ОЛИМПИАДАГА ӘЗЕРЛЕК

Вложение	Размер
olimpiada_mktp_tury_2019-2020_rus_torkeme.doc	92.5 КБ
olimpiada_2019-2020_el_zhavaplar.doc	64.5 КБ
tt_rus.t.-2019_4_klass_biremnr.docx	19.32 КБ
tt_rus.t.-2019_5_klass_biremnr.docx	20 КБ
tt_rus.t.-2019_6_klass_biremnr.doc	110 КБ
tt_rus.t.-2019_7_klass_biremnr.doc	119.5 КБ
tt_rus.t.-2019_8_klass_biremnr.docx	25.32 КБ
tt_rus.t.-2019_9_klass_biremnr.docx	22.88 КБ
tt_rus.t.-2019_10_klass_biremnr.docx	28.23 КБ
tt_rus.t.-2019_11_klass_biremnr.docx	26.48 КБ
rus_mktplrenen_rus_torkemnre_8_nche_syynyf_2017.docx	23.45 КБ
rus_torkemnre_9_nchy_syynyf_2017.docx	22.03 КБ
rus_torkemnre_10_nchy_syynyf_2017.docx	22.29 КБ
rus_torkemnre_11_nche_syynyf_2017.docx	22.17 КБ
rus_telend_belem_biruche_mktplrnen_rus_torkemnre_ochen_tatar_telennn_respublika_olimpiadasy_biremnre_2016.pdf	907.76 КБ
rus_torkemnre_ochen_olimpiada_biremnre_2017.pdf	683.79 КБ
tat.yazyk_v_rus.gr_._6_kl._2018-2019.pdf	236.36 КБ
tat.yazyk_v_rus.gr_._7_kl._2018-2019.pdf	231.94 КБ
tat.yazyk_v_rus.gr_._9_kl._2018-2019.pdf	370.02 КБ
9kl._rus_torkeme.docx	106.03 КБ
she-21_tya_dlya_russkoyazychnyh_4_kl._zadaniya.docx	20.99 КБ
she-21_tya_dlya_russkoyazychnyh_5_kl._zadaniya.docx	15.42 КБ
she-21_tya_dlya_russkoyazychnyh_6_kl._zadaniya.docx	15.2 КБ
she-21_tya_dlya_russkoyazychnyh_7_kl._zadaniya.docx	15.42 КБ
she-21_tya_dlya_russkoyazychnyh_8_kl._zadaniya.docx	22.52 КБ
she-21_tya_dlya_russkoyazychnyh_9_kl._zadaniya.docx	21.62 КБ
she-21_tya_dlya_russkoyazychnyh_10_kl._zadaniya.docx	22.1 КБ
she-21_tya_dlya_russkoyazychnyh_11_kl._zadaniya.docx	25.65 КБ

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре.

2019-2020 уку елы, 6 нчы сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык).

2019-2020 учебный год, 6 класс

Максимальный балл – 55

Время выполнения – 60 минут

1. Прочитайте текст, выберите наиболее подходящий для него заголовок и подчеркните его. (2 балла)

А. Картлык

В. Безнең яраткан агачыбыз

С. Безнең ишегалды

Безнең ишегалдында бик биек, гаҗәп төз һәм нык кәүсәле бер каен үсә. Кәкре-бөкре, тупас ботакларыннан арынган да ул, югары атылып, күккә күтәрелгән. Аның бөдрә башы менә хәзер болытларга хәтле җитәр төсле тоела.

Көзнең ачы, кышның салкын җилләрен ул сыгылмалы шәрә ботаклары белән камчылый-камчылый куа.

Язгы, җәйге иртәләрдә ул, күперенке башын алсуландырып, кояшны иң беренче булып тәбрикли.

Әле кырыс яки сабыр, әле уйчан яки моңсу яшәгән бу каенны һәркем ярата.

Шуңа күрә дә аның яныннан үткән олысы да, кечесе дә:

– Моңа ничә яшь икән? Карттыр инде ул, – дими, бәлки, горурлык белән: – Нинди матур булып үсә ул! – дип, чын күңеленнән шатлана.

(Идрис Туктардан)

2. Напишите небольшое сочинение (5 предложений) о том, как вы помогаете младшим. (10 баллов)

№	Предложения	Макс.кол-во баллов – 10	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2

3. Допишите пропущенные слова в следующих пословицах. (10 баллов)

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 10	Баллы
1.	Бүредән курыксаң, __________ (кая?) барма.	2
2.	Чебешләрне көз көне _____________(нишлиләр?).	2
3.	Бүгенге __________ (нәрсәне?) иртәгәгә калдырма.	2
4.	Дөньяда иң татлы нәрсә дә__________ (нәрсә?), иң ачы нәрсә дә __________ (нәрсә?).	2
5.	______________ сүз алтыннан кыйбат.	2

4. Переведите на татарский язык и запишите. (8 баллов)

1) – Какими видами спорта вы увлекаетесь?

– Плаванием и борьбой.

2) – Боюсь, что забыл свою книгу дома.

– Не волнуйся, я дам тебе свою.

3) – Когда открывается магазин в субботу? Я хочу купить подарки.

4) Я собираю книги по искусству и много времени провожу в книжных магазинах.

№	Предложения	Макс. кол-во баллов - 8	Баллы
1.	____________________________________________ ____________________________________________	2
2.	____________________________________________ ____________________________________________	2
3.	____________________________________________ ____________________________________________	2
4.	____________________________________________ ____________________________________________	2

5. Допишите окончания слов в предложениях. (5 баллов)

№	Предложения	Макс.кол-во баллов – 5	Баллы
1.	Инглиз тел________ тәрҗемә иткәндә “фут” – табан, “бол” – туп дигәнне аңлата.	1
2.	Футбол___ турыпочмаклы мәйдан___ уйныйлар.	1
3.	Уен____ максат____ – көндәшләр команда___________ туп кертү.	1
4.	Һәр команда___ 11 уенчы була.	0,5
5.	Уен 90 минут дәвам итә һәм 45әр минутлык ике тайм____ тора.	0,5
6.	Капкачы_____ башка беркем_____ дә кул белән уйнарга рөхсәт ителми.	1

6. Переведите на русский язык и запишите. (10 баллов)

1) Тамаша залы һәрвакыт тулы.

2) Гадәттә, ул эшкә җәяү йөри.

3) Бу кулъязма бик күп еллар элек табылган булган.

4) Әйдәгез төшке ашка тәнәфес ясап алыйк.

5) Актерларны алкышлар белән каршы алдылар.

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 10	Баллы
1.	____________________________________________ ____________________________________________	2
2.	____________________________________________ ____________________________________________	2
3.	____________________________________________ ____________________________________________	2
4.	____________________________________________ ____________________________________________	2
5.	____________________________________________ ____________________________________________	2

7. Прочитайте текст и вставьте нужны слова. (6 баллов)

Безнең планетада хайваннарның төрләре бик күп һәм аларның ____________ табигатькә кирәкле. ____________, күбебез акулаларның кеше ____________ куркыныч тудырганын беләбез, ____________ алар диңгез суын чистарталар. Ике төр хайваннар була: йорт ____________ кыргый хайваннар. Йорт хайваннары кеше____________, аның янәшәсендә яши. Ә кыргый хайваннарның «йорты» – урман, джунгли, океаннар. Кыргый хайваннарның кайберләре тормыш өчен куркыныч тудырырга ____________.

Жираф – ____________ матур һәм үзенчәлекле хайван. Алар дөньяда ____________ озын хайван булып санала. Аларның озынлыгы 5,5 метрга ____________ җитәргә мөмкин. Алар үзләренең озын муеннары ____________ танылган. Ә сезнең кайсыгыз жирафларның теле озын икәнен белә иде? Алар телләре белән ____________ колакларын да чистарта алалар.

ләкин мәсәлән

иң

мөмкин

бик

өчен

кадәр

хәтта

белән

һәм

һәрберсе янында

8. Найдите антонимы, впишите в таблицу. (4 балла)

№	Антонимы	Макс.кол-во баллов - 4	Баллы
1.	юеш –	0,5
2.	яшь –	0,5
3.	кыйммәт –	0,5
4.	арту –	0,5
5.	каты –	0,5
6.	батыр –	0,5
7.	кояшлы –	0,5
8.	бару –	0,5

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәренең җаваплары.

2019-2020 уку елы, 6 нчы сыйныф

Ответы олимпиадных заданий школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык).

2019-2020 учебный год, 6 класс

Максимальное количество баллов – 55

1. Прочитайте текст, выберите наиболее подходящий для него заголовок и подчеркните его. (2 балла)

В. Безнең яраткан агачыбыз

2. Напишите небольшое сочинение (5 предложений) о том, как вы помогаете младшим. (10 баллов)

3. Допишите пропущенные слова в следующих пословицах. (10 баллов)

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 10	Баллы
1.	БҮРЕДӘН КУРЫКСАҢ, УРМАНГА БАРМА.	2
2.	ЧЕБЕШЛӘРНЕ КӨЗ КӨНЕ САНЫЙЛАР.	2
3.	БҮГЕНГЕ ЭШНЕ ИРТӘГӘГӘ КАЛДЫРМА.	2
4.	ДӨНЬЯДА ИҢ ТАТЛЫ НӘРСӘ ДӘ ТЕЛ, ИҢ АЧЫ НӘРСӘ ДӘ ТЕЛ.	2
5.	АКЫЛЛЫ СҮЗ АЛТЫННАН КЫЙБАТ.	2

4. Переведите на татарский язык и запишите. (8 баллов)

№	Диалоги	Макс.кол-во баллов - 8	Баллы
1.	– Сез спортның нинди төре белән мавыгасыз (кызыксынасыз)? – Йөзү һәм көрәш.	2
2.	– Китабымны өйдә калдырдым дип куркам. – Борчылма, мин сиңа үземнекен бирәм.	2
3.	– Шимбә көнне кибет кайчан ачыла? Минем бүләкләр алырга телим.	2
4.	Мин сәнгать буенча китаплар җыям һәм күп вакытны китап кибетләрендә үткәрәм.	2

5. Допиши окончания слов в предложениях. (5 баллов)

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 5	Баллы
1.	Инглиз теленнән тәрҗемә иткәндә “фут” – табан, “бол” – туп дигәнне аңлата.	1
2.	Футболны турыпочмаклы мәйданда уйныйлар.	1
3.	Уенның максаты – көндәшләр командасына туп кертү.	1
4.	Һәр командада 11 уенчы була.	0,5
5.	Уен 90 минут дәвам итә һәм 45әр минутлык ике таймнан тора.	0,5
6.	Капкачыдан башка беркемгә дә кул белән уйнарга рөхсәт ителми.	1

6. Переведите на русский язык и запишите. (10 баллов)

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 10	Баллы
1.	Зрительный зал всегда полон.	2
2.	Он обычно ходит на работу пешком.	2
3.	Это рукопись была найдена много лет тому назад.	2
4.	Давайте сделаем перерыв на обед.	2
5.	Актеров встретили аплодисментами.	2

7. Прочитайте текст и вставьте нужны слова. (6 баллов, за каждый верный ответ – 0,5)

Безнең планетада хайваннарның төрләре бик күп һәм аларның һәрберсе табигатькә кирәкле. Мәсәлән, күбебез акулаларның кеше өчен куркыныч тудырганын беләбез, ләкин алар диңгез суын чистарталар. Ике төр хайваннар була: йорт һәм кыргый хайваннар. Йорт хайваннары кеше янында, аның янәшәсендә яши. Ә кыргый хайваннарның «йорты» – урман, джунгли, океаннар. Кыргый хайваннарның кайберләре тормыш өчен куркыныч тудырырга мөмкин.

Жираф – бик матур һәм үзенчәлекле хайван. Алар дөньяда иң озын хайван булып санала. Аларның озынлыгы 5,5 метрга кадәр җитәргә мөмкин. Алар үзләренең озын муеннары белән танылган. Ә сезнең кайсыгыз жирафларның теле озын икәнен белә иде? Алар телләре белән хәтта колакларын да чистарта алалар.

8. Найдите антонимы, впишите в таблицу. (4 балла)

№	Антонимы	Макс.кол-во баллов - 4	Баллы
1.	юеш – коры	0,5
2.	яшь – карт	0,5
3.	кыйммәт – очсыз	0,5
4.	арту – кимү	0,5
5.	каты – йомшак	0,5
6.	батыр – кыю	0,5
7.	кояшлы – болытлы	0,5
8.	бару – кайту	0,5

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

республика туры өчен олимпиада биремнәре

2018-2019 уку елы, 4 нче сыйныф

Олимпиадные задания республиканского тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2018-2019 учебный год, 4 класс

Максимальный балл – 73

Время выполнения – 240 минут

1. Сколько раз в стихотворении встречается звук [Ө]? (Максимальное количество – 5 баллов)

Бакчабызга бер тиен

Алып кайтты әтием.

Мин чикләвек бирергә

Яратам ул тиенгә:

Төшә дә куышыннан,

Җимне ала учыннан

Һәм, сөенә-сөенә,

Аны ташый өенә. (Н.А.)

Ответ: _____________

2. Какие из этих слов происходят от того же корня, что и слово КӨЛ (смейся)? Подчеркните нужные слова. (Максимальное количество – 4 балла)

Көлке, көлле, көлдергеч, көлешү, көллият, көлсу, көләч.

3. Образуйте от заданного существительного прилагательное и глагол. (Максимальное количество – 8 баллов)

Бал – ___________________________________

Җай – __________________________________

Май – ___________________________________

Кыш – _________________________________

4. Ученик списывал текст и что-то напутал. Замените выделенные слова антонимами и восстановите авторский текст. (Максимальное количество – 10 баллов)

Кояшның нурлары

Матур ай _______________ иртә белән кызарып күк йөзенә төште _________________. Җир йөзен ачы ______________ йокысыннан уятыр өчен, алтын кебек сары якты нурларын, таратып, төрле якларга җибәрде.

Ахырда _____________ бер нур очты. Барып-барып сабан тургаеның астына ________________ төшкән иде, сабан тургае йокысыннан уянып тирбәнде, чыгып күк йөзенә күтәрелде. Шуннан ямьсез ______________ тавыш белән чырлап сайрап җибәрде.

Икенче нур очты. Монысы татлы йокыда яткан куян өстенә барып төште. Куян, урыныннан торып, кыска ________________ колакларын селкетте. Шуннан, сикерә-сикерә, яшел тугай тышына ________________ менеп __________________, каты ______________ үләннәрне керт-керт өзеп ашый башлады.

Дәрдемәнд

5. К данным фразеологизмам подберите аналогичные (похожие) русские фразеологизмы. (Максимальное количество – 10 баллов)

Телеңне йотарлык – ______________________________________________

Трай тибү – _____________________________________________________

Энә очы кадәр генә – _______________________________________________

Кызыл кар яугач – ________________________________________________

Бит яна – ______________________________________________________

6. Угадайте. О ком идёт речь? (Максимальное количество – 10 баллов)

______________ атамасы гарәп теленнән алынган, ул купшы, матур дигәнне аңлата. Ул – дөньяда иң биек хайван. Аның тиресендәге таплар кеше бармагы эзләре кебек үзенчәлекле. ______________ – мөгезле булып туучы бердәнбер хайван. Ул көн саен 30 кг га якын азык ашый, ул тәүлекнең 16-20 сәгатен азык каршында үткәрә. Бер эчүдә 6 чиләк суны бушатырга мөмкин. Ул сәгатенә 55 км тизлек белән йөгерә ала, ашыкканда чабыш атын да узып китә. __________ ятып йокларга да мөмкин, шулай да, ул күпчелек вакытын аяк өстендә үткәрә, аска салынып төшмәсен өчен, башын агач ботаклары арасына кыстырып басып та йокыга тала. Аның теле кара, ул 45см га җитә. Теле белән ул колакларын чистарта ала. _______________ уртача 20 ел яши.

7. Укажите правильный перевод. Поставьте галочку в клетке, если считаете ответ правильным. (Максимальное количество – 6 баллов)

Ильгам Шакиров – великий певец татарского народа.

□ Ильгам Шакиров – татар халкының бөек шагыйре.

□ Ильгам Шакиров – татар халкының бөек җырчысы.

□ Илһам Шакиров – татар халкының бөек җырчысы.

Габдулла Тукай написал сказку-поэму про Шуралэ, а Фарит Яруллин ввёл его в мир музыки.

□ Габдулла Тукай Шүрәле турында әкият-поэма язган, ләкин Фәрит Яруллин аны музыка дөньясына керткән.

□ Габдулла Тукай Шүрәле турында әкият-поэма язган, ә Фәрит Яруллин аны музыка дөньясына керткән.

□ Габдулла Тукай Шүрәле турында хикәя язган, ә Фәрит Яруллин аны музыка дөньясына керткән.

Птицу кормят крылья, поэтому она летает.

□ Кошны канатлары туйдыра, шуңа күрә ул оча.

□ Кошны аяклары туйдыра, шуңа күрә ул оча.

□ Кошны канатлары туйдыра, шуңа күрә ул йөзә.

8. Напишите краткое сообщение на тему “Мой любимый поэт (или певец)”. (10 предложений, максимальное количество – 20 баллов)

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

республика туры өчен олимпиада биремнәре

2018-2019 уку елы, 5 нче сыйныф

Олимпиадные задания республиканского тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2018-2019 учебный год, 5 класс

Максимальный балл – 74

Время выполнения –240 минут

1. Придумайте сложные, парные и составные слова, используя прилагательные АК, КАРА, КЫЗЫЛ. (Максимальное количество – 10 баллов)

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. В первом столбике даны словосочетания. Во втором столбике замените их одним словом, а в третий столбик напишите слова, противоположные по значению. (Максимальное количество – 6 баллов)

Олы яшьтәге бабай

Акчасы, малы күп булган кеше

Күп укыган, белеме зур булган кеше

3. Все ли приведённые пары слов являются однокоренными? Подчеркните однокоренные слова. (Максимальное количество – 4 балла)

Баллы – балкы

Тозсыз – тозла

Күзлек – күзәнәк

Күлмәк – күләгә

Карлы – кармак

4. Перепишите текст от первого лица единственного числа. Озаглавьте текст. (Максимальное количество – 12 (7+5) баллов)

Харис мәктәптән кайтты. Кулына стенадагы көн тәртибе язылган кәгазьне алды. Аңа кызыл карандаш белән тагын бер пункт өстәде. “Кичке сәгать биштән алып алтыга кадәр өйдә әни белән әбигә ярдәм итәм” дип язып куйды.

Шул көнне, сәгать биш тапкыр сугу белән, тумбочкадагы фикус гөлен кузгатмакчы булды.

Нигә кузгатасың аны? – дип сорадылар әнисе белән әбисе.

– Кухнядагы сез кер киптерә торган бауны чишәм. Тумбочкага басмыйча буй җитми, – дип җавап бирде Харис. – Хәзер мин сезгә көн дә ярдәм итәчәкмен, – дип тә өстәде.

Әнисе белән әбисе бер-берсенә карап елмайдылар.

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. К данным татарским народным пословицам подберите аналогичные (похожие) русские пословицы. (Максимальное количество – 9 баллов)

Китап – белем чишмәсе. – ___________________________________________

Агачны яфрак, кешене хезмәт бизи. – __________________________________

__________________________________________________________________

Уйна да көл, әмма сабагыңны да (дәресеңне) бел! – ______________________

__________________________________________________________________

6. Прочитайте текст. Вставьте пропущенные окончания. (Максимальное количество – 8 баллов)

Таулар да туалар, үсәләр, картаялар. Урал тавы – дөньядагы башка тауларга бабай. Иң өлкән яшьтәге тау. Шуңа күрә аның эче тулы байлык. Ни генә юк анда! Тимер белән бакыр, көмеш белән алтын, алмаз... Әйтәм бит, булмаган нәрсә юк анда. Урал тавы_____ тагын бер зур байлыгы – кыйммәт___ ташлар. Ул ташлар____ төс_____ күрсәгез иде! Бик сирәк тау___ гына була Уралдагы кебек затлы асылташлар... Менә шундый матур, бай як ул Урал!

“Көмеш тояк”ның автор__ Павел Бажов әнә шунда туган. Эшчеләр белән аралашып үскән. Эшчеләр, ял иткән арада, әкият сөйләргә яратканнар. Ә әкиятләре аларның Урал кешеләре, Уралның табигате турында булган.

Кечкенә Павел әкиятләр___ бик яратып тыңлаган. Барысын да хәтерендә калдырырга тырышкан. Әкият яраткан кеше табигать___ дә ярата.

7. Ответьте на следующие вопросы, используя текст. Поставьте галочку в клетке, если считаете ответ правильным. (Максимальное количество – 5 баллов)

1) Урал тавы – яшь таулардан санала.

□ текстка туры килә □ текстка туры килми

2) Урал тавы бик бай.

□ текстка туры килә □ текстка туры килми

3) Павел Бажов Урал якларында туган.

□ текстка туры килә □ текстка туры килми

4) Кечкенә Павел тыңлаган әкиятләрен онытып бетергән.

□ текстка туры килә □ текстка туры килми

5) Павел Бажов табигатьне бик яраткан.

□ текстка туры килә □ текстка туры килми

8. Если бы к тебе приехал друг из другой страны или республики, какие места ты бы в первую очередь показал ему в родном крае? (10 предложений, максимальное количество – 20 баллов)

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Предварительный просмотр:

Олимпиадные задания республиканского тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык) 2018-2019 учебный год, 6 класс

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган олимпиаданың

республика этабы биремнәре (6 нчы сыйныф, 2018/2019 уку елы)

Үткәрү вакыты – 240 минут

максималь балл – 139

Устная часть (макс. б. 35)

Составьте рассказ по рисунку и расскажите

Составьте рассказ по следующему плану :

Вводная часть. Внимательно изучите рисунок (фотографию). Что, какие события отражены? (На рисунке изображена золотая осень. Погода солнечная. Небо голубое-голубое. и т.д.) Назовите рисунок. Основываясь на какие детали назвали рисунок. Используйте вводные слова (по-моему, во-первых и т.д.). .( 10 б.)
Основная часть. Расскажите о рисунке в деталях, поделив на части и используя такие слова, как .в переднем плане, слева, наверху, за деревом и т.д. Вырази свое отношение к этим деталям. (15 б)
Заключительная часть. Какое впечатление на вас произвел (-а) рисунок (фотография). О каких события в вашей жизни вам напомнила? По-вашему мнению, как будут дальше развиваться события? (10 б.)

II. Письменная часть

1. Прочитайте текст, выберите наиболее подходящий для него заголовок и подчеркните его (максимальный балл – 3):

А. Әни сүзе

В. Эт көтүе

С. Яхшылык

Малайны әнисе кибеткә җибәрде. Ул ипи, казылык, сөт, катык алды да шуларны сумкасына тутырган хәлдә урам буйлап атлады. Биш-алты адым атладымы, каршысында – маэмай! Койрыгын селкеп, борынын суза-суза шатлана. Яхшылыкка җавап бирмәү – начарлык. Малай моны белә. Шуңа күрә этне яратмыйча уза алмады. Тик эт нәрсәдер көтә иде.

Малай аңа ипи сындырып бирде. Эт ипине ашагач, казылык белән сыйлады. Ул кунагын тагын бер кабат сыйпады да юлын дәвам итте.

Өйгә кайткач, бик үк каты булмаса да әнисе ачуланды аны. Ләкин малай мондый сүзләргә түзәргә әзер. Ул үзенең дөрес эшләгәненә ышана иде.

Ул мәктәптән кайтып килгәндә, аның каршына эт көтүе килеп чыкты...

(Ә.Баяновтан)

2. Допишите продолжение рассказа (5 предложений).

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 15	Баллы
1.		3
2.		3
3.		3
4.		3
5.		3

3. Расставьте реплики в нужном порядке (укажите последовательность в цифрах), чтобы получился диалог.

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 5	Баллы
	Татар теле – бик кызык тел ул.	0,5
	Галимнәр татар телендә ярты миллионнан артык сүз бар дип исәпләгәннәр.	0,5
	Бик авыр эш. Ул сүзне тәрҗемә итү мөмкин түгел диярлек.	0,5
	Сүзлектә грусть, тоска, кручина һәм башка мәгънәләре бар. Бу сүз дә төгәл тәрҗемә ителми.	0,5
	Бик кызык. Рәхмәт.	0,5
	Ул – мелодия, напевность, задушевность, грустный һәм башкалар.	0,5
	«Моң» сүзен русчага тәрҗемә ит әле.	0,5
	Шулай да.	0,5
	«Сагыш» сүзен тәрҗемә итә аласыңмы?	0,5
	Татар телендә сүзләр күпме?	0,5

4. Допишите пропущенные слова в следующих пословицах.

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 15	Баллы
1.	__________ (нәрсәнең?) белмәгәне юк.	3
2.	Һәр илнең ачкычы – __________ (нәрсә?).	3
3.	Алдан __________ (нинди?) күкенең башы авырта.	3
4.	Әдәп базарда ____________(нишләми?).	3
5.	Агачны үстерергә илле ел, кисәргә ____________(ничә?) минут кирәк.	3

5. Переведите на татарский язык и запишите.

1. Здесь нет светофора, поэтому перекресток очень опасное место.

2. Виды этих растений неизвестны.

3. Актеров встретили аплодисментами.

4. Она считает, что современная одежда красива и удобна.

5. В зале было довольно много людей, так как фильм был интересный.

6. Она очень застенчива.

7. Вам разрешили взять эти журналы домой?

8. Купи что-нибудь поесть, у нас в холодильнике ничего нет.

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 16	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2
6.		2
7.		2
8.		2

6. Допишите окончания слов в предложениях.

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 9	Баллы
1.	Бакый Урманче – татар халкы_____ талантлы рәссам_____, скульптор_____.	1,5
2.	Ул каты таш_____, тимер һәм агач кисәк_____ «җан өрү»че.	1
3.	Озак еллар буе беркемгә дә кирәкмәгән таш_____, тамыр_____ аның кул_____ тылсымлы көч_____ әйләнәләр.	2
4.	Бакый Урманче күп төрле һөнәр ия_____белән таныша, алар турында картиналар иҗат итә.	0,5
5.	Үз әсәр_____ хезмәт_____ бөеклеген, хезмәт кеше_____ рухи дөнья_____ һәм матурлыгын күрсәтә.	2
6.	Бакый Урманче күп кенә атаклы кеше_____ портрет_____ рәсем сәнгат_____ һәм сынлы сәнгать аша иҗат итте.	1,5
7.	Мәсәлән, Габдулла Тукай, Галимҗан Ибраһимов, Габулла Кариев, Нәҗип Җиһанов портрет_____.	0,5

7. Переведите на русский язык и запишите.

1) Ул бу турыда берни дә хәбәр итмәде.

2) М.Булатова портреты – рәссамның иң танылган картиналарының берсе.

3) Кызганычка каршы, конференциядә мондый сораулар күтәрелмәде.

4) Алдагы елга яңа күпер төзелер дип ышанып калам.

5) Әгәр театр якынрак булса, без җәяү бара алган булыр идек.

6) Ул кич белән җыелыш булачагын исемә төшерде.

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 12	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2
6.		2

8. Прочитайте текст и вставьте нужные слова (максимальное количество баллов –20).

Иван Иванович Шишкин 1832 нче ____________ Алабуга шәһәрендә туа. Бу шәһәр Кама ____________урнашкан. ____________ менә аның урманнарында мәһабәт наратлар үскән. И.Шишкин кечкенәдән ____________шушы матурлыкка сокланып яшәгән.

И.И.Шишкин Мәскәү ____________училищесында укый. 1860 нчы елны алтын медаль ____________Сәнгать академиясен тәмамлый.

Күренекле рәссам____________ картиналарында туган як табигатен, ____________үзгәрешләрне аерым бер җылылык белән якты буяулар кулланып сурәтли. Мәсәлән, «____________ яктырткан наратлар», «Имән урманында яңгыр», «Арыш____________», «Имәннәр», «Имәнлек», «Нарат урманында бер ____________» картиналарын караган ____________карыйсы килә, ____________алардан кешеләргә җылы нур бөркелә. Әйтерсең лә рәссам кешеләрне ____________матурлыкны сакларга чакыра.

Иван Иванович талантлы рәссам ____________булмый, бик эшчән кеше дә була. Ул хезмәтне рәссам эшчәнлегенең төп нигезе ____________саный. Шишкин 1898 нче елда мольберт ____________ утырып эшләнгән хәлдә вафат була.

Алабугада И.И.Шишкинга һәйкәл куелган, ә 1962 нче ____________мемориаль йорт-музей ачылган. Бу йорт данлыклы Шишкин буалары ____________ урнашкан. Шишкин исеме белән 1 нче номерлы сәнгать мәктәбе ____________ урам аталган. Россиянең ____________шәһәрендә аның исеме белән аталган урам исемнәре очрый.

үзенең

иртә

нәкъ

сәнгать

белән

басуы буенда

үк

чөнки

бу

андагы

елда

дип

кояш

саен

һәм

гына

кайбер янында артында елдан

9. Установите соответствие между словом и его лексическим значением (максимальное количество баллов – 4).

А. Уңган

Ә. Өлгер

Б. Җыйнак

В. Тыйнак

1. Үзен мактарга, күрсәтергә тырышмаучан, әдәпле.

2. Җыештырылган, юылган.

3. Булдыклы, бик эшчән.

4. Җитез, булдыклы.

5. Җиренә җиткереп эшләүчән, төгәл, игътибарлы.

А	Ә	Б	В

Предварительный просмотр:

Олимпиадные задания республиканского тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2018-2019 учебный год, 7 класс

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең

рус төркемендә укучылар өчен

татар теленнән үткәрелә торган олимпиаданың

республика этабы биремнәре

(7 нче сыйныф, 2018/2019 уку елы)

Үткәрү вакыты – 240 минут

максималь балл – 141

Устная часть (35 баллов)

Составьте рассказ по рисунку и расскажите

Составьте рассказ по следующему плану :

Вводная часть. Внимательно изучите рисунок (фотографию). Что, какие события отражены? (На рисунке изображена золотая осень. Погода солнечная. Небо голубое-голубое. и т.д.) Назовите рисунок. Основываясь на какие детали назвали рисунок. Используйте вводные слова (по-моему, во-первых и т.д.). .( 10 б.)
Основная часть. Расскажите о рисунке в деталях, поделив на части и используя такие слова, как .в переднем плане, слева, наверху, за деревом и т.д. Вырази свое отношение к этим деталям. (15 б)
Заключительная часть. Какое впечатление на вас произвел (-а) рисунок (фотография). О каких события в вашей жизни вам напомнила? По-вашему мнению, как будут дальше развиваться события? (10 б.)

II. Письменная часть (106 баллов)

1. Прочитайте текст.

... – бик борынгы уен. Ул V гасыр ахырында – VI гасыр башында Һиндстанда барлыкка килгән.

... уйлап табучы билгеле түгел. Ләкин мондый легенда яши. Бик бай һинд раджасы булган. Әмма байлык аны кызыксындырмаган.

Берзаман аңа бер дәрвиш килеп әйткән: «Мин сиңа патшалар уйный торган яңа уен алып килдем... Менә кара!» Карт ... күрсәткән. Раджа бик шатланган, имеш.

Һиндстаннан ... уены Кытайга, Тибет, Малайзия, Иранга күчкән. Аннары гарәпләр, фарсылар аша русларга һәм европалыларга да барып җиткән. Киев Русендә XI-XII гасырда ... уйнау киң таралган.

Һиндстанда ... уенын 4 кеше уйнаган. Уен Һиндстан армиясенең составын чагылдырган. Иранда ... уенын ике кеше уйный башлаган.

Татарстанда да ... – киң таралган уен. Рөстәм Нәҗметдинов, Алисә Галләмова, Гата Камский исемнәрен һәр кеше белә.

(Вакытлы матбугаттан)

Ответьте на следующие вопросы:

1) Текст нәрсә турында?

2) Бу уенны нинди исем белән тәкъдим иткәннәр?

3) Европага бу уенны кайсы халыклар алып килә?

4) Раджага нинди сыйфатлар хас?

5) Рөстәм Нәҗметдинов, Алисә Галләмова турында нәрсә беләсең? Бу спорт төре һәм аның танылган спортчылары турында 5 җөмлә төзеп яз.

№	Ответы	Макс.кол-во баллов - 11	Баллы
1.		3
2.		1
3.		1
4.		1
5.	____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________	5

2. Переведите на русский язык и запишите.

1) Аны атна дәвамында күрмәгәннәр.

2) Туристлар бу сарайның кем тарафыннан төзелгәнен белергә тели.

3) Елганың ике ягы да урман иде.

4) Якындагы почта бүлеге кая урнашкан?

5) Төн никадәр озынрак, көн шулкадәр кыскарак.

6) Дүрттән бер егерме биш процентка тигез.

7) Кар яуса да, без чаңгыда шудык.

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 14	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2
6.		2
7.		2

3. Допишите окончания слов в предложениях.

№	Предложения	Макс. кол-во баллов - 15	Баллы
1.	Википедия_____ 303 тел_____ язма_____ табарга мөмкин.	1,5
2.	Иң аз язмалы тел_____ – крик индеец_____ тел_____, шулай ук, маскоги һәм афар тел_____ берәр язма бар.	2
3.	Ә менә язма_____ иң еш очрый торган тел_____ арасында көтелмәгән_____ дә очрый.	1,5
4.	Әлбәттә, инглиз тел_____ беренче урын_____ булуы беркем_____ дә гаҗәпләндерми (Википедия_____ 5,78 млн язма_____ – инглиз тел_____).	3
5.	Ә менә икенче урын_____ – себуан тел_____.	1
6.	Филиппин утрау_____ таралган әлеге тел_____ 5,4 млн язма кертелгән.	1
7.	Википедия_____ рус тел_____ җиденче, ә татар тел_____ алтмыш сигезенче урын_____ алып тора.	2
8.	Татар тел_____ бүлек_____ нибары 4 администратор_____ (хәтта ябык мәкалә_____ дә төзәтә һәм башка кулланучылар үзгәреш_____ һәм мәкалә_____ бетерергә хокуклары бар), 85 актив кулланучы_____ бар.	3

4. Допишите пропущенные слова в следующих пословицах.

№	Мәкальләр	Макс.кол-во баллов - 10	Баллы
1.	____________(кайчан?) белгән туган телең алтмышта да онытылмас.	2
2.	Яралы кошка ____________(нәрсә?) атмыйлар.	2
3.	Берни ____________(нинди?) кеше генә ялгышмый.	2
4.	Надан белмәсә дә ____________(нишли?).	2
5.	Эшләсәң – эш, эшләмәсәң, ____________(нәрсә?) табыла.	2

5. Прочитайте текст и вставьте нужные слова (максимальное количество баллов – 16).

Өйдәге тәртипсезлек стресска китерә. Галимнәр әнә ___________ нәтиҗәгә килгәннәр. Моны булдырмау ____________ өйне җыештыру да җитәме? Тагын ____________ эшләргә кирәк? Тәртипсезлек нәрсәдән башлана?

Тәртипсезлек өйдә ____________ әйбер җыйналудан туа. Тикшеренүчеләр ____________турыдан-туры стресска китерүен билгеләгәннәр. Кеше моны ____________ сизмәскә дә мөмкин. Психология профессоры Джозеф Феррари тәртипсезлек барлыкка килүнең сәбәпләрен ____________ аның кешегә ничек тәэсир итүен ачыклаган. Торак җирнең юк-бар белән тулуы яшь барган ____________кешенең халәтенә ныграк тәэсир итә икән. Шул сәбәпле, кеше тормышыннан канәгать булмый, ____________ кәефсез йөри.

Өйдә тәртип булмау стресс гормоны – кортизолның артуына китерә. Ни өчен болай килеп чыга ____________? Җәмгыятьтә өй – ул ял итә һәм хәл җыя торган урын ____________ фикер яши. Чүп астында яши башласаң, ____________ тә анда ял итеп булмый шул.

Еллар ____________ тик торып та кулланылмаган әйберләр бик күп. Алар шундый кирәктер ____________ тоела. Нәрсәне дә булса башкаларга бирергә ____________ташларга үзеңне мәҗбүр итәргә кирәк. Берәр нәрсә сатып алыр алдыннан башта үзеңнән: “Бу әйбер миңа кирәкме?” – дип сора, чөнки ____________нәрсәне өйгә алып кайтканнан соң аның белән хушлашу инде авыр булачак.

моның

үзе

һәм

соң

берничек берәр

буе

кебек артык

шундый

гел

өчен

нәрсә

яки

саен

дигән

6. Переведите на татарский язык и запишите.

1) Информация о ценах очень интересна.

2) Он обладает обширными знаниями в области медицины.

3) Нефть используют для производства бензина.

4) Он обычно ходит на работу пешком.

5) Вы невнимательно читали статью.

6) Мы сидели здесь полтора часа.

7) Эта рукопись была найдена много лет тому назад.

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 14	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2
6.		2
7.		2

7. Прочитайте текст. Посмотрите внимательно на каждую строку: некоторые строчки правильные, а в некоторых строках есть ошибки. Если считаете, что все верно, в правый столбик поставьте плюсик, неверно – укажите ошибку (максимальный балл – 9, за каждое верное совпадение по баллу).

	Табын янында
	Табынга утыргач, иң элек гәүдәгезнең торышына игътибар	+
	итегез. Аркагыз белән урындык артына соялеп, туры	соялеп
1.	утырырга, гәүдәгезне киеренке тотмаска тырышыгыз.
2.	Урындыкны өстәлгә бик якын һәм шулай үк бик ерак та
3.	куярга ярамый. Ашаганда, терсәкләрне өстәлгә куярга
4.	кинәш ителми. Салфеткаларны тезегезгә куярга кирәк.
5.	Кайчан ашый башларга? Аш-су бөтөн кешегә китерелгәннән
6.	соң, хуҗа хатын беренче булып ашый башлый. Аннары
7.	башкаларга да ашарга керешергә мөмкин. Тәлинкәнең сул
8.	ягыңа чәнечке, уң ягына аш кашыгы куела. Пычакны йөзе
9.	белән тәлинкәгә каратып, чәнечке белән кашыкны өскө каратып куялар.

8. Напишите русский эквивалент данных фразеологизмов.

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 12	Баллы
1.	Сүз артыннан сүз чыгу – ____________________	2
2.	Сүзендә тору – _____________________________	2
3.	Сүзе үтә –_________________________________	2
4.	Сүз белән сыйлау – _________________________	2
5.	Сүз дә булырга мөмкин түгел –_______________ __________________________________________	2
6	Сүз тидермәү – ____________________________	2

9. Установите соответствие между словом и его лексическим значением (максимальное количество баллов – 5).

А. Дәһшәт

Ә. Дан

Б. Сагыну

В. Курку

Г. Үкенеч

1. Искә төшереп юксыну хисе.

2. Куркыныч көч, гарасат, афәт.

3. Ышанып җитмәү.

4. Хаталарны аңлап, авыр хисләр кичерү.

5. Шөһрәт, мактаулы исем.

6. Артык шикләнү, артык саклану.

А	Ә	Б	В	Г

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган республика туры олимпиада биремнәре. 2018-2019 уку елы, 8 нче сыйныф

Олимпиадные задания республиканского тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке (для изучающих татарский язык) 2018-2019 учебный год, 8 класс

Максимальный балл –115

Время выполнения – 240 минут

Устная часть (35 .)

Составьте рассказ по следующему плану :

Вводная часть. Внимательно изучите рисунок (фотографию). Что, какие события отражены? (На рисунке изображена золотая осень. Погода солнечная. Небо голубое-голубое. и т.д.) Назовите рисунок. Основываясь на какие детали назвали рисунок. Используйте вводные слова (по-моему, во-первых и т.д.). .( 10 б.)
Основная часть. Расскажите о рисунке в деталях, поделив на части и используя такие слова, как .в переднем плане, слева, наверху, за деревом и т.д. Вырази свое отношение к этим деталям. (15 б)
Заключительная часть. Какое впечатление на вас произвел (-а) рисунок (фотография). О каких события в вашей жизни вам напомнила? По-вашему мнению, как будут дальше развиваться события? (10 б.)

Письменная часть

1. Напишите недостающие буквы, чтобы образовались слова по теме “Грамматика татарского языка”.5 баллов

		й			т
ю			л
		р			м
	и			л
		й	л

2. Подчеркните в предложениях фразеологизмы, запишите в таблице их слова-синонимы. 16 баллов

№	Предложения	Слова-синонимы	Макс. кол-во баллов – 16	Баллы
1.	Әни пешергән өчпочмаклар тел йотарлык булган.		2
2.	Әлеге мәсъәлә буенча Азат озак баш ватмады, чишү юлын тиз тапты.		2
3.	Камил күз ачып йомганчы кроссвордны чишеп ташлады.		2
4.	Бүген дәрестә авыз ерып утыручылар булмады.		2
5.	Улым, вакытың булса, тамак ялгап ал.		2
6.	Тимер юллар вокзалында энә төртерлек урын да юк.		2
7.	Мин ике тәүлек керфек какмаган килеш укырга киттем.		2
8.	Кызы вакытында кайта алырмы дип ут йота әнисе.		2

3. Составьте 5 предложений с таким расчётом, чтобы в них слово «АК» употреблялось в разных значениях.10 баллов

№	Предложения	Макс. кол-во баллов – 10	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2

4. Напишите реплики, подходящие к заданным речевым ситуациям.12 баллов

№	Речевые ситуации	Реплики	Макс. кол-во баллов – 12	Баллы
1.	Сообщи друзьям, что ты завтра идёшь на концерт классической музыки.		2
2.	Попроси у сестры татарско-русский словарь.		2
3.	Уточни у одноклассника, когда будет контрольная работа по истории.		2
4.	Поздравь бабушку с днем рождения.		2
5.	Позвони в поликлинику и спроси, в какие дни принимает хирург.		2
6.	Предложи другу (подруге) посмотреть передачу про известных спортсменов.		2

5. В каком варианте указаны слова, относящиеся к одной части речи?

1 балл

а) утырып, сөйләмичә, җәяү, көлә-көлә

б) үземнеке, синеке, апаныкы, аныкы

в)уку, китап, язучы, җырчы

г) сөйләргә, укып, йөрүче, язган

6. Переведите на татарский язык и запишите в строке после каждого предложения. 14 баллов

№	Предложения	Макс. кол-во баллов – 14	Баллы
1.	В чём польза чтения книг? Читать полезно? Почему многие люди читают?	2

2.	Ведь не только для того, чтобы отдохнуть или занять свободное время.	2

3.	Польза чтения книг очевидна. Книги обогащают внутренний мир, делают умнее.	2

4.	Книга увеличивает словарный запас человека, заставляет думать.	2

5.	Вы замечали, что после чтения какого-нибудь классического произведения легче выражать собственные мысли, подбирать нужные слова.	2

6	Читающий человек грамотнее говорит. Чтение серьёзных произведений развивает логическое мышление. Не верите? Прочтите детективы.	2

7.	После прочтения вы будете соображать быстрее, ваш ум станет острее и вы поймёте, что читать полезно и выгодно.	2

7. Запишите пропущенные реплики в диалогах. 14 баллов

№	Реплики	Макс. кол-во баллов за правильный ответ –14	Баллы
1.	— Китап — якын дус, диләр. Моны ничек аңлыйсыз?	2

2.	— Китапны нинди шартларда укый башлау яхшырак дип уйлыйсың?	2

3.	— Нинди урын сайларга?	2

4.	— Ни өчен?	2

5.		2
	— Ә мин йоклар алдыннан укырга яратам.
6.		2
	- Миңа фантастика һәм детективлар ошый.
7.	-Иң яраткан авторың кем?	2

8. Если книга умела разговаривать, то какие правила бы она попросила соблюдать? Напиши от имени книги эти требования. 8 баллов (по 1 баллу за каждое правильное предложение).

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган республика туры олимпиада биремнәре. 2018-2019 уку елы, 9 нчы сыйныф

Олимпиадные задания республиканского тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке (для изучающих татарский язык). 2018-2019 учебный год, 9 класс

Максимальный балл –142

Время выполнения – 240 минут

Устная часть.(35.)

Составьте рассказ по следующему плану :

Вводная часть. Внимательно изучите рисунок (фотографию). Что, какие события отражены? (На рисунке изображена золотая осень. Погода солнечная. Небо голубое-голубое. и т.д.) Назовите рисунок. Основываясь на какие детали назвали рисунок. Используйте вводные слова (по-моему, во-первых и т.д.). .( 10 б.)
Основная часть. Расскажите о рисунке в деталях, поделив на части и используя такие слова, как .в переднем плане, слева, наверху, за деревом и т.д. Вырази свое отношение к этим деталям. (15 б)
Заключительная часть. Какое впечатление на вас произвел (-а) рисунок (фотография). О каких события в вашей жизни вам напомнила? По-вашему мнению, как будут дальше развиваться события? (10 б.)

Письменная часть.

1. Прочитайте текст. Выполните задания по тексту №№ 1.1. – 1.10, ответы запишите в таблицу. 53 балла

«Банк» дигән итальян сүз____ безнеңчә «өстәл» төшенчәсе__ аңлата. Италия____ урта гасыр банкирлары үзләр____ исәп-хисап эшләре____ туп-туры базар____ , өстәл яны____ башкара торган булганнар. Ә беренче банклар безнең эра____ хәтле үк барлыкка килгәннәр. Лондондагы Британия музее___ бер банкир йорты архивы саклана. Бу архив____ 2700 ел. Рим кешеләре____ тырышлыгы белән бухгалтерия система____ камилләшкән.

Борынгы Грециядә дә банк исәп-хисапларын базар мәйданнарында, өстәл артында үтәгәннәр. Алар саклар өчен акча, сәүдә буенча килешү кәгазьләре һәм бүтән документларны кабул иткәннәр. Банкирлардан тыш, саррафлар (акча ваклаучылар) булган. Саррафлар төрле грек шәһәрләрендәге тәңкәләрне алыштырганнар (әлбәттә, процентлар исәбенә), аларны ялган түгелме икәнен ачыклаганнар.Алар төрлешәһәрләрдә булучы сәүдәгәрләрнең исәп-хисап эшләренә ярдәм иткәннәр.

XVIIгасырда Франциядә Джон Ло дигән берәү банк теориясе өчен мавыга. Һәммә кешеләрне дә байларга әверелдерү сәбәплеул ике китап бастыра. Моның өчен, ди Джон Ло, бөтен тәңкә акчаларны да кәгазь акчаларга алыштырырга чөнки аларны теләсә нинди күләмдә бастырырга кирәк. Бу вакытта илдә Филипп Орлеанский хакимлек итә, аңа Джон Лоның идеясе ошый. Нәтиҗәдә, кәрт уенчысы Лоны банк директоры итеп сайлап куялар, аны академик исеменә лаек дип табалар, хәтта аңа финанс министры постын да тапшыралар.

№	Задания по тексту	Ответы	Макс. кол-во баллов – 53	Баллы
1.1.	Озаглавьте текст.		2
1.2.	Разделите текст на микротемы.		6
1.3.	Допишите пропущенные аффиксы в предложениях	«Банк» дигән итальян сүз____ безнеңчә «өстәл» төшенчәсе__ аңлата. Италия____ урта гасыр банкирлары үзләр____ исәп-хисап эшләре____ туп-туры базар____, өстәл яны____ башкара торган булганнар. Ә беренче банклар безнең эра____ хәтле үк барлыкка килгәннәр. Лондондагы Британия музее___ бер банкир йорты архивы саклана. Бу архив____ 2700 ел. Рим кешеләре____ тырышлыгы белән бухгалтерия система____ камилләшкән.	12
1.4.	Переведите второй абзац.		5
1.5.	Из третьего абзаца выпишите местоимения		10
1.6.	Определите, к какой части речи относится слово безнеңчә: 1. алмашлык 2. рәвеш 3. исем 4.сыйфат		1
1.7.	Из 1 и 2 предложений второго абзаца выпишите слова, в которых количество букв и звуков не совпадает.		4
1.8.	Из третьего абзаца найдите предложения с ошибками и перепишите их правильный вариант.		2
1.9.	Башкара торган булганнар – это глагол: 1. настоящего времени 2. будущего неопределенного времени 3. прошедше-го неопреде-ленного времени 4. прошедше-го определен-ного времени		1
1.10.	Преобразуйте третий абзац в диалог		10

2. Напишите реплики, подходящие к заданным речевым ситуациям.16 баллов

№	Речевые ситуации	Реплики	Макс. кол-во баллов – 16	Баллы
1.	Скажи, что ты любишь читать книги о животных, но их в библиотеке нет.		2
2.	Позвоните в кассу театра и спросите: - какой сегодня спектакль будет в театре; - во сколько начинается спектакль; - есть ли билеты и сколько они стоят?		6
3.	Уточните у прохожего, правильно ли вы идёте к вокзалу?		2
4.	Попроси одноклассника помощь перевести предложения на татарский язык, так как у тебя словарь остался дома.		2
5.	Позвони другу (подруге) и сообщи, что завтра не будет урока литературы, вместо него будет математика.		2
6.	Посоветуй гостям посмотреть исторический центр города.		2

3. Напишите во второй столбик таблицы слова, называющие данные в первом столбике понятия. 13 баллов

Понятия	Слова	Макс. кол-во баллов – 13	Баллы
Товар алмашу чарасы
АКШ акча берәмлеге
Европада куллану өчен уйлап чыгарылган акча берәмлеге
Хезмәтөченакчалатабүләк
Товар алмашу, сату, сатыпалуурыны
Эш хакының алданрак бирелгән өлеше
Товарнытәкъдимитү, кызыксындыру
Сату, алмашу өчен җитештерелгән әйбер
Дәүләтфинансучреждениесе
Товар сатыпалгачбиреләторганкәгазь
Бөлгенлеккәтөшү
Товарнычитилгәчыгару
Товарнычитилдәнкертү

4. Составьте 5 предложений с таким расчётом, чтобы в них слово «КАРА» употреблялось в разных значениях. 10 баллов

№	Предложения	Макс. кол-во баллов – 10	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2

5. Найдите к фразеологическим единицам слова-антонимы и запишите в таблицу. 5 баллов

№	Фразеологические единицы	Слова-антонимы	Макс. кол-во баллов – 5	Баллы
1.	Эт белән мәче кебек		1
2.	Күз ачып йомганчы		1
3.	Куян йөрәк		1
4.	Борын төбендә генә		1
5.	Телеңне йотарлык		1

6. Продолжите рассказ. 10 баллов (по 1 баллу за каждое правильное предложение)

Совет чорында халык кредит хакында кинолардан гына ишетеп белә иде. Бу бары тик чит илләргә генә хас, ә безнең өчен ят күренеш кебек. Ләкин акрынлап әлеге көн безгә дә килеп җитте…

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган олимпиаданың республика туры биремнәре. 2018/2019 уку елы,10 нчы сыйныф

Олимпиадные задания республиканского тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык). 2018/2019 учебный год, 10 класс

Максимальный балл – 185 б.

Время выполнения – 240 минут

Устная часть. (50 баллов).

Составьте рассказ по картине и расскажите –

Составьте рассказ по следующему плану :

Вводная часть. Кто автор картины? Назовите характерные черты творчества художника. Что (или кого) отразил художник в своей картине, исходя из этого назовите картину. Используйте вводные слова – 15 б.( 10 из них – за автора картины и охарактеризование его торчества)
Основная часть Опишите картину в деталях, используя такие слова, как в переднем плане, слева ит.д.: Выразите свое отношение к деталям. Используйте метафоры, эпитеты, сравнения – 25 б..
Заключительная часть Какое впечатление оставила картина? Какие события вы вспомнили в вашей жизни? Как вы считаете, как будут развиваться эти события, что будет с героями картины – 10 б.

Письменная часть

1.Прочитайте текст. Назовите (2 б.). Допишите пропущенные слова (5 б.). Напишите продолжение текста, объясняя причину низкого уровня владения родным языком героини (за каждое предложение по 2 б., до 10б. Макс. б. - 17 )

Ләлә җәйләрне шәһәр ... лагерьларда, табигать кочагында үткәрә, ... менә әтисенең туган авылына бер ... кайтканы юк иде. Әйдә, кызым, ... әйтергә иде хәзер, кузгатырга иде китаплар арасыннан – кызы ничек кабул итәр иде ... әтисенең бу “романтик” кыланышын. Үзенең туган телендә Ләлә бары тик “рәхмәт” һәм “яратам” дигән ике сүзне генә белә. ..

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.

2. Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами так, чтобы они грамматически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами (по 1 б., макс. б – 7).

1.	Кешеләр _________________ заманнардан ук табигать серләренә төшенергә тырышканнар.	БОРЫН
2.	Табигатьне өйрәнә торган _________________ фәннәр барлыкка килгән.	ТӨР
3.	Табигать - туган илебезнең __________ , байлыгы ул.	МАТУР
4.	Тирә-ягыбызда бик күп _______________ үсемлекләр бар.	ФАЙДА
5.	_________ дөньясын табигать еллар буе туендырып килә.	КЕШЕ
6.	Табигатьнең _______ өйрәнә торган бер фән бар.	БӘЙЛӘ
7.	_______________ укысаң, син бу фәнне өйрәнәчәксең.	ТЫРЫШ

Прочитайте глаголы. Напишите, что общего в данных глаголах? (5 б.) Переведите глаголы (10 б.). С выделеными составьте предложение (5 б.). Макс. б. - 20.

Күрәсегез килә, әйтмәкче булам, язарга булды, сөйләшәсе иделәр, ясыйсы килмәгән, бармакчы идең, сөйләмәскә булдык, шалтыратып алыр идегез, кайтасым килмәде, рәхмәт төшкере.

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Переведите предложения на татарский язык (по 1 б., макс.б. 10).

. Мальчик крикнул от испуга. 2). Врач дружески мне кивнул. 3) .Высокий камыш вдруг кочнулся. 4) Я тебе говорил, ты меня не послушался. 5). Буря вырвала дерево с корнем. 6). Тебя кто-то дожидается. 7). Брат перечитал все книги. 7) Охотник спускается с горы. 8) Море сильно разбушевалось. 9) Тут все разом заговорили. 10. Музыка балета “Шурале” написана композитром Ф.Яруллиным.

№	Перевод на татарский язык	Макс. кол-во баллов – 10	Баллы
1.		1
2.		1
3.		1
4.		1
5.		1
6.		1
7.		1
8.		1
9.		1
10		1

5. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстами А – Е и заголовками 1 - 8. Запишите свои ответы в таблицу. Используйте каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок (по 2 б., макс.б. – 16).

1.	Көтүченең уйлануы
2.	Күршеләрнең эте
3.	Этнең тиеннәрне ялап куюы
4.	Тиеннәр эт балалары белән
5.	Урманга бару
6.	Тиеннәрне эт оясына кую
7.	Тиен балаларын алып кайту
8.	Ят кош балаларын чыгару

А. Кошларның ят кош йомыркасыннан бала чыгаруы беркемне дә гаҗәпләндерми. Ә хайван һәм җәнлекләр белән андый хәлнең булганын ишеткәнем юк иде. Сирәк булса да була икән.

Ә. Көтүче абый урманнан бик кечкенә тиен балаларын алып кайта. Алар бик хәлсез булалар. Безнең урманнарда тиеннәр бик аз. Беткән дәрәҗәдә диярлек. Бу ике тиен баласы үлсә, алар тагын да кимерләр.

Б. Шуны уйлап, абый аларны терелтергә тырыша. Аларга сөт эчертәсе килә. Ләкин алар эчә белмиләр. Белмиләр һәм теләмиләр дә. Инде нишләргә? Көтүче абый уйлана башлый.

В. Күршеләренең этләре яңа гына балалаган иде. Абый шуны исенә төшерә. Актүшнең өч көчеге барлыгын ул белә. Этнең балаларын имезгәнен дә күргәне бар. Әниләре төсле аклы-каралы көчекләр – бик шаяннар. Гел уйнарга гына торалар.

Г. Көтүче абый тиен балаларын күршеләрнең эт оясына кертеп куя. Үзе күзәтеп тора. Эт тиен балаларына тимиме? Аларны кабып йота күрмәсен! ...

Д. Бераз карап торгач, ана эт тиеннәр янына килә. Аларны төрле яклап карап чыга. Аннары ялап куя. Димәк, Актүш аларны кабул итә. Шулчак көтүче абый да, тынычланып, эшенә китә.

Е. Хәзер авыл урамында, ана эткә ияреп, көчекләр генә түгел, ә тиен балалары да сикергәли. Башта бу күренешкә гаҗәпләнсәләр дә, авыл кешеләре дә күнектеләр. Алар бу гаилә дуслыгына сокланып елмаялар гына.

Текстлар	А	Ә	Б	В	Г	Д	Е
Исемнәр

Напишите слова, продолжив цепочку. Постарайтесь написать как можно больше слов на татарском языке, связанные с заданной темой (по каждой теме за 10 слов -5 б.), общее кол-во макс.б. - 20.

Һөнәр: укытучы, ___________________________________________________________________________________________________________________________...

Гаилә: әни, ______________________________________________________

_______________________________________________________________...

Вакыт: бүген, .____________________________________________________

__________________________________________________________________.

Татар язучылары: Г.Кутуй _________________________________________

__________________________________________________________________

Допишите в предложениях пропущенные слова. Кто или что что делает?(по 1 б., макс.б. – 6)

Эт … . Җил … . Мич ... .

Карлыгач ... . Елан ... . Буран ... .

Переведите текст на русский язык (за каждое предл. по 2 б. – макс. 10 б.) .

1)Икенче номерлы трамвай тимер юл вокзалыннан төзүчеләр институтына кадәр йөри. (2)Төзүчеләр институты янында бу трамвай кире якка борыла: пассажирлар төшкәч, трамвай бераз алга бара. (3) Бу маршрутта 9 гына тукталыш бар. (4)Икътисад институты тукталышыннан соң трамвай тау астына төшә. (5) Габдулла Тукай мәйданы тукталышына таба сул якка борыла.

№	Перевод	Макс. кол-во баллов – 10	Факт.
1.		2
2.		2
3.		2
4.	.	2
5.		2

9. Напишите подходящие реплики (по 1 б.= 5 б.)

1). Как скажете о том, что вам нужно уйти с урока на 10 минут раньше.

Скажите маме, кем вы мечтаете стать.
. Спросите у одноклассника, какие уроки ему нравятся.
.Поинтересуйтесь у старшей сестры, кто её близкая подруга.
.Уточните у друга (подруги), что он (она) любит делать в свободное время.

№	Перевод	Макс. кол-во баллов – 5	Факт.
1.		1
2.		1
3.		1
4.	.	1
5.		1

В стихотворении допишите пропущенные слова (по 2 б., макс. б. – 24)

Ап-ак _______ өстенә Ак _________ ябынып,

Ап-ак __________ ява. Ап-ак _________ килгән.

Ап-ак___________буеннан Ап-ак _________ бияләй,

Ап-ак ___________ ярам. Ак баулы .__________.

Ак ___________ агачлар Ак __________ уйнаклап,

Ак ____________ кигән. Ак __________ чабам.

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган олимпиаданың республика туры биремнәре. 2017/2018 уку елы,11 нче сыйныф

Олимпиадные задания республиканского тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык). 2017/2018 учебный год, 11 класс

Максимальный балл – 168

Время выполнения – 240 минут

Устная часть. (50 баллов).

Составьте рассказ по следующему плану :

Вводная часть. Кто автор картины? Назовите характерные черты творчества художника. Что (или кого) отразил художник в своей картине, исходя из этого назовите картину. Используйте вводные слова – 15 б.( 10 из них – за автора картины и охарактеризование его торчества)
Основная часть Опишите картину в деталях, используя такие слова, как в переднем плане, слева и т.д.: Выразите свое отношение к деталям. Используйте метафоры, эпитеты, сравнения – 25 б..
Заключительная часть Какое впечатление оставила картина? Какие события вы вспомнили в вашей жизни? Как вы считаете, как будут развиваться эти события, что будет с героями картины – 10 б.

Письменная часть

1. Прочитайте текст. Выполните задания по тексту №№ 1.1. – 1.7, ответы запишите в таблицу. Макс. балл - 45

(1) Булатлар мәктәбенә очрашуга барасы көннәрендә Илдар үзенең малай чагын исенә төшерде. (2) Шәһәрнең хөрмәтле кешеләре алар классына да шулай килә торганнар иде. (3) Җиденче класста укыган чакларында, алар генерал Булатов белән очраштылар. (4) Класстагы малайлар аның күкрәгендәге орден белән медальләрен әллә ярты сәгать санадылар инде. (5) Менә батыр дисәң дә батыр, ичмасам! (6) Берлинны алган генерал аларга ул көнне бик күп гыйбрәтле вакыйгалар сөйләде.

(7) Илдарлар ул көнне генералның сөйләгәннәрен авыз ачып тыңлап утырганнар иде. (8) Ә ул үзе соң – биографиясен яза башласа, ярты биткә дә тутыра алмаган бер егет – балалар каршына басып ни сөйләр? (9) Идел буе зонасында беренчелекне алу шаккатарлык эш түгел әле ул. (10) Бу әле Илдарның үзе өчен дә зур спортка килүнең беренче адымнары гына. (11) Киләчәктә, бәлки, ил буенча чемпион булыр әле ул, ә бәлки. дөнья күләмендә дә. (12) Тренеры аңа зур өметләр баглый. (13) Анысы әле киләчәк эше.

(14) Шулай берничә көн аптырап йөргәннән соң, Илдар очрашуны ничек үткәрергә кирәклеген уйлап тапты .

(15) – Мин сезне, кадерле дуслар, Менжинский клубына чакырам, барасызмы? – диде ул, укучылар алдына килеп баскач. (16) Балалар ашыгып-ашыгып ризалыкларын белдерделәр.

(17) - Мин сезне бирегә юкка гына алып килмәдем, - дип сүзен башлады Илдар, Менжинский клубына килгәч. (18) – Без бүген спорт турында сөйләшергә булдык. (19) Шулай булгач, сүзне иң көчле командалардан башлыйбыз.

(20) Стенага эленгән портретлардан милиция органнарында хезмәт итүче атаклы спортчылар карап тора. (21) Араларында ил күләмендәге ярышларда катнашучылар да бар икән. (22) Кайсы чаңгы буенча спорт мастеры, кайсылары йөзү буенча. (23) Пыяла капкачлы шкафларда алар яулап алган кубоклар, грамоталар. (24) Илдар Кәримов, аларның һәркайсы янында тукталып, бу җиңүләрнең кайчан, кайсы шәһәрдә, илебезнең нинди атаклы мастерлары белән ярышуда яулап алынганын иркенләп сөйләде.

№	Задания по тексту	Ответы	Макс. кол-во баллов за правильный ответ- 45	Баллы
1.1.	Озаглавьте текст.		2
1.2.	Разделите текст на микротемы.		8
1.3.	Запишите синонимы выделенных слов в первом абзаце.		4
1.4.	Напишите ответы на следующие вопросы: 1).Генерал Булатов кайсы сугышта катнашкан? 2) Илдар дөньякүләм чемпионмы? 3) Илдар укучыларны Менжинский клубына нинди максат белән чакыра? 4) Ул укучыларны нинди спортчылар белән таныштыра?		8



1.5.	Переведите второй абзац и перепишите в таблицу.		14
1.6.	Булатлар мәктәбенә очрашуга барасы көннәрендә Илдар үзенең малай чагын исенә төшерде җөмләсендә мәктәбенә сүзенең килешен билгеләгез.		1
1.7.	Напишите небольшой рассказ о месте спорта в твоей жизни (6 -8 пр.)		8

2. Переведите на татарский язык (по 0, 5 б) – макс. б. - 6.

- Это чьи книги?

- Это моя книга, а это твоя.

- Ты с кем учишься?

- Я учусь с ним, с этим мальчиком

- Это мотор автомобиля?

- Нет, трактора. Мотор этой машины очень мощный.

№	Перевод на татарский язык	Макс. кол-во баллов – 6	Баллы
1.		1
2.		1
3.		1
4.		1
5.		1
6.		1

3. Напишите слова, продолжив цепочку. Постарайтесь написать как можно больше слов на татарском языке, связанных с заданной темой (по каждой теме за 10 слов 5 б., макс. б. – 10), общее кол-во макс.б. 40.

Кием: итек, __________________________________________________

________________________________________________________________...

Үсемлек : чәчәк, _________________________________________________

________________________________________________________________...

Табигать күренеше: җил,_________________________________________

________________________________________________________________ ...

Татар рәссамнары: ______________________________________________
__________________________________________________________________

4. Назовите на татарском языке одним словом. Как называют человека, который ...? С этими словами составьте предложения. (по 1 б. (1 +1 =2 б.), макс.б. -10)

Ярдәм итә - ____________________________________________...
Сезнең белән бер поездда бара - ______________________________...
Сезнең белән янәшәдә яшәүче чит кеше- ________________________...
Сезнең белән бер оешмада эшли- ______________________________...
Кешеләрне матур киемнәр белән тәэмин итә- ____________________ ...

5. Ставьте вопросы к выделенным словам (по 1 б., макс. б. – 7)

1.Туганымның 2. Очты карга, төште карга,

Туганы да миңа туган. Карга төште ак карга,

Нинди генә туган әле- Шул карганы карар өчен

Нәкъ мин туган Карга җыелды карга.

Көндә туган. (Х. Халиков)

Напишите одним словом (по 2б., макс.б. 10)

Алтын куллы - ________________ _ Ут йоту – __________________

Уртак тел табу - ________________ Балавыз сыгу – ______________

Җир тишегенә керерлек булу - ___________________________

7. Напишите 6 правил поведения в театре (по 2 б., макс. б. – 12)

№	Перевод на татарский язык	Макс. кол-во баллов – 12	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2
6.		2

Предварительный просмотр:

Рус телендә белем бирү мәктәпләренең рус төркемнәрендә

укучы 8 нче сыйныф укучылары өчен

татар теле һәм әдәбиятыннан Халыкара олимпиада биремнәре

I. Текстны укыгыз. Бирелгән җөмләләрнең текстка туры килү-килмәвен билгеләгез (11 балл)

Көннәр җылынды. Агачлар яфрак яра башладылар. Безнең бакча янындагы урманга иң беренче булып кара каргалар кайтты. Алар үзләренең тавышлары белән тирә-якны шау-шуга күмделәр. Агач башларына оялар ясадылар.

Бер генә дә тик тормыйлар. Берсе чыбык-чабык ташый, икенчесе ул чыбыкларны бик оста итеп тезеп куя бара. Кайвакытларда талашып та китәләр я, барысы да берьюлы гөрләшеп, һавага күтәреләләр.

Бер караганда, бу кара каргалар ничектер безгә охшаганнар. Без дә шулай бит, кара каргалар шикелле, әллә кайлардан җыелышып, бирегә килдек. Без дә шул каргалар шикелле, бу бакчага шау-шу китердек. Каргалар оя корган кебек, без дә еллар буе кешесез калган йортларны төзәтергә тырыштык. Тукта әле, искә төште: безне Галимҗан бабай юкка гына каргалар дип әйтмәгән. Чыннан да, без шул тынгысыз каргалар шикеллерәк бит...

Иртәнге вакыт иде. Бүген – ял көне, ашыгасы юк. Гариф үз урыныннан әкрен генә торды да тәрәзә янына килеп басты һәм кинәт:

– Малайлар, торыгыз әле, тор! – дип кычкырды.

Без, сикереп торып, тәрәзәгә карадык. Безнең бакчабыз ап-ак чәчәккә күмелгән иде... (Нәби Дәүлидән)

1.Яз җитсә дә, көннәр җылынмады әле.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

2. Башта ала каргалар кайтты.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

3.Кошлар агач башларына оя кордылар.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

4. Кошлар һәрвакыт хәрәкәттә.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

5. Без кошларга ярдәм итәргә тырышабыз

1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

6. Кешеләр тынгысыз кошларга охшамаганнар.

1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

7. Без күчмә кошлар турында хикәя укыдык.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

8.Ял көне булганга күрә, безгә ашыгырга кирәк түгел иде.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

9. Кошлар оя төзегән кебек, кешеләр дә йортлар төзиләр.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

10. Кич җиткән иде инде.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

11. Бакчаны танырлык түгел, ул ап-ак чәчәккә күмелгән иде.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

II. Текстны укыгыз.

1) Уң яктагы сүзләрне кирәкле грамматик формада языгыз (6 балл)

1

Борын заманнан бирле шулай: кеше гомер-гомергә табигать белән көрәшкән, ____________________ курыккан.

ТАБИГАТЬ

2

Хәзер табигать үзе кешедән _______________________

КУРКЫРГА

3

Соңгы өч йөз илле ел дәвамында хайваннарның алтмыш

төре һәм кошларның _______________ якын төре юкка чыккан.

ЙӨЗ

4

Кайбер ___________________, агачлар да юкка чыкканнар.

ҮЛӘН

5

Үсемлек, хайван, кошларның _____________ – табигать өчен зур югалту.

БЕТҮ

6

Шуңа күрә Җирдәге __________________сакларга кирәк.

ТЕРЕКЛЕК

2) Уң яктагы сүзләрне, лексик мәгънәләрен туры китереп, кирәкле грамматик формада языгыз (6 балл)

7

Татарстаннын табигате матур, бай, ______________ һәм төрле.

СЕР

8

Урманнарында төрле агачлар үсә, һәм аю, бүре, бурсык,

кызыл ________________төлкеләр, куркак куяннар яши.

ТУН

9

Татарстанның йомшак һавасы иген үстерергә ______________

УҢАЙ

10

Болыннарда матур чәчәкләр, ______________ үләннәр үсә.

ШИФА

11

Чиста табигать – _______________ өчен нигез.

СӘЛАМӘТ

12

Шуңа күрә аны сакларга, табигый байлыклардан дөрес ________________ кирәк.

ФАЙДА

III. Җөмләдәге сүзләргә тиешле кушымчаларны өстәп языгыз. (27 балл)

№	Җөмләләр
1.	Мин бүген башта – мәктәп___, аннары парк___ бар___м.
2.	Без укы___ мәктәп Пушкин урамы........... .
3.	Мәктәп___ автобус____ бар___к.
4.	Марат дәресләр___ соң шахмат түгәрәге____ йөри.
5.	Шахмат түгәрәге___ Марат, гадәттә, кич____ кайта.
6.	Түгәрәк___ кайт___, Марат ашый, ял итә.
7.	Без, мин һәм эне___, әни куш___, кибет____ бара____ .
8.	Без йөр___ кибет өч кат___ .
9.	Син «Ашамлык» кибете___ нәрсә___ бара___?
10.	Син кайсы урам___, ничә___ йорт___ яш___сең?

IV. Бирелгән сүзләрдән җөмләләр төзеп языгыз. (10 балл)

1. малай, икенче, чыкты, белән, ягына, эте, урамның 2. кирәк, ял, тырышып, өчен, итәр, яхшы, эшләргә. 3. урын, кеше, хатын-кызларга, тиеш, өлкәннәргә, егет, бирергә, тиеш. 4.без, җыюны, бик, урманда, яратыбыз, җиләк. 5. әнисе, чыршы, Гүзәлнең, кайтты, беркөнне, алып, матур.

№	Җөмләләр
1.
2.
3.
4.
5.

V. Текстны кулланып, диалог төзеп языгыз. (20 балл)

Балалык елларымда исемдә калган вакыйгаларның берсе Казанга бару булды.Егерме икенче елның җәендә без әнием белән Казанга киттек. Казан урамнары трамвайлары һәм алма исе белән исемдә калган.

Без Казанда әнием белән Муса Бигиевләргә бардык. Ул унынчы елларда Петербургта мулла булган. Муса Бигиев – Габдулла Тукайның дусты.

Казанда тагын Ибраһим абыйларга бардык. Ул өйләнгән, аларның ике уллары, бер кызлары бар иде.

№	Репликалар
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.

VI. Җөмләләрне татар теленә тәрҗемә итеп языгыз. (20 балл)

1. Мы разве завтра в театр не идем? 2. Человек должен быть воспитанным. 3. Я на день рождение хочу пригласить своих друзей. 4. В этом году зима холодная, поэтому нужно помочь птицам. 5. Приготовив уроки, собрался на улицу.

№	Җөмләләр
1.
2.
3.
4.
5.

VII. Җөмләләрне рус теленә тәрҗемә итеп языгыз. (5 балл)

1. Казан тарихи истәлекләргә бай. 2. С.Сәйдәшев – татар халкының беренче профессиональ композиторы. 3. Дустымның татарча өйрәнәсе килә. 4. Компьютер артында озак вакыт утыру сәламәтлеккә зарарлы. 5. Телефоннан һәрвакыт әдәпле итеп сөйләшергә кирәк.

№	Җөмләләр
1.
2.
3.
4.
5.

VIII. 1) Cүз; 2) баш; 3) юл cүзләренә тамырдаш сүзләр язарга (5 әр сүздән артмасын) (15 балл)

№	Тамырдаш сүзләр
1.	Сүз –
2.	Баш -
3.	Юл -

IX. Бирелгән фигыльләрне рус теленә тәрҗемә итегез һәм юклык формаларын ясагыз. (20 балл)

№	Фигыльләр
1.	барлыкка килә – ______________ – __________________
2.	катнашу – ______________ – _______________________
3.	борчылса – __________________ – __________________
4.	хөрмәт итәргә –_______________ – __________________
5.	шлтыраттык – _____________ – _____________________
6.	аралашкач – ____________________ – ________________
7.	кызыксынып – ________________ – __________________
8.	ялгышканчы – _________________ – _________________
9.	җырлыйбыз – __________________ – _________________
10.	аңлагансыз – __________________ – __________________

X. Сөйләм ситуациясенә туры килгән репликаларны языгыз. (10 балл)

1. Сообщите другу (подруге) о том, что завтра начинается фестиваль татарской песни.

2. Поздравьте маму с днём рождения и пожелайте ей здоровья и счастья.

3. Уточните у прохожего, который час.

4. Спросите у учителя о том, когда начнутся экзамены.

5. Поблагодарите одноклассника за то, что он помог вам найти нужную книгу.

6. Сообщите другу (подруге) о том, что сегодня после уроков вы идете в бассейн.

7. Спросите у друга (подруги), будет ли у вас сегодня урок литературы.

8. Как скажете маме о том, что вы заняли первое место на олимпиаде по татарскому языку.

9. Допустим, вы звоните в справочное бюро театра. Как спросите, во сколько начинается представление.

10. Предложите другу (подруге) пойти в воскресенье в кино.

Предварительный просмотр:

Рус телендә белем бирү мәктәпләренең рус төркемнәрендә

укучы 9 нчы сыйныф укучылары өчен

татар теле һәм әдәбиятыннан Халыкара олимпиада биремнәре

I. Текстны укыгыз. Бирелгән җөмләләрнең текстка туры килү-килмәвен билгеләгез (11 балл)

Татарстанның табигате матур, бай, серле һәм төрле. Калын зур урманнар да, тигез далалар да бар анда. Урманнарда төрле агачлар үсә. Алар арасында наратлар, имәннәр, каеннар, чыршылар бар. Урманнарда пошилар, аю, бүре, бурсыклар очратасың. Кызыл тунлы төлкеләр, куркак куяннар да бар.

Татарстан Республикасын «дүрт елга иле» дип йөрткәннәр. Аның аша Идел, Кама, Нократ, Агыйдел елгалары ага. Кечкенә елгалар, күлләр дә күп анда.

Татарстанның климаты уртача. Кышлары артык салкын түгел, ә җәйләре артык эссе булмый. Бай табигате, йомшак һавасы иген үстерергә, терлек үрчетергә уңайлы. Киң болыннарында аллы-гөлле чәчәкләр, шифалы үләннәр үсә. Татарстан кырларында бодай, кукуруз, борчак, чөгендер үстерәләр. Идел һәм Кама елгалары буенда кура җиләге, чия, алма, чикләвек өлгерә.

Чиста табигать – сәламәтлек нигезе. Шуңа күрә аны чиста тотарга кирәк. Табигатьне саклау – Ватанны саклау дигән сүз ул. («Ватаным Татарстан» китабыннан)

1. Татарстан Республикасының табигате бик матур.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

2. Татарстанда диңгезләр дә, чүлләр дә бар.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

3. Безнең урманда да төрле агачлар үсә.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

4. Татарстан урманнарында пальма һәм кедр агачлары үсә.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

5. Татарстан аша дүрт зур елга ага.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

6. Татарстанда артык салкын көннәр дә, бик эссе көннәр дә булмый.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

7. Үткән ел кар артык күп яуды.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

8. Киң болыннарда бодай, кукуруз, арыш үстерәләр.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

9. Идел һәм Кама елгалары буенда җиләк үсми.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

10. Табигатьне чиста тотарга кирәк.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

11. Без сыйныфыбыз белән урманга агач утыртырга бардык.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

II. Текстларны укыгыз.

1) Уң яктагы сүзләрне кирәкле грамматик формада языгыз (6 балл)

1.

Рәмзия үз _______________ чәй әзерләргә булышты.

ӘБИ

2.

Ак чәйнектән чынаякларга чәй ясагач, _______ тәмле ис таралды.

ӨЙ

3.

Эш арасында Рәмзия әбисенең яшь _______ күз алдына китерергә тырышты.

ЧАК

4.

Ләкин ул аны берничек тә яшь итеп _____________ алмады.

КҮРЕРГӘ

5.

– Әбием, синең яшь чактагы рәсемең юкмы? _________ әле, – диде ул.

КҮРСӘТЕРГӘ

6.

– Бар, ник булмасын! – дип, әбисе комод___ ____ ачты да зур гына бер рәсем алды.

ТАРТМА

1) Уң яктагы сүзләрне, лексик мәгънәләрен туры китереп, кирәкле грамматик формада языгыз (6 балл)

7.

Нәүрүз - ____________ «яңа ел (көн)» дигән сүз.

ФАРСЫ

8.

Нәүрүз 21 нче мартта, көн белән төннең _________тигез вакытта була.

ОЗЫН

9.

Салкын кыш китеп бара, аның урынына ___________яз килә.

ЯМЬ

10.

Тиздән _______________эшләр башланыр.

ЯЗ

11.

Басуларда яңа икмәк үсәр, ____________ артыр.

БАЙ

12.

Бу бәйрәмгә авыл кешеләре аеруча ___________.

ШАТ

III. Җөмләдәге сүзләргә тиешле кушымчаларны өстәп языгыз. (30 балл)

№	Җөмләләр
1.	Без – мин, әни___ һәм апа ___ бүген цирк___ бара___.
2.	Син циркка кем белән кайчан, ничә___ бара___?
3.	Өй___ цирк___ кадәр машина___ бар___быз.
4.	Мин, буш вакыт___ бул___, китап укы___ яратам.
5.	Син___ дуслар___ китапханә___ еш йөр___ме?
6.	Без, телә___, дустым белән бассейн___ барабыз.
7.	Без йөр___ бассейн Тукай урамы___.
8.	Бассейн___ кайт___, «Бәхетле» кибете___ керәбез.
9.	«Бәхетле» кибете___ торт ал___, өйгә кайт___быз.
10.	Син кайсы торт___ ярата___?

IV. Җөмләләрдәге билгеләнгән сүзләргә сорау куегыз. (10 балл)

1. Табиб игътибарлы булырга, авыруның серен саклый белергә тиеш. 2. Табиб һөнәре – игелекле һөнәр. 3. Табиблар һәрнәрсә белән кызыксынып торалар, белемнәрен арттыралар. 4. Табиблар ярдәм итәргә һәрвакыт әзер була. 5. Табибның эше – авыруларның хәлен җиңеләйтү һәм үлемнән алып калу.

№	Сораулар
1.
2.
3.
4.
5.

V. Текстны кулланып, диалог төзеп языгыз. (20 балл)

Без Татарстан Республикасында яшибез. Татарстанда төрле халыклар, мәсәлән, татарлар, руслар, чувашлар һ.б. яши. Татарлар тагын Мәскәүдә, Башкортстанда, Чувашиядә, Мордовиядә, Украинада, Белорусиядә дә яши. Самара, Чиләбе, Волгоград, Саратов, Ульяновск өлкәләрендә дә татарлар күп яши. Татарлар чит илләрдә дә, мисал өчен, Америкада, Кытайда, Австралиядә, Финляндиядә яшәүчеләр байтак.

№	Репликалар
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.

VI. Җөмләләрне татар теленә тәрҗемә итеп языгыз. (8 балл)

1. Родителей не только уважай, а и помогай им. 2. Птица сильна крыльями, а человек дружбой. 3. Кашу маслом не испортишь. 4. Яблоко от яблони недалеко падает. 5. Семь раз отмерь, один раз отрежь. 6. Счастье и труд рядом живут. 7. Кто мало говорит, тот больше делает. 8. Скупой платит дважды.

№	Җөмләләр
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

VII. Җөмләләрне рус теленә тәрҗемә итеп языгыз. (7 балл)

Мин китапханәдә еш булам, чөнки татар, рус һәм чит ил язучыларының әсәрләрен укырга яратам. Миңа детективлар ошый, ә дустым шигърият белән кызыксына. Китапханәдә һәрвакыт кеше күп була. Яхшы уку өчен, безгә мәгълүматлы булырга кирәк, шуңа күрә мин китапханәгә еш йөрим. Белемле кеше һәрчак җәмгыятькә кирәк.

№	Предложения
1.
2.
3.
4.
5.

VIII. Түбәндәге мәкальләргә рус теленнән мәгънәләре буенча тәңгәл килә торган мәкальләр языгыз. (6 балл)

Кем эшләми, шул ашамый.

Йөз сум акчаң булганчы, йөз дустың булсын.

Беренче коймак төерле була.

№	Пословицы
1.
2.
3.

IX. Җөмләләрнең баш кисәкләре астына сызыгыз, аларны рус теленә тәрҗемә итегез. (36 балл)

№	Җөмләләр
1.	Минем әти авылда туган.
2.	Бабай белән әби авылда тора.
3.	Әни лагерьга да җибәрмәде.
4.	Алар безне ел саен кунакка чакыралар .
5.	Җәйне без менә шулай күңелле итеп үткәрәбез.
6.	Әти башын сузып безгә карады да ишекне кире япты.
7.	Без аның белән бергә түгәрәкләргә йөрибез, бергә дәрес әзерлибез, бергә Шамил абый янына барабыз.
8.	Мин мондый җирләр турында күпме хыялландым, инде теләгемә ирештем.
9.	Без машинадан төштек, капканы ачтык.
10.	Бөтен кул-аякларым сызлый иде.
11.	Мин тиз генә борылдым да кире йөгердем .

X. Сөйләм ситуациясенә туры килгән репликаларны языгыз. (10 балл)

1.Предложите сестре сходить на выставку картин татарских художников.

2. Попросите друга (подругу) отправить вам по электронной почте материал по татарской литературе.

3. Спросите у одноклассника, каким видом спорта он занимается и есть ли у него награды.

4. Поинтересуйтесь у прохожего, где можно купить книги на татарском языке.

5. Поблагодарите друзей за поздравления и подарки по случаю вашего дня рождения.

6. Сообщите маме, что вы завтра идете в Музей изобразительных искусств.

7. Пожелайте друзьям счастливого пути.

8. Уточните у прохожего, где находится Национальная библиотека РТ.

9. Как спросите в магазине о том, сколько стоит килограмм яблок.

10. Обратитесь к однокласснику и попросите у него учебник истории на один день.

Предварительный просмотр:

Рус телендә белем бирү мәктәпләренең рус төркемнәрендә

укучы 10 нчы сыйныф укучылары өчен

татар теле һәм әдәбиятыннан Халыкара олимпиада биремнәре

I. Текстны укыгыз. Бирелгән җөмләләрнең текстка туры килү-килмәвен билгеләгез (11 балл)

Табиб булырга теләгән кешегә нинди сыйфатлар кирәк? Шул турыда уйлап карыйк әле.

Әлбәттә, ул кешеләрне яратырга һәм кешелекле булырга тиеш, чөнки табибның эше – авыруларның хәлен җиңеләйтү һәм үлемнән алып калу. Табиб батыр булырга тиеш. Аңа төрле эпидемияләр булган урынга беренче барырга туры килә бит! Ул, үзенә үлем куркынычы янаса да, мондый авыруларны дәвалаудан курыкмаска тиеш.

Табиб һәрвакыт үзен тыныч тотарга тиеш, чөнки аңа, хәтта җир тетрәгәндә дә, диңгездә шторм булганда да, авыруларга операция ясарга туры килүе мөмкин. Табибның үзен тыныч тотуы авыруны да тынычландыра, аңа терелергә ярдәм итә.

Табиб игътибарлы булырга, авыруның серен саклый белергә тиеш. Шулай булмаганда, авыру аңа ышанмаячак, ә табибның уйламыйча әйткән сүзе, авыруны куркытып, терелүгә ышанычын бетерергә мөмкин.

Табиблар ярдәм итәргә һәрвакыт әзер булалар. Аларны көндез дә, төнлә дә, хәтта үзләре авырганда да, ярдәмгә чакыралар. Ә ак халатлы апа һәм абыйлар бу вакытта үзләре турында түгел, әлбәттә, авырулар турында гына уйлыйлар. Табиблар һәрнәрсә белән кызыксынып торалар, белемнәрен арттыралар.

Табиб һөнәрен сайлаган һәр кеше, һичшиксез, бик тырыш булырга тиеш, чөнки шул вакытта гына, дәвалауның яңа ысулларын өйрәнеп, авыруларга тизрәк ярдәм итә аласың!

Табиб һөнәре - бик игелекле һөнәр. («Кем ул? Нәрсә ул?» китабыннан)

1. Табиблар кешеләрне яратырга тиеш түгел.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

2. Табиб һөнәре өчен батырлык бик мөһим.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

З. Әтием дә табиб булып эшли.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

4. Табиблар – бик сабыр кешеләр

1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

5. Җир тетрәгәндә, табиблар операция ясый алмыйлар.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

6. Мин теш табибына барырга курыкмыйм.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

7. Табиблар эш сәгатендә генә ярдәмгә киләләр.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

8. Табиблар авыруның серен башкаларга сөйлиләр.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

9. Ак халатлы апа һәм абыйлар һәрвакыт белемнәрен арттыралар.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

10. Минем дә табиб буласым килә.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

11. Бу һөнәрне сайлаган кеше бик тырыш булырга тиеш.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

II. Текстны укыгыз. 1)Уң яктагы сүзләрне кирәкле грамматик формада языгыз (6 балл)

1.

Ямьле яз _____ Казанда «Уйнагыз, гармуннар!» бәйрәме уза.

КӨН

2.

Төрле авыллардан, шәһәрләрдән, _____ гармунчылар җыела.

ӨЛКӘ

3.

Алар арасында балалар да, әби-бабайлар да _____.

КҮРЕНЕРГӘ

4.

Гармуннар да төрле: тальян гармун да, кыңгыраулы да, ___ да, кечкенәсе дә бар.

ЗУР

5.

Гармунчылар ___ үзәк урамнары буйлап уза.

ШӘҺӘР

6.

Алар гармунда _____, җырлыйлар.

УЙНАРГА

2) Уң яктагы сүзләрне, лексик мәгънәләрен туры китереп, кирәкле грамматик формада языгыз (6 балл)

7.

Һәр уку йорты үзенең укучылары белән ___

ГОРУР

8.

Безнен мәктәптән дә ____ шәхесләр шактый күп чыккан.

ТАНЫ

9.

Язучылар, шагыйрьләр, дикторлар, _____, төрле коллективларның җитәкчеләре бар алар арасында.

ҖЫР

10.

Бу уку йортын _____ районыбызда, республикабызда төрле тармакларда эшлиләр.

ТӘМАМ

11.

Бүген дә мәктәбебездә 200 дән артык укучы белем ала, 40 тан артык _____ эшли.

УКЫ

12.

Алар арасында фән кандидаты, мәгариф отличнигы һәм башка _____ дәрәҗәләргә ия кешеләр бар.

МАКТАУ

III. Җөмләдәге сүзләргә тиешле кушымчаларны өстәп языгыз. (39 балл)

№	Җөмләләр	Балл
1.	Мин бүген иртә___ кибет___ алма___ бара___.	4
2.	Син аптека___ нәрсә___ керә___?	3
3.	Без өй___ мәктәп___ кадәр автобус___ бар___к .	4
4.	Сез иртә___ мәктәп___ соң түгәрәк___ бара___мы ?	4
5.	Син яшә___ йорт сез укы___ мәктәп___ ерак___?	4
6.	Син кайсы язучылар___ әсәрләре___ бел___сең?	3
7.	Сиңа әни___ кич___ дәрес әзерлә___ булыш___мы?	4
8.	Кайт___, сез урам___ чаңгы___ йөр___ чыга___мы?	5
9.	Дуст___ урам___ чык___, сез нишли____?	4
10.	Кар яу___, сез чаңгы___ һәм чана___ шуа___ дыр?	4

IV. Җөмләләрдәге билгеләнгән сүзләргә сорау куегыз. (12 балл)

1. Дөньяда җиде миллионнан артык татар исәпләнә. 2.Аларның биш милионнан артыгы Россия Федерациясендә яши. 3. Бер миллионнан артык татар Россиядән читтә яши. 4. Кайларда гына яшәсәләр дә татарлар үз телләрен, горф-гадәтләрен онытмыйлар. 5.Татарлар яшәгән төбәкләрдә һәр елны гөрләп сабантуйлар үткәрелә.

№	Сораулар
1.
2.
3.
4.
5.

V. Текстны кулланып, диалог төзеп языгыз. (20 балл)

Һәр милләт кешесе өчен иң кадерле тел – үзенең туган теле. Дөньяда биш меңнән артык тел исәпләнә. Галимнәр дөньяда иң киң таралган 14 телне билгеләгәннәр. Шул 14 телне белгән кеше теләсә кайсы телдә сөйләшүче белән аралаша ала диләр. Бу 14 тел арасында татар теле дә бар. Димәк, татар теле дөньядагы телләр арасында әһәмиятле тел булып тора. Татар теле борынгы, бай, уңайлы, камил телләрнең берсе.

№	Репликалар
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16
17.
18.
19.
20.

VI. Җөмләләрне татар теленә тәрҗемә итеп языгыз. (10 балл)

1. В древних сказках говорилось о трёх китах. 2.Эти киты живут и сейчас. 3. Для многих людей – это солнце, воздух, вода. 4. А для некоторых людей – табак, наркотики, алкоголь. 5. Первые живы и здоровы, а вторые болеют и умирают.

№	Җөмләләр
1.
2.
3.
4.
5.

VII. Җөмләләрне рус теленә тәрҗемә итеп языгыз. (6 балл)

1. Син кулыңа китап алдың. 2.Анда ниләр язылган, ниләр барын белмисең әле син. 3. Беренче битен укыдык,икенче битен, унынчы битен, йөзенче битен. 4. Күп нәрсәләрне белдең. 5. Шатланып көлдең, уйландың... 6. Аңладыңмы - син гүзәл бер дөньяның ишеген ачтың. (Г.Бәшировтан)

№	Җөмләләр
1.
2.
3.
4.
5.
6.

VIII. Һәр сүзгә басым куегыз. (20 балл)

№	Сүзләр	Балл
1.	языгыз, урнашкан, барырмын, барачакмын, күрмәде, язмасак	6
2.	иң матур, хатын-кыз, кап-кара, зур гына,үтә ялкау, бала-чага	6
3.	язучымы, укучымын, уйлаганчы, аюдай, кешечә, киләләр, китәрсез, сезнеңчә	8

IX. Җөмләләрнең ия белән хәбәрнең астына сызыгыз, аларны рус теленә тәрҗемә итегез. (20 балл)

№	Җөмләләр	Балл
1.	Көзне җәнлекләр дә сизә.	2
2.	Тиеннәр кышка әзерләнәләр.	2
3.	Алар кышка күп итеп чикләвек, гөмбә җыялар.	2
4.	Яннарында яшь балалары йөгерешәләр.	2
5.	Көз урманның бөтен почмакларына барып җиткән, аны аюлар да сизгән.	4
6.	Җәй аларны сыйлаган, аюлар җәйдән тазарып, юанаеп калганнар, йөргәндә алпан-тилпән киләләр.	4
7.	Аларны август-матур аеруча сыйлаган: җиләген, чикләвеген ашаткан.	2
8.	Төннәрен аюлар солы кырларына чыгалар,солы җыялар.	2

X. Сөйләм ситуациясенә туры килгән репликаларны языгыз. (10 балл)

1. Спросите у учителя, когда в вашей школе состоится встреча с известными татарскими поэтами.

2. Попросите друга (подругу) ответить на вопросы по истории Казани.

3. Спросите у мамы, где бы ей хотелось отдохнуть в этом году.

4. Поинтересуйтесь у одноклассника, когда он начал заниматься плаванием и в каких соревнованиях участвовал.

5. Представьте, что вы будете участвовать во встрече с Президентом Республики Татарстан. Какой вопрос вы зададите ему?

6. Спросите у друга (подруги), какие предметы ему нравятся, а какие не нравятся.

7. Посоветуйте другу (подруге) уступать место в транспорте старшим.

8. Как скажете о том, что грубость и невоспитанность не украшают людей.

9. Предложите другу (подруге) вместе сходить на дискотеку в субботу.

10. Докажите классному руководителю об окончании уборки в классе.

ХI. Язгы табигать җәнлекләр турында 8-10 җөмләдән торган хикәя языгыз. (10 балл)

Предварительный просмотр:

Рус телендә белем бирү мәктәпләренең рус төркемнәрендә

укучы 11 нче сыйныф укучылары өчен

татар теле һәм әдәбиятыннан Халыкара олимпиада биремнәре

I. Текстны укыгыз. Бирелгән җөмләләрнең текстка туры килү-килмәвен билгеләгез (11 балл)

Балачакта кемнең генә тизрәк үсәсе килми икән? Зурларча киенергә, йөрергә тырышасың. Кайбер балалар олыларның гадәтләрен үзләренә күчерәләр, ләкин гадәтләрнең начарлары да була. Шуларның берсе – тәмәке тарту.

Тәмәке төтенендә көчле агу – никотин бар. Яшь организмга тәмәке төтене бик начар тәэсир итә. Яшүсмернең хәтере начарлана, акылы һәм физик үсеше тоткарлана. Димәк, зурларга охшарга тырышкан яшүсмер, киресенчә, үсеш ягыннан артта кала.

Сәламәтлек – кешенең иң зур байлыгы. Озак һәм бәхетле яшисең килсә, тәмәке тартма! Спорт белән дус бул һәм иртән физик күнегүләр ясарга онытма.

Сәламәт тормыш алып бару өчен, күп витаминнар ашарга кирәк. Алар яшелчә һәм җиләк-җимешләрдә күп. Саф һавада йөрү, йөгерү дә сәламәтлеккә файдалы. Урманга ешрак йөрергә кирәк. Урман һавасы – иң чиста һава.

1. Барлык балалар да олыларның гадәтләрен үзләренә күчерәләр.

1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

2. Яхшы гадәтләр дә, начар гадәтләр дә бар.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

3. Әтиемнең начар гадәтләре юк.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

4. Тәмәке тарту – начар гадәт.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

5. Яшь организмга тәмәке тәэсир итми.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

6. Мин тәмәке тартмыйм.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

7. Тәмәкенең файдасы да бар.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

8. Сәламәт булу өчен, витаминнар ашарга кирәкми.
1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

9. Саф һавада йөрү бик файдалы.

1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

10. Кызганычка каршы, шәһәрдә һава чиста түгел.

1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

11. Урманга ешрак барыгыз

1) туры килә 2) туры килми 3) текстта әйтелми

I. Текстны укыгыз. 1)Уң яктагы сүзләрне кирәкле грамматик формада языгыз (6 балл)

1.

Бу авылда татар ______________ бөек шагыйре Габдулла Тукайның балачагы узган.

ХАЛЫК

2.

Ул Кырлайда түгел, Кушлавыч ___________________туган.

АВЫЛ

3.

Ләкин бик кечкенә вакытында ук ятим __________________ .

КАЛЫРГА

4.

Кырлайда яшәүче Сәгъди абзый аны ______________________ алган.

ТӘРБИЯ

5.

Кечкенә Габдулла Кырлайның киң болыннарында __________, су коенган, балык тоткан.

УЙНАРГА

6.

Г.Тукай бу урманнар турында шигырьләр һәм поэмалар ________

ЯЗ

2) Уң яктагы сүзләрне, лексик мәгънәләрен туры китереп, кирәкле грамматик формада языгыз (6 балл)

7.

Казан үзәгендәге _______________ урамнарның берсе – Эперанто урамы.

БИЛГЕ

8.

Эсперанто – дөньяда иң таралган _________________телләрнең берсе.

ЯСА

9.

Хәзер дөньяда 20 миллион кеше белә торган бу телне Варшавада яшәүче күз врачы Людвиг Заменгоф ____________ таба.

УЙ

10.

Ул үзенең шушы тел турындагы «Халыкара тел» ____________ китабын Россиядә бастырып чыгара.

ИСЕМ

11.

Бу телне өйрәнәчәкләренә ышанып, автор китабының ________ битенә «Эсперанто» дип имза куя.

СОҢ

12.

Соңыннан бу псевдоним әлеге ясалма телне белдерә ________

БАШ

III. Җөмләдәге сүзләргә тиешле кушымчаларны өстәп языгыз. (39 балл)

№	Җөмләләр
1.	Мин бүген иртә___ кибет___ алма___ бара___ .
2.	Син аптека___ нәрсә___ керә___?
3.	Без өй___ мәктәп___ кадәр автобус___ бар___к.
4.	Сез иртә___ мәктәп___ соң түгәрәк___ бара___мы ?
5.	Син яшә___ йорт сез укы___ мәктәп___ ерак___?
6.	Син кайсы язучылар___ әсәрләре___ бел___сең ?
7.	Сиңа әни___ кич___ дәрес әзерлә___ булыш___мы?
8.	Кайт___, сез урам___ чаңгы___ йөр___ чыга____мы?
9.	Дуст___ урам___ чык___, сез нишли___?
10.	Кар яу___, сез чаңгы___ һәм чана___ шуа___ дыр?

IV. Җөмләләрдәге билгеләнгән сүзләргә сорау куегыз. (11 балл)

1. Минем бабай яшь чагында чит илләрдә күп яшәгән. 2. Эш, бәхет эзләп, ерак Австралиягә кадәр барып җиткән. 3. Төрле кешеләр белән очрашкан. 4. Ул һәрвакыт әйтә иде: «Кая гына барсаң да, туган як үзенә тарта . 5. Мин ничә илдә булдым, берсендә дә кала алмадым».

№	Сораулар
1.
2.
3.
4.
5.

V. Текстны кулланып, 20 репликадан торган диалог төзеп языгыз. (20 балл)

Татарстан Язучылар союзының вестибюленә мәрмәр такта куелган. Ул тактада Бөек Ватан сугышында үлеп калган утыз язучының фамилиясе язылган. Алар язасы әсәрләрен язып бетермичә, яшәргә өлгермичә үлгәннәр.

Польша җирендәге Згеш дигән кечкенә генә шәһәрдә Гадел Кутуй күмелгән. “Тапшырылмаган хатлар” авторы. Фатих Кәрим җиңүгә ике ай кала Кенисберг янында һәлак була. Дахауның крематорий мичләрендә фашистлар Совет Армиясе полковнигы шагыйрь Хәйретдин Мөҗәйне яндырдылар. Бу исемлектә җырлары бөтен планетага таралган легендар Муса Җәлил, аның көрәштәше Абдулла Алиш та бар.

№	Репликалар
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16
17.
18.
19.
20.

VI. Җөмләләрне татар теленә тәрҗемә итеп языгыз. (10 балл)

1. Музыка – великое искусство. 2. Она окружаетает человека с древних времен. 3. Особенно много музыки звучит сегодня. 4. Каждый день звучит очень много разной музыки: старинной и современной, эстрадной и классической. 5. Нужно научиться понимать музыку.

№	Җөмләләр
1.
2.
3.
4.
5.

VII. Җөмләләрне рус теленә тәрҗемә итеп языгыз. (6 балл)

1. Аккош күле Казан шәһәренең Киров районында урнашкан 2. Анда кайчандыр аккошлар яшәгән, бала чыгарган. 3. Аккош күле һәм аның тирә-ягы – Казан халкының яратып ял итә торган урыннарының берсе. 4. Күлнең як-ягын нарат урманы каплаган. 5. Аккош күле үзара тоташкан өч күлдән тора. 6. Күлнең озынлыгы 2,6 чакрым, киңлеге 476 метр.

№	Җөмләләр
1.
2.
3.
4.
5.
6.

VIII. Һәр сүзгә басым куегыз. (5 балл)

№	Сүзләр
1.	тыңлагыз, тыңласак, тыңлады, күрәсезме, китмә, килерсең
2.	укучы, туган, французча, аларча, кешедәй, тәмлерәк
3.	тиз генә, иң оста, алдым бит, килергә тиеш, бара икән, сап-салкын, ямь - яшел, бара ич

IX. Җөмләләрнең ия белән хәбәрнең астына сызыгыз. (26 балл)

№	Җөмләләр
1.	Идел буе беренчелегенә шәһәрара йөзү ярышлары бүген Казанда үткәрелә.
2.	Булат спорт сарена ашыкты.
3.	Ашыгучылар бер ул гына түгел иде.
4.	Бассейн ишек төбендә шактый халык бар иде.
5.	Ял көне булгангамы, әллә ярышларның соңгы көне дипме, керергә теләүчеләр бүген аеруча күп.
6.	Бассейн буена тезелгән эскәмияләрдән урын алгач, Булат тирә-яктагыларның сүзенә колак салды..
7.	Барысы да Илдар Кәримов һәм Виталий Жуков турында сөйләшәләр иде.
8.	Ярышның күп төрләре буенча алар тигез баралар.
9.	Булат бөтен күңеле белән Илдар Кәримовның җиңүен теләп утырды.
10.	Шулай да Илдар Кәримовның нәтиҗәләре яхшырак булды.

X. Сөйләм ситуациясенә туры килгән репликаларны языгыз. (10 балл)

1. Как скажете учителю о том, что вам нужно уйти с урока на 10 минут раньше.

2. Скажите однокласснику, что завтра будет контрольная работа по татарскому языку и нужно повторить слова по теме "Республика Татарстан".

3. Поздравьте бабушку с Днём пожилых людей и пожелайте ей здоровья.

4. Поинтересуйтесь у библиотекаря, можно ли взять стихи Мусы Джалиля.

5. Сообщите друзьям, что вы заняли первое место на районной олимпиаде по истории

6. Сообщите другу (подруге) о том, что вам нужна книга об истории Казани для написания реферата.

7. Спросите у другуа (подруги), какое представление идет в Театре юного зрителя.

8. Допутим, вы посещаете больного. Посоветуйте ему не выходить на улицу, пить горячий чай с медом.

9. Предложите другу (подруге) побывать в Национальном Музее Республики Татарстан.

10. Посоветуйте другу (подруге) не проводить время впустую.

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре.

9 нчы сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык).

9 класс

Максимальный балл – 137

Время выполнения – 120 минут

Работа с рисунком (15 баллов)

- Озаглавьте рисунок (2 б.).

- Опищите картину (6 -8 предложений, по 1 б за каждое = макс. 8 б.

- Напишите 5 прилагательные, передающие настроение ученика (5 б).

2. Допиши окончания слов в предложениях (макс.-39 б.).

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 39	Баллы
1.	Без... җирләребез... бер... кешеләр моннан миллион ел чамасы элек килеп утырган... .	4
2.	Бүген... көн... Татарстан – икътисади, фәнни һәм мәдәни үзәк.	2
3.	Казан... Салих Сәйдәшев... багышлан... музей бар.	3
4.	Татарстан... чит... яшәүче милләттәшләребез күңелләрен... үз төбәкләрендәге моңнар... саклый... .	5
5.	Олы кеше китап... җаны... азык эзли.	2
6.	Татарстан... ел саен Фёдор Шаляпин исемендәге халыкара опера фестивал... үткәрел... .	3
7.	Китап халыклар белән халыклар... таныштыра, чорлар арасын... күпер сала.	2
8.	Кытай... бер... китаплар... бамбук пластинкалар... язганнар.	4
9.	Яңа Кырлай авыл... бөек татар шагыйр... Габдулла Тукай яшә... .	3
10.	Әдәбият һәм фән өлкә... , сәнгать... ирешкән уңышлар... белән дөньякүләм таныл... татарлар аз түгел.	4
11.	Татарстан көнчыгыш илләр... белән дә, көнбатыш илләр... белән дә мөнәсәбәтләр... ныгыта.	3
12.	Китап... халкыбыз... буын... буынга җырланып килгән егермеләп җыр... тупланган.	4

3. Поставь вопросы к выделенным словам (макс. -12 б.).

1. Табиб игътибарлы булырга, авыруның серен саклый белергә тиеш. 2. Табиб һөнәре – игелекле һөнәр. 3. Табиблар һәрнәрсә белән кызыксынып торалар, белемнәрен арттыралар. 4. Табиблар ярдәм итәргә һәрвакыт әзер була. 5. Табибның эше – авыруларның хәлен җиңеләйтү һәм үлемнән алып калу.

№	Вопросы к выделенным словам	Макс.кол-во баллов - 12	Баллы
1.		2
2.		2
3.		4
4.		2
5.		2

4. Составь и запиши диалог, используя текст (макс.-20 б.).

Әминәнең мәктәптә укыган вакытта ук нинди дә булса һөнәргә өйрәнәсе килә иде. Шуңа күрә дә ул мәктәпне бетергән елны төзүчеләр әзерли торган училищега укырга керде. Анда штукатур эшенә өйрәнгәч, төзелештә эшли башлады. Төзелешкә килүнең беренче көннәреннән үк яраткан эшенең серләрен тырышып өйрәнергә тотынды. Аның куллары торган саен остарак, җитезрәк хәрәкәт итә башладылар.

Әминә җитмештән артык йорт төзүдә катнашты. Ул эшләгән йортлардагы гаҗәп яхшы шомартылган стеналар, түшәмнәр, берсеннән-берсе нәфис итеп тартылган кәрнизләр Әминәнең алтын куллы булуы турында сөйлиләр.

№	Число реплик	Макс.кол-во баллов - 20	Баллы
1.		1
2.		1
3.		1
4.		1
5.		1
6.		1
7.		1
8.		1
9.		1
10.		1
11.		1
12.		1
13.		1
14.		1
15.		1
16		1
17.		1
18.		1
19.		1
20.		1

В какой последовательности необходимо поставить выражения, чтобы получилось предложение? (4 балла)

А) акыл табылмас

Ә) акыл белән

Б) алтын табылса

В) алтын белән

1) Ә,Б, В, А

2) Б, А, В, Ә

3) А, В, Б, Ә

4) Б, Ә, А, В

6. В какой последовательности нужно расставить предложения, чтобы получился текст?(4 балла)

А) Ул тормыш юлында укытучының нинди зур эш эшләвен тирәнрәк аңлый, күрә.

Ә) Кеше картайган саен аның укытучысына мәхәббәте, хөрмәте дә арта бара.

Б) Һәрберсендә укытучының хезмәте бар, чөнки шунда эшләүче кешеләрне укытучы тәрбияләгән.

В) Тирә-якка бер күз сал, нинди гүзәл корылмалар, биналар, бакчалар, завод – фабрикалар!

Б, Ә, А, В
В,Ә, А, Б
Ә, А, В, Б
Ә, В, А, Б

7. Соотнесите фразеологизмы и их значениями с помощью стрелок (8 баллов).

Кызыл кар яугач

Дүрт куллап

дүрт күз белән

ике күзе дүрт булу

борын күтәрү

бер дигән

ике йөзле

биш былтыр

шаккату

бик сагынып

бик теләп

масаю

беркайчан да

әллә кайчан

ялагай

бик шәп

8. Переведите на татарский язык и запишите (макс. -10 б).

1. Мы разве завтра в театр не идем. 2. Человек должен быть воспитанным. 3. Я на день рождение хочу пригласить своих друзей. 4. В этом году зима холодная, поэтому нужно помочь птицам. 5. Приготовив уроки, собрался на улицу.

№	Предложения	Баллы (макс.) ( 10 )	Сумма (фактич.) ( )
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2

9. Переведите на русский язык и запишите (макс. – 5 б.).

1. Казан тарихи истәлекләргә бай. 2. С.Сәйдәшев – татар халкының беренче профессиональ композитры.3. Дустымның татарча өйрәнәсе килә. 4. Компьютер артында озак вакыт утыру сәламәтлеккә зарарлы. 5. Телефоннан һәрвакыт әдәпле итеп сөйләшергә кирәк.

№	Предложения	Баллы (макс.) ( 5 )	Сумма (фактич.) ( )
1.		1
2.		1
3.		1
4.		1
5.		1

10. Напишите рассказ о том, как вы проводите свободное время. (8 – 10 предложений, по 2 б. За каждое предл., макс. б. -20).

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 20	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2
6.		2
7.		2
8.		2
9.		2
10.		2

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркеме укучыларына татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры өчен олимпиада биремнәре

2021-2022 уку елы, 4 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2021-2022 учебный год, 4 класс

Максимальный балл – 53

Время выполнения – 60 минут

1. Подчеркните слово, в котором количество букв не совпадает с количеством звуков. (2 балла)

1) дәфтәр

2) ялкау

3) шатлана

4) бирем

5) авыл

2. Расположите числительные по возрастанию. (2 балла)

Егерме өч, тугыз, унҗиде, утыз, ун, унбиш, егерме, унтугыз, егерме ике, алты, уналты, унбер

__________________________________________________________________

3. Подчеркните лишнюю пару слов. (2 балла)

дәү-зур карт-яшь

матур-чибәр салкын -суык

кызык-күңелле дус-иптәш

4. Какое из этих слов состоит из 4 слогов? Подчеркните (2 балла)

1) тикшерү 2) кабатлады 3) дүрт 4) көткәннәр

5. Допишите пропущенные окончания в предложениях. (5 балла)

1. Айдар бакчасын...... көнбагыш үстерә.

2. Миңа Г.Тукай...... шигырьләре бик ошый.

3. Яз көне кошлар җылы яклар...... кайталар.

4. Ялларда мин бассейн...... йөрим.

5. Самат такта яны...... чыкты.

6. Составьте из слов предложения. (8 баллов)

1) дүртенче, алам, сыйныфта, мин, белем

2) зур, мәктәбем, һәм, якты, минем

3) яшел, минем, төстә, пәлтәм

4) әнигә, булышам, савыт-саба, мин, юарга,

1) _____________________________________________________________

2) ____________________________________________________________

3)__________________________________________________________

4)___________________________________________________________

7. Переведите на русский язык и запишите. (8 баллов)

1) Маратның әтисе инженер булып эшли.

2) Сабантуй – минем иң яраткан бәйрәмем.

3) Әни миңа кибеттән яңа күлмәк сатып алды.

4) Марат мине урамга уйнарга чакырды.

1) ________________________________________________________________

2) _______________________________________________________________

3) ________________________________________________________________

4) ________________________________________________________________

8. Допишите пропущенные окончания в глаголах. (8 баллов)

1) Мин мәктәптә бию түгәрәгенә йөр.......... .

2) Ул бик матур гөлләр үстер.......... .

3) Алар дәрескә соңга калды............ .

4) Без урамда кара бабай ясап уйный......... .

9. Прочитайте стихотворение. Вставьте пропущенные буквы. (6 баллов)

Ми...а булды бит әле

Әтиемне... сәгате!

Сәгате д... сәгате –

Әйбәтнең дә әйбәте!

Әйтерсең лә ...хшы ат,

Чаба гына, сыптыра –

Өйдә ничә сәгат... бар,

...әммәсен узып тора!

(Ш. Галиев)

10. Напишите небольшой рассказ о том как провели лето. (4-5 предл., макс. – 10 б).

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркеме укучыларына татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры өчен олимпиада биремнәре

2021-2022 уку елы, 5 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2021-2022 учебный год, 5 класс

Максимальный балл – 63

Время выполнения – 60 минут

1. В каком слове все согласные звуки звонкие? Подчеркните. (2 балла)

а) түгәрәк

б) вагон

в) савыт

г) каләм

д) китап

2. В каком ряду во всех словах есть звук [къ]? Подчеркните. (2 балла)

а) китап, урындык

б) калак, Казан

в) кием, колак

г) кыяр, кәбестә

3. Найдите в тексте сложные и парные слова. (2 балла)

Бервакыт бала болыт җирне күреп алды. Җирдә бакчалар, үзләренең кып-кызыл алмалары белән, балкып-янып торалар. Әнә бер якта көзге шикелле күл ялтырап ята. Ямь-яшел аланда, аллы-гөлле чәчәкләр төсле, балалар шау-гөр килеп уйныйлар, сикерешәләр, җырлыйлар бииләр. Ничек аларга карап кызыкмыйсың инде!

Сложные слова __________________________________________________

Парные слова _____________________________________________________

4. Сделайте из этих утвердительных предложений вопросительные и отрицательные предложения. (8 баллов)

Үрнәк: Алинә җиләк җыярга ярата.

Алинә җиләк җыярга яратамы? - Алинә җиләк җыярга яратмый.

1) Кызыл утка юл аркылы чыгарга ярый.

__________________________________________________________________

2) Кәримнең дусты Уфа шәһәрендә яши.

__________________________________________________________________

3) Унбишкә җидене кушкач, егерме биш була.

__________________________________________________________________

4) Ләйләнең чит илгә барганы бар.

__________________________________________________________________

5. Вместо многоточий напишите аффиксы принадлежности. (5 баллов)

1) Минем уенчыклар... бик күп, ә синең уенчыклар... бармы? 2) Мансурның туганнар... Әлмәт шәһәрендә яшиләр. 3) Сезнең мәктәбе.... ерак урнашканмы? 4) Безнең сыйныфы.... беренче урын алды. 5) Әнисәләрнең тутый кошлар... бар.

6. Допишите предложения. (макс. - 10 баллов)

1) Көннәр салкын, шуңа күрә_________________________________________.

2) Азат йокыдан иртә тора, чөнки _____________________________________.

3) Сеңлем өчпочмак ярата, ә _________________________________________.

4) Мин кинога бардым, ләкин________________________________________.

5) Яз җиткәч, карлар эри һәм ________________________________________.

7. Спросите у друга на татарском языке. (макс. -8 баллов)

1) Выйдет ли он сегодня на улицу?

2) Какой сегодня день недели?

3) Кто подарил ему кошку?

4) Как он помогает своей маме?

1) ________________________________________________________________

2) ________________________________________________________________

3) ________________________________________________________________

4) ________________________________________________________________

8. Определите корень слова. (6 баллов)

Татарча – __________________

Әзерлек– __________________

Башлый – _________________

Тәрбияле – ________________

Уенчык __________________

Муенса___________________

9. Допишите предложения. (8баллов)

1) Әнием бакчасында бик матур чәчәкләр ______________.

2) Әбием кичә туган көнемә тәмле бәлеш ________________.

3) Мин дустым белән иртәгә циркка _______________.

4) Бабам Бөек Ватан сугышында __________________.

10. Напишите небольшой рассказ о своем близком друге (подруге) (5, 6 предложений, макс. балл – 12)

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркеме укучыларына татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры өчен олимпиада биремнәре

2021-2022 уку елы, 6 нчы сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2021-2022 учебный год, 6 класс

Максимальный балл – 81

Время выполнения – 60 минут

1. Напишите антонимы слов. (5 баллов)

Көнчыгыш -

Төньяк –

Йомшак –

Ялкау –

Караңгы –

2. В каждой строчке зачеркните лишнее слово. (2 балла)

1) томанлы, яңгырлы, бәхетле, аяз

2) җиденче, бишәү, тугызынчы, икенче

3) болыннар, кырлар, урманнар, дарулар

4) песи, эт, төлке, сыер

3. Напишите соответствующие местоимения. (6 баллов)

___________ дустың

___________ йортыгыз

___________ мәктәбем

___________ машинасы

___________ вакытыбыз

___________ күршеләре

4. Напишите время словами на татарском языке. (10 баллов)

10 часов; 7 часов 20 мин.; без 20 мин. 9; в 11 часу; 15 минут 12 ого.

__________________________________________

5. Допишите в диалоге пропущенные реплики. (8 баллов)

- _____________________________________________________?

- Әйе, бүген Гүзәлнең туган көне.

- ______________________________________________________?

- Аңа 12 яшь тула.

- ______________________________________________________?

- Әйе, ул мине үзенә кунакка чакырды.

- ________________________________________________________?

- Мин аңа чәчәк бәйләме бүләк итәм.

6. “Соберитепословицы”,соединивцифрысбуквами.(5 баллов)

1) Телләр белгән а) биздергән дә тел

2) Ни чәчсәң б) кара каршы

3) Сөйдергән дә тел в) беткән эш

4) Кунак ашы г) илләр белгән

5) Башлаган эш д) шуны урырсың

7. В каждой строке дополните предложение подходящим по смыслу словом. (5 баллов)

1) Транспортта өлкәннәргә урын бирергә ________________.

2) Г. Камал театры Кабан күле янында ____________________.

3) Үзенең сәламәтлеген кайгырту – һәркемнең ____________________.

4) Татарларда Сабан туе зур вакыйга булып исәпләнә, шуңа күрә аңа алдан _________________.

5) Яшел тукран Татарстан Республикасының Кызыл китабына _______________.

8. Раставьте предложения внужном порядке, чтобы получился связной текст(укажите последовательность в цифрах). (12 баллов)

1. Алар үскәннәр, зур булганнар.

2. Тиен балалары белән чикләвек җыя башлаган.

3. Йомшаккай бик оялган, кып-кызыл булган.

4. Кара урманда яшәгән бер тиен.

5. Берсе – Матуркай, икенчесе Йомшаккай исемле булган.

6. Матуркай аның бу эшен белгән.

7. Ләкин Йомшаккай бик ялкау булган, чикләвек җыймаган.

8. Аның балалары туган.

9. Аның өчен барлык тиенннәр дә оялып кызарганнар.

10. Менә алтын көз җиткән.

11. Ул Матуркайның чикләвекләрен урлый икән.

12. Шуңа күрә барлык тиеннәр дә кып-кызыл төстә.

Җавап:_____________________________

9. Переведите предложения.(8 баллов)

1) Бүлмәгә өс киемнәре белән кермәгез, зинһар.

__________________________________________________________________

2) Әниләре балаларны чакырды, ә алар песи янында иделәр.

__________________________________________________________________

3) Каюм икенче елга беренче сыйныфка укырга барачак.

__________________________________________________________________

4) Без Артур белән сәгать сигездә очрашабыз дип сөйләштек.

__________________________________________________________________

10. Напишите 10 предложений о том как вы помогаете маме по дому (макс. - 20 баллов)

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркеме укучыларына татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры өчен олимпиада биремнәре

2021-2022 уку елы, 7 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2021-2022 учебный год, 7 класс

Максимальный балл – 83 балла

Время выполнения – 90 минут

1. Поставьте Ъ или Ь знак. (2 балла)

Мәкал..., кул...яулык, табигат..., сәгат..., п...еса, дөн...я, иг...тибар.

2. В каких словах есть звук [w]? (2 балла)

Вагон, кул, савыт, урман, тавыш, автобус, вакыт, Варшава.

__________________________________________________________________

3. Напишите прилагательные в сравнительной степени. (5 баллов)

Биек_________________

Салкын_______________

Ачык________________

Киң_________________

Кызыл______________

4. Прочитайте предложения, исправьте грамматические и речевые ошибки. Напишите правильный вариант. (8 баллов)

1) Җәйге урман да матур кошлар сайрый, чишмә ага._________________________________________________________________

2) Алар бүлмә уртасында очраштылар да һәм кул кысыштылар.___________________________________________________________________________________________________________ ________

3) Моннан берничә ай элек, кышкы салкын көннәрнең берсендә, Казанда Рөстәмнен әбисе кунакка килде._____________________________________ _______________________________________________________________

4) Бу йортка беренче подъездга өч малай һәм өч кызлар күчеп килде. ______________________________________________________________.

5. Прочитайте текст, найдите и напишите пропущенное слово.(6 баллов)

... - халык авыз иҗатының борынгы, шул ук вакытта киң таралган һәм мавыктыргыч жанрларыннан берсе. ... халыкның зирәклеге, тапкырлыгы, яхшылык һәм явызлык турындагы төшенчәләре тупланган, киләчәккә өмет һәм хыяллары чагылган. ... явызлыкны гаепли, гаделлекне, хаклыкны яклый,кешеләрне игелекле,тугры һәм мәрхәмәтле булырга өйрәтә.

Җавап ________________

6. Поставьте знак (+), если согласны с утверждением и (-), если не согласны. (10 баллов)

1) Күз ачып йомганчы - фразеологик сүзтезмә. □

2) Шифалы сүзе сингармонизм законына буйсына.□

3) Һәрвакыт сүзе 3 тамырдан тора.□

4) Эш, эшчән, эшлекле, эшсез – тамырдаш сүзләр. □

5) Нәүрүз – көзге бәйрәм.□

7. В каждой строке дополните предложение подходящим по смыслу глаголом. (10 баллов)

1) Төбәгебездә рус, татар, чуаш, мордва, мари һәм башка милләт вәкилләре бердәм дус, тату гаилә булып ___________.

2) Ул 1943 елда кабат Казанга кайта, гомернең соңгы көннәренә кадәр иҗат эше белән __________________.

3) Уенчыкларны балчыктан, кәгазьдән, җептән, агачтан, тукыма кисәкләреннән ______________.

4) Спорт белән шөгыльләнү сәламәтлекне ________________.

5) Казанда ел саен шигырь бәйрәме___________________.

8. Переведите предложения. (8 баллов)

1) Завтра к шести часам нас пригласили в гости.

__________________________________________________________________

2) Извините, с кем я разговариваю?

__________________________________________________________________

3) В будущем я мечтаю стать археологом.

__________________________________________________________________

4) Мой папа уехал в командировку на две недели.

__________________________________________________________________

9. Переведите на русский язык и запишите. (макс. - 12 баллов)

1) Сабантуй - татарларның иң матур милли бәйрәме. 2) Татар Сабантуена өч мең ел. 3) Бу бәйрәмне язгы кыр эшләрен тәмамлагач үткәрәләр. 4) Бәйрәм үткәрүнең конкрет датасы юк. 5) Ярышларда профессионал спортчылар гына түгел, ә теләге булган һәр тамашачы катнаша ала. 6) Сабантуй татарларның гына түгел, ә Татарстанда яшәүче башка милләтләрнең дә яраткан бәйрәме .

1. ____________________________________________________________

2_______________________________________________________________

3._________________________________________________________________

4.____________________________________________________________

5.________________________________________________________________

6._________________________________________________________________

10. Напишите небольшой рассказ о любимом виде спорта (6-8 предл.). (макс. - 20 баллов)

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре

2021-2022 уку елы, 8 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке(для изучающих татарский язык).

2021-2022 учебный год, 8 класс

Максимальный балл –110 б.

Время выполнения – 90 минут

1. Прочитай текст, вместо многоточий допиши пропущенные слова (по 2 балла = 6 баллов)

Бөек рус опера җырчысы Фёдор Шаляпин Казанда туган. Җырчы буларак та, драма актеры буларак та сәләтле булганга күрә, замандашлары аны “җырчы актер” ... атаганнар. Шаляпин Россиянең милли горурлыгына әйләнә. Ул дөньяның иң яхшы опера театрларында чыгышлар ясый.

Фёдор Шаляпин дөнья опера ... зур йогынты ясаган. Аның исемен концерт заллары, урамнар, кунакханәләр һәм теплоходлар йөртә. Опера ... керткән хезмәтләре ... Фёдор Шаляпинның исеме Голливудтагы “Дан аллеясы” йолдызларының берсендә мәңгеләштерелгән.

и ответь на следующие вопросы:

1) Нинди сәнгать ул опера сәнгате?(2 б. )

2) Казандагы опера театры кем исемен йөртә? (2 б.)

3) Фёдор Шаляпин турында син тагын нәрсәләр беләсең? (3-4 предл., за каждое верное предл. 2 б., макс. -8)

4) Фёдор Шаляпинны ни өчен”җырчы актёр”дип атыйлар?(2 б.)

5) Дөньяда аның исеме мәңгеләштерелгән урыннар бармы?(2 б.)

Макс. б. -22.

2. Переведи на русский язык и запиши (14 б.).

1) Язга Габдулла белем ягыннан иптәшләрен узып та китте. 2) Моңа аның сәләте һәм тырышлыгы ярдәм итте. 3) Бервакыт ул җавап бирергә баскач, учительдән:

- Укыйммы, яттан сөйлимме? – дип сорады.

4) – Белсәң, яттан сөйлә, - диде учитель.

5) Габдулла Ушинский дәреслегендәге шигырьне яттан сөйләде.

6) Мактарга яратмаган Әхмәтша учитель, Габдулла сөйләп бетергәч, “молодец!” диде.

7) Габдулла кып-кызыл булды, аңа бик рәхәт иде.

Әхмәт Фәйзи буенча

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 14	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2
6.		2
7.		2

3. Напиши антонимы (по 1б., макс. б. -4).

1) тырыш - ... 3) көнчыгыш - ...

2) мәгънәле- ... 4) киң - ...

4. Составь предложения, переставив слова в правильном порядке (по 2 б.- макс. -8 б.).

1. Урын, кеше, хатын-кызларга, тиеш, өлкәннәргә, егет, бирергә, транспортта.

2. Безгә, өйрәнү өчен, кирәк, дәреслекләр, татарча.

3. Яшьтәшләре, укучылар, тыңларга, күбрәк, очрашырга, белән, яраталар, музыка.

4. Ял итү, белән, урманда, рәхәт, дуслар, бик.

5. Найди грамматически правильное начало предложения (2 б.).

......., тырышып эшләргә кирәк.

Саф һава керсен дисәң
Көн матур булса
Мин бу китапны алмаганга
Яхшы ял итәр өчен

6. Найди правильный перевод (2 б.).

сөйләр идек-

рассказал бы
пересказали бы
мы рассказали бы
может расскажем

7. Допишите пропущенные слова в следующих пословицах (по 2 б.=10 б.).

№	Слова	Макс.кол-во баллов - 10	Баллы
1.	Калган эшкә ___________ (нәрсә?) яуган.	2
2.	Вакыт ____________ (нәрсәдән?) кадерлерәк.	2
3.	_____________ (кемнән?) тау да курка.	2
4.	Шәһәрне макта, ___________ (кайда?) тор.	2
5.	Бер карлыгач белән __________ (нәрсә?) булмый.	2

8. По ответной реплике восстанови предыдущую. Мини-диалоги должны соответствовать требованиям этикета (по 2 б. = 12 б.).

№	Реплики	Макс.кол-во баллов – 12	Баллы
1.	– ...	1
	– Әлбәттә, сора. Мин сине тыңлыйм.
2.	– ...	1
	– Кызганычка каршы, мин төгәл генә әйтә алмыйм.
3.	– ...	1
	– Бик рәхәтләнеп.
4.	– ...	1
	– Истәлекле урыннар бик күп. Мин сиңа Казан Кремленнән башларга киңәш итәр идем.
5.	– ...	1
	– Гафу ит, минем бүген эшем күп. Анда экскурсияләргә кушылып тыңларга мөмкин. Барганчы, менә бу китап белән танышырга киңәш итәм.
6.	– ...	1
7.	– Берни түгел.

9. Переведи и образуй отрицательные формы глаголов

№	глаголы	Баллы (макс.) ( 20)	Сумма (фактич.) ( )
1.	пычратырга –	2
2.	язгач –	2
3.	бара ала -	2
4.	көлгән –	2
5.	шалтыратса–	2
6.	сорады –	2
7.	кызыксыныр-	2
8.	көткән (вакыйга) -	2
9.	кызыксынасыз –	2
10.	өйрәнергә кирәк –	2

10. Напишите продолжение рассказа (6 -8 предложений, макс. =16 б.)

Татарстанның киләчәге – бездә. ...

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре

2021-2022 уку елы, 9 нчы сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке(для изучающих татарский язык).

2021-2022 учебный год, 9 класс

Максимальный балл –105 б.

Время выполнения – 120 минут

Прочитай текст, назови (2 б.) допиши пропущенную часть текста (3 -4 предложения) (по 2б., макс.- 8 б.).

Составь 6 вопросов по содержанию текста (по 2 б., макс.-12 б.)

Общее кол-во баллов -22.

Автобус тигез юлдан алга чаба. Кинәт юл читендә чандыр гына бер карчык күренде.....................................................................................................................

....................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

Әби сүзгә бик оста булып чыкты. Арткы урында утырып барган чуваш агае белән чувашча сөйләшә башлады, икенче берәүнең русча биргән соравына да шома гына русча җавап кайтарды. Мин түзмәдем, сорап куйдым:

Әби, син ничә тел беләсең соң?
Ничә тел дип инде, балам... – Маһи әби санап китте:

- Татарча – монысы үз телем, чувашча – күршеләр теле, русча белмәү гөнаһ инде, балам. Шуларга кушып, гарәпчә дә укыштырам. Әле Казахстан якларыннан кайтам. Сеңлем яши анда. Шунда казахлар белән дә рәхәтләнеп аралаштым. Тел бик кадерле нәрсә, балам. Тик кешеләр шул тел белән бер-берсен рәнҗетеп кенә ялгышалар.

2. Найди грамматически правильное продолжение предложения (2 б.).

Нихәтле тырышсаң, ... .

өйдән качасы килә.
без юлга чыктык.
үзең өчен шулхәтле яхшы.
көн җылынмады.

3. Допиши окончания слов в предложениях (по 0, 5 б.). Макс.балл - 8

№	Предложения	Макс.кол-во баллов – 8	Баллы
1.	Татарстан... чит... яшәүче милләттәшләребез күңелләрен... үз төбәкләрендәге моңнар... саклый.	2
2.	Кеше китап... җаны.. азык эзли.	2
3	Татарстанда ел саен Фёдор Шаляпин исемендәге халыкара опера фестивал... үткәрел... .	1
4.	Китап халыклар белән халыклар... таныштыра, чорлар арасын... күпер сала.	1
5.	Кытайда беренче китаплар... бамбук пластинкалар... язганнар.	1
6.	Яңа Кырлай авыл... бөек татар шагыйр... Габдулла Тукай яшәгән.	1

4.Верни пропущенные слова в предложения (макс. балл – 10).

1. Табиб ... булырга, авыруның серен саклый белергә тиеш. 2. Табиб һөнәре – ... һөнәр. 3. Табиблар ... белән кызыксынып торалар, белемнәрен арттыралар. 4. Табиблар ... һәрвакыт әзер була. 5. Табибның эше – ... хәлен җиңеләйтү һәм үлемнән алып калу.

Слова и словосочетания: ярдәм итәргә, авыруларның, игелекле, һәрнәрсә, игътибарлы

5. Переведи на татарский язык и запиши (по 2 б., макс. б.-12).

1).Когда первые европейцы приехали в Австралию, они увидели странное животное. 2). Оно прыгало на двух ногах, а в животе у него была сумка. 3). Европейцы спросили аборогенов: «Кто это?». 4). “Кен-гу - ру”, - был ответ. 5). Прошло много лет. 6). Европейцы выучили язык аборигенов и узнали, что «Кен – гу – ру» значит «Я вас не понимаю».

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 12	Баллы
1.
2.
3.
4.
5.
6.

6. Переведи на русский язык и запиши (по 2 б., макс.б.- 12).

1).Сезнең алмагачлы юл буйлап үткәнегез бармы?

2). Мин кичә үттем. 3). Тип-тигез асфальт юл. 4). Бертуктаусыз машиналар, автобуслар үтеп тора. 5). Ә юлның икенче ягында алмагачлар. 6). Көз аларның яфракларын кызгылт, алтынсу, көрән төсләргә бизәгән.

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 12	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2
6.		2

7. Напишите продолжения пословиц (по 3 б., макс. б. -9).

№	Слова	Макс.кол-во баллов -9	Баллы
1.	Эше барның ... .	3
2.	Йөз сум акчаң булганчы, ... булсачы .	3
3.	Белемле үлмәс, белемсез ... .	3

8. В какой последовательности нужно расставить предложения, чтобы получился текст (по 2 б., макс.б. – 8)

А) Ә бүләкне, хәзинәне саклый, үстерә, күбәйтә алу үзе бер батырлык сорый.

Ә) Ананың балага биргән иң зур бүләге – тел.

Б) “Теле барлар – халык булган, теле юклар – балык булган” дигән сүзләр юктан тумаган.

В) Шуңа да ул байлык, хәзинә санала.

1) А, Ә, В,Б

2) Б, Ә, А, В

3) Ә, Б, В, Б

4) Ә, В, А, Б

9. Найди ошибочное словосочетание (2 б.).

1) безнең дусларыбыздагы

2) сезнең шәһәрләреңездә

3) туган якларыбызны

4) минем сәламәтлегем

10. Напишите рассказ, продолжая приведенную фразу, из 8-10 предложений (по 2б.- макс.б -20).

Минем сезгә танылган татар ... турында сөйлисем килә

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган мәктәп туры олимпиада биремнәре 2021/2022 уку елы, 10 нчы сыйныф

Задания школьного тура олимпиады по татарскому языку среди учащихся русских групп школ с русским языком обучения (для изучающих татарский язык) 2021/2022 учебный год, 10 класс

Максимальный балл –103 б.

Время выполнения – 120 минут

Прочитай текст, назови (2 б.) допиши пропущенные окончания (по 1б.=8 б.)

Кулыма икмәк алганда, еш кына сугыш еллары исемә төшә.

Мин 1945 нче елның август башлар... күргән бер күренешне оныта алмыйм. Без, бер группа солдат һәм сержантлар, туган ил... кайтып бара идек. Һәркайда җимереклек. Авылларның исемнәре топографик карта... гына калган.

Шулай кайта торгач, без... эшелон кечкенә генә станциягә килеп туктады. Төшәргә команда булмаганга күрә, без ачык ишек... генә тирә-якны күзәтәбез. Шулвакыт безнең вагон янын... 7-8 яшьләрдәге бик ябык малай килеп басты. Без бер сүз әйтмичә генә малай... күзәтәбез. Аның көчсез тавыш белән “ Абыйлар, ипиегез юкмы, ипи бирегезче”, - дип соравы... без югалып калдык.

Малай без биргән икмәкне ничек алуын мин беркайчан да оныта алмадым. Табынга утырган саен, икмәк сораган малай искә төшә. Менә бит ул каһәр суккан сугыш!...

и ответь на следующие вопросы (по 2 б. =10 б.):

Эшелон кая бара?
Текстта сугышның кайсы чоры сурәтләнә?
Ни өчен авылларның исемнәре топографик картада гына калган?
Нинди эпизод солдатларның хәтерләрендә кала?
Найдите и напишите выражение, характеризующее войну.

Итого: 20 б.

2.Найди и напиши синонимы прилагательных (по 2 б., макс. б. -10)

Атаклы , ... ;

чибәр , ...;

тату, ... ;

әйбәт, ... ;

таза, ... .

Образуй с помощью аффиксов новые слова (макс. б. - 5).

Юл + ... = ...,

Составь предложения (по 2 б., макс.б. – 8)

Тәмамлагач, табиб, мин, булырга, мәктәпне, телим.
Борынгы, асылташлар, ышанганнар, көченә, кешеләр.
Укучылар, өчен, кыш көне, җимлек, куйдылар, кошлар, ясап.
Көнне, була, сәгатьтә, кичә, залында, сишәмбе, актлар, унсигез, әдәби.

№	предложения	Макс.кол-во баллов - 8	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2

Допиши продолжение предложений (макс.б. – 10).

Авыр булса, син ... .
Дустым белән очрашканчы, мин ... .
Дәресләр бетсә дә ... .
Кышкы каникуллар башлану белән, ... .
Сабан туенда иң зур бүләкне ... .

№	предложения	Макс.кол-во баллов - 10	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2

Напиши эквивалент выражений в татарском языке (макс. б. -10).

Приятного чаепития!

Конечно, я верю.

Вы в конкретном случае не правы.

Я Вам бесконечно благодарна!

Примите искренние пожелания.

№	выражения	Макс.кол-во баллов - 10	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2

Найди продолжение пословицы (макс. б. - 4).

Ахмак дустың булганчы, ... .

үзең акыллы бул
акыллы дошманың булсын
дуслар кирәк түгел

Расскрой скобки, поставь глаголы в нужные формы (по 2 б. = макс.б. – 12).

Муса Җәлил биш елга якын гомерен Казанда (уздыр).
Дустыңа авырлык (кил), аңа ярдәм (ит) тырыш.
Чәчәкләрне иртәнге сәгатьтә (өз) алу мөһим, чөнки алар яхшырак (саклан).
Шимбә көнне алар Боз сараена (бар) булалар.

№	предложения	Макс. кол-во баллов - 12	Баллы
1.		2
2.		4
3.		4
4.		2

В какой последовательности необходимо поставить выражения, чтобы получилось предложение? (4 б.)

А) кечкенә инешләр дә

Ә) безнең республикабызны

Б) зур елгалар да

В) бик ямьләндерә

Ә, Б,А,В
Б,А,Ә,В
В, Ә, А, Б
Ә,В, Б, А

Составь рассказ из 8-10 предложений по теме “Телләр белгән – илләр гизгән” (макс. -20 б.).

Предварительный просмотр:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре

2021-2022 уку елы, 11 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке (для изучающих татарский язык).

2021-2022 учебный год, 11 класс

Максимальный балл –107 б.

Время выполнения – 120 минут

Прочитай текст, назови (2 б.), вместо многоточий допиши пропущенные слова (по 2 балла =16 баллов) и

Тукай дөньяда 27 яшькә кадәр ... яшәде, ләкин ул ... гомерен дә зур итеп, мәгънәле итеп үткәрде. Иҗтимагый һәм ... тормышта ул катнашмаган бер генә өлкә дә булмагандыр.

Барыннан да бигрәк ул яза. Әйтерсең лә, гомеренең кыска, вакытының ... икәнен тоеп, уйлаганын әйтеп бетерергә ашыга. Татар әдәбиятының ... фондына кергән “Шүрәле”, “Су анасы”, “Кисекбаш” әле бүген дә композиторлар, рәссамнар, драматурглар иҗатына, опера һәм балет артистларына илһам биреп тора.

Безнең әдәбиятта Тукай ... биек бер тау булып күтәрелеп тора. Чөнки Тукай - үз халкының ... байлыгы чагылышы ул. Тукайның тормышы – күз яшьләре белән, фикер һәм җыр белән ... тормыш. Тукай яши, яшәячәк.

(Г.Ахунов)

напиши ответы на вопросы (по 2 б., макс. б. -10)

1) Тукай кайда туган, кайларда яшәгән? Шул турыда нәрсәләр беләсең?

2) Ни өчен шагыйрьнең гомере кыска булган?

3) Тукайның тормышы нинди сүзләр аша бирелә?

4) Ул нинди жанрларда иҗат иткән?

5) Тукай татар операсы һәм балеты тарихында нинди роль уйный?

Макс. балл – 28.

2. Из слов составь предложения (по 2 б., макс.б. -10).

1).Инсаф, спорт, мәктәпнең, беркөнне, залында, тапты, телефоны, кесә. 2). халкының, сабантуй, иң, татар, бәйрәме, яраткан. 3). һәйкәл, Кремле, Казан,тарихи. 4). музее, авылында, ачылган, 1979 нчы, Тукай, Кырлай, елда. 5). урманчы, кирәк, өчен, яратырга, булыр, чын, табигатьне

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 10	Баллы
1.		2
2.		2
3.		2
4.		2
5.		2

3. Переведи на татарский язык и запиши (по 3 б., макс. – 15 б

1. Елабуга – старинный городок в Татарстане 2. Здесь родились: кавалерист-девица Н.А.Дурова, художник И.И.Шишкин, известный ученый психиатр В.М. Бехтеров, маршал Советского Союза Л.А. Говоров и другие известные люди. 3. Эта земля хранит память об отрядах Емельяна Пугачева, о писателях А.Н.Радищеве и В.Г.Короленко, о командире гражданской войны В.И. Чуйкове. 4. В Великую Отечественную войну Елабуга послала на фронт тысячи бойцов. 5. Елабуга включена в число исторических городов.

.

№	Предложения	Макс.кол-во баллов - 15	Баллы
1.		3
2.		3
3.		3
4.		3
5.		3

4. Образуй новые слова из корня күз с помощью аффиксов (по 2б. закаждое слово, макс. б. - 14).

Күз +... =,

Выберите и вместо многоточия ставьте фразеологизм (2б.).

Әни пешергән бәлеш ... булган.

сүзсез калырлык
йөз чөерерлек
баш әйләнерлек
телне йотарлык

Найди грамматический правильное продолжение предложения (2 б.)

Яңгыр ява, ... .

ләкин без бернәрсә белмибез.
шунда кичә башланды.
шул вакытта кыш та җитте.
шулай да без юлга чыктык.

Вместо многоточия вставь подходящее падежное окончание (4 б.).

эш... дәвам итәргә
эш... ярдәм итәргә
эш... игътибар итәргә
эш... кайтып китәргә

В какой последовательности нужно расставить предложения, чтобы получился текст? (макс.б.- 4)

А) Ашый торган ризыкта витаминнар булуы бик мөһим.

Ә) Һәркем сәламәт булу өчен тырышырга тиеш.

Б) Шуңа күрә кешеләр ит тә, сөт ашамлыклары да, яшелчәләр дә, җиләк-җимеш тә ашарга тиеш.

В) Сәламәт булырга теләсәң, иң беренче чиратта яхшы тукланырга кирәк.

1) Ә, В, Б, А

2) В, Ә, Б, А

3) Ә, В, А, Б

4) В, Ә, А, Б

9. Решай и запиши ответы логических задач на татарском языке (по 4 б. , макс.б. – 8).

Дүрт малай спорт белән шөгыльләнә: йөзү, йөгерү, сикерү, тимераякта шуу. Исемнәре: Марат, Илдар, Гали, Васил. Васил тимераякта шумый, Гали йөзү һәм тимераякта шуу белән шөгыльләнми, ә Марат йөгерешче. Кем нәрсә белән шөгыльләнә?
Ике малай гитарада, бер малай мандолинада уйнарга өйрәнә. Вәкил һәм Камил, шулай ук Камил һәм Фоат төрле уен коралларында уйный. Кем нәрсәдә уйный?

№

Предложения

Баллы

(макс.)

(8)

Сумма

(фактич.)

( )

1.

4

2.

4

Составь рассказ из 8-10 предложений по теме “Минем тормышымда интернет” (макс. -20 б.).

Навигация

Скачать:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр: