Система оценивания образовательных достижений

2 класс. Бурятский язык (30 балл)

Нэгэдэхи хуби (5б.)

Выбери верный вариант и обведи.

Например: Ямар үзэг ород  алфавит соо ородоггүйб?

         а)    һ            б) л              в) ш

1.  Энэ хэнэй ном ….?

     а) гү                б) -б              в) бэ

2. Энэ шинии ном …?

    а) гү                б) -б              в) бэ

3. Би шэнэ ном…..б.

   а) -тай              б) -той         в) -тэй

4. Энэ Баяр. Энэ ……. аха Бата.

   а) Баярэй         б) Баярай          в) Баяртай

5. Минии …. Бата.

   а) нэрэтэй        б) гэжэ              в) нэрэ

Хоёрдохи хуби (5б.)

Прочитай диалоги, вставь верный ответ, используя слова из скобок.

Например:     - Энэ хэнэй нохойб?

                        - Энэ Баярай нохой. (Баяр/Баярай).

1. – Шинии эгэшэ эмшэн гү?

    – Үгы, минии эгэшэ ________________. (багша/эмшэн)

 2. – Доржо ___________________ гү? (ахайтай / дүү хүбүүтэй)

     – Үгы, ахайгүй.

 3.  – Танилсагты. Энэ минии дүү.

      – ____________Ардан гэжэ нэрэтэйб. (би/ши/ тэрэ)

     – Би Жамбал гэжэ нэрэтэйб.

4.  – Минии дүү басаган  хатардаг.  Шинии?

     – Минии эгэшэ баһа ________________. (зурадаг/хатардаг)

5.  –  Танай миисгэй хэдытэйб?

     -   __________________. (хоёр/хоёртой)

Гурбадахи хуби  (10б.)

1. Прочитай текст. Ответь на вопросы. Выбери и напиши либо «зүб», либо «буруу».

Например: Баяр эгэшэтэй, абатай, эжытэй.

                   Баяр дүү хүбүүтэй. Буруу

        Би  Балма гэжэ нэрэтэйб. Минии аба Доржо гэжэ нэрэтэй. Минии эжы Ханда гэжэ нэрэтэй. Би тэдэнэй ехэ басаганби.  Би арбан долоотойб. Би дүү хүбүүтэйб, дүү басагатайб. Манай бүлэ ехэ бэшэ.

2.  Напиши по образцу о себе.  

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Дүрбэдэхи хуби (10б.)

1. Напиши на бурятском языке.

2. Найди антонимы.

1) үндэр                а)  муу

2) hайн                  б)  томо

3) жаахан              в) набтар

4) тарган               г) богони

5) ута                     д) туранхай

3 класс. Бурятский язык (45 балл)

Нэгэдэхи хуби (15 б.)

1. Исключи лишнее  слово из ряда и подчеркни его.

Например: Бадма, Баяр, Доржо, Баярма.

1. Аба, ахай, нохой, эгэшэ, эжы.
2. Таба, долоо, гурбатай, нэгэ, найма.
3. Минии, танай, нэрэтэй, тэрэнэй, шинии.
4. Набтар, жаахан, муу, томо, сэбэрхэн.
5. Шара, саhан, боро, улаан, ногоон.

2. Соотнеси слова на русском и бурятском языках. Например:1в

3. Выбери нужное окончание. Например: 1б

Хоёрдохи хуби (10 б.) 

1. Восстанови диалог. Вставь подходящие по смыслу слова.

– Алло, сайн байна, Баяр!

– ________________.

– Ши унтажа байна гүш?

– _________________.

– Ши юу хэжэ байнабши?

– ___________________.

– Юу наадажа байнабши?

– ____________________.

– А-а, шагай гү?

– ___________________.

2. Составь предложения из слов.

1. Бии, шатар, намда,  бүмбэгэ. _______________________________________
2. Гү, шамда, биирэ, бии?   __________________________________________
3. Доржотой, hурадаг, Сэсэг. ________________________________________
4. Мэдэдэг,  хэлэ, буряад, Знайка. ____________________________________
5. Зуража, би, байнаб. ______________________________________________

Гурбадахи хуби (15 б.)

1. Прочитай текст. Ответ на вопросы, вставляя либо "зүб",  либо "буруу".

Энэ Гомбо. Гомбо абатай, эжытэй.  Гомбын аба Ойдоб гэжэ нэрэтэй. Гомбын эжы Долгор гэжэ нэрэтэй. Гомбын аба үндэр, бүдүүн хүн. Гомбын эжы набтархан, нариихан. Гомбо сэбэрхэн эжытэй. Үшѳѳ Гомбо эгэшэтэй, ахайтай. Гомбын эгэшэ Дариима гэжэ нэрэтэй. Дариима эжыдээ адли.  Гомбын ахай Содбо гэжэ нэрэтэй. Тэрэ абадаа адли.

2. Опираясь на этот текст, напиши рассказ о своем друге (10б.)

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.

4 класс. Бурятский язык (40 балл)

Нэгэдэхи хуби (20 б.)

1. Определи, какие буквы читаются таким же образом как выделенные. Например: 1б

1_б__. Дуулана     а) Амгалан;        б) ангай;        в) амарна

2____. Хиимэ        а) эжы;                б) иимэ;        в) бишыхан

3____. Манай        а) дэбтэрэй;        б) хэнэй;        в) анханай

4____. Хүүргэ       а) хэдэргэ;           б) абарга;      в) оодорго

5____. Агаар         а) хэдэргэ;           б) абарга;      в) эшэгэн

2. Выбери соответствующее окончание. Например: 1в

1_в__. Минии эгэшэ хүбүү….

2____. Саран хоёр нохой….                                а) -тай

3____. Эгэшэ шэнэ дэбтэр….                              б) -той

4____. Балбар һонин ном…                                 в) -тэй

5____. Баяр олон танил….

3. Соотнеси антонимы. Например: 1б

1____. Томо                                                       а)  бага

2____. Тарган                                                    б) жаахан

3____. Залуу                                                      в) үндэр

4____. Набтархан                                              г) нариихан  

5____. Ехэ                                                          д) хүгшэн

4. Соотнеси числа и их названиями. Например: 1б

1____. Дүрбэн                                                  а) 81

2____. Табин зургаа                                        б) 1190

3____. Долоон зуун хоёр                                в) 4

4____. Мянга зуун ерэ                                    г) 56

5____. Наян нэгэ                                             д) 702

Хоёрдохи хуби (5 б.)

Дополни диалоги. Используй слова из скобки.

Например:  - Энэ хэн бэ?

                     - Энэ минии басаган (нохой/басаган).

1. - Энэ шинии _______________ гү? (ахай/ дүү хүбүүн)

    - Тиимэ.

    - Хэн гэжэ нэрэтэйб?

    - Минии дүү хүбүүн Дандар гэжэ нэрэтэй.

2.  - Би __________тэйб. (таба /дүрбэ)

     - Би баһа __________тэйб.

3. - Жаргал эмшэн болохо. Ши?

    - Би _________________ болохоб. (зураг / зураашан)

4. - Жаргал, шинии эжы хэн бэ?

    - Минии эжы багша.

    - Тэрэ хаана хүдэлдэг бэ?

    - Тэрэ _______________ хүдэлдэг. (заводто / барилгада / һургуулида)

5.  - Эрдэм, ши юу __________  дуратайбши? (хэхэ / наадаха)

    - Ном уншаха.

Гурбадахи хуби (15 б.)

1. Прочитай текст и напиши, сколько учащихся в этом классе. Ответь на вопросы словами «Зүб», «Буруу».

Минии анги ехэ бэшэ. Хоёр гарай арбан хургандал эбтэй ангитайб. Эгээ бэрхэ хүбүүд – Энхэ Булад хоёр. Эгээ солбон хоёр – Солбон Зоригто хоёр. Арсалан – шамбай үндэр хүбүүн. Эгээ томоотой басаган – Саран. Эгээ хүхюутэй басагад – Соёлмаа, Баярмаа хоёр. Би эгээ бэрхэ басаган Эржэнби.

2. Напиши по образцу рассказ о своем классе.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________

______________________________________________________________

Шалгалтын ажал 3 класс

1. Ответь на вопросы

1. Ши мяха эдихэ дуратай гүш?

___________________________________________________________________________________

2. Аня бууза эдихэ дуратай гү?

___________________________________________________________________________________

3. Ши лимонтой сай ууха дуратай гүш?

___________________________________________________________________________________

4. Арюна hү ууха дуратай гү?

___________________________________________________________________________________

5. Ши торт эдихэ дуратай гүш?

___________________________________________________________________________________

2. Задай вопросы и напиши.

1. - ____________________________________________________________________________

- Эжы бууза шанаа.

      2.    - _____________________________________________________________________________

           - Аба загаhа шарана.

    3.    -  _____________________________________________________________________________

         - Аха хилээмэ, торт абаа.

3. Переведи текст.

    Амаралтын үдэр Туяна гэрэйнгээ ажал хэдэг. Тэрэ гэрээ сэбэрлэдэг. Туяна амhартаа угаадаг.Эжынь эдеэ шанадаг. Абань дэлгүүр ошодог, эдеэ хоол асардаг.

дэлгүүр – магазин

эдеэ хоол – продукты

_____________________________________________________________________________________

Шалгалтын ажал 4 класс

1. Ответь на вопросы.

1. Танай класста хэды басагад бэ?

_____________________________________________________________________________________

2. Хэды хүбүүд бэ?

__________________________________________________________________________________

3. Ши ахатай, эгэшэтэй гүш?

_____________________________________________________________________________________

4. Ши хэдыдэхи класста hурадагбши?

_____________________________________________________________________________________    

2. Соотнеси предложения.                                    

1. Минии нүхэр англи хэлэ үзэдэг.
2. Минии эгэшэ Алтана гэжэ нэрэтэй.
3. Би шамайе хүлеэнэб.
4. Тэрэ футбол наадана.
5. Тэдэ ном харана.
6. Би дүрбэдэхи класста hуранаб.
7. Тэрэ hайн hурадаг.
8. Би шамда хонходохоб.
9. Багша бидэндэ hонирхолтой ушар хөөрөө.

   а.  Учительница рассказала нам интересный случай.

     б. Мою сестру зовут Алтана.

     в. Она хорошо учится.

     г.  Я жду тебя.

    д.  Я тебе позвоню.

    е.  Мой друг изучает английский язык.

    ж. Он играет в футбол.

    з. Они смотрят книгу.

   и. Я учусь в третьем классе.

3. Прочитай текст. Найди предложения, в которых говорится.

а) о том, что учительница проверяла тетради своего класса;

б) о замечании учительницы;

в) о том, что ответил сын.

Эжынь классайнгаа hурагшадай дэбтэрнүүдые шалгажа hууба. Тэрэ тоодо хүбүүнэйнгээ дэбтэр шалгажархёщд:

- Ерээд харал даа. Эндэ юундэ иимэ муухайгаар, алдуутайгаар бэшээбши? Нэгые абааш! - гэбэ.

Убайгүүшэг хүйхэр гээшэ бэзэ. Урдаhаань иигэжэ хэлэбэ:

- Үгы,энэш, мама, первэ местэ ха юм. Би первэ местэ абааб!

_____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

1. Напишите цифры на бурятском языке

2. Дополни предложения. Вместо черточек напишите цвета на бурятском языке.

Намда __________________ шар бии. Арюна ____________________ карандаштай.  

Эрдэни _____________ ручкатай. Энэ __________ бүмбэгэ. Энэ __________ карандаш.

Энэ ____________ шугам.

3. Переведи слова.

шарана - _________________

дэбтэр - __________________

хүрин - __________________

ногоон - _________________

шугам - _________________

баллуур - ________________

ягаан - __________________

ном - ___________________

Юумэнэй нэрын падежнүүдээр зохилдол.

   1.Оньhон үгэнүүдые уншаад,тайлбарилагты.Илгагдаhан үгэнүүдэй залгалтыень заагаад,ямар падеж бэ гэжэ бэшэгты:

             Хүн болохо багаhаа,

             Хүлэг болохо унаганhаа.

             Эдээр бэеэ шэмэглэнхаар

             Эрдэмээр бэеэ шэмэглэ.

              Эрхые hуранхаар,

               Бэрхые hура.

   Эдэ оньhон үгэнүүдэй удхаар буряадуудай яажа үхибүүдээ хүмүүжүүлдэг тухай багахан найруулга бэшэгты.

  2.Таабаринуудые буулгажа бэшээд, таагты.Падежнүүдээр зохилдоhон үгэнүүдые олоод,ямар падеж бэ гэжэ бэшэгты:

              Харахан буруу

              Яhан хототой.

               Бүгэдэ талын адууе

               Бүхэтэр хүхөөр хуряагаа.

                Хээр морин хэжэмтэй,

                Хэжэм бүреэ сасагтай,

                Сасаг буреэ монсогтой,

                Монсог буреэ эдеэтэй.

                 Урдаhаа дурбэн хун ерэбэ:

                  Хоерынь дахатай,

                   Хоерынь дахагүй. (мойhон,hамар,үнеэн,хадуур).

 3.Хаалта соохи үгэнүүдые хэрэгтэй падеждэ табяад бэшэгты,таабаринуудые таагты:

          Эрхын шэнээн(бэе),

          Эрэ хонгор(дуун).

           Гайхама ехэ(аман),

    Газарта хүрэмэ(шэхэн).

    Дүрбэн аханар

    Нэгэ (малгай).

Улаахан буруу

Сагаан яhан (хорео).

       Түмэр нохой

        Модон (hүүл).

4.Үгтэhэн оньhон үгэнүүд соо хани барисаан тухай оньhон үгэнүүдые олоод,буулгажа бэшэгты,залгалтыень заагты:

            Гарай хүдэлхэдэ

            Аман хүдэлхэ.

            Ганса хурганhаа

            Арбан хурган хүсэтэй.

            Эрдэмдэ hураха-хэшээлэй,

            Эрэ болохо-зоригой.

             Зуун улаан сартай байнхаар,

             Зуун hайн нүхэртэй байhан дээрэ.

              Һайн хүндэ нүхэр олон,

              Һайн мориндо эзэн олон.

Хүнэй ажабайдалда хани барисаанай шухала тухай хөөрэгты.

5. Yгтэhэн үгэнүүдые зүб мэдүүлэлнүүд болгоод,таабаринуудые таагты.

             -ороод, үрхөөр,гараба,үүдээр.

             -бишыхан,шамhаа,найдамтай,шамhаа,аад.

             -хоолойгүй,аматай,аад,ангайха,эдихэ.

6.Yгтэhэн юрөөл уншаад,удхыень тайлбарилагты.Падежнүүдээр зохилдоhон үгэнүүдэй залгалтыень заагаад,ямар падеж бэ гэжэ элирүүлэгты:

          Гэрээр дүүрэн аза жаргалтай,

          Гүсөөр дүүрэн шарахан сайтай,

          Тогоогоор халима саган эдеэтэй,

          Тонноор хэмжэмэ тарган мяхатай,

          Баян бүдүүн

          Бардам hуухатнай болтогой.

Энэ юрөөл оршуулагты.

7.Хаалта сохи үгэнүүдые хэрэгтэй падеждэ бэшэгты.Оньhон үгэнүүдэй удха тайлбарилаад,багахан найруулга бэшэгты.

            Yтэлhэн эхэ эсэгэеэ (hайхан) үргэхэдөө,

            Yри хүүгэдтээ өөрөө (hайн) үргүүлхэш.

            Yри түлөөhэтэй,

            Yргэмжэ (харюу).

            Yхибүүдтэ эхэ эсэгэ хэрэгтэй,

            Yтэлhэн (зон) үргэмжэ хэрэгтэй.

            (Буурал) хүндэлжэ,

             Буян олохош.

8.Точконуудай орондо таараха падежэй залгалта табигты.Оньhон үгэнүүдтэ удхаараа таараха ород оньhон үгэнүүдые ологты.

         Аадар бороо… hүүлээр агаар арюун,

         Ажал хүдэлмэри… hүүлээр бэе амар.

         Муу үрэhэн… hайн ургаса бү хүлеэ.

          Холо газар…харгыда мориной hай… мэдэхэ,

           Хохидохо ядаха саг… нүхэр… hайниие мэдэхэ.

9.Точконуудай орондо таараха падежэй залгалта табигты. Yгтэhэн хэhэг арадай Аман зохеолой ямар жанрта ороноб?

            Ангарынгаа оеорhоо

            Алаг шулуу бэдэрэе,

            Аглаг сээжын оеорhоо

            Аятай зугаа бэдэрэе.

            Сэлэнгынгээ оеорhоо

            Сэгээн шулуу бэдэрэе.

            Сэсэн сээжын оеорhоо

            Сэнтэй зугаа бэдэрэе.

10.Буряад арадай Аман зохеолой онсо шэнжэтэй гурбалжан таабаринуудые уншаад,оршуулагты.

      Юртэмсын гурбан хүнгэн:

              Хурдан мориной хүл хүнгэн,

              Хурса хутагын эри хүнгэн,

              Худалша хүнэй хэлэн хүнгэн.

      Юртэмсын гурбан хурса:

              Хулууша хүнэй хутага хурса,

              Хурдан мориной туруун хурса,

              Гүлгэ нохойн шүдэн хурса.

      Юртэмсын гурбан гайхал:

              Хада бэhэгүй-нэгэ гайхал,

              Тэнгэри тулгууригүй-нэгэ гайхал,

              Уhан хабхаггүй-нэгэ гайхал.

Хамаанай падежэй залгалта заагты.

Өөhэдөө иимэ маягтай таабари зохеожо үзэгты.

11.Мори урилдаанда түрүүлжэ ерэhэн хүлэгтэ зорюулжа дуулагдадаг дуунhаа хэhэг уншагты.Падежэй залгалта заагты.

           Адуунhаа танижа бариhан,

           Агтаhаа hорижо hургаhан,

           Утын намар уяжа,

           Урилдаанай шэнжэ олгоhон,

           Эрхим гүүнэй унаган

           Эрхэ гое хүлэг лэ!

           Гол газарта уягдажа

           Гое сээжэтэй болоhон,

           Гал түргэн хүлэг лэ!

           Төө ута шэхэтэй,

           Шэнгэдхэмэл мүнгэн hоеогоороо ялалзуулан,

           Шэрэм турууе табилан,

           Хүсэ мэдүүлэн ерэhэн

           Хараасгай бэетэй

           Харсага жэгүүртэнэй

           Шэдиие абалсан ерэhэн

           Шинии соло дуудажа байнабди!

   Буряад зон мориндоо яажа хандадаг байгааб,юундэ морин-эрдэни гэдэг байгааб гэжэ бодомжолго-найруулга бэшэгты.                    

       Тест 5 класс

1. Напишите по 5 слов на вопросы:

хэн ?

юун ?

юу хэнэб ?

ямар ?

хэды ?

2. Придумайте на бурятском языке по одному слову с гласными:

а) мужского ряда (эрэ аялган)

б) женского ряда (эмэ аялган)

в) среднего ряда (эрсэ аялган)

3. Придумайте на бурятском языке по одному слову с гласными:

а) краткими (түргэн)

б) долгими (удаан)

в) дифтонгом (дифтонг)

4. Выберите правильную форму множественного числа к данным существительным:

1 гэр           а – д

2 ном          б – үүд

3 багша       в – ууд

4 басаган     г – нар

5 сэсэг         д – нууд

6 борбилоо   е – нүүд

5. Соотнесите русские и бурятские прилагательные:

1. толстый      а. үндэр

2. красивый    б. томо

3. большой      в. бүдүүн

4. высокий       г. наhатай

5. пожилой       д. гоё

6. Измените по лицам слова:

хатарна, ошоно, эдинэ

7. Подберите правильные глаголы к словам:

Образец: а) Витя сонхоор …..

б) Һурагша ном …..

в) Басаган зураг …..

г) Yхибүүд шаргаар …..

д) Би дүрбэдэхи класста …..

8. Составьте слова из этих букв.

Буквы могут повторяться:

Ш А С А Р Г А Н А

9. Напишите сочинение на тему «Минии hургуули».

  5 классе «Звуки и буквы. Орфограмма»

ЦЕЛИ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ УЧИТЕЛЯ: повторить тему «Звуки и буквы», познакомить с понятиями «транскрипция», «орфограмма»; мотивировать к изучению русского языка; воспитывать бережное отношение к языку.

  1.Расставьте слова в алфавитном порядке.

Басаган, гэр, абяан, зураг, жэшээ, дэбтэр, минии, оршуулга, нэрэ, сохо, тоо, шугам, хүбүүн, үхибүүд.

2.Найдите лишнее слово и подчеркните:

Эжы, аба, дүү хүбүүн, үбгэн аба, hурагша.

Нарhан, шэнэhэн, хасуури, хуhан, гүлзѳѳргэнэ.

Оньhон үгэ, шүлэг, үльгэр, домог, таабари.

Шүлэн, сай, хилээмэн, хонин,тоhон.

3.Поставьте существительные во множественном числе:

Дэбтэр, үзэг, үгэ, hурагша, хүбүүн, ном.

4.Переведите словосочетания:

hайн сэгнэлтэ-                                      гэрэй даабари-

бэрхэ hурагша-                                     hонирхолтой асуудал-

зүб харюу-                                              бэшэлгын дүрим-

5.Найдите слова, подходящие по смыслу (синонимы) и запишите.

   Гое            гол

   Сэсэн        hайхан

   Жаахан     ухаатай

   Хѳѳрхэн    бишыхан

    Шухала     зохидхон

6.Составьте из данных слов предложения.

а) Дулаан, аха, бээлэй, абаа.

б) Оймhон, оено, эгэшэ, нооhон.

в) Эжы, минии, багша, орд хэлэнэй.

г) Туянын, миисгэй, аба, асрба, хѳѳрхэн.

д) Баяр, аха, манай, эмшэн.

7.а) Вставьте вместо точек у или ү.

…дэр, …hан, б…лэг, …нэгэн, …ншана, ш…лэг, …hэн, б…лаг,…наган, …мдэнэ.

б) Вставьте вместо точек уу или үү.

…лэн, т…на, шуб…н, үзэг…д, ас…дал, хүб…н, б…за, сэсэг…д.

8. Поставьте вопросы хэн? или юун?

Хүбүүн, ном, шугам, үхибүүд, hурагша, гэр, нүхэр, хэшээл, шандаган.

Контрольная работа №1

Проверка умений составлять предложения по опорным словам. Тема: «Моя школа. Мои уроки. Мой класс» hургуули, сэбэр, hурагшад, хэшээл, дуратай хэшээл, эбтэй, уншадагбди

бэшэдэгбди, багша.

Контрольная работа №2

Перевод заданного текста. Тема: «Моя домашняя работа»

Амаралтын үдэр Туяна гэрэйнгээ ажал хэдэг. Тэрэ гэртээ амhартаа угаадаг, шорой хамадаг. Туянын ахай Содном полоо угаадаг. Эжынь эдеэ шанадаг. Абань түлеэгээ хахалдаг. Yдэшэ тэдэ телевизор харадаг. Туянын бүлэ эбтэй.

Контрольная работа №3

Проверка умений составлять предложения по опорным словам. Тема: «Зима». Хүйтэн, саhатай, үдэр, hүни, хасуури, hайндэр, үбэлэй амаралта, хүхюутэй, Жабар үбгэн, бэлэг.

Контрольная работа№4

Контрольное списывание. Тема: «Сагаалган»

Сагаалган - сагаан эдеэнэй hайндэр. Сагаалганда хүнүүд сагаан эдеэ эдидэг. Хүнүүд бэе бэедээ айлшалдаг, бэлэг баридаг. Би Сагаалганда амтатай хурууд, тоhо, зөөхэй эдеэб, сагаан hү, халуун hүтэй сай уугааб. Би сагаан эдеэндэ дуратайб.

Контрольная работа №5

 1.Проверка знаний. Тема: «Моя школа», «Моя домашняя работа», «Мой край родной».

 2.Вместо точек поставьте гласные.(а.аа, у,уу,ү,үү,э,ээ, о,оо, ай,ой,үй,уй,эй)

h…рг…ли, б…шан, хүб…н, хэш…л, ног…н, ман…, һур…гша, тан….

 3.Распределите правильно слова.

Аха, багша, ном, хүн, басаган, һурагша, шугам, абгай, сүүмхэ, хэшээл.

                Хэн?                    Юун?

 4.Измените по лицам слово уншана, бэшэнэ.

Би, ши, та, тэрэ, бидэ, тэдэ

 5.Придумайте предложения, используя эти слова: Түнхэн, Буряад орон, олон, дуратайб, номой сан, hургуулинууд.

Формирующее оценивание – оценивание для развития

Какими способами можно было бы вводить систему формирующего оценивания учебной деятельности ученика на уроке?

1. Разработать с учениками лист самооценки деятельности на уроке, в течение изучения темы, в конце четверти, поместить его в конце тетради и заполнять по мере необходимости.
2. Разработать систему ученического портфолио, где собираются лучшие работы ученика.
3. Заполнение листа индивидуальных достижений
4. Заполнение диагностических карт
5. Заполнение оценочных листов
6. Составление недельных отчётов

Недельный отчёт

1.Чему я научился за эту неделю? Неделиин хугасаа соо юу хэжэ hураабиб?

2.Какие вопросы остались для меня неясными? Ямар асуудалнууд ойлгогдонгуй улооб?

3.Какие вопросы я задал бы ученикам, если бы я был учителем, чтобы проверить, поняли ли они материал? Багшын орондо шалгалта хээ hаа, би ямар асуудалнуудые шабинартаа табиха байгаабиб?

Лист самооценки (заполняется в конце курса, четверти, в конце изучения темы)

1. Регулярно выполнял(а) домашние задания? Гэрэй даабари үдэр бури хэдэг гүш?
2. При необходимости консультировался (ась) с учителем? Ойлгогдоогүй асуудалнуудые багшаhаань hурадаг гүш?
3. Умею самостоятельно находить материал по заданной теме. Оороо үгтэhэн сэдэбээр материал оложо шаданаб.
4. Делал(а) устное сообщение. Элидхэл хэжэ шадахаб.
5. Я могу рассказать о том, что я сегодня узнал на уроке. Yзэhэн сэдэбээр юу мэдэhэнээ хэлэжэ шадаха.

Лист самооценки выполнения домашнего задания

1. У меня не возникало трудностей при выполнении. Гэрэй даабари дуургэхэдээ, хушэр асуудалнууд дайралдаагуй.
2. Я выполнил все грамматические задания. Бэшэгэй дуримтэй даабаринуудые торолтогуйгоор дуургэнэб.
3. Я проверил свою работу, исправил ошибки. Даабирияа шалгаад, алдуунуудаа оороо заhанаб.
4. Я выполнил работу над ошибками. Алдуунууд дээрэ ажал хэнэб.

Хэшээлэймнай дүн

1. Мүнөөдэрэй хэшээл намда… (hонин, hонигуй) байба.
2. Би хэшээл дээрэ…( хүдэлөөб, амарааб, нүхэртөө туhалааб).
3. Хэшээл дээрээ…( шэнэ юумэ ойлгооб, мэдэсэеэ бүри үргэдхөөб, юушье ойлгоогуйб)

Бүлэг соо гү, али хоер-хоероор хүдэлhэн ажалаа hурагшын сэгнэлгын хуудаhан

Нэрэ обог___________________________________

Группа соо гү, али хоер-хоероор эмхидхэгдэhэн хүдэлмэридэ хэр зэргэ  эдэбхитэйгээр ажаллаhанаа сэгнэгты   

Проектнэ бүлэг  соо ѳѳрынгѳѳ ажал сэгнэлгэ

hурагшын нэрэ, обог    ___________________________________________

          класс ______________

          hуралсалай жэл ________________________________________________

Хэшээл: « Учимся сочинять синквейн»

Цель:  обучение учащихся составлению синквейнов как одним из универсальных методов обучения.

Оборудование: презентация, музыка, конверты со словами, рамки для составления синквейнов.

Ход занятия:  Детей разделить на 2 группы.

1. Сайн байна, үхибүүд! Танилсая, минии нэрэ Людмила Владимировна. Зай, амар мэндэеэ хүргэлсэе. (Поздроваемся)

Урда урдаһаань  харагты, энеэбхилэгты. Эрхы хургаяа няалдуулагты- хүхюутэйб гэжэ хэлэгты, долеобор хургаяа няалдуулжа-баяртайб гэгты, дундахи хургаяа-жаргалтайб,нэрэгүй хургаяа няалдуулан- золтойб, шэгшы хургаяа няалдуулжа- бэрхэб гэжэ хэлээд, альгануудаа  няалдуулагты:  “Мэндэ-э!”(хором). Тиигээд айлшад тээшэ харагты, энеэбхилэгты. Хором “Сайн байна!” Иимэ һайн, положительна настройтойгоор хэшээлээ эхилэе даа.   Мүнөө бидэ наадангаа синквейн зохёожо  һурахабди.

2.На экране показ презентации (повторить, что такое синквейн).

Наашаа харагты. Синквейн тухай таанар мэдэнэ бэзэт? Дабтаябди.

3.Устное составление синквейна.

-  сээжээр зохёогоод туршаябди. Ямар темэ абахамнайб?

Темэ: “Наран”,  “Саһан”

Вывод:

4.Упражнение: Восстановить синквейн (на экране). Экран тээшээ харагты. Синквейн дүүргэгты. Юун дутуу байнаб?

5.Наадан  “Сэсэн конверт” . (Музыка играет, дети встают в круг и  передают друг другу конверт. Когда музыка останавливается, достают из конверта слова и громко читают. Затем  составляют из них синквейн по правилу и прикрепляют  на доске магнитиками.)

1 –дэхи конверт соо:

а) Ном

б) Сэсэн, һонин

в) Һургана, һамааруулна, туһална

г)Номтой  аяншалхада  болохо

д) Нүхэр

2-дохи конверт соо:

     1.Морин

     2.Хурдан, ульгам

    3. Гүйлгэнэ, жороолно, урилдана

     4. Буряадуудай эгээ дуратай амитан

    5.Эрдэни

Вывод:

6.Самостоятельная работа  учащихся.  Работа по   группам. Дети вытягивают бумагу, на которой написаны темы синквейнов.

Примерные темы:  “Бүлэ”, Нүхэр”, “Ёохор”, “Сагаалган”.

Вывод: Синквейн ямаршье темэдэ бэшэжэ болохо.

7. Детям даю рамки с картиной, на которой нужно будет написать синквейны на темы:

Өөрынгөө нютаг тухай. Жэшээнь:

1. Хэнгэргэ
2. Аршаан.

Итог мастер-класса.  Как вы думаете, научились составлять синквейн? Кто научился составлять синквейн? Поднимите руки.

Таанар “Синквейн зохёожо һурая” гэһэн хэшээл хараба гээшэт.

1. Синквейн гээшэмнай һуралсалай универсальна арга гэхэдэ болохо, юундэб гэхэдэ ямаршье предмедтэ, хэшээлэй ямаршье шатада  хэрэглэхэ аргатайбди. Ехэнхидээ  рефлекси үнгэргэхэдэ, ехэ ашагтай арга болоно.
2. Синквейнын һайн шанарынь юун бэ гэхэдэ:

Үзэжэ байһан материалаа һайнаар ойлгуулхада туһална, һурагшадай һонирхолынь дээшэлүүлнэ, ухаан бодолыень (мышление) һайжаруулна, творческо бэлиг шадабарииень хүгжөөнэ. Мүн словарна, үгын баялиг үргэдэнэ, баяжана, коммуникативна шадалынь дээшэлнэ, һурагша өөрынгөө һанал бодолые тобшо тодоор хэлэнэ.

Минии һанахада, 5 мүртэй шүлэг зохёохонь тиимэшье хүндэ бэшэ. Тиимэһээ ямаршье наһанай үхибүүдээр хэрэглэхэдэ болохо, юундэб гэхэдэ, синквейн зохёолго хэшээлдэ багахан саг эзэлнэ.

Комплексный анализ текста с применением алгоритма.

 Составьте вариативный алгоритм для комплексного анализа текста по учебнику

 6 класса “Буряад хэлэн” ( 87 нюур,212-дохи даабари)

Аяга сай

Гүлмэрхэн багадаа үбгэн баабайндаа ороходом, ходо сай уужа, маани татажа hуугша hэн. Зэд гүcэнь галда гэдэhэеэ шаража, сайнь ходол халуун байха. Хүйтэндэ наадажа дааранхай ороходом:

-Сай уу, дулаасахаш,- гээд, үндэhэн шара аягатай сайгаа hарбайха. Тэрэ сайнь аргагүй амтатай байгша hэн. Гансата бүхы бэеш дулаасажа, хүлэйшни ула хүрэтэр халуу бусалшаха. Ажалдашье, аяндашье, фронт дээрэшье үлдэжэ,зүдэржэ ябахадаа, үбгэн баабайнгаа амтатай сай hанахадам, шадал зоригни нэмэгшэ бэлэй.

Мүнөө үбгэн баабайнгаа наhанда хүрөөд һуухадаа, хүгшэнэйнгөө шанаһан шара улаахан сай уухадаа, хүсэ шадал ороод, ажал хэхэ аша зээнэрээ һургаха, юумэ бэшэхэ дурам хүрэнэ.

                                                                                                 Ц.Номтоев

Вариативный алгоритм

для комплексного анализа текста “Аяга сай”

1. Прочитайте текст. Определите тему и основную мысль.

Энэ текст соо буряад зоной шара улаан сүүтэй сай бүхы эдеэнэй дээжэ гэжэ автор харуулхаа һанаһан байна.

2. Сформулируте проблему, которая волнует автора.

Халуун сай ямар амтатайб, үбэлэй хүйтэнһөө маниие абардаг бэшэ,харин ажалдашье хүн зондо хүсэ тэнхээ оруулдаг юм гэһэн асуудал автор тайлбарилна гэхэдэ алдуу болохогуй

3. Составьте план текста.

Түсэб:

1.Үбгэн баабайнда хододоо амтатай халуун сай байдаг.

2. Хаанашье яба, үбгэн баабайнгаа халуун сай ходо һанажа ябадаг һэн.

3. Мүнөө өөрөө наһатай болоод байхадаа, халуун шара сайгаа угаад, ажал хэхэ, юумэ бэшэхэ дураниинь хүрэнэ.

    4. Определите тип и стиль текста

        Бодомжолго-тип

        Уран зохеолой стиль

    5.Разбейте текст на законченные смысловые части (микротемы), озаглавьте их

1.  Сай геройн бага наһанда

2.  Сай геройн залуу наһанда

2.  Сай геройн  таабайнгаа наһанда хурөөд байхада

  6.Определите логический порядок построения текста

        Үбгэн баабайндаа  - сай уужа

        Гүсэнь шаража - халуун байха

        Хүйтэндэ ороходом - сайгаа һарбайха

        Аргагүй амтатай - бэеш дулаасажа

        Зүдэржэ ябахада - зориг нэмээхэ

        Үбгэн баабайнгаа наһанда - сай уухадаа

        Шадал ороод - һургаха, бэшэхэ дуран хурэнэ.

6. Нюурта ба өөртэ хамаадалай юумэнэй нэрэнүүдые ологты.

        Нюурта: гүсэнь,сайнь, зоригни

           Өөртэ :баабайнгаа,хүгшэнэйнгөө

7 Үгын бүридэлэй шүүлбэри хэгты.

Баабайнгаа, хүгшэнэйнгөө

8.Выразите свое отношение к проблеме, затронутой в этом тексте.

        Тус хөөрөөнэй удха иимэ оньһон үгөөр дамжуулхаар байна:

“А” үзэг –эрэдэмэй дээжэ. Аяга сай- эдеэнэй дээжэ. Халуун сай ямар амтатайб, үбэлэй хүйтэнһөө маниие абардаг бэшэ,харин ажалдашье хүн зондо хүсэ тэнхээ оруулдаг юм гэһэн асуудал автор тайлбарилна гэхэдэ алдуу болохогуй. Хүнэй наһанда хүгшэн эжы аба хоер ехэ һуури эзэлдэг, тэдэ таанадай эгээл дүтэ хүнүүд болодог ха юм. Балшар бага наһанаһаатнай таанар тухайгаа һанаагаа зободог, гүнзэгы удхатай һургаал заадаг, энхэрдэг ба эрхэлуулдэг. Тиимэһээ хүгшэн аба эжыгээ гамнажа ябагты!

                                                           Выполнила слушатель КПК: Жалсанова Л.В..

Комплексный анализ текста с применением алгоритма

По учебнику 5 класса “Буряад хэлэн”

(139 нюур, ♦- һурагшын ажаглаха, тайлбарилха текст )

Аршаан булаг.

Ой соо ябахада яаһан зохид гээшэб! Жэжэхэн шубуухайнуудай жэрьеэнһээ бэшэ абяа шэмээ үгы.

Аршаан булагта хүрэбэбди. Булаг эршэтэйгээр бурьялаад, тунгалаг уһаяа урадхуулна. Бидэнэнэр кружкаарааа удхажа, уһа уунабди. Бидэндэ баяр хүргэһэндэл миһэржэ, жэгдэхэнээр мэлмэржэл байгаа һэн.

Уһан далай булагһаа эхитэй, ухаан эрдэм номһоо эхитэй гэдэг ха юм. Булаг бузарлажа болохогүй.

Вариативный алгоритм

для комплексного анализа текста “Аршаан булаг”

1. Прочитайте текст. Определите тему и основную мысль текста, тип текста.

                          Тема: Аршаан булаг

                          Основная мысль: Булаг бузарлажа болохогүй!

                   Тип: Бодомжолго

2. Сформулируйте проблему, которая волнует автора. Перечислите слова, помогающие понять позицию автора.

• Аршаан булагуудтаа гамтайгаар, сэбэрээр хандаха, бузарлангүй ябаха хэрэгтэй гэжэ автор манда хандана гэхэдэ болохо.
• Булаг эршэтэйгээр бурьялаад, тунгалаг уһаяа урадхуулна. Бидэнэнэр кружкаарааа удхажа, уһа уунабди. Бидэндэ баяр хүргэһэндэл миһэржэ, жэгдэхэнээр мэлмэржэл байгаа һэн.

3. Составьте план текста

1.Ой соо ямар зохид гээшэб!

2.Булагта хүрэбэбди...

3.Булаг бузарлажа болохогүй!

           4.    Разбейте текст на законченные смысловые части (микротемы), озаглавьте их.

                1.Ой ошобобди.

                        2.Уһа уугаабди

                        3. Булаг бузарлахагүй.

          5.     Определите логический порядок текста.

                Ой соо зохид –абяа шэмээ угы

                Булагта хүрэбэбди- уһа уубабди

                        Уһан далай булагһаа эхитэй- бузарлажа болохогүй

        6.  Установите роль глаголов в тексте.

-Глаголы повествуют о каких либо событиях, имеющих определенное событие

 (хүрэбэбди, урадхуулна,)

 -Время глаголов позволяет читателю проникнуть в жизнь персонажа:   увидеть его прошлое , узнать будущее. Настоящее время помогает наблюдать события со стороны

- Придает динамичность повествованию

7.Установите роль слов , связываюющих предложения между собой.

 Лексический повтор: булаг, булагта, булагһаа; уһаяа,уһа; бидэндэ, бидэ

Повтор деепричастий: улзажа, миһэржэ, бузарлажа

Использование пословицы: Уһан далай булагһаа эхитэй, ухаан эрдэм номһоо эхитэй

9. Выразите свое отношение к проблеме , затронутой автором в тексте.

        Авторай табиһан асуудал мүнөө үедэ ехэ шухала, юундэб гэхэдэ ....

( ….)

10. Ошожо субботник хэхэ.

Выполнила слушатель КПК : Жалсанова Л.В..