Олимпиадага әзерләнү өчен

Күнегүләр. Биремнәр

Фонетика. Орфография.

1. Күпнокталар урынына “Ъ” яисә “Ь” хәрефләрен куеп языгыз. 5 сүз белән 5 җөмлә төзеп языгыз.

Тәкъдим, игътибар, дөнья, дәрья, сәнгать, берьюлы, тугызъеллык, күпьеллык, көньяк, мөрәҗәгать, кәгазь, һәрьяклап, микъдар,  шигъри, шагыйрь, мәкаль, мәшәкать, ниһаять, шәфәкъ, юньсез, шәльяулык, кулъяулык, берьюлы.

Укытучы балаларга  шагыйрь иҗаты буенча инша язып килергә кушты.

Ап-ак кәгазь битенә ясалган рәсемдә кояш балкый иде.Бөтен дөньяны яңгыратып көлгән тавышка барыбыз да игътибар иттек. Кулъяулык кесәмнән төшеп калган шул. Микъдар саны предметның исәбен белдерә.

Истә тотыгыз: Кушма сүзләрдә икенче тамыр е, я хәрефләреннән башланса, аеру билгеләре  ь, ъ куела. Әгәр кушма сүзнең беренче тамыры калын булса - ъ, нечкә булса - ь куела.

2. Күпнокталар урынына Х яисә Һ хәрефләрен куеп языгыз. Сүзләрнең мәгънәләрен синонимнары аша яисә русчага тәрҗемә итеп аңлатыгыз.

Мөхәррир, мәшһүр, хөрмәт, мәһабәт, халык, шәхси, ахыргы, җәһәннәм, бәхәс, һәлак, ихтирам, ихтимал, махсус, җиһаз, мәрхәмәт, мәхрүм, мәхәббәт, даһи, рәхимле, җөмһүрият, хакимият, җәһәт, зиһен.

3. Күпнокталар урынына Ж яисә Җ хәрефләрен куеп языгыз.

Маҗара, җепшек, вөҗдан, жәлләргә, җирәбә, жилет, җавап, җайдак, җайлашу, җентекле, җан, хаҗ, җәймә, хуҗалык, җәһәт, җомга, җитәкче, җыелу, җитди, җимерек, ыжгыру, гаҗәп, гаҗиз, җәнҗал, һөҗүм, оҗмах, могҗиза, үҗәт, зөбәрҗәт, ажгыру, аҗдаһа.

4. Күпнокталар урынына тиешле Е яисә ЙО/Йө хәрефләрен куеп языгыз.

Йомырка, йөзтүбән, йөзем, йөкләмә, егет, йодрык, егу, йозак,йокы, елау, йолдыз, елан, йокларга, йола, йөрәк, ефәк, йомшак, йөгереш, йөгерү, елга, йөзек, йоткылык, елъязма, йомгак, егу, еш, йотым, йомыш.

5. Күпнокталар урынына Н яисә М хәрефләрен куеп языгыз. Язылыш һәм әйтелеш арасындагы аерманы аңлатыгыз.  

Алынма, унбиш, унбер, атланмай, икеләнмичә, көнбагыш.

6. Күпнокталар урынына тиешле НГ/ҢГ/Ң хәрефләрен куеп языгыз. Язылыш һәм әйтелеш арасындагы аерманы аңлатыгыз.  

Чаңгычы, чоңгыл, үзеңә, зеңгелдәү, иңгә-иң, моңача, уңайсызлану, тынгысыз, түбәнге, маңкорт, маңгай, тәңгәл, саңгырау, сөңге, соңгы, соңыннан, таңгача, моңаю, менгезү, күңел, өрәңге мәңге, яңгырау, гөрәңкә, аңкытырга яңгыр, өянке, яңак, әңгәмә, миңгерәү, иңкүлек, чөнки, диңгез, уңган.

7. Күпнокталар урынына В яисә У/Ү хәрефләрен куеп языгыз.

Өстәвенә, сорау, дәвамлы, аның каравы, бавырсак, рәвеш, әверелү, әүвәл, ватык, дәвер, гөрелдәвек, пәрәвез, бозваткыч, пәһлеван, пәхләвә, әүлия.

8. Тиешле хәрефләрне куеп, җөмләләрне күчереп языгыз.

 Менә тагын яз җитте. Кышкы озын төннәрдән соң, каты салкыннардан, ачы бураннардан соң тагын яз килде. Тәбәнәк, болаңгыр күктә ягымлы кояш күренде; тирә-якны яктыга, куанычка күмеп, җирдәге барлык тирәгә күз кысып, шаярып, кайнар укларын яудырды. Калын кар астында басылып яткан тигезлекләр, калкулыклар, урманнар, чокыр-чакырлар әкренләп-әкренләп, авыр йөктән арына бардылар. Кыш буена тынып торган җирнең өсте озакламый өтәләнгән тунын салып ташлады. Сыртларда яшел үләннәр мыек тартты. Яр буйларында тал бөреләре күзләрен ачтылар. Басулардан, үзәннәрдән челтерәп беренче сулар акты. (Н.Фәттах).

9.  Ы хәрефе кергән татар сүзләрен һәм рус теленнән кергән 10 алынма сүз языгыз. Аларның әйтелешенә игътибар итегез.

Савыт

Авыл

Тавык

Авыр

Вакыт

Э хәрефе кергән татар сүзләрен һәм рус теленнән кергән 10 алынма сүз языгыз. Аларның әйтелешенә игътибар итегез.

О хәрефе кергән татар сүзләрен һәм рус теленнән кергән 10 алынма сүз языгыз.

В хәрефе кергән татар сүзләрен һәм рус теленнән кергән алынма сүзләрне языгыз.

10.  Җ хәрефенә башланган сүзләр языгыз.

11. Ң хәрефе кергән сүзләрне языгыз

12.  Һ хәрефенә башланган сүзләр языгыз.

Һөнәр, һәм,Һади,Һаҗәр, һәммәсе, һәйкәл,һәркем,һава,һәлак.

13. Нечкә сүзләрдән генә торган хикәяне дәвам итегез. 

   Бүген дәресләр, беткәч, без Әнәс белән бергәләшеп, Әлдермеш күленә киттек.Менә килеп җиттек һәм чишенеп күлгә сикердек. Киемнәребез күл читендә иде. Йөзеп килсәк, киемнәребездән “җилләр искән”. Кем эше икән дип, күңелсезләнеп, үләнгә  иелдек. Кемнеңдер кетер-кетер чәйнәгәне ишетелде.Күзләребезне күтәрсәк, кәҗәкәйләр бик тәмләп безнең күлмәкләрне чәйни иде. Кесәләребездәге ипи кисәкләре  кирәк икән бит кәҗәкәйләребезгә.Безне менә нинди хәлләр дә кәефләндерә бит!

4 сыйныфларында татар теленнән олимпиада сораулары (рус.т.)

I Закончи предложения:

Җәй кѳне урман бик …

Урманда чыршы, нарат, каен …

Әни миңа әкият …

II. Если не согласен, дай отрицательный ответ:

1. Кошлар – безнең дусларыбыз
2. Кошлар оча алмый
3. Барлык кошларда җылы якта кышлыйлар
4. Кошлар зарарлы бѳҗәкләрне ашыйлар.

III. Сүзләрне транскрипция  билгеләре белән яз.

Беркѳнне, чукый, песнәк, шатланды.

IV. Нокталар урынына тиешле хәрефләрне яз:

Кѳн…әр бик салк…н. Берк…нн…. Әнисән…ң тәр…зәс…нә п…сн…к кунды. Т…р…з…н… чук…й башлады.

V Хәзерге заман хикәя фигыльнең барлык-юклык формаларын яса:

Ярат         ияләш         эшлә          бел

VI Дѳрес тәрҗемәне тап:

1. Золотой

а) эссе,       б) салкын,   в) алтын

2. Сладкий

а) баллы,    б) ачы,   в) тәмле

3. Покупает

а) сатып ала,   б) сата,     в) ала

4 сыйныфларында татар теленнән олимпиада сораулары (рус.т.)

I Закончи предложения:

Җәй кѳне урман бик …

Урманда чыршы, нарат, каен …

Әни миңа әкият …

II. Если не согласен, дай отрицательный ответ:

5. Кошлар – безнең дусларыбыз
6. Кошлар оча алмый
7. Барлык кошларда җылы якта кышлыйлар
8. Кошлар зарарлы бѳҗәкләрне ашыйлар.

III. Сүзләрне транскрипция  билгеләре белән яз.

Беркѳнне, чукый, песнәк, шатланды.

IV. Нокталар урынына тиешле хәрефләрне яз:

Кѳн…әр бик салк…н. Берк…нн…. Әнисән…ң тәр…зәс…нә п…сн…к кунды. Т…р…з…н… чук…й башлады.

V Хәзерге заман хикәя фигыльнең барлык-юклык формаларын яса:

Ярат          ияләш           эшлә           бел

VI Дѳрес тәрҗемәне тап:

4. Золотой

а) эссе,       б) салкын,   в) алтын

5. Сладкий

а) баллы,    б) ачы,   в) тәмле

6. Покупает

а) сатып ала,   б) сата,     в) ала

10 сыйныф

I бирем 1. Бирелгән сүзләрдән тѳзеп текст языгыз.                                                            16б

1. Урта, Республикасы, Идел буена ураншкан, Татарстан.
2. Ап-ак, анда, кыш кѳне, ява, энҗедәй, кар.
3. Урман-кырлар, җәен, чәчәкләргә болыннар, матур, күмелә.
4. Чишмәләр, сулы, салкын, килә, чельер-челтер.
5. Кырларда, иркен, үсә, иген, күкрәп.
6. Икмәк, нәрсә, дѳньяда, кадерле, иң.
7. Тәмле, дѳньяда, иң, ризык, пешкә, алсуланып, икмәк.
8. Үстерү, аны, ѳчен, түгелә, күп, бик, кѳч, бит.
9. Сүзе, икмәк, шикелле, ана, иң изге, кадерле, нәрсә.
10. Республикабыз, ел, буе, кырларында, кайный, эш, кызу.
11. Тоталар, кар, кѳне, кыш.
12. Сѳрәләр, җир, язын, кертәләр, ашлама.
13. Сиптерәләр, каршы, су, җәен, чүп-үләннәргә, кѳрәшәләр, бѳҗәкләргә, зарарлы.
14. Кѳзен, ә, уңыш, мул, алалр, җыеп.
15. Елны, һәр, алына, уңыш, республикабызда, мул, борчактан, арыштан, бодай, арпадан, белән.
16. Икмәгем, һәм, син, тормышым, минем, җирем, туган!

4б    2. Текст буенча план тѳзе.

10б   3. Тексттан тѳрле килешләрдәге 10 сүз алып, килешләрен күрсәтеп языгыз.

3б     4. Тескттан хәл фигыльләре табып языгыз.

16б   5. Тесктны русчага тәрҗемә итегез.

10б   II бирем. Ул, шул сүзләрен килеш  белән тѳрләндерегез.

6б    III бирем. Җѳмләнең иярчен кисәкләре турынды аңлатыгыз. Мисаллар языгыз.

5б    IV бирем. Муса Җәлилнең сугыш вакытындагы иҗаты.

         V бирем. «Туганлык һәм дуслык байлыктан кадерлерәк» мәкаленең мәгънәсен син ничек аңлыйсың?

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------10 сыйныф

I бирем 1. Бирелгән сүзләрдән тѳзеп текст языгыз.                                                            16б

17. Урта, Республикасы, Идел буена ураншкан, Татарстан.
18. Ап-ак, анда, кыш кѳне, ява, энҗедәй, кар.
19. Урман-кырлар, җәен, чәчәкләргә болыннар, матур, күмелә.
20. Чишмәләр, сулы, салкын, килә, чельер-челтер.
21. Кырларда, иркен, үсә, иген, күкрәп.
22. Икмәк, нәрсә, дѳньяда, кадерле, иң.
23. Тәмле, дѳньяда, иң, ризык, пешкә, алсуланып, икмәк.
24. Үстерү, аны, ѳчен, түгелә, күп, бик, кѳч, бит.
25. Сүзе, икмәк, шикелле, ана, иң изге, кадерле, нәрсә.
26. Республикабыз, ел, буе, кырларында, кайный, эш, кызу.
27. Тоталар, кар, кѳне, кыш.
28. Сѳрәләр, җир, язын, кертәләр, ашлама.
29. Сиптерәләр, каршы, су, җәен, чүп-үләннәргә, кѳрәшәләр, бѳҗәкләргә, зарарлы.
30. Кѳзен, ә, уңыш, мул, алалр, җыеп.
31. Елны, һәр, алына, уңыш, республикабызда, мул, борчактан, арыштан, бодай, арпадан, белән.
32. Икмәгем, һәм, син, тормышым, минем, җирем, туган!

4б    2. Текст буенча план тѳзе.

10б   3. Тексттан тѳрле килешләрдәге 10 сүз алып, килешләрен күрсәтеп языгыз.

3б     4. Тескттан хәл фигыльләре табып языгыз.

16б   5. Тесктны русчага тәрҗемә итегез.

10б   II бирем. Ул, шул сүзләрен килеш  белән тѳрләндерегез.

6б    III бирем. Җѳмләнең иярчен кисәкләре турынды аңлатыгыз. Мисаллар языгыз.

5б    IV бирем. Муса Җәлилнең сугыш вакытындагы иҗаты.

         V бирем. «Туганлык һәм дуслык байлыктан кадерлерәк» мәкаленең мәгънәсен син ничек аңлыйсың?

11кл.

Әдәбият буенча сораулар

1б

1. Бѳек Ватан сугышы вакыйгаларына багышланган нинди  әсәрләрне ѳйрәндегез аларның авторларын күрсәтеп языгыз.

1б

2. Фәтих Хѳсни «Кабик» хикәясе кыскача эчтәлеген языгыз.

1б

3. Татар шагыйрь Һади Такташ белән рус классик шагыйре  В.Маяковский арасында нинди уртаклык бар?

11кл.

Әдәбият буенча сораулар

1б

4. Бѳек Ватан сугышы вакыйгаларына багышланган нинди  әсәрләрне ѳйрәндегез аларның авторларын күрсәтеп языгыз.

1б

5. Фәтих Хѳсни «Кабик» хикәясе кыскача эчтәлеген языгыз.

1б

6. Татар шагыйрь Һади Такташ белән рус классик шагыйре  В.Маяковский арасында нинди уртаклык бар?

11кл.

Әдәбият буенча сораулар

1б

7. Бѳек Ватан сугышы вакыйгаларына багышланган нинди  әсәрләрне ѳйрәндегез аларның авторларын күрсәтеп языгыз.

1б

8. Фәтих Хѳсни «Кабик» хикәясе кыскача эчтәлеген языгыз.

1б

9. Татар шагыйрь Һади Такташ белән рус классик шагыйре  В.Маяковский арасында нинди уртаклык бар?

11кл.

Әдәбият буенча сораулар

1б

10. Бѳек Ватан сугышы вакыйгаларына багышланган нинди  әсәрләрне ѳйрәндегез аларның авторларын күрсәтеп языгыз.

1б

11. Фәтих Хѳсни «Кабик» хикәясе кыскача эчтәлеген языгыз.

1б

12. Татар шагыйрь Һади Такташ белән рус классик шагыйре  В.Маяковский арасында нинди уртаклык бар?

8кл.

1. Тиешле кушымчаларны куеп языгыз:                                 №2- 19б

Чаллы шәһәре… яши – Чаллы… яши. «Афродита» кибете… эшли – Кибет… эшли. Мәктәп ашханәсе… ашый - Ащханә… ашый. Концертлар залы… җырлый – Концерт… жырлый. Әниләр бакчасы… үсә - Бакча… үсә.

                                                                                                5б

2. Сыйфатларны тәрҗемә итеп, җѳмләләрне языгыз:

Тагын (солнечная) яз җитте. (первые теплые) яңгырлар явып үтте. Агачлар (зеленые-зеленые) яфракларга күмелделәр. Шомыртлар (белый) чәчәк аталар. Җылы яклардан (перелетные) кошлар кайталар. Ѳй түбәләрендә (веселые) сыерчыклар сайрыйлар.

                                                                                                5б

3. Ситуатив күнегүләр:

Сообщи другу о том, что:

а) сегодня у вас пять уроков,

б) на втором уроке была контрольная работа по математике,

в)  во вторник вы писали диктант по татарскому языку.

г) сегодня ты учишь стихотворение.

Как скажешь  о том, что:

а) ты сидишь во втором ряду за пятой партой,

б) сегодня девять учеников на уроке получили «5»?

4. Язучылардан кемнәрне беләсез? Бер язучы турында яз.

5. Әбүгалисина кем ул? Аның турында нәрсәләр беләсең?

8кл.

1. Тиешле кушымчаларны куеп языгыз:                                 №2- 19б

Чаллы шәһәре… яши – Чаллы… яши. «Афродита» кибете… эшли – Кибет… эшли. Мәктәп ашханәсе… ашый - Ащханә… ашый. Концертлар залы… җырлый – Концерт… жырлый. Әниләр бакчасы… үсә - Бакча… үсә.

                                                                                                5б

2. Сыйфатларны тәрҗемә итеп, җѳмләләрне языгыз:

Тагын (солнечная) яз җитте. (первые теплые) яңгырлар явып үтте. Агачлар (зеленые-зеленые) яфракларга күмелделәр. Шомыртлар (белый) чәчәк аталар. Җылы яклардан (перелетные) кошлар кайталар. Ѳй түбәләрендә (веселые) сыерчыклар сайрыйлар.

                                                                                                5б

3. Ситуатив күнегүләр:

Сообщи другу о том, что:

а) сегодня у вас пять уроков,

б) на втором уроке была контрольная работа по математике,

в)  во вторник вы писали диктант по татарскому языку.

г) сегодня ты учишь стихотворение.

Как скажешь  о том, что:

а) ты сидишь во втором ряду за пятой партой,

б) сегодня девять учеников на уроке получили «5»?

4. Язучылардан кемнәрне беләсез? Бер язучы турында яз.

5. Әбүгалисина кем ул? Аның турында нәрсәләр беләсең?

8кл. Татар теле

1. Сүзтезмәләр турында белгән нәрсәгезне мисаллар белән аңлатыгыз.
2. Җѳмләгә синтаксик анализ ясагыз.

Урам уртасында гына ишегалларыннан ыргыткан соңгы боз кисәкләре эреп ята.

3. Җѳмләдә сүзләр бәйләнеше турында языгыз. Тезүле бәйләнештә нинди грамматик чаралар ярдәмендә бәйләнәләр.

Әдәбият.

1. Г. Камалның «Беренче театр» исемле әсәрендәге Хәмзә бай гаиләсе турында сез нинди фикердә. Алга таба вакыйгалар ничек дәвам иткән дип уйлыйсыз.
2. Бер шигырьне яттан сѳйләгез.
3. Сезгә нинди татар газеталары һәм җурналлары таныш? Үзегез яратып укый торган берәр газета яки журналга кыскача күзәтү ясагыз.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8кл. Татар теле

1. Сүзтезмәләр турында белгән нәрсәгезне мисаллар белән аңлатыгыз.
2. Җѳмләгә синтаксик анализ ясагыз.

Урам уртасында гына ишегалларыннан ыргыткан соңгы боз кисәкләре эреп ята.

3. Җѳмләдә сүзләр бәйләнеше турында языгыз. Тезүле бәйләнештә нинди грамматик чаралар ярдәмендә бәйләнәләр.

Әдәбият.

1. Г. Камалның «Беренче театр» исемле әсәрендәге Хәмзә бай гаиләсе турында сез нинди фикердә. Алга таба вакыйгалар ничек дәвам иткән дип уйлыйсыз.
2. Бер шигырьне яттан сѳйләгез.
3. Сезгә нинди татар газеталары һәм җурналлары таныш? Үзегез яратып укый торган берәр газета яки журналга кыскача күзәтү ясагыз.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8кл. Татар теле

1. Сүзтезмәләр турында белгән нәрсәгезне мисаллар белән аңлатыгыз.
2. Җѳмләгә синтаксик анализ ясагыз.

Урам уртасында гына ишегалларыннан ыргыткан соңгы боз кисәкләре эреп ята.

3. Җѳмләдә сүзләр бәйләнеше турында языгыз. Тезүле бәйләнештә нинди грамматик чаралар ярдәмендә бәйләнәләр.

Әдәбият.

1. Г. Камалның «Беренче театр» исемле әсәрендәге Хәмзә бай гаиләсе турында сез нинди фикердә. Алга таба вакыйгалар ничек дәвам иткән дип уйлыйсыз.
2. Бер шигырьне яттан сѳйләгез.
3. Сезгә нинди татар газеталары һәм җурналлары таныш? Үзегез яратып укый торган берәр газета яки журналга кыскача күзәтү ясагыз.

6кл.    Сорауның  иң  тулы канәгатьләндергән җавабын билгеләгез: татар тѳркеме

1. Исем нәрсәне белдерә?

а) предметның исәбен        б) предметның билгесен     в) эш яки хәл билгесен

г) предмет исемен һәм затны

2. Исем нинди сорауларга җавап була?

а) Кайда? кайчан? Ничек?

б) Кем? Нәрсә? Ни? (бу кем?…)

в) Нинди? Кайсы? Кайдагы?

г) Нишли? Нишләгән? Нишләр?

3. Исем нәрсәләр белән тѳрләнә?

а) зат-сан белән, ѳч заманда килә.

б) берни белән дә тѳрләнми?

в) бары тик килеш белән

г) тартым һәм килеш белән, берлек-күплек тѳрендә.

4. Бу җѳмләдә исемнәр нинди синтаксис күренешләр?

Кызым синең эшең бик күп.

а) Ия (кызым) һәм тәмамлык (эшең)

б) Эндәш сүз (кызым) һәм ия (эшең)

в) Ия (кызым) һәм аергыч (эшең)

г) Эндәш сүз (кызым) һәм аергыч (эшең)

5. Бу җѳмләдә исем җѳмләнең кайсы кисәге?

Икесе дә - безнең ѳчен

Иң кирәкле затлы тел.

а) җѳмләнең иясе

б) җѳмләнең хәбәре

в) җѳмләдә тәмамлык

г) җѳмләдә аергыч

6. Ясалышы ягыннан болар нинди исемнәр?

Басма, башкала

а) ясалма һәм саф кушма  исемнәр

б) саф кушма исемнәр

в) ясалма исемнәр

г) тамыр һәм ясалма исемнәр

7.  Кайсы сүз тѳркемендә ясалышы ягыннан барлык сүз тѳрләре дә очрый?

а) фигыльдә

б) сыйфатта

в) рәвештә

г) исемдә

Практик ѳлеше

1. Җѳмләне тикшерегез (җѳмлә кисәкләре ягыннан)

Кичләрен балыкчы бабай сандугачның моңлы җырын тыңлый.

2. Җѳмләдәге бирелгән сүзләрне тамыр һәм кушымчалар ягыннан тикшерегез.

Әдәбият

«Үги кыз» әсәрендәге Зѳһрә һәм Мәфтуха образларына характеристика бирегез.

IX сыйныф  (татар тѳркеме)

Татар теле

1. Тезмә кушма җѳмләләр. Тѳрләре. Бәйләүче чаралар.
2. Тиешле тыныш билгеләрен куеп яз.

а) Әти ашыгырга бик тә ашыгырга кушты диде Илсѳяр.

б) Ләкин без 20 ел эчендә 2 тапкыр алфавит алыштырган халык.

в) Әллә болытлар куерды әллә караңгы тѳшә башлады тирә-юнь эңгер-меңгер белән уралды.

г) Тавыш-тын юк җил дә исми.

    Урман тын иде (Ф.К.)

3. Түбәндәге схемаларга җѳмләләр уйлап яз.

[ ], һәм [ ]                                   [ ], ә  [ ]

ни [ ], ни  [ ]                             [ ],  [ ]

Әдәбият

1. Халык авыз иҗаты. Риваятьләр һәм легендалар.
2. Ш. Камалның «Буранада» хикәясендә табигать күренешенең әһәмияте.
3. Х.Туфанның тормыш юлы. Аның иҗатында чагылышы. («Кайсыгызның кулы җылы? һ.б. шигырьләр мисалында)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

IX сыйныф  (татар тѳркеме)

Татар теле

4. Тезмә кушма җѳмләләр. Тѳрләре. Бәйләүче чаралар.
5. Тиешле тыныш билгеләрен куеп яз.

а) Әти ашыгырга бик тә ашыгырга кушты диде Илсѳяр.

б) Ләкин без 20 ел эчендә 2 тапкыр алфавит алыштырган халык.

в) Әллә болытлар куерды әллә караңгы тѳшә башлады тирә-юнь эңгер-меңгер белән уралды.

г) Тавыш-тын юк җил дә исми.

    Урман тын иде (Ф.К.)

6. Түбәндәге схемаларга җѳмләләр уйлап яз.

[ ], һәм [ ]                                   [ ], ә  [ ]

ни [ ], ни  [ ]                             [ ],  [ ]

Әдәбият

4. Халык авыз иҗаты. Риваятьләр һәм легендалар.
5. Ш. Камалның «Буранада» хикәясендә табигать күренешенең әһәмияте.
6. Х.Туфанның тормыш юлы. Аның иҗатында чагылышы. («Кайсыгызның кулы җылы? һ.б. шигырьләр мисалында)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

IX сыйныф  (татар тѳркеме)

Татар теле

7. Тезмә кушма җѳмләләр. Тѳрләре. Бәйләүче чаралар.
8. Тиешле тыныш билгеләрен куеп яз.

а) Әти ашыгырга бик тә ашыгырга кушты диде Илсѳяр.

б) Ләкин без 20 ел эчендә 2 тапкыр алфавит алыштырган халык.

в) Әллә болытлар куерды әллә караңгы тѳшә башлады тирә-юнь эңгер-меңгер белән уралды.

г) Тавыш-тын юк җил дә исми.

    Урман тын иде (Ф.К.)

9. Түбәндәге схемаларга җѳмләләр уйлап яз.

[ ], һәм [ ]                                   [ ], ә  [ ]

ни [ ], ни  [ ]                             [ ],  [ ]

Әдәбият

7. Халык авыз иҗаты. Риваятьләр һәм легендалар.
8. Ш. Камалның «Буранада» хикәясендә табигать күренешенең әһәмияте.
9. Х.Туфанның тормыш юлы. Аның иҗатында чагылышы. («Кайсыгызның кулы җылы? һ.б. шигырьләр мисалында)

7 кл. (тат. тѳркеме)

Әдәбият

1. Татар халык авыз иҗатыәсәрләре. Табышмаклар.
2. Татар дѳньясында Г.Тукайның урыны.
3. М.Гафуриның «Сарыкны кем ашаган» әсәре нигезендә мәсәл җанрының үзенчәлеген ачыкларга.

Татар теле.

1. Түбәндәге фраезеологизмнарның русча вариантын табарга.

Ачу тоту                                ни в грош ставить

Баш вату                                иметь зуб

Исе дә китми                                втирать очки

Санга санамау                                как с гуся вода

Күз буяу                                ломать голову

2. Бизә фигылен тѳрле юнәлешләргә куеп, җѳмләләр уйлап язарга.
3. Түбәндәге җѳмләне сүз тѳркемнәре ягыннан тикшерергә.

Мин моны Әпсәләм байларның берсендә, әтиләр ялланып эшләнгән чакларда күрдем.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7 кл. (тат. тѳркеме)

Әдәбият

1. Татар халык авыз иҗатыәсәрләре. Табышмаклар.
2. Татар дѳньясында Г.Тукайның урыны.
3. М.Гафуриның «Сарыкны кем ашаган» әсәре нигезендә мәсәл җанрының үзенчәлеген ачыкларга.

Татар теле.

1. Түбәндәге фраезеологизмнарның русча вариантын табарга.

Ачу тоту                                ни в грош ставить

Баш вату                                иметь зуб

Исе дә китми                                втирать очки

Санга санамау                                как с гуся вода

Күз буяу                                ломать голову

2. Бизә фигылен тѳрле юнәлешләргә куеп, җѳмләләр уйлап язарга.
3. Түбәндәге җѳмләне сүз тѳркемнәре ягыннан тикшерергә.

Мин моны Әпсәләм байларның берсендә, әтиләр ялланып эшләнгән чакларда күрдем.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7 кл. (тат. тѳркеме)

Әдәбият

1. Татар халык авыз иҗатыәсәрләре. Табышмаклар.
2. Татар дѳньясында Г.Тукайның урыны.
3. М.Гафуриның «Сарыкны кем ашаган» әсәре нигезендә мәсәл җанрының үзенчәлеген ачыкларга.

Татар теле.

1. Түбәндәге фраезеологизмнарның русча вариантын табарга.

Ачу тоту                                ни в грош ставить

Баш вату                                иметь зуб

Исе дә китми                                втирать очки

Санга санамау                                как с гуся вода

Күз буяу                                ломать голову

2. Бизә фигылен тѳрле юнәлешләргә куеп, җѳмләләр уйлап язарга.
3. Түбәндәге җѳмләне сүз тѳркемнәре ягыннан тикшерергә.

Мин моны Әпсәләм байларның берсендә, әтиләр ялланып эшләнгән чакларда күрдем.

Мәктәп туры

РУС ТЕЛЕНДӘ БЕЛЕМ БИРҮ ОЕШМАЛАРЫНЫҢ

ТАТАР ТӨРКЕМНӘРЕНДӘ БЕЛЕМ АЛУЧЫ УКУЧЫЛАР ӨЧЕН

ТАТАР ТЕЛЕННӘН ОЛИМПИАДА БИРЕМНӘРЕ

 (2020-2021 нче уку елы)

4 нче сыйныф

Үткәрү вакыты – 60 минут

Максималь балл – 36

I. Тестлардан дөрес җавапны билгеләгез.

1. Хәрефкә караганда аваз саны күбрәк булган сүзне билгеләгез. (2 балл)

        а) укытучы;

        ә) сыйныф;

        б) буяу;

        в) көньяк.

2. Сүз башында язылмый торган хәрефне билгеләгез. (2 балл)

        а) җ;

        ә) ң;

        б) ә;

        в) ү.

3. Күчерелмә мәгънәле сүзтезмәне билгеләгез. (2 балл)

        а) көмеш алка;

        ә) көмеш йөзек;

        б) көмеш кашык;

        в) көмеш чишмә.

4. Бер иҗекле тамыр сүзне билгеләгез. (2 балл)

        а) эт;

        ә) аю;

        б) бүре;

        в) әтәч.

5. Иялек килешенең кушымчаларын билгеләгез. (2 балл)

а) -ның/-нең;

        ә) -га/-гә, -ка/-кә;

        б) -ны/-не;

        в) -да/-дә, -та/-тә.

6. Сорау алмашлыгын билгеләгез. (2 балл)

        а) мин;

        ә) алар;

        б) кем;

        в) сез.

7. Аергыч кулланылган җөмләне билгеләгез. (2 балл)

        а) Укучылар мәктәптә укый.

        ә) Мин кызыл күлмәк кидем.

        б) Мин әниемә булышам.

        в) Алия бүген савыт-саба юды.

8. Җөмләнең төре дөрес күрсәтелгән рәтне билгеләгез. (2 балл)

        Ур-ра, бүген дәрестә бишле алдым!

а) хикәя;

        ә) сорау;

        б) боеру;

        в) тойгылы.

II. Теоретик бирем.

        Күпнокталар урынына тиешле сүзләрне өстәп языгыз. (6 балл)

        [а] – .......... аваз. [һ] – .......... аваз. Ак – кара – ............ . Китапларга сүзенең тамыры – ........... . Килә – ............ заман ............. фигыль.

III. Гамәли-иҗади бирем.

1. Җөмләләрне татар теленә тәрҗемә итеп языгыз. (8 балл)

Мама звала Аню, Симу и Яшу кушать.

На столе завтрак: масло, сыр, мёд, хлеб и чай.

Есть яблоки и груши.

Мама принесла ещё арбуз.

2. Сез иртәнге ашта нәрсә ашыйсыз? Шул хакта 4-5 җөмлә языгыз. (6 балл)

Рус мәктәбенең татар төркемендә укучы балалар өчен

татар әдәбиятыннан мәктәп олимпиадасы биремнәре

2016-2017 нче уку елы

7 нче сыйныф              

Үткәрү вакыты 90  мин.

Максималь балл - 40

1. ТЕСТ:

1. Халык авыз иҗаты әсәрләре һәм язма әдәбият арасындагы аермалыкларны күрсәтегез.                                                               (6 балл)

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Әлеге әсәрләрнең авторларын һәм жанрын языгыз:

(4 балл)

а) “Матурлык”                     _________________        ____________________

б) “Милли моңнар”              _________________        ____________________

в) “Алмачуар”                      _________________        ____________________

г) “Яшь йөрәкләр”               __________________        _____________________

3.  “Онытылмас еллар” роман-трилогиясенең авторын билгеләгез: 

а) Гомәр Бәширов

б) Ибраһим Гази

в) Шәриф Камал

     г) Галимҗан Ибраһимов

(2 балл)

2. БИРЕМНӘР:

1. Мәкальләрнең җанр үзенчәлеген искә төшереп языгыз, алар сөйләмдә нинди максат белән кулланыла? Туган ил, акыл, белем, хезмәт турында нинди мәкаль-әйтемнәр беләсез? Мисаллар языгыз.

(10 балл)

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Әлеге шигырь юлларының:                   

а) авторын, шигырьнең исемен атагыз

_______________________________________________________________

б) шигырьне дәвам итеп тагын ике юлын хатасыз язып бетерегез

в) шигырьдәге төп хисне билгеләгез ___________________________________________________________________________________________________________________________

(8 балл)

Тау башына салынгандыр безнең авыл,

Бер чишмә бар, якын безнең авылга ул

____________________________________

____________________________________

3. Муса Җәлилнең “Бер үгет” шигырендәге әлеге өзекне ничек аңлыйсыз? Автор шушы юллар белән укучыга нинди фикер җиткерергә тели?                                                                                                     

Янып калсын гомрең, маяк булып

Үзеңнән соң килгән буынга.

(10 балл)

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________