Мероприятия

Ч.Т.Айтматов исемендәге Кукмара беренче гимназиясе

Уенны 6 укучы башлап җибәрә. 1 дән 8 гә кадәр саннар язылган табличкалары була. Уен 3 турдан тора. Химик формула яки исемнәр язылган таблицаны элеп, алмаштырып торыла. Сорау куелганнан соң, дөрес җавапны күрсәтеп, уенда катнашучы һәр укучы, үзенең санын күтәрергә тиеш. Һәр дөрес җавапка йолдыз бирелә.

        1 нче турдан иң аз йолдыз җыйган 1 укучы уеннан чыга. 2нче турда яңадан бер укучы төшеп кала. 3нче турдан финалга иң күп йолдыз җыйган 2 укучы чыга.

        2 укучы финалда ярышканнан соң 1 уенчы абсолют җиңүче була. Җиңүчеләргә бүләк бирелә.

        Түбәндә 10 нчы сыйныф укучылары белән үткәрелгән “Йолдыз сәгате” уены өчен төзелгән сораулар китерелә.

I  тур. Углеводородлар һәм полимерлар.

1. C12H26   1. Каты хәлдәге углеводород.(5)

2. C6H12     2. Сыек хәлдәге углеводород.(1)

3. C3H4     3. Үзендә өчле бәйләнеш булган углеводород.(3)

4. C4H10    4. Циклопарафиннар һәм алкеннар классына керүче углеводород.(2)

5. C18H38   5. “Сазлык газы” дип атала торган углеводород.(6)

6. CH4      

1. Пенопласт        1. Ясалма күн, плащлар, клеенка ясау өчен кулланыла торган  

2. Каучук        пластмасса.(5)

3. Полиэтилен         2. Испан адмиралы К.Колумб үзенең сәяхәте вакытында

4. Резина        Гаити утрауларында җирле халыкның ниндидер зур

5. Полихлорвинил        тыгыз туп белән уйнаганнарын күргән. Ул туп җиргә

6. Термоэластопласт        бәрелгәч, шактый югарыга һавага сикергәләгән. Гаҗәеп

                        Матдәнең берничә кисәген Колумб үз иленә дә алып кайткан, ләкин ул заманнарда бу матдә беркемне дә кызыксындырмаган. Бу матдәнең исеме?(2)

3. Беренче тапкыр 1982 нче елда АКШ та кешегә күчереп кую өчен ясалма йөрәк әзерләгәндә йөрәкнең корпусын ясау өчен галимнәр кулланган полимер.(6)

4. Суны һәм һаваны үткәрми торган, гаҗәеп җиңел, каткан күбекне хәтерләтә торган матдә.(1)

5. Күнгә охшаган материал.(4)

I турда иң күп йолдыз җыйган укучылар II турга уза.

Музыкаль тәнәфес

II . Углеводородларның кушылмалары һәм кислородлы органик кушылмалар.

1. CCl4     1. Җиләк җимешләрнең өлгерүен тизләтү өчен кулланыла торган углеводород. (4)

2. C2H2     2. Янгын сүндерүдә кулланыла торган матдә. (1)

3.С6Н6     3. Зарарлы бөҗәкләргә һәм үсемлек авыруларына каршы көрәшү өчен кирәкле                                матдәләрне табуда кулланыла торган

углеводород (3).

4. С2Н4   4. Серкә кислотасын табу өчен чимал булып тора торган углеводород. (2)

5. СН4     5. Типография буявы табуда чимал булып тора торган углеводород.(5)

6. СНCl3  6. Медицинада операция ясаганда наркоз итеп кулланыла торган углеводород кушылмасы (6)

1. Ацетальдегид        1. Бик агулы матдә. Әгәр кеше организмына эләксә, күрү

2. Нитроглицерин         зонасына тәэсир итә. Кеше сукыр кала.(3)

3. Метанол        2. Бик аз микъдарда гына иснәгәндә яшел үлән исе килә торган

4. Пикрин кислотасы        матдә.(1)

5. Карбол кислотасы        3. Сары буяу ясаганда кулланыла торган, ләкин шартлаучан

6. Формальдегид        матдә.(4)

4. Уротропин дигән дару һәм аспирин табуда кулланыла торган матдә.(6)

5. Инфузор туфракка яки агач онына сендереп динамитка әверелдерелә торган матдә.(2)

Музыкаль тәнәфес

        Иң күп йолдыз җыйган укучылар III турга үтә.

III тур   Галимнәр.

1. Берцелиус (1827)                        1. Инженер Кумант белән бергә противогаз уйлап          

2. Н.Д.Зелинский (1953)                        тапкан галим.(2)

3. Нобель Альфред           2. Динамитны уйлап тапкан һәм аңа Швециядә,

4. Марковников В.В. (1904)          Англиядә, АКШ та патент алган галим.(5)

5. С.В.Лебедев (1934)          3. 1835 елда Берцелиуска язган хатында “Органик

6. Фридрих Велер (1882)                химия хәзер теләсә кемне акылдан яздыра ала.

        Ул миңа гаҗәеп бай һәм үтеп чыга алмаслык

кара урман кебек тоела”- ди бер галим, ул Берцелиусның шәкерте.(6)

4. Нефть составын тикшерүче, “нефть химиясе”- дигән фәнгә нигез салучы, органик матдәләрне яңа классын ачучы галим.(3)

5. Беренче мәртәбә бутадиенны полимерлаштырып синтетик каучук табучы галим.(4)

6. Бу галимнәрнең фамилияләре яшәү вакытлары безгә якынаю тәртибендә төзелгән. Ләкин кайда ялгыш җибәрәм.(6,2)

Музыкаль тәнәфес.

        Финалга иң күп “Йолдыз” җыйган 2 укучы үтә.

        Финал

С,О,Р элементларыннан торган ничә гади матдә әйтә аласыз?

1. Күмер

2.  Алмаз
3. Графит
4. Ак фосфор
5. Кызыл фосфор
6. Кара фосфор
7. Кислород
8. ОзонИң күп гади матдәне белүче финалда җиңү

Au   Fe

Al    Pb

 W   Ca

 Cu    

      Д.И.

Менделеев

В.И.Верн-

надский

     М.В.

Ломоносов

С.В.

  Лебедев

А.П.

Бородин

Антуан          Лавуазье

 CL    Ar                      FF      N2  

H2S