Педагогик осталык белән уртаклашу.Татар теле һәм әдәбияты

            Татар теле дәресләрендә инновацион        технологияләр куллану.

   Базар экономикасы шартларына күчү,эшсезләр саны арту һ.б.ш. факторлар кешеләр алдына югары таләпләр куйды.Кешенең иҗади потенциалы,адаптация мөмкинлекләре,экономик һәм фәнни-техник мәсьәләләрне чишүгә әзерлекле булуы ,яңа техника,технологияләрне кабул итә,куллана алуы,теләсә нинди эшчәнлеккә аңлы якын килә белүе аның иртәгәге көнгә ышануына,уңышларга ирешә алуына китерә.    

    Нәрсә соң ул инновацион технологияләр? Инновация термины 19 гасырдан ук кулланылышта йөри.Аны америка галиме Джеймс Боткин тәкъдим иткән.Innovation –инглиз сүзе”яңалык”дигән сүз .Безнең илдә фәнни әдәбиятта бу төшенчә 80 нче елларда күренә башлады.Әмма,идеологик карашларга бәйле рәвештә,әлеге яңалыкларның үсеше бик акрын темплар белән барды.бары тик илдә демократик үзгәрешләр башлангач кына.ул киң таралыш тапты.

.Технолгия-грек сүзе.сәнгать,осталык дигәнне белдерә.”Технология  “һәм”методика”сүзләре мәгънә ягыннан якын;”технология”төгәл билгеле нәтиҗәгә юнәлтелгән метод һәм ысуллар чылбырын тәшкил итә.татар телен өйрәтүдә файдалыныла торган уку-укыту материаллары(укыту-методик әсбаплар,компьютер технологиясе,аудио-видеоматериаллар,тестлар)җыелмасын тәшкил итә.  

    Инновацион технологияләр файдаланып белем бирүнең мөһим бурычлары түбәндәгеләр:

-укучыда өйрәнә торган фәнгә кызыксыну уяту;

-аның танып белү активлыгын үстерү;

-укучының иҗади мөмкинлекләрен камилләштерү;

-белемнәрен тирәнәйтү.

    Татар телен чит тел буларак укытуда яңа технологияләрне куллану гамәли эштә төп урынны алып торырга тиеш.Проблемага болай якын килү чит телдә аралашуны табигый,гадәти шартларга якынайтырга мөмкинлек тудыра.

Шәхесне хәзерге заман таләпләренә туры килә торган белемнәр җыелмасы белән коралландыру аны җәмгыятьтәге төрле үзгәрешләргә ,тормыш ситуацияләренә.фән нигезләрен ныклы үзләштерүгә әзерләүне күз алдында тота.Яңа технологияләрне файдаланып,иҗади мөмкинлек,фикерләү,аралашу күнекмәләрен үстерү максатыннан программаларга да кертелгән.

   Татар теле кабинеты (244) техник җиһазлар белән тәэмин ителгән.Биредә интерактив такта,компьютер,интернет,магнитофон дәресләрдә киң кулланыла.Яңа тема,яңа күнекмәләр формалаштыруда интерактив такта укытучы өчен дә зур ярдәм,укучылар өчен дә кызыксындыру чарасы  һәм  тирәнрәк белем алу мөмкинлеге булып тора . 5-6 сыйныфларда Нигъматуллина Р.Р.  дәреслекләренә максус әзерләнгән аудиокушымталарны актив кулланам. Биредә фонетик күнегүләр,диалоглар,диктор тарафыннан сәнгатьле укылган шигырь үрнәкләре.җырлар. Бу уку-укыту материаллары дәресне бизәп җибәрә.

    8-9 сыйныфлар өчен кайбер темаларны өйдә флешкага кертәм,дәрестә ачып җибәрәм.Мәсәлән,8 сыйныфта “Хәл фигыль” темасы. Укучылар үзләре дә интерактив тактада  максус каләм белән язарга бик яраталар.      

   Әйткәнемчә.тестлар да яңа технолгиянең уку-укыту материалы булып тора.

 Шулай ук  һәрбер укытучы  дәресләрдә тестирование үткәрә.

    Яңа технологияләр белем үзләштерү юнәлешендә зур этәргеч булып тора,уку процессын  җанландыра.аны кызыклы һәм эчтәлекле итә.баета.      

                                    Август конференциясе.

            Тема.Рус телендә сөйләшүчеләр өчен видеодәресләр аша татар телен өйрәтү.

             21 гасыр.Мәгариф системасында туктаусыз үзгәртеп кору,эксперементлар бара.Инновацион технологияләр,компьютер технологияләр ,заманча продуктив дәресләр вакыты.Шәһәребезнең мөгаллимнәре заман белән бергә атлый.Укытучыларыбыз иҗади эшләү алымнары,яңа технологияләр куллана,фәнни тикшеренүләр,педагогик тәҗрибәләр алып бара.Һәм менә тагын бер яңалык-сентябрь аеннан БИТ ,КТВ ВОЛНА каналларыннан,Алабуга дәүләт педагогия университетының махсус сайтында рус телендә сөйләшүчеләр өчен видеодәресләр күрсәтеләчәк.Бу дәресләр Алабуга дәүләт педагогия университеты һәм  Алабуга муниципаль учреждениясе Мәгариф идарәсе   җитәкчелегендә оештырылды.Без, бер төркем укытучылар,2 мәктәптән-Сәхәбиева Альбина Мансур кызы,Хәдиуллина Әнисә Рәшит кызы,3 мәктәптән Гыйльфанова Гөльфинур Рәсгат кызы,6 мәктәптән Фатыйхова Флүзә Әнәс кызы,Дәүләтова Кадрия Дәүт кызы,8 мәктәптән Сафина Чулпан Наил кызы,9 мәктәптән Мәхмутова Гөлшат Рәзин кызы,Мотыйфуллина Индира,10 мәктәптән Рамазанова Диләрә Фәнәвес кызы,Әхтәмҗанова Миләүшә Хуҗа кызы,Закирова Эльмира Равил кызы бу дәресләрне әзерләдек.

            Татар теле  видеодәресләре бүтән фәннәр белән беррәттән алып барылачак.Башка предметлар буенча күрсәтелгән видеодәресләр укучыларны Бердәм  дәүләт имтиханына әзерләү йөзеннән күрсәтелсә, безнең татар теле видеодәресләребез мәктәп укучылары өчен генә түгел,гомумән,рус телендә сөйләшүчеләрне  татар теленә  өйрәтү максаты белән күрсәтеләчәк.

       Видеодәресләрнең үткәрү максаты-рус телендә сөйләшүчеләргә  аңлашырга,аралашырга өйрәтү.Шуның белән бергә үзләре яшәгән җиргә,төбәккә мәхәббәт уяту,туган җирнең тарихын өйрәнү,анда яшәгән шәхесләрнең иҗаты белән кызыксыну,аларга карата ихтирам тәрбияләүне дә үз алдыбызга бурыч итеп куйдык.Шушы максат һәм бурычлардан чыгып видеодәресләр циклын 10 темага бүлдек:

1.Танышу.

2.Гаилә.

3.Кибеттә.

4.Шәһәрдә.

5.Китапханәдә.

6.Табигатьтә.

7.Даруханәдә.

8.Транспортта.

9.Ашханәдә.

10.Тукталышта.

      Күргәнебезчә,биредә аралашу һәм социаль-көнкүреш темалары.

      Видеодәресләр,шартлы рәвештә, түбәндәге этаплардан тора:

-фонетик өлеш,

-лексиканы кертү

,-грамматик конструкцияне аңлату,

-диалогик сөйләм,

-өйрәнелгән лексиканы кабатлау.

     Фонетика өлешендә татар теленең үзенчәлекле авазларын дөрес итеп әйтергә өйрәтүгә игътибар бирелде.

      Яңа лексика белән таныштырганда,  лексика рус һәм татар телендә кертелеп барылды, фотосурәтләр күрсәтү алымын да кулландык.Диктор тарафыннан диалогта  кулланылган төп грамматик конструкцияләр   аңлатыды.

      Татарча сөйләшергә өйрәтү хәзерге көндә интенсив,коммуникатив методларга нигезләнеп, диалоглар ярдәмендә алып барыла. Шуңа күрә видеодәресләрнең дә төп өлеше  диалогка нигезләнеп корылды.. Кулланылган грамматик конструкция  җиңелрәк үзләштерелсен өчен, Һәр яңа сүз сөйләмгә диалоглар ярдәмендә кертелде.Темага нигезләнеп, видеосюжет төшерелде.Алар шәһәрнең төрле урыннарында эшләнелде.Диалогларда мәктәп укучылары,укытучылар үзләре дә актив катнашты.Дәрес ,лексиканы кабатлап,  йомгакланды.

     Дәресләрне төзегәндә,кыенлыклар да очрады:аны нинди формада үткәрергә,эшебезне нәрсәдән башларга.Һәм 10 дәрес эчендә генә, татар теленә өйрәнеп булмаганын  күздә тотып,катлаулы булмаган көндәлек аралашу телен сайладык.

      Рус телендә сөйләшүчеләргә видеодәресләр аша татар телен укыту дидактик бурыч кына түгел,сәяси мәсьәлә дә,татар телен саклап калу,милләтләрнең үзара хөрмәтләшеп яшәү мәсьәләсе дә.

       Видеодәресләр халык арасында киң популярлашыр һәм алга таба   үсеп,төрлеләнеп китәр,рус халкының татар телен белүгә ихтыяҗын арттырыр   дип өметләнеп калабыз.

        Ә хәзер сезнең игътибарыгызга дәресләрнең  1 видеоверсиясен  карарга тәкъдим итәбез.(“Кибеттә” темасына видеодәрес күрсәтелә.)        

                                                                                         Описание опыта работы

учителя татарского языка и литературы

                                                           первой квалификационной категории

МБОУ «Средняя  общеобразовательная

                                  школа № 10» Елабужского

                                                муниципального района  Республики Татарстан

                                                              Закировой Эльмиры Равилевны

«Когда  не понимаешь ты, становится

скучно, когда не понимают тебя – обидно».

Э. Севрус

       При изучении любого языка мира человек старается научиться его коммуникативной деятельности. Поэтому, будучи учителем татарского языка и литературы работаю над методической темой, которая звучит так: «Личностное развитие старшеклассников, формирование системы компетенций межличностного общения на уроках татарского языка и литературы»

       Для успешного профессионального и личного становления человека в жизни важными являются не только приобретенные за годы учебы знания и навыки, но и умение применять эти знания на практике. Востребованные обществом и значимыми для молодого человека  являются такие качества его личности, как: критичность мышления,  активная жизненная позиция, высокий уровень коммуникативной культуры, инициативность, умение планировать свою деятельность, ориентированную на  результат, умение работать в команде,  умение выражать свои мысли, аргументировать свой выбор.     

Современное общество требует людей, способных решать нестандартные задачи и находить нетрадиционные подходы к их решениям. Специалистам необходимо быстро перестраиваться, овладевать новой компетентностью, осваивать новые умения и навыки.

Личностное развитие старшеклассников это: 

• готовность и способность обучающихся к саморазвитию,
• сформированность мотивации к обучению и познанию,
• ценностно-смысловые установки обучающихся.
• отражающие их индивидуально-личностные позиции;
• сформированность основ гражданской идентичности;

                  Современная  школа требует от учителя повышения его профессионализма, в частности, в выборе организации деятельности учащихся на уроке. Татарский  язык  объективно является одним из сложных школьных дисциплин и вызывает трудности у многих школьников. В то  же время в каждом классе имеется некоторое число учащихся с выраженными способностями к этому предмету. Перед  учителем  встаёт  задача – поиск более гибких форм организации учёбы. Использование инновационных технологий на уроках татарского языка, формируют интерес к предмету, активизируют познавательную и мыслительную деятельность, творческие способности, развивают наблюдательность. Такие яркие уроки помогают детям легко и быстро усвоить как английский, русский и татарский языки.

В своей работе я использую такие педагогические технологии как -  деятельностная технология обучения, информационно-компьютерная технология, коммуникативная технология проблемного обучения , личностно-ориентированные технологии.

Используя  в своей практике личностно- ориентированные технологии главной  задачей ставлю не только дать определённую сумму знаний, но и развивать у них интерес к учению, к творческой работе; стремиться использовать полученные знания самостоятельно; учитывать индивидуальный подход; построить учебный процесс в форме диалога, в демократичном стиле работы с учеником.

     Педагогический опыт подтверждает предположение о том, что для полноценного вовлечение в учебную деятельность каждого ребенка и с его индивидуальными способностями необходимо учитывать уровень и динамику учебной активности  детей и уровень овладения ими предметным содержанием теоретических понятий. Процесс преподавания татарского языка и литературы в школе носит не только образовательный характер, но и направлен на воспитание успешной личности, ориентированной на общечеловеческие и национальные ценности. Я вижу свое  место в школе, и как учитель, обязан формировать творческие способности детей, развивать логическое мышление и умение адаптироваться в жизни, и, наконец, я должна быть не просто источником информации, а капитаном, указывающим цель, задающим верный курс, отправляя своих воспитанников на новые открытия.

      Я пытаюсь формировать и развивать творчески мыслящую личность ребенка, способную принимать нестандартные решения. Основным результатом своей деятельности я считаю, получение детьми прочных знаний, умений, навыков по предмету, умение их применять на практике.

Уровень учебной мотивации во многом зависит от социального окружения, сложившего в классе атмосферы деятельности учителя .

игровые технологии, групповые технологии, здоровье сберегающие технологии, компьютерные технологии, личностно-ориентированные технологии.        

Использование новых технологий на уроках татарского языка, формируют интерес к предмету, активизируют познавательную и мыслительную деятельность, творческие способности, развивают наблюдательность. Такие яркие уроки помогают детям легко и быстро усвоить как английский, русский и татарский языки.

Основным результатом свое деятельности, я считаю, получение детьми прочных знаний, умений, навыков по татарскому языку и литературе. Умение их применять на практике. Обучение будет успешным, если знания, умения, навыки усваиваются учащимися в строгой последовательности, постепенно в порядке вырастающей трудности и сложности с ним, чтобы школьник поднимался по ступеням. Я всегда стараюсь к более высокому уровню результативности в работе, отстаивая свои позиции, и стараюсь достичь поставленной цели.

В последние годы все чаще поднимается вопрос о применении новых технологий в средней школе. Это не  только технические средства, но и методы преподавания, новый подход к процессу обучения. Основной целью обучения татарскому языку как иностранному, является формирование, развитие коммуникативной деятельности школьников и обучение практическому овладению языком.

Сегодня можно с уверенностью сказать, что компьютер как новое техническое средство активно внедряется во все сферы преподавания татарского языка как иностранного, меняя свои функции в зависимости от целей, задач, этапа обучения и др.

        Эффективность применения информационных технологий на уроках татарского языка не подлежит сомнению. В числе преимуществ их использования в качестве средств обучения можно назвать субъектную ориентацию, гибкость и вариативность. Компьютер помогает повысить уровень преподавания, обеспечивая наглядность, контроль, большой объем информации, являясь, наконец, стимулом в обучении. На уроках татарского языка и литературы успешно пользуюсь  интерактивной звуковой мультимедийной библиотекой “БАЛА”, проектом «Мультфильмы на татарском языке» Министерства образования и науки РТ. Презентации позволяет более глубоко понять материал. По каждому классу создала папки презентаций, которые с удовольствием применяю на уроке.

Обычно мультимедийную технологию использую при подготовке и проведении интегрированных уроков. Например,  провожу урок татарской литературы, подготовив для этого мультимедийную презентацию с ярким видеорядом (иллюстрациями, видеоклипами, звуком). Эту презентацию использую во время уроков – лекции, уроков-бесед. Я считаю, что мультимедийное пособие для самостоятельной работы учащихся при подготовке к уроку является хорошим материалом.

Язык — лучший посредник для установления дружбы и согласия.

                                                                                        Эразм Роттердамский

Язык, чтобы его начало использовать большее количество людей, нужно ввести в некий культ. Молодежь, к примеру, должна (при активном способствовании разных инфраструктур) вдруг осознать, что татарский язык — это очень актуально, говорить на нем модно и повсеместно нужно. То есть модель «я знаю татарский» невероятно весомой становится для общества. Только тогда люди будут стараться больше говорить на своем родном языке.Сохранить родную культуру — естественное желание каждого уважающего себя народа. Тем более когда речь идет о языке, о котором писал татарский поэт Габдулла Тукай: «И туган тел, и матур тел, әткәм-әнкәмнең теле!» («Родной красивый язык, на котором говорили моя мать и мой отец»). Однако важны методы, с помощью которых достигается результат.

Инновационные технологии, применяемые на уроках татарского языка и литературы

Технология

деятельностного обучения

Коммуникативная технология

(Р.З.Хайдарова;

Р.Р.Нигматуллина)

Информационно-компьютерная

Технология

Личностно-ориентированная технология.        

Технология

проблемного обучения

Здоровье сберегающая технология

Миссия учителя

(эссе)

Закирова Эльмира Равил кызы,

Алабуга муниципаль районы 10нчы урта (тулы)

гомуми белем бирү мәктәбенең беренче категорияле

 татар теле һәм әдәбияты укытучысы

      Укытучы бәхете нәрсәдә? Минемчә, иртән укучыларыңны сагынып эшкә бару, кич ышаныч белән гаиләң янына кайту, һәр балага мәхәббәтеңне тигез өләшү һәм үз хезмәтеңнең нәтиҗәсен күрү, кечкенә генә җиңүләренә дә куану, уңышсызлыкларын вакытында күреп төзәтергә ашыгу, хезмәтеңә әти-әниләрнең, хезмәттәшләреңнең хөрмәте, укыткан балаларыңның рәхмәте.

      Хезмәт юлымны башлаганда ук, мин үземнең максатымны кечкенә генә шигырь юлына салган идем. Мин хәзер дә шул максатыма тугры:

Матурны матур дип кем дә әйтер,

 Ямьсездә дә матур таба бел.

Йомшак, кайгыртучан кулларда

 Чәнечке дә - гөл!

      Мин – Укытучы. Татар теле һәм әдәбияты укытучысы! Уйлап карасаң, никадәр җаваплы да, кирәкле дә минем хезмәтем.  Мин һәр дәресем, һәр сүзем белән милләтемә, туган халкыма хезмәт итәм. Укучыларыма халкым мирасын, Тукай, Җәлил, Туфан сүзләрен ирештерәм, Милләтемнең гореф-гадәтләре, горурланырлык тарихы, күренекле шәхесләре турында  һәр укучымның йөрәгенә җиткерергә, горурлык хисләре уятырга тырышам.  Киләчәктә дә шулай эшләргә язсын!

 Захожу с улыбкой в класс,

Вижу двадцать милых глаз

В них улыбки и хитринки

Их хозяева   Альбинки,

Рустамы,Тимуры, и Алинки

Друг на друга не похожи.

9-ый мой любимый класс

Задаёт мне сто вопросов  этот хор многоголосый.

Разрешаю этот спор, может здесь я дирижёр?

Достаю я с планом лист, нет, я видно сценарист.

Каждый день пишу сценарий под названием урок.

И «конец», что после фильма заменяет мне звонок.

Композитором бываю,

Когда песни сочиняю,

Всё умею я на свете:

Создаю костюмы детям.

Вот Мальвина, шурале, Пьер

Может быть я модельер?

Растерялась я совсем

Пояснить хочу я всем:

Оказалось я учитель.

Моя миссия :

Создавать условия

Для успешного развития. 

-С чего начинается мой день?

С уроков. Чем заканчивается день для меня? Уроками. Казалось бы, замкнутый круг. Но в том-то и дело, что это КРУГ, а не просто окружность. Мой круг плотно заполнен: разными событиями - приятными и не очень, встречами – интересными и скучными, замечаниями – моими и чужими, советами, совещаниями, собраниями, заседаниями… Утро,      Пятиминутка в классе , 6 творческих уроков, погружённые  в мир татарского языка и литературы,  дополнительные консультации, виртуальное сотрудничество с коллегами на сайте еду.татар.ру, нспортал, мероприятие,посвящённое Международному дню языка, проверка тетрадей ,подготовка к предстоящим урокам. У меня бурная жизнь, благодаря моей любимой профессии. Мне некогда скучать.

        Я не сторонница строгой дисциплины на уроке. Радуюсь, когда вижу высоко поднятые руки и  интерес в глазах. И обязательно кто-то из учеников не выдержит и скажет…  нет, выпалит (!) свои «правильные» мысли. Вот здесь и начинает зарождаться истина открытий. Быть услышанным – это счастье для детей. Ещё К.Д. Ушинский писал: «…ученье, лишённое всякого интереса, убивает в ученике охоту к ученью…». Поэтому я не могу допустить, чтобы в глазах моих учеников появилось разочарование. Считаю, что интерес – это ключ к знаниям, и его необходимо поддерживать в детях. Умение увлечь учеников в мир знаний  и есть педагогическое мастерство, к которому я стремлюсь.  Это  есть главный принцип моей педагогической философии.

     Моя миссия как учителя татарского языка и литературы сохранить культуру татарского народа,его многовековую историю.Знакомство русскоязычных детей с обычаями и культурой татарского народа способствует уважительному отношению ко всем нациям,формирует в них толерантность и терпимость.  

     Не только на уроках,но и на внеклассных мероприятиях воспитываю в личности  такие качества, как: критичность мышления,  активная жизненная позиция, высокий уровень коммуникативной культуры, инициативность, умение планировать свою деятельность, ориентированную на  результат, умение работать в команде. 

     Выдающийся педагог Иван Яковлев образно говорил своим ученикам: «Один язык – один ум

, два языка – два ума, три языка – три ума. Будьте умными».Для того, чтобы татарский язык начали изучать как можно больше людей, нужно ввести это  в некий культ. Молодежь, к примеру, должна (при активном способствовании разных инфраструктур) вдруг осознать, что татарский язык — это очень актуально, говорить на нем модно и повсеместно нужно. То есть модель «я знаю татарский» невероятно весомой становится для общества. Только тогда люди будут стараться больше говорить на своем родном языке .Сохранить родную культуру — естественное желание каждого уважающего себя народа. Тем более когда речь идет о языке, о котором писал татарский поэт Габдулла Тукай: «И туган тел, и матур тел, әткәм -әнкәмнең теле!» («Родной красивый язык, на котором говорили моя мать и мой отец»).

   Я люблю свою профессию, горжусь ею и очень рада тому, что мои бывшие ученики выбирают профессию педагога. Я чувствую ответственность за этот выбор и помогаю им делать первые шаги к своей мечте.

   У меня замечательная семья – моя поддержка и опора: мои родители, дети, муж.Смело могу сказать, моя  вторая семья-это мой коллектив. Сплочённый, надёжный, сильный. А что ещё надо человеку для счастья? Считаю, что только счастливый человек должен работать в школе. так как способен дарить радост ,искренний энтузиазм, позитив  другим.