2021 нче ел-Туган телләр һәм халыклар бердәмлеге елы
Рөстәм Миңнеханов 2021 елны Туган телләр һәм халыклар бердәмлеге елы дип игълан итте
«Телебез — рухи яктан берләштерүче зур көч», — диде Президент.
«Без милли телләр һәм мәдәниятләр үсеше өчен шартлар тудырырга тиеш. Рус, чуваш, удмурт, мордва, марилар һәм башкалар. Бу мәсьәләгә зур игътибар биреп, киләсе елны Туган телләр һәм халыклар бердәмлеге елы дип игълан итәргә тәкъдим итәм», — диде Президент.
«Телебез — рухи яктан берләштерүче зур көч. Татар телен саклау һәм үстерү буенча комиссиягә дә зур өметләр баглыйбыз. Бу эштә барлык хакимият органнары һәм иҗтимагый оешмалар катнашырга тиеш. Туган тел — үз халкың белән нечкә элемтә. Без аны саклап калу өчен барысын эшләячәкбез. Бу алдагы буын алдында әхлакый бурыч», — диде Президент
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 plan_goda_rodnogo_yazyka_2021_4.doc | 118 КБ |
| kup_milltle_berdm_gail.doc | 39.5 КБ |
| tel_turynda_.doc | 37 КБ |
| tugan_tel_shig.doc | 35 КБ |
| tel_turynda_suzlr.doc | 24.5 КБ |
Предварительный просмотр:
УТВЕРЖДАЮ ___________Фаткуллов И.Р.
Директор МБОУ «Тетюшская СОШ №1 им. Ханжина П. С.»
План
основных мероприятий по проведению
Года родных языков и народного единства в Республике Татарстан
в МБОУ « Тетюшская СОШ №1 им.Ханжина П.С.»
N п/п | Наименование мероприятия, форма проведения | Сроки проведения | Место проведения | Ответственные за организацию и проведение |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Январь | ||||
1 | Торжественное открытие Года родных языков и народного единства в Республики Татарстан. Информационное освещение мероприятий, посвященных году родного языка и народного единства. | В течение года | МБОУ «Тетюшская СОШ №1 им.Ханжина П.С.» | Директор Фаткуллов И.Р., Заместитель директора по ВР Борисова Е.С., учителя родного языка и литературы, учителя русского языка и литературы, классные руководители |
2 | Участие в международной акции "Тотальный диктант - 2020" | По плану | МБОУ «Тетюшская СОШ №1 им.Ханжина П.С.» | Директор Фаткуллов И.Р., Заместитель директора по ВР Борисова Е.С., учителя родного языка и литературы, учителя русского языка и литературы, классные руководители |
3 | Организация книжных выставок и тематических подборок литературы | В течение года | МБОУ «Тетюшская СОШ №1 им.Ханжина П.С.» | учителя родного языка и литературы, учителя русского языка и литературы, классные руководители, школьный библиотекарь |
4 | Участие в Республиканской научно-практической конференции школьников «Камаевские чтения», "Кирилло- Мефодиевские юношеские научные чтения" | В течение года | МБОУ «Тетюшская СОШ №1 им.Ханжина П.С.» | Учителя начальных классов,учителя родного языка и литературы, классные руководители |
5 | Изучение Законов РФ и РТ о сохранении языков | В течение года | МБОУ «Тетюшская СОШ №1 им.Ханжина П.С.» | Классные руководители, учителя истории |
6 | Конкурс юных чтецов "Живая классика" | январь | учителя родного языка и литературы, учителя русского языка | |
7 | Классные часы на тему: «Что такое фольклор?» | январь | учителя родного языка и литературы, учителя русского языка, учителя начальных классов | |
8 | КВН-“Хикмәтле дә, бизәкле дә туган тел” | январь | учителя родного языка и литературы | |
9 | Организация участия семей обучающихся в конкурсе «Самая читающая семья» | январь | учителя начальных классов | |
Февраль | ||||
10 | Торжественные мероприятия, приуроченных к Международному дню родного языка. | 21 февраля | учителя родного языка и литературы, учителя русского языка и литературы | |
11 | Беседы « Международный день родного языка» | учителя родного языка и литературы | ||
12 | Музыкальная композиция из песен и стихов на татарском и русском, чувашском, мордовском языках. | учителя родного языка и литературы, учитель музыки. | ||
13 | Беседа о М.Джалиле. Просмотр иллюстраций книги о М.Джалиле. Чтение отрывков из стихотворений М.Джалиля. | учителя родного языка и литературы, учителя начальных классов | ||
14 | Устный журнал «Пословицы и поговорки татарского и русского народов». | учителя родного языка и литературы | ||
15 | Тематические кинопоказы ко Дню родного языка | учителя родного языка и литературы | ||
16 | Книжные выставки, обзор литературы “И туган тел...”, “День родного языка”, | учителя родного языка и литературы, школьный библиотекарь | ||
17 | Презентация работ на стендах «Литературное творчество учеников» Публикации детских сочинений в школьной газете | учителя начальных классов, учителя родного языка и литературы | ||
18 | Литературная гостиная по творчеству юбиляров | учителя начальных классов, учителя родного языка и литературы | ||
Март | ||||
19 | Муниципальный этап Всероссийского конкурса мастер-классов учителей родного языка и литературы "Туган тел" ("Родной язык") | учителя родного языка и литературы /Шайхутдинова Р.Р./ | ||
20 | Организация и проведение акции «Родной язык- 2021» | учителя родного языка и литературы | ||
21 | Конкурс рисунков "Тарих эзләреннэн" - "По следам истории" | учителя родного языка и литературы, учителя истории | ||
22 | Консультация для педагогов «Роль родного языка в формировании личности ребенка» | учителя родного языка и литературы, классные руководители, учителя начальных классов | ||
23 | Организация книжных выставок и тематических подборок детской литературы | учителя родного языка и литературы, учителя русского языка и литературы школьный библиотекарь. | ||
24 | Разработка и защита проектов по читательской грамотности на классных часах, в рамках научно-практической конференции | учителя начальных классов, учителя родного языка и литературы, учителя русского языка и литературы | ||
Апрель | ||||
25 | Муниципальный конкурс видеороликов «Тукай язы» посвященный 135 -летию со дня рождения Г.Тукая | учителя родного языка и литературы, классные руководители. | ||
26 | Конкурс творческих работ «Мой народ - моя родина» посвященным 175-летию И. Я. Яковлева | Апрель | учителя родного языка и литературы, классные руководители. | |
27 | Акция "Мин татарча сөйләшәм!" | апрель | учителя родного языка и литературы | |
28 | День родного языка | 26 апреля | ||
29 | Творческий конкурс, посвященный дню рождения Г.Тукая, "Кузгатмакчы булсаң халык күңелләрен" ("Если хочешь затронуть душу народа...") | учителя родного языка и литературы, учителя русского языка и литературы. | ||
30 | "Здесь бог вдохнул мне душу, я свет увидел здесь...", Жизнь и творчество Габдуллы Тукая. Экспресс-лекторий. | учителя родного языка и литературы, учителя русского языка и литературы | ||
31 | Детско-родительский форум родного языка, посвященный Г.Тукаю. | учителя родного языка и литературы, классные руководители. | ||
32 | Праздник поэзии, посвященный Дню родного языка и дню рождения Г.Тукая | учителя родного языка и литературы, классные руководители. | ||
33 | Участие в городском торжественном мероприятии, посвященном 135-летию со дня рождения Г.Тукая. | учителя родного языка и литературы, классные руководители, родители. | ||
34 | Конкурс иллюстраций по произведениям Г.Тукая | учителя начальных классов, учителя родного языка и литературы | ||
Май | ||||
35 | Показ спектаклей, проведение литературно-музыкальных вечеров, поэтических встреч, посвященных творчеству татарских писателей | учителя родного языка и литературы, библиотекарь школы. | ||
36 | Презентация «Фестиваль русского фольклора "Каравон" | учителя русского языка и литературы... | ||
37 | Проведение акций «Читаем о войне» | учителя начальных классов | ||
38 | Литературный марафон “Туган телем – татар телем!” | учителя родного языка и литературы... | ||
39 | Презентация читательского дневника | учителя начальных классов | ||
40 | Проведение совместных мероприятий с районной детской библиотекой в рамках внешкольной работы по развитию читательской грамотности | учителя начальных классов, учителя родного языка и литературы | ||
Июнь | ||||
41 | День русского языка | 6 июня | учителя русского языка и литературы, учителя родного языка и литературы. | |
42 | Презентация альбома «Мой край родной». | |||
43 | Классные часы с элементами разгадывание кроссворда на татарском языке «Савыт – саба». | учителя родного языка и литературы... | ||
44 | Флешмоб "Читаем Пушкина" | учителя русского языка и литературы, | ||
45 | Участие в городском торжественном мероприятии, посвященном Дню русского языка и годовщине содня рождения А.С.Пушкина. | учителя русского языка и литературы, | ||
46 | Культурный марафон "Пушкин-ФЕСТ", посвященный дню рождения А.С.Пушкина и Дню русского языка. | учителя русского языка и литературы, | ||
47 | Тематические кинопоказы ко Дню русского языка. | учителя русского языка и литературы, классные руководители | ||
48 | Национальный праздник «Сабантуй» | учителя родного языка и литературы... | ||
Июль | ||||
49 | Посещение театрализованных постановок,концертов, выставок , исторически памятных мест с родителями | учителя родного языка и литературы, классные руководители, родители | ||
50 | Интерактивная беседа “Как славно ты звенишь, родной язык” (о роли родного языка в современном мире). | учителя родного языка и литературы, классные руководители, родители | ||
51 | Заучивание стихотворений Рафис Курбан « Родной язык», Шайхи Маннур « Знай на пять». | учителя родного языка и литературы, родители | ||
Август | ||||
52 | Онлайн-викторина «Гасырларны кичкән телебез». | учителя родного языка и литературы | ||
53 | Беседа “Мой родной верный друг – родной язык”. | учителя родного языка и литературы | ||
54 | Концерт татарской музыки. /День Республики. | |||
Сентябрь | ||||
55 | Подготовка и показ спектакля школьным театральным коллективом «Хыял» | учителя родного языка и литературы, Хамидуллина Р.И. | ||
55 | Концерт татарской музыки. | учителя родного языка и литературы, учитель музыки | ||
56 | Музыкальная гостиная «Җырлыйк әле» | учителя родного языка и литературы, учитель музыки | ||
57 | Посещение концертов с участием вокальных ансамблей «Прялица», «Ивушка», фольклорных коллективов – чувашского «Шура хуран» и мордовского «Эрзянка» | В течение года | ||
Октябрь | ||||
58 | Конкурс чтецов. Итоговое тематическое занятие «Балаларның якын дусты». | учителя родного языка и литературы, | ||
59 | Книжные выставки, обзоры литературы “И туган тел...”, «Мой родной язык – народной мудрости родник» и др. Международная акция «Татарча диктант-2021» | учителя родного языка и литературы, школьный библиотекарь | ||
Ноябрь | ||||
60 | День народного единства - российский государственный праздник. | 4 ноября | Директор Фаткуллов И.Р., Заместитель директора Борисова Е.С., учителя родного языка и литературы, учителя русского языка и литературы, классные руководители | |
61 | Анкетирование «Народные традиции в вашей семье» | учителя родного языка и литературы, | ||
62 | Информационный час русской культуры «Слово, творящее мир». | учителя родного языка и литературы, | ||
63 | Беседы “Туган тел -нң матур тел!” | учителя родного языка и литературы, классные руководители | ||
64 | Конкурс чтецов “Олы мираслы телем” | учителя родного языка и литературы, | ||
65 | Час общения «Язык матери и отца» | классные руководители | ||
Декабрь | ||||
66 | Информационный стенд «Живой язык, родное слово» | классные руководители, учителя родного языка и литературы. | ||
67 | Вечер стихов о родном языке “Теле барнын иле бар!” | учителя родного языка и литературы | ||
68 | Консультация для родителей «Родной язык – моё богатство» | классные руководители | ||
69 | Год родных языков и народного единства(подведение итогов) | администрация |
Предварительный просмотр:
Живём единой семьей
Күп милләтле бердәм гаилә булып яшибез
1 нче алып баручы.
Здравствуйте,дорогие гости! Мы рады приветствовать вас в Тетюшской средней школе №1 имени Ханжина Павла Семеновича
2 нче алып баручы.
Хәерле көн, хөрмәтле кунаклар! Сезне Ханжин Павел Семёнович исемендәге Тәтеш 1 нче урта мәктәбендә күрүебезгә без бик шат.
Татарстан – үз илебез,
Тәтеш -газиз җиребез.
Шушы газиз җиребезнең
Балалары инде без.
1 нче алып баручы.
Сезне“Йолдызлык“ Республика фестивале лауреаты Нургалиева Айзилә “Казаным”җыры белән сәламли .
1 нче алып баручы.
Напевы родины моей
Протяжные, раздольные
Летят, звенят среди полей
Такие же привольные.
С большим удовольствием мы представляем вам песню “ Хлеб да соль”. Исполняет ученик 8 класса Белов Макар.
1 нче алып баручы.
Уйнасын бию көйләре
Талпынсыннар йөрәкләр.
Ашсыннар тормышка
Иң изге теләкләр.
Сезнең каршыгызда 9 нчы сыйныф кызлары татар биюен башкара
2 нче алып баручы.
Тел кешене дус итә,
Бер – берсенә беркетә.
Бел, дустым,син рус телен
Һәм онытма үз телең.
1 нче алып баручы. Учащиеся 11А класса Чубукова Татьяна и Данилова Виктория с большой любовью изучают татарский язык , участвуют в научно-практических конференциях и олимпиадах по татарскому языку.Прекрасно владеют родным русским ,чувашским , мордовским языками.
2 нче алып баручы. Чубукова Татьяна һәм Данилова Виктория Наҗар Нәҗминең “Татар теле” шигырен сөйлиләр.
2 нче алып баручы.
Без бер илнең балалары ,
Барыбыз да дуслар без.
Татарлар,чуваш, марилар
Мордвалар һәм руслар без.
Сезнең алдыгызда 8 нче сыйныф укучысы Фуражкина Диана чуваш телендә шигырь укый.
1 нче алып баручы.
Язык народа моего
Как тысячи других
Несуетлив и скромен
Сродни пожатию руки,
движению крови
Как деревенской девушки наряд
Застенчив он и прост.
Ерусланова Наташа читает стихотворение на мордовском языке “Родной край”
Мордовская народная песня “ Исполняет ученица 3 класса Горбунова Кира
2 нче алып баручы.
Безнең мәктәптә күптәннән “Хыял”театр төркеме эшләп килә. Быел бу төркемгә яшь катнашучылар өстәлде. Хәзер алар башкаруында “Әбиләрдә кунакта” күренешен карап китәрсез.Авторы Гаффарова Зөлфия Рәис кызы.
(Бергәләп җыр башкаралар “Туган телем минем”)
Төп нигезем минем – Татарстан,
Синең язмыш - минем гомерләр.
Төп нигезем мине аермасын,
Әткәм - әнкәм биргән телемнән
1 нче алып баручы.
Адаштырмас маягыбыз – мирас
Юлда юлдаш – туган телебез.
Туган телне,җирне сөйсәк кенә,
Якты булыр безнең көнебез.
2 нче алып баручы.
Кадерле дуслар! Без сезнең белән саубуллашабыз. Туган телебезне кадерләп саклыйк,мәдәниятебезне,тарихыбызны өйрәник.Бер-беребезне хөрмәт итеп, дус-тату яшик!
Мы живём одной семьёй,
Очень дружной и большой.
И гостей всегда встречаем
Мы с открытою душой!
Хәерле көн, хөрмәтле кунаклар!
Безнең мәктәпкә рәхим итегез!
Күңелле үтсен бу очрашулар,
Милли ризыктан авыз итегез!
Татарстан – үз илебез,
Тәтеш -газиз җиребез.
Шушы газиз җиребезнең
Балалары инде без.
Предварительный просмотр:
II бүлек. Тел, сүз
* Акыллының теле күңелендә, Тиленең акылы телендә.
* Акылы кысканың теле озын.
* Ана баланы ике кат тудыра: Бер кат — тән биреп! Икенче кат — тел биреп!
* Анам биргән туган тел, Атам биргән корал тел.
* Ана мәм биргән, Ана тән биргән, Ана сөт биргән, Ана тел биргән!
* Алтыда белгән ана телең алтмышта онытылмас.
* Бик татлы булма кабып йотарлар, Бик ачы булма — төкереп ташларлар.
* Аягы пычрак — өй пычратыр, Теле пычрак — кеше пычратыр.
* Берәүнең кулы эшли, Икенченең теле эшли.
* Бер телдә ун хикмәт, Ун телдә йөз хикмәт.
* Бит күрке күз, Тел күрке сүз.
* Дөньяда иң татлы нәрсә дә — тел, Иң ачы нәрсә дә — тел.
* Әдәп башы — тел.
* Әйткәннән тел калмас.
* Әйтмәс җирдә авызың тый, Кычытмас җирдә кулың тый.
* Җабага тайның бете ачы, Әшәке кешенең теле ачы.
* Иле барның теле бар.
* Иң татлы тел — туган тел, Анаң сөйләп торган тел.
* Инсафлының теле саф.
* Йомшак телле бәрән ике ананы имә.
* Кеше күрке йөз; Йөзнең күрке — күз, Уйның күрке — тел, Телнең күрке — сүз.
* "Кеш" дип әйтергә теле юкның күзен карга чукыр. (Тел ул үзеңне яклау коралы булып та хезмәт итә, дигәннән.)
* Күңеле турының теле туры. (Төрдәше: "Күңеле расның теле рас".)
* Озын тел елан: авыздан чыкса, муенга урала.
* Сакауның телен әнисе белер.
* Оста барда кулың тый, Белгән барда телең тый.
* Сакау сакауны үчекли.
* Сиңа бирелгән ике колак, бер тел: Ике тыңла, бер сөйлә, калганын үзең бел.
* Сөяксез тел ни димәс.
* Сүз бер көнлек, тел гомерлек.
* Татлы тел тәхет били.
* Татлы тел тимер капканы ачар.
* Тел — ананың теләге, Тел — ананың баласына иң кадерле бүләге.
* Тел белән әйтмичә, бармак белән төртеп булмый.
* Тел белмәгән теленнән абыныр.
* Телгә сак бул!
* Тел дигән дәрья бар, Дәрья төбендә мәрҗән бар. Белгәннәр чумып алыр, Белмәгән коры калыр.
* Теле белән күктәге айны йөртә белгән, Кулы белән казандагы майны эретә белмәгән.
* Теленә салынган, Эшендә абынган.
* Телең белән күңелеңне бер тот.
* Телең белән узма, Белем белән уз.
* Телең белән фикер йөртмә, Уең белән фикер йөрт.
* Телеңне тезгендә тот, Этеңне чылбырда тот!
* Телеңне тыйсаң, тыныч булырсың.
* Телне каләм саклый.
* Телең ни әйтсә, колагың шуны ишетер.
* Теле озын булмаганның гомере озын булыр.
* Теле озын кешенең акылы кыска булыр.
* Теле пычракның күңеле пычрак.
* Теле татлының дусы күп.
* Теле чибәрнең үзе чибәр.
* Теле юкны тигәнәк талар.
* Тел күңелнең көзгесе.
* Тел — кылыч: тиешсез җирдә тый, тиешле җирдә кый!
* Телделәр халык булып дөньяга чыккан, Телсезләр балык булып дәрьяда калган, Бакылдыклар бака булып баткакта яталар, ди.
* Телләр белгән — илләр белгән.
* Тылмач үз җавабын үзе табар.
* Телне тешләп өзеп булмый, Сөйләми дә түзеп булмый.
* Тел өчен теш төбенә утырталар.
* Тел ташны эретә.
* Тел Теләчегә барып кайта. (Теләче — Казан арты район үзәкләреннән берсе.)
* Телчән теленнән табар.
* Тәмле дә тел, Тәмсез дә тел.
* Төче коймак пешергән кешегә бар, төче телле кешегә барма.
* Төче коймак тиз кикертә.
* Туган илем — иркә гөлем, Киңдер сиңа күңел түрем.
* Туган телем — үз телем, Туган илем — үз көнем.
* Туган телне кадерләгән халык кадерле булыр.
* Туры телем таш ярыр.
* Ул да яхшы, бу да яхшы, Ашаган чакта бар да яхшы, Баш коткарган тел дә яхшы.
* Үткен тел — бәхет, Озын тел — бәла!
* Һөнәр алды — кызыл тел. (Кызыл тел — оста, матур тел, димәк.).
Сүзнең көче, тоткан урыны һәм төрләре
* Авыз күрке тел, телнең күрке сүз.
Предварительный просмотр:
Габдулла Тукай
Туган тел
И туган тел, и матур тел, әткәм-әнкәмнең теле!
Дөньяда күп нәрсә белдем син туган тел аркылы.
Иң элек бу тел белән әнкәм бишектә көйләгән,
Аннары төннәр буе әбкәм хикәят сөйләгән.
И туган тел! Һәрвакытта ярдәмең берлән синең,
Кечкенәдән аңлашылган шатлыгым, кайгым минем.
И туган тел! Синдә булган иң элек кыйлган догам:
Ярлыкагыл, дип, үзем һәм әткәм-әнкәмне, Ходам!
Хәсән Туфан
Туган тел
Һәр галимнең, һәр шагыйрьнең сүзе
Җитсен иде һәрбер күңелгә,
Җилләр, сулар тавышы шикелле үк,
Үзләренең асыл телендә.
Атом көче, радио заманында
Күрсәм иде шуны мин тагын:
Ярдәмләшеп, телләр бер-берсендә
Тапса фәкать кардәш, туганын.
Бу дөньяның төсен, ямен, зәүкын
Кем аркылы, ничек белдем мин?
Бишектә үк мине өйрәтүчем,
Туган телем - бәгърем, син ул, син!
Рәхмәт сиңа, рәхмәт, тәрбиячем,
Һәр нәрсәнең асыл мәгънәсен
Син аңлаттың миңа, туган телем,
Син өйрәттең миңа һәммәсен.
Шәүкәт Галиев
Туган телем
Әнкәм сөеп-сөеп әйткән,
Әткәм чөеп-чөеп әйткән,
Апам биеп-биеп әйткән
Матур сүзләр җанымдадыр!
Әбкәм сыйпап-сыйпап әйткән,
Бабам сыйлап-сыйлап әйткән,
Абзам сынап-сынап әйткән
Зирәк сүзләр аңымдадыр!
Язда уйнап-уйнап үскән,
Җәйдә буйлап-буйлап үскән,
Көздә уйлап-уйлап үскән
Туган телем канымдадыр!
Телгә тимә - аңга тимә,
Телгә тимә - канга тимә,
Телгә тимә - намга тимә,
Телгә тимә - җанга тимә.
Роберт Миңнуллин
Туган телемә
Асыл сүзләреңне, туган телем,
Биреп торчы миңа азга гына.
Бөтенләйгә түгел – вакытлыча,
Тик җитәрлек гомер азагыма.
Синнән алган һәрбер сүземне мин
Күз карасы кебек саклар идем.
Ул сүзләрнең затлыларын сайлап,
Дога итеп кенә ятлар идем.
Ул сүзләрем җырларга әйләнгәч,
Мин кайтарып сиңа бирәчәкмен.
Исраф булмас ул сүзләрең миндә,
Җыры булыр алар киләчәкнең.
Әйтә алмыйм әле: ул сүзләрдән
Аз булса да дөнья үзгәрерме?
Тик югалтмам, туган телем, синнән
Алып торган асыл сүзләремне.
Зөлфәт
Туган тел хакында
Тел ачылгач, үз телеңдә әйтә алсаң: "Әни!" - дип,
Тел ачылгач, үз телеңдә әйтә алсаң: "Әти!" - дип -
Күзләреңә яшьләр тыгылмас,
Туган телең әле бу булмас.
Соң минутта үз телеңдә әйтә алсаң: "Әни!" - дип,
Соң минутта үз телеңдә әйтә алсаң: "Әти!" - дип -
Күзләреңә яшьләр тыгыыр -
Туган телең әнә шул булыр!