризығы” темаһына проект эше | 63-64 | 1 | |||
Ҡыш дауам итә Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау: ҡыш тураһында белгәндәрен иҫкә төшөрәләр, яңы мәғлүмәт туплайҙар, рус теленән башҡорт теленә тәржемә итеү күнекмәләре өҫтөндә эшләйҙәр Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы: ҡышҡы уйындар, ҡышҡы тәбиғәт тураһында һөйләй белеү;телефондан һөйләшеү ҡағиҙәләренә ярашлы әңгәмә ҡороу Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү: ғинуар айының үҙенсәлектәре, Башҡортостан ҡоштары, юл ҡағиҙәләре тураһында мәғлүмәткә эйә булыу Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата уҡыусыларҙың мөнәсәбәтен формалаштырыу; тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡарарға өйрәнеү, телефондан һөйләшә белеү күнекмәләренә эйә булыу | ||||||
27 | Ф.Мәҡсүтова “Ҡар бөртөктәре” | 56-57 | 1 | |||
28 | Ҡоштар донъяһы | 58-59 | 1 | |||
29 | Г.Яҡупова “Уртаҡ ҡыш” | 60-61 | 1 | |||
30 | К.Шафиҡова “Ҡар яуа” | 62-63 | 1 | |||
31 | Ҡышҡы уйындар | 65-66 | 1 | |||
32 | Яңы йылды ҡаршы алғанда | 73-74 | 1 | |||
33 | 2-се сиреккә контроль эш Ҡушымта №2 | 1 | ||||
34 | Хаталар өҫтөндә эш. Йомғаҡлау | 1 | ||||
/// - сирек - 20 сәғәт. | ||||||
35 | Б.Байым “Светофор” | 67-68 | 1 | |||
36 | Н.Нәжми “Ҡыш” | 69-70 | 1 | |||
37 | Ҡарағай урманындағы иртә | 71-72 | 1 | |||
38 | Рәүеш | 74 | 1 | |||
39 | Телефондан һөйләшә беләһеңме ? | 75-76 | 1 | |||
40 | Ишәк, эт, бесәй, әтәс. | 77-78 | 1 | |||
41 | Ағастарҙың файҙаһы | 79-80 | 1 | |||
Яҙ килә, яҙ! Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау; һандарҙы өйрәнеү, Башҡортостан йылғалары, күлдәре тураһында белгәндәрен иҫкә төшөрөү Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы; Башҡортостан тураһында һөйләргә өйрәнеү, телмәрҙә һандарҙы дөрөҫ ҡулланыу Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү; башҡорт халыҡ йолалары, Б.Домашников ижады тураһында мәғлүмәткә эйә булыу. “Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – башланғыс класс уҡыусыларының рухи киммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: тәбиғәткә һаҡсыл ҡараш булдырыу, һандарҙың кеше тормошонда мөһим урын алыуын аңлау | ||||||
42 | Р.Янбулатова “Ҡоштар ҡайта” | 81-82 | 1 | |||
43 | Тәбиғәтте шулай яраталармы? | 83 | 1 | |||
44 | Хыял. Синонимдар | 84-85 | 1 | |||
45 | Б.Домашников ижады | 92 | 1 | |||
46 | Б.Домашниковтың “Май.Ҡайынлыҡ” картинаһы буйынса инша | 92-93 | 1 | |||
47 | Хаталар өҫтөндә эш. Һан | 95 | 1 | |||
48 | Һан төркөмсәләре | 96-97 | 2 | |||
49 | Ҡарға бутҡаһы | 86-88 | 1 | |||
50 | Баҡсала | 89 | 1 | |||
51 | Март яҙҙың тәүге айы | 90-91 | 1 | |||
52 | 3-сө сиреккә контроль эш | 1 | ||||
53 | Хаталар өҫтөндә эш. Йомғаҡлау | 1 | ||||
IV сирек – 16 сәғәт | ||||||
54 | Борсоулы мәғлүмәттәр | 98-99 | 1 | |||
55 | Сама һандары. Кәсер һандары | 100-101 | 1 | |||
56 | Һан буйынса үтелгәндәрҙе ҡабатлау | 102 | 1 | |||
Йәмле йәй килә Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау: “йәй” темаһына алдағы кластарҙа үткәндәрен иҫкә төшөрөү Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы: “Һабантуй” темаһына әңгәмә ҡороу, һорауҙарға тулы, дөрөҫ яуап биреү Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү: дарыу үләндәре тураһында белешмә алалар, бал ҡорттары тураһында мәғлүмәткә эйә булалар Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: башҡорт телен өйрәнеүҙең әһәмиәтен аңлау. | ||||||
57 | Йәйҙе яратам | 103 | 1 | |||
58 | Р.Әхмәҙиев “Июнь һәм май” | 105 | 1 | |||
59 | Һабантуй | 106 | 1 | |||
60 | Еңеү көнө | 94 | 1 | |||
61 | А.Тюлькиндың “Өфө янындағы шихандар” картинаһы буйынса инша | 109 | 2 | |||
62 | Сәскәләрҙән сәскәләргә ҡунып | 110 | 1 | |||
63 | Г.Яҡупова “Июль” | 112 | 1 | |||
64 | С.Йәһүҙин “Ҡурай” | 114 | 1 | |||
65 | Мин йәйге ялда | 115-116 | 1 | |||
66 | Тыуған еркәйем | 116-117 | 1 | |||
67 | Йыллыҡ контроль эш | 1 | ||||
68 | Хаталар өҫтөндә эш. Йомғаҡлау | 1 | ||||
Башҡорт теленән уҡыу - уҡытыу методик ҡулланмалар.
№ | Дәреслектең исеме | Авторҙары | Класс | Электрон ҡулланмаһы |
I. Дәреслектәр | ||||
1 | Башҡорт теле | М.Ғ.Усманова,З.М.Ғәбитова, Г.Н.Абдулхаева | 6 | + |
II. Уҡытыу-методик ҡулланмалар | ||||
1. З.М.Ғәбитова, Х.А.Толомбаев.Урыҫ мәктәптәрендә башҡорт телен уҡытыуҙы ойоштороу буйынса методик кәңәштәр.Өфө – 2006. 2.М.Ғ.Усманова, З.М.Ғәбитова. Башҡорт теленән диктант һәм изложениелар йыйынтығы. Өфө – Китап – 2009. 3.Ғәбитова З.М. Телмәр үҫтереү дәрестәре. – Өфө: Китап, 2009. 4.Башҡортса – русса мәҡәлдәр һәм әйтемдәр һүҙлеге. – Өфө: Китап, 1994. 5.Әүбәкирова З.Ф., Әүбәкирова Х.E., Дилмөхәмәтов М.И. Мин башҡортса уҡыйым – Өфө: Китап, 2007. 6.Башҡорт теле таблицаларҙа, схемаларҙа hәм ҡағиҙәләрҙә. Әүбәкирова З.Ф.– Өфө, 2006. 7.Тел төҙәткестәр, тиҙәйткестәр, һанамыштар. Төҙөүселәр: Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтҡолова Г.Ш. – Өфө: Эшлекле династия, 2008. 8.Журналдар: «Башҡортостан уҡытыусыһы», «Аҡбуҙат», «Аманат». 9.Ял минуттары өсөн күнегеүҙәр. Методик ҡулланма. Төҙөүселәр: Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтҡолова Г.Ш. – Өфө: Эшлекле династия, 2008. 10.М.В.Зәйнуллин. Хәҙерге башҡорт теле.Морфология. - Өфө: Китап, 2005. 11.Толомбаев Х.А., Ғәбитова З.М. Башҡорт теленән тестар. - Өфө: 2005 12.Русско-башкирский учебный словарь.Саяхова Л.Г., Ураксин З.Г. - Уфа: Китап, 2001. 13. Усманова М. Г. Башҡорт теле грамматикаһы таблицаларҙа һәм схемаларҙа. 2006. 14.З.М.Ғәбитова, Х.А.Толомбаев.Электрон дәреслек. Башҡорт теле.ru. Өфө,2006. | ||||
Материаль-техник ҡулланмалар
- проектор;
- компьютер;
- принтер;
- магнит-маркер таҡтаһы.
Электрон белем биреү ресурстары
- Mfbl2.ru – Машинный фонд башкирского языка
- ikuzeev.ru/museum.html – Музей археологии и этнографии УНЦ РАН
- ba.wikipedia.org – Башкирская Википедия
- www.virtualrb.ru – Виртуальные туры по Башкортостану
- www.360gu.ru – Сферические панорамы
- www.bashskazki.ru – Башкирские народные сказки
- www.3dcaves.net – Виртуальный тур по пещере Шульганташ
- incubator.wikimedia.org – Башкирские пословицы и поговорки
- www.ashkadarfm.ru – Ашҡаҙар радиоһы
- uldashfm.ru – Юлдаш радиоһы
- libmap.bashnl.ru – Литературная карта Башкортостана
- www.bash-rmbs.ru – Республиканский музей боевой славы
- soyuzkuraistovrb.ru. – Союз кураистов РБ
Предварительный просмотр:
Уҡытыу урыҫ телендә алып барылған мәктәптәрҙең
VIII класы өсөн башҡорт әҙәбиәтенән 2016– 2017 уҡыу йылына календарь-тематик план
№ | Тема | биттәр | Сәғәттәр һаны | Иҫкәрмә | |||
План буйынса | Фактик үтәлеше | ||||||
/ сирек - 16 сәғәт. | |||||||
Мәктәп-белем шишмәһе – 7 сәғәт Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау. Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы: “1 сентябрҙә ниндәй ҡыҙыҡлы осрашыуҙар булды? Кемдәр менән таныштың?” темаларына әңгәмә ҡора белеү Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү: Белем көнө ,Ватан, туған тел хаҡында йөкмәткеле мәғлүмәт менән танышыу.«Белемле кеше-Ватаныбыҙ киләсәге»икәнен аңлатыу. Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: “Мәктәп, мәктәптә үҙеңде нисек тоторға кәрәк?” темаһына әңгәмә ҡороу. Туған телдең әһәмиәтен аңлау. | |||||||
1 | С. Әлибай “Мәктәп юлы” | 3-4 | 1 | 5.09 | |||
2 | Н. Мусин ”Һабаҡ” | 4-7 | 1 | 7.09 | |||
3 | Н.Мусин “Һабаҡ” | 8-12 | 1 | 14.09 | |||
4 | Р. Тимершин ”Уйлап табыусы” | 15-16 | 1 | 19.09 | |||
5 | Р. Тимершин ”Уйлап табыусы” | 1 | 21.09 | ||||
6 | Р. Тимершин ”Уйлап табыусы” | 26.09 | |||||
7 | Инша. Минең мәктәбем. | 1 | 28.09 | ||||
Халыҡ ижады-халыҡ хазинаһы. – 1 сәғәт Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау. Халыҡ ижады тураһында түбән синыфтарҙа алған белемдәрен иҫкә төшөрөү Коммуникатив УУЭ – сәсәндәр ижады тураһында әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау. Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, Р.Солтангәрәева ижады хаҡында мәғлүмәттәр туплау Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – әҙәп-әхлаҡ нормаларын белеүе | |||||||
8 | Ике сәсән. Сура батыр. | 28-29 | 1 | 3.10 |
| ||
Көҙ – хеҙмәт һәм байлыҡ миҙгеле – 6 сәғәт Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау. Коммуникатив УУЭ - телмәр эшмәкәрлегенең бөтә төрҙәре менән эш итеү, тиңдәштәрең менән хеҙмәт, икмәк үткән юл хаҡында әңгәмә ҡора белеү, ҡуйылған проблема буйынса үҙ ҡарашыңды теүәл, дөрөҫ, логик яҡтан төҙөк һәм тасуири әйтеп биреү Танып белеү УУЭ - төрлө сығанаҡтарҙан кәрәкле мәғлүмәт алыу, төп һәм өҫтәлмә мәғлүмәтте билдәләү, Р.Ханнанов, Р.Өмөтбаев хаҡында төрлө сығанаҡтарҙан мәғлүмәт туплау Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – ваҡиғаларҙы, һәм ҡылыҡтарҙы ҡабул ителгән этик принциптарға тап килтерә белеү, әхлаҡ нормаларын белеү, рухи киммәттәрен билдәләү, уҡыусыларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу. | |||||||
9 | З. Биишева “Көҙгө ямғыр” | 31-32 | 1 | 5.10 |
| ||
10 | Р. Ханнанов “Икмәк ҡәҙере” | 36-39 | 1 | 10.10 | |||
11 | Р.Ханнанов “Икмәк ҡәҙере” | 40-45 | 1 | 12.10 | |||
12 | Р. Өмөтбаев “Әмир баҫыуы” | 46-51 | 1 | 17.10 | |||
13 | Р.Өмөтбаев “Әмир баҫыуы” | 52-57 | 1 | 19.10 | |||
14 | Р.Өмөтбаевтың “Әмир баҫыуы” хикәйәһендә тыл һәм фронттың берҙәмлеген асыҡлау. | 1 | 24.10 | ||||
Башҡортостан – алтын бишек – 2 сәғәт Регулятив УУЭ - эшмәкәрлекте эҙмә-эҙлекле планлаштыра һәм кәрәк саҡта үҙгәртә белеү; үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау Коммуникатив УУЭ - икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы, телмәр эшмәкәрлегенең бөтә төрҙәре менән эш итеү Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: тыуған ер, уның арҙаҡлы шәхестәре менән ғорурланыу, уның тәбиғәтенә, ҡаҙылма байлыҡтарын һаҡсыл ҡараш булдырыу | |||||||
15 | А. Игебаев “Башҡортостан – илгенәм!” | 59-60 | 1 | 26.10 | |||
16 | К. Кинйәбулатова”Дуҫлыҡ төйәге" | 60-61 | 1 | 31.10 | |||
II сирек ( 16 сәғәт) | |||||||
Салауат батыр ир ине - 6 сәғәт Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау. Коммуникатив УУЭ - телмәр эшмәкәрлегенең бөтә төрҙәре менән эш итеү, ҡуйылған проблема буйынса үҙ ҡарашыңды теүәл, дөрөҫ, логик яҡтан төҙөк һәм тасуири әйтеп биреү, аралашыу процесында яҙма һәм һөйләү телмәре нормаларын һәм башҡорт телмәр этикетын һаҡлау Танып белеү УУЭ – С.Юлаев тураһында библиографик эҙләнеүҙе тормошҡа ашырыу, төрлө сығанаҡтарҙан кәрәкле мәғлүмәт алыу, төп һәм өҫтәлмә мәғлүмәтте билдәләү, Шәхескә йүнәтелгән УУЭ -ваҡиғаларҙы һәм эштәрҙе(ҡылыҡтарҙы) ҡабул ителгән этик принциптарға тап килтерә белеү, әхлаҡ нормаларын белеү, рухи киммәттәрен билдәләү, тәртиптең әхлаҡ аспектын айыра белеү; | |||||||
17 | Ф. Күзбәков “Яу ораны бит һин, Салауат” | 70-71 | 1 | 7.11 | |||
18 | Ф. Рәхимғолова “Салауат” | 74-75 | 1 | 9.11 | |||
19 | Я. Хамматов “Салауат” | 75-81 | 1 | 14.11 | |||
20 | Я.Хамматов “Салауат” | 82-90 | 1 | 16.11 | |||
21-22 | Инша А. Лежнев “Салауаттан һорау алыу” | 2 | 21.11 23.11 | ||||
Ҡыш – 8 сәғәт Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы, ҡышҡы тәбиғәт тураһында әңгәмә ҡороу Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү, Б.Рафиҡов тураһында мәғлүмәт туплау Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу, тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡарарға өйрәнеү | |||||||
23 | Ш. Бабич” Ҡышҡы юлда” | 93-94 | 1 | 28.11 | |||
24 | М. Ғәйфуллина”Ҡыш моңдары” | 1 | 30.11 | ||||
25 | Б. Рафиҡов “Бүреләр” | 96-103 | 1 | 5.12 | |||
26 | Б.Рафиҡов “Бүреләр” | 104-110 | 1 | 7.12 | |||
27 | Б.Рафиҡов “Бүреләр” | 111-115 | 1 | 12.12 | |||
28 | И. Теләүембәтов “Маралым таңы” | 116-121 | 1 | 14.12 | |||
29 | И. Теләүембәтов “Маралым таңы” | 1 | 19.12 | ||||
30 | Инша. “Ҡышҡы тәбиғәт” | 1 | 21.12 | ||||
Данлы йылдар, шаңлы йылдар – 6 сәғәт Регулятив УУЭ – ябай һөйләм синтаксисын өйрәнеүҙе планлаштырыу, маҡсат ҡуя белеү, үҙ контроль, үҙ баһалау Коммуникатив УУЭ – төрлө стилдә һәм жанрҙа, адресланыуға ҡарап һәм аралашыу ситуацияһына ҡарап телдән һәм яҙма текст төҙөй алыу, төрлө төрҙәге монологты һәм диалогты үҙләштереү Танып белеү УУЭ – М.Кәримдең һуғыш осоро ижады, Т.Кусимов буйынса төрлө сығанаҡтарҙан мәғлүмәт туплау, электрон ҡулланмалар менән эшләү күнекмәләрен булдырыу Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – Бөйөк Ватан һуғышында башҡорт яугирҙарының батырлығына ғорурлыҡ, илһөйәрлек тойғоһо булдырыу | |||||||
31 | М.Кәрим “Үлмәҫбай” | 125-129 | 1 | 26.12 |
| ||
32 | Н. Ғәлимов “Яуҙан ҡайтҡан ҡурай” | 130-134 | 1 | 28.12 | |||
III сирек ( 19 сәғәт) | |||||||
33 | Р. Өмөтбаев “Башҡорттар китте һуғышҡа” | 138-146 | 1 | 16.01 | |||
34 | Р. Өмөтбаев “Башҡорттар китте һуғышҡа” | 147- 153 | 1 | 18.01 | |||
35 | Р. Өмөтбаев “Башҡорттар китте һуғышҡа” | 154-164 | 1 | 23.01 | |||
36 | Р. Өмөтбаев “Башҡорттар китте һуғышҡа” әҫәрендә башҡорт атлыларының ҡаһарманлығы. | 165-168 | 1 | 25.01 | |||
Әсәйем – күңел ҡояшым - 6 сәғәт Регулятив УУЭ – тема буйынса эшмәкәрлекте эҙмә-эҙлекле планлаштыра һәм кәрәк саҡта үҙгәртә белеү; үҙ контроль, үҙ баһалау, үҙ коррекциялау Коммуникатив УУЭ – телдән һәм яҙма хәбәр иткән мәғлүмәтте адекват ҡабул итеү, уҡылған тексты тәҡдим ителгән кимәлдә (план, һөйләү, конспект, аннотация) һөйләй алыу Танып белеү УУЭ – проект эше өсөн кәрәк булған материалды төрлө сығанаҡтарҙан эҙләп табыу, мәғлүмәтте системаға килтереү һәм киренән эшкәртеү, уны төрлө ысулдар менән күрһәтеү Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – туған-ара, ата-әсә менән дөрөҫ мөнәсәбәт булдырыу, әхлаҡ нормаларын белеү | |||||||
37 | Ш. Биҡҡол “Әсәйемдең кәңәштәре” | 170-171 | 1 | 30.01 | |||
38 | Ш. Биҡҡол “Әсәйемдең кәңәштәре” | 174-177 | 1 | 1.02 | |||
39 | Т. Ғиниәтуллин “Әсә һәм бала” | 178-184 | 1 | 6.02 | |||
40 | Т. Ғиниәтуллин “Әсә һәм бала” әҫәрендә әсә һәм бала образдары. | 1 | 8.02 | ||||
41 | Инша. “Әсәйем – күңел ҡояшым” | 1 | 13.02 | ||||
42 | А.Байәтов. Ҡалдырма әсәй. | 1 | 15.02 | ||||
Әҙәп барҙа – иман бар – 4 сәғәт Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү, М.Ямалетдинов тураһында төрлө сығанаҡтарҙан мәғлүмәт туплау Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу, әҙәп-әхлаҡ нормаларын үҙләштереү | |||||||
43 | Х.Назар. Өс һүҙ. | 192 | 1 | 20.02 | |||
44 | М. Ямалетдинов “Иман | 197-202 | 1 | 22.02 | |||
45 | З. Ғәлимов “Ялан сәскәләре | 203-207 | 1 | 27.02 | |||
46 | Инша “Әҙәп барҙа – иман бар” | 1 | 1.03 | ||||
Шаулап- гөрләп яҙ килә - 6 сәғәт Регулятив УУЭ - эшмәкәрлек маҡсатын ҡуя һәм аныҡ итеп әйтә белеү, эшмәкәрлекте эҙмә-эҙлекле планлаштыра һәм кәрәк саҡта үҙгәртә белеү Коммуникатив УУЭ – төрлө стилдәге һәм жанрҙағы тексты ишетеп, ҡабул итеү, төрлө төрҙәге аудирование менән эш итеү (һайлап алыу, танышыу) Танып белеү УУЭ – З.Ураҡсиндың тормош юлы буйынса библиографик эҙләнеүҙе тормошҡа ашырыу, уҡыу маҡсатын асыҡлау, аралашыу маҡсатынан сығып уҡыу төрөн һайлау Шәхескә йүнәтелгән УУЭ - урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу, тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡарарға өйрәнеү | |||||||
47 | Р.Ғарипов “Яҙғы йыр” | 209 | 1 | 6.03 | |||
48 | З.Ураҡсин “Алмағас”. | 210-211 | 1 | 13.03 | |||
49 | З.Ураҡсин “Сәскә ғүмере”. | 211 | 1 | 15.03 | |||
50 | З.Ураҡсин “Сәскә ғүмере”. | 211 | 1 | 20.03 | |||
51 | Р. Сафин “Тол ҡатындар һәм аяҡһыҙҙар бейеүе” | 213 | 1 | 22.03 | |||
IV сирек 17 сәғәт | |||||||
Ай Уралым, Уралым! – 12 сәғәт Регулятив УУЭ - эшмәкәрлекте эҙмә-эҙлекле планлаштыра һәм кәрәк саҡта үҙгәртә белеү; үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау Коммуникатив УУЭ - икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы, телмәр эшмәкәрлегенең бөтә төрҙәре менән эш итеү Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: тыуған ер, уның арҙаҡлы шәхестәре менән ғорурланыу тойғоһо, уның тәбиғәтенә, ҡаҙылма байлыҡтарын һаҡсыл ҡараш булдырыу | |||||||
52 | Ҡ. Аралбай “Ер тураһында ете һүҙ” | 219-220 | 1 | 3.04 | |||
53 | Ҡ. Аралбай “Ер тураһында ете һүҙ” | 1 | 5.04 | ||||
54 | Б.Бикбай “Ер” | 221 | 1 | 10.04 | |||
55 | Б. Бикбай “Ер” | 1 | 12.04 | ||||
56 | Ж. Кейекбаев “Урал тураһында ҡобайыр” | 229-232 | 1 | 17.04 | |||
57 | Ж. Кейекбаев “Урал тураһында ҡобайыр” | 1 | 19.04 | ||||
58 | Ж. Кейекбаев “Урал тураһында ҡобайыр” | 1 | 24.04 | ||||
59 | Н. Мусин ижады. “Һуңғы солоҡ” | 1 | 26.04 | ||||
60 | Н.Мусин “Һуңғы солоҡ” | 1 | 3.05 | ||||
61 | Н.Мусин “Һуңғы солоҡ” | 1 | 8.05 | ||||
62 | М.Уразаев. Еҙ ҡурай. | 248 | 1 | 10.05 | |||
63 | М.Уразаев. Еҙ ҡурай. | 248 | 1 | 15.05 | |||
Йәй – 5 сәғәт Регулятив УУЭ - эшмәкәрлек маҡсатын ҡуя һәм аныҡ итеп әйтә белеү, эшмәкәрлекте эҙмә-эҙлекле планлаштыра һәм кәрәк саҡта үҙгәртә белеү Коммуникатив УУЭ – төрлө стилдәге һәм жанрҙағы тексты ишетеп, ҡабул итеү, төрлө төрҙәге аудирование менән эш итеү (һайлап алыу, танышыу), икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү, Р.Солтангәрәев тураһында мәғлүмәт туплау Шәхескә йүнәтелгән УУЭ - урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу, тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡарарға өйрәнеү | |||||||
64 | Ф. Рәхимғолова “Бал ҡорто һәм күбәләк” | 255 | 1 | 17.05 | |||
65 | А. Йәғәфәрова ”Кескәй шишмә” | 256-259 | 1 | 22.05 | |||
66 | Ш. Янбаев “Дегәнәк” | 259-263 | 1 | 24.05 | |||
67 | Р.Солтангәрәев “Һуңғы һунар” | 264-274 | 1 | 29.05 | |||
68 | Ә.Хәмәтдинова “Йәшел дарыухана” | 275-277 | 1 | 31.05 | |||
Предварительный просмотр:
Уҡытыу урыҫ телендә алып барылған мәктәптәрҙең 8 класы өсөн башҡорт (туған) теленән 2016-2017 уҡыу йылына календарь – тематик план
№ | Дәрес темаһы | Сәғ. һаны | Дата | Иҫкәрмә | |
План-ған | Үтк-гән | ||||
1 сирек - 16 | |||||
“Мәктәп – белем шишмәһе”. (7 сәғәт) Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау. Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу. Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү: Белем көнө ,Ватан, туған тел хаҡында йөкмәткеле мәғлүмәт менән танышыу.«Белемле кеше-Ватаныбыҙ киләсәге»икәнен аңлатыу. Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: “Мәктәп, мәктәптә үҙеңде нисек тоторға кәрәк?” темаһына әңгәмә ҡороу. Туған телдең әһәмиәтен аңлау. | |||||
1 | Морфология буйынса үтелгәндәрҙе ҡабатлау. | 5.09 | |||
2 | Һүҙбәйләнеш һәм һөйләм. | 7.09 | |||
3 | Һүҙбәйләнеш һәм һөйләм. | 14.09 | |||
4 | Ҡушма һүҙ һәм һүҙбәйләнеш. | 1 | 19.09 | ||
5 | Ябай һөйләм синтаксисы һәм пунктуация. Һүҙбәйләнеш һәм һөйләм. | 1 | 21.09 | ||
6 | Ябай һөйләм синтаксисы һәм пунктуация. Һүҙбәйләнеш һәм һөйләм. | 1 | 26.09 | ||
7 | Һөйләмдә һүҙҙәр бәйләнеше. Һөйләү маҡсаты яғынан һөйләм төрҙәре. | 1 | 28.09 | ||
Халыҡ ижады-халыҡ хазинаһы. – 2 сәғәт Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау. Халыҡ ижады тураһында түбән синыфтарҙа алған белемдәрен иҫкә төшөрөү Коммуникатив УУЭ – сәсәндәр ижады тураһында әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау. Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, Р.Солтангәрәева ижады хаҡында мәғлүмәттәр туплау Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – әҙәп-әхлаҡ нормаларын белеүе | |||||
8 | Һөйләмдә һүҙ тәртибе. Логик баҫым. | 1 | 3.10 | ||
9 | Һөйләм төрҙәре. | 1 | 5.10 | ||
“Көҙ – хеҙмәт һәм байлыҡ миҙгеле”. (4 сәғәт) Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау. Коммуникатив УУЭ - телмәр эшмәкәрлегенең бөтә төрҙәре менән эш итеү, тиңдәштәрең менән хеҙмәт, икмәк үткән юл хаҡында әңгәмә ҡора белеү, ҡуйылған проблема буйынса үҙ ҡарашыңды теүәл, дөрөҫ, логик яҡтан төҙөк һәм тасуири әйтеп биреү Танып белеү УУЭ - төрлө сығанаҡтарҙан кәрәкле мәғлүмәт алыу, төп һәм өҫтәлмә мәғлүмәтте билдәләү, Р.Ханнанов, Р.Өмөтбаев хаҡында төрлө сығанаҡтарҙан мәғлүмәт туплау Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – ваҡиғаларҙы, һәм ҡылыҡтарҙы ҡабул ителгән этик принциптарға тап килтерә белеү, әхлаҡ нормаларын белеү, рухи киммәттәрен билдәләү, уҡыусыларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу. | |||||
10 | Һөйләмдең баш киҫәктәре. | 1 | 10.10 | ||
11 | Эйәнең, хәбәрҙең төп билдәләре һәм грамматик бирелеше, составы. | 1 | 12.10 | ||
12 | Эйә менән хәбәр араһында һыҙыҡ. | 1 | 17.10 | ||
13 | Эйә менән хәбәр араһында һыҙыҡ. | 1 | 19.10 | ||
Башҡортостан – алтын бишек – 7 сәғәт Регулятив УУЭ - эшмәкәрлекте эҙмә-эҙлекле планлаштыра һәм кәрәк саҡта үҙгәртә белеү; үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау Коммуникатив УУЭ - икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы, телмәр эшмәкәрлегенең бөтә төрҙәре менән эш итеү Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: тыуған ер, уның арҙаҡлы шәхестәре менән ғорурланыу, уның тәбиғәтенә, ҡаҙылма байлыҡтарын һаҡсыл ҡараш булдырыу | |||||
14 | Контроль диктант. Ысын дуҫлыҡ. | 1 | 24.10 | ||
15 | Хаталар өҫтөндә эш. Һөйләмдең эйәрсән киҫәктәре. | 1 | 26.10 | ||
16 | Аныҡлаусылар, уларҙың бирелеше, һөйләмдә урыны. Тиң һәм тиң булмаған аныҡлаусылар. Өҫтәлмәлектәр. Йомғаҡлау дәресе. | 1 | 31.10 | ||
2 сирек - 16 | |||||
17 | Тултырыусылар. Тура һәм ситләтелгән тултырыусылар. | 1 | 7.11 | ||
18 | Билдәле һәм билдәһеҙ тултырыусылар. | 1 | 9.11 | ||
“Салауат батыр – ир ине”. (4 сәғәт) Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау. Коммуникатив УУЭ - телмәр эшмәкәрлегенең бөтә төрҙәре менән эш итеү, ҡуйылған проблема буйынса үҙ ҡарашыңды теүәл, дөрөҫ, логик яҡтан төҙөк һәм тасуири әйтеп биреү, аралашыу процесында яҙма һәм һөйләү телмәре нормаларын һәм башҡорт телмәр этикетын һаҡлау Танып белеү УУЭ – төрлө сығанаҡтарҙан кәрәкле мәғлүмәт алыу, төп һәм өҫтәлмә мәғлүмәтте билдәләү, Шәхескә йүнәтелгән УУЭ -ваҡиғаларҙы һәм эштәрҙе(ҡылыҡтарҙы) ҡабул ителгән этик принциптарға тап килтерә белеү, әхлаҡ нормаларын белеү, рухи киммәттәрен билдәләү, тәртиптең әхлаҡ аспектын айыра белеү; | |||||
19 | Хәлдәр. Уларҙың төрҙәре. | 1 | 14.11 | ||
20 | Хәлдәр. Уларҙың төрҙәре. | 1 | 16.11 | ||
21 | Рәүеш хәле. Урын хәле. | 1 | 21.11 | ||
22 | Изложение. Салауат һәйкәле. | 1 | 23.11 | ||
Ҡыш – 8 сәғәт Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы, ҡышҡы тәбиғәт тураһында әңгәмә ҡороу Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү, Б.Рафиҡов тураһында мәғлүмәт туплау Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу, тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡарарға өйрәнеү | |||||
23 | Маҡсат хәле. | 1 | 28.11 | ||
24 | Сәбәп хәле. | 1 | 30.11 | ||
25 | Күләм-дәрәжә хәле. | 1 | 5.12 | ||
26 | Шарт хәле. | 1 | 7.12 | ||
27 | Кире хәле. | 1 | 12.12 | ||
28 | Кире хәле. Уларҙың мәғәнәләре, үҙҙәре эйәргән һүҙҙәргә бәйләнеү саралары. | 1 | 14.12 | ||
29 | Хәлдәр. | 19.12 | |||
30 | Контроль диктант.Балет. | 1 | 21.12 | ||
“Данлы йылдар, шанлы йылдар”. (7 сәғәт) Регулятив УУЭ – ябай һөйләм синтаксисын өйрәнеүҙе планлаштырыу, маҡсат ҡуя белеү, үҙ контроль, үҙ баһалау Коммуникатив УУЭ – төрлө стилдә һәм жанрҙа, адресланыуға ҡарап һәм аралашыу ситуацияһына ҡарап телдән һәм яҙма текст төҙөй алыу, төрлө төрҙәге монологты һәм диалогты үҙләштереү Танып белеү УУЭ – М.Кәримдең һуғыш осоро ижады, Т.Кусимов буйынса төрлө сығанаҡтарҙан мәғлүмәт туплау, электрон ҡулланмалар менән эшләү күнекмәләрен булдырыу Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – Бөйөк Ватан һуғышында башҡорт яугирҙарының батырлығына ғорурлыҡ, илһөйәрлек тойғоһо булдырыу | |||||
31 | Хаталар өҫтөндә эш. Ябай һөйләм синтаксисы. | 1 | 26.12 | ||
32 | Ябай һөйләм синтаксисы. Синтаксис анализ яһау күнекмәләре. | 1 | 28.12 | ||
3 сирек - 19 | |||||
33 | Тиң киҫәктәр тураһында төшөнсә, уларҙың үҙ-ара теркәүесле һәм теркәүесһеҙ бәйләнеүе. | 1 | 16.01 | ||
34 | Тиң киҫәкле һөйләмдәр. | 1 | 18.01 | ||
35 | Дөйөмләштереүсе һүҙҙәр. | 1 | 23.01 | ||
36 | Дөйөмләштереүсе һүҙҙәр, тиң киҫәктәр эргәһендә тыныш билдәләре. | 1 | 25.01 | ||
37 | Тиң киҫәктәр эргәһендә тыныш билдәләре. | 1 | 30.01 | ||
“Әсәйем – күңел ҡояшым”. (5 сәғәт) Регулятив УУЭ – тема буйынса эшмәкәрлекте эҙмә-эҙлекле планлаштыра һәм кәрәк саҡта үҙгәртә белеү; үҙ контроль, үҙ баһалау, үҙ коррекциялау Коммуникатив УУЭ – телдән һәм яҙма хәбәр иткән мәғлүмәтте адекват ҡабул итеү, уҡылған тексты тәҡдим ителгән кимәлдә (план, һөйләү, конспект, аннотация) һөйләй алыу Танып белеү УУЭ – проект эше өсөн кәрәк булған материалды төрлө сығанаҡтарҙан эҙләп табыу, мәғлүмәтте системаға килтереү һәм киренән эшкәртеү, уны төрлө ысулдар менән күрһәтеү Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – туған-ара, ата-әсә менән дөрөҫ мөнәсәбәт булдырыу, әхлаҡ нормаларын белеү | |||||
38 | Ике составлы һөйләмдәр. | 1 | 1.02 | ||
39 | Ике составлы һөйләмдәр. | 1 | 6.02 | ||
40 | Бер составлы һөйләмдәрҙең төрҙәре. | 1 | 8.02 | ||
41 | Тулы һәм кәм һөйләмдәр. | 1 | 13.02 | ||
42 | Тулы һәм кәм һөйләмдәр. | 1 | 15.02 | ||
Әҙәп барҙа – иман бар”. (4 сәғәт) Регулятив УУЭ - план буйынса эшләргә өйрәнеү, үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау Коммуникатив УУЭ - әңгәмә ҡора белеү, икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, текстан ниндәйҙер мәғлүмәт таба алыу күнекмәһен булдырыу, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү, М.Ямалетдинов тураһында төрлө сығанаҡтарҙан мәғлүмәт туплау Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу, әҙәп-әхлаҡ нормаларын үҙләштереү | |||||
43 | Айырымланыу тураһында төшөнсә. | 1 | 20.02 | ||
44 | Башҡорт телендә аныҡлаусыларҙың айырымланыуы. | 1 | 22.02 | ||
45 | Телмәрҙә айырым мәғәнә төҫ-мөрләнешен биреү өсөн ҡайһы бер һөйләм киҫәгенең интонация менән айырым әйтелеүе. | 1 | 27.02 | ||
46 | Телмәрҙә айырым мәғәнә төҫ-мөрләнешен биреү өсөн ҡайһы бер һөйләм киҫәгенең интонация менән айырым әйтелеүе, уның һөйләмдә һүҙҙәрҙең килеү тәртибенә мөнәсәбәте. | 1 | 1.03 | ||
“Шаулап, гөрләп яҙ килә”. (7 сәғәт) Регулятив УУЭ - эшмәкәрлек маҡсатын ҡуя һәм аныҡ итеп әйтә белеү, эшмәкәрлекте эҙмә-эҙлекле планлаштыра һәм кәрәк саҡта үҙгәртә белеү Коммуникатив УУЭ – төрлө стилдәге һәм жанрҙағы тексты ишетеп, ҡабул итеү, төрлө төрҙәге аудирование менән эш итеү (һайлап алыу, танышыу) Танып белеү УУЭ – З.Ураҡсиндың тормош юлы буйынса библиографик эҙләнеүҙе тормошҡа ашырыу, уҡыу маҡсатын асыҡлау, аралашыу маҡсатынан сығып уҡыу төрөн һайлау Шәхескә йүнәтелгән УУЭ - урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу, тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡарарға өйрәнеү | |||||
47 | Өҫтәлмәлектәрҙең айырымланыуы. | 1 | 6.03 | ||
48 | Контроль диктант. С.Юлаев – халҡының милли батыры. | 1 | 13.03 | ||
49 | Хаталар өҫтөндә эш. Айырымланған эйәрсән киҫәктәр эргәһендә тыныш билдәләре. Хәлдәрҙең айырымланыуы. | 1 | 15.03 | ||
50 | Хәлдәрҙең айырымланыуы. | 1 | 20.03 | ||
51 | Төрлө типтағы ябай һөйләмдәр төҙөү күнекмәләрен нығытыу, уларҙы яҙма һәм һөйләү телмәрендә файҙаланыу, дөрөҫ интонация менән уҡыу. | 1 | 22.03 | ||
4 сирек - 17 | |||||
52 | Төрлө типтағы ябай һөйләмдәр төҙөү күнекмәләрен нығытыу, уларҙы яҙма һәм һөйләү телмәрендә файҙаланыу, дөрөҫ интонация менән уҡыу. | 1 | 3.04 | ||
53 | Һөйләм киҫәктәре менән бәйләнеше булмаған һүҙҙәр. | 1 | 5.04 | ||
“Ай, Уралым, Уралым!” (10 сәғәт) Регулятив УУЭ - эшмәкәрлекте эҙмә-эҙлекле планлаштыра һәм кәрәк саҡта үҙгәртә белеү; үҙ эшмәкәрлегеңде дәрестең маҡсаты менән сағыштыра белеү, хаталарҙы табыу һәм төҙәтеү, үҙ-үҙеңде баһалау Коммуникатив УУЭ - икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы, телмәр эшмәкәрлегенең бөтә төрҙәре менән эш итеү Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү Шәхескә йүнәтелгән УУЭ – урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу: тыуған ер, уның арҙаҡлы шәхестәре менән ғорурланыу тойғоһо, уның тәбиғәтенә, ҡаҙылма байлыҡтарын һаҡсыл ҡараш булдырыу | |||||
54 | Өндәш һүҙҙәр. | 1 | 10.04 | ||
55 | Өндәш һүҙҙәр, улар эргәһендә тыныш билдәләренең ҡуйылышы. | 1 | 12.04 | ||
56 | Инеш һүҙҙәр, һүҙбәйләнештәр. | 1 | 17.04 | ||
57 | Инеш һүҙҙәр, һүҙбәйләнештәр, уларҙың һөйләмдәге уй-фекергә һөйләүсенең мөнәсәбәтен бел-дереүе. Инеш һүҙҙәрҙең, инеш һүҙбәйләнештәрҙең өтөр менән айырымланыуы. | 1 | 19.04 | ||
58 | Инеш һөйләмдәр. | 1 | 24.04 | ||
59 | Һөйләмдәге эйе, юҡ, ярай, яра-май һүҙһөйләмдәрҙең, инеш һүҙҙәр кеүек үк, раҫлауыҙы, инҡар итеүҙе белдереүе. Уларҙың һөйләмдәге урыны, тыныш билдәләре менән айырылыуы. | 1 | 26.04 | ||
60 | Тура һәм ситләтелгән телмәр тураһында төшөнсә. | 1 | 3.05 | ||
61 | Тура телмәрҙең һәм автор һүҙҙәренең һөйләмдә урынлашыу тәртибе. | 1 | 8.05 | ||
62 | Тура телмәрҙең һәм автор һүҙҙәренең һөйләмдә урынлашыу тәртибе. Бындай һөйләмдәрҙә тыныш билдәләре. | 1 | 10.05 | ||
63 | Һүҙ төркөмдәре һәм һөйләм ки-ҫәктәре араһындағы айырманы аңлата белеү. | 1 | 15.05 | ||
“Йәй”. (5 сәғәт) Регулятив УУЭ - эшмәкәрлек маҡсатын ҡуя һәм аныҡ итеп әйтә белеү, эшмәкәрлекте эҙмә-эҙлекле планлаштыра һәм кәрәк саҡта үҙгәртә белеү Коммуникатив УУЭ – төрлө стилдәге һәм жанрҙағы тексты ишетеп, ҡабул итеү, төрлө төрҙәге аудирование менән эш итеү (һайлап алыу, танышыу), икенсе кешенең фекерен тыңлап аңлау, үҙ фекереңде кешегә еткерә алыу оҫталығы Танып белеү УУЭ – текстан кәрәкле мәғлүмәт таба алыу оҫталығы, төрлө текстарҙы уҡыу һәм логик һығымтаға килеү, Р.Солтангәрәев тураһында мәғлүмәт туплау Шәхескә йүнәтелгән УУЭ - урта класс уҡыусыларының рухи ҡиммәттәрен билдәләү, уларҙың уратып алған мөхиттең төрлө өлкәләренә ҡарата мөнәсәбәтен формалаштырыу, тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡарарға өйрәнеү | |||||
64 | Һөйләм. Һөйләмдең баш киҫәктәре. | 1 | 17.05 | ||
65 | Контроль диктант. Ай, Уралым, Уралым. | 1 | 22.05 | ||
66 | Хаталар өҫтөндә эш. Инеш һөйләмдәр тураһында үтелгәндәрҙе ҡабатлау. | 1 | 24.05 | ||
67 | Тура һәм ситләтелгән телмәр тураһында үтелгәндәрҙе ҡабатлау. | 1 | 29.05 | ||
68 | Һүҙ төркөмдәре. Йомғаҡлау дәресе. | 1 | 31.05 | ||