Башҡорт әҙәбиәтенән имтихан Экзамен по башкирской литературе

8 класта башҡорт әҙәбиәтенән имтихан өсөн тест һорауҙары

1. Түбәндәге өҙөктәр ниндәй әҫәрҙән?

Ололарға кесе бул,

Ололарҙың ише бул.

Кешеләргә оло бул,

Илен һөйөр кеше бул.

   1.“Бейек тауҙың үлгәне”

   2. “Ай Уралым, Уралым”

   3. “Ололар һүҙе”

   4. “Салауат батыр”

2. Тыуған ер һәм уның азатлығы өсөн көрәшкән батырҙарҙы данлау тураһындағы ҡобайыр?

    1.“Бейек тауҙың үлгәне”

    2. “Ай Уралым, Уралым”

    3. “Ололар һүҙе”

    4. “Салауат батыр”

3.Башҡорт халҡының 1812 йылғы Ватан һуғышында ҡатнашыуын кәүҙәләндереүсе драма?

     1. “Кинйә”              2. “Ер”           3. “Ҡаһым түрә”             4. “Салауат”

4. “Кинйә” романының  авторы кем?

     1. Б.Бикбай       2. Ш.Әминев-Тамъяни       3. Ғ.Ибраһимов      4. Т.Ғиниәтуллин

5. Сәсәндәрҙең ҡобайыр менән үҙ-ара әйтеше нисек атала?

     1. ҡобайыр йырлау            2. ҡобайыр әйтеш         3. шиғри әйтеш      4. әйтеш

6. Миңьян, Сәлмән, Әхмәт, Гөлнур образдары ниндәй әҫәрҙән?

     1. “Төньяҡ амурҙары”       2. “Шоңҡар”       3. “Әсә һәм бала”         4. “Салауат”

7. Ябай кешеләрҙең күңел күркәмлеген, эске донъяһының сафлығын күрһәтеүсе әҫәр:

     1. “Ҡыңғырау”              2. “Ер”           3. “Беҙ-кеше”             4. “Мәтрүшкә еҫе”

8. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан яҙыусы:

     1. Ғ.Ибраһимов              2. Т.Ғиниәтуллин           3. Н.Мусин        4. Ә.Әминев

9.  Әҫәрҙең айырым өлөштәренең үҙ-ара бәйләнештә бер бөтөн итеп ойошторолоуы нисек атала?

      1. композиция                    2. сюжет                     3. экспозиция          4. пролог

10. Арыҫлан Мөбәрәков кем ул?

      1. рәссам                          2. ҡурайсы                     3. композитор          4. артист

11. М.Кәрим нимә яҙған?

     1. “Үлмәҫбай”              2. “Аҡмулла”           3. “Ҡаһым түрә”        4. “Уйҙарым”

12. Башҡортостандың халыҡ шағиры кем?

      1. Ғ.Сәләм                   2. Ф.Туғыҙбаева             3. Ә.Әминев        4. Р.Ғарипов

13. Легендаларға нигеҙләнеп йәки легенда рухындараҡ яҙылған әҫәр нисек атала?

       1. әкиәт                    2. бәйет                       3. легенда             4. хикәйәт

14. “Ярты төндә уянып,

      Йоҡлай алмай уйланып,

      Уйлап ятҡан уйҙарҙы –

      Таралышҡан ҡуйҙарҙы –

      Ҡалай итеп йыяйым,

      Ҡалай итеп тыяйым?

Был шиғыр юлдары ниндәй әҫәрҙән, кем яҙған?

      1. Р.Ғарипов “Уйҙарым”              

      2. Б.Бикбай “Ер”          

      3. Р.Ғарипов  “Урал йөрәге”            

      4. Р.Ғарипов “Аманат”

15. СССР-ҙың халыҡ артисы, “Салауат Юлаев” операһының авторы:

      1. А.Мөбәрәков              2. З.Исмәғилев           3. Б.Бикбай             4. Й.Иҫәнбаев

16. Әҫәрҙең тәьҫир итеү көсөн арттырыу маҡсаты менән төрлө күренештәрҙе, фекерҙәрҙе ҡапма-ҡаршы ҡуйып һүрәтләү нисек атала?

      1. инверсия              2. антоним            3. антитеза             4. риторик өндәү

17. Х.Назар ҡасан ҡайҙа тыуған?

      1. 1932 й. Салауат районы              

      2. 1942 й. Ейәнсура районы

      3. 1919 й. Шишмә районы

      4. 1909 й. Көйөргәҙе районы

18. Шағир, капитан, архитектор тураһындағы әҫәр:

      1. “Шоңҡар”   2. “Төньяҡ амурҙары”   3. “Һуңғы тарпан”   4. “Мәтрүшкә еҫе”

19. “Ҡырау һуҡты ул бисара сәскәне. Ят тарафтың, сит рухтың ҡырауы…” Кем тураһында һүҙ бара?

1. Гөлнур              2. Сафия                3. Айһылыу                4. Таңһылыу

20. Әҫәрҙең йөкмәткеһе бер картина менән башланып, аҙаҡтан уға кире әйләнеп ҡайтыуға ҡоролһа,  уны нисек атайҙар?

1. түңәрәк композиция  

2. әйләнмә композицион сара    

3. әйләнмә экспозиция            

4. ҡоршаулы композицион сара

5 класта баш7орт 262би2тен2н имтихан 0с0н тест 3орау6ары.

1.Р.Ни4м2ти6е8 «Х2йерле юл 3е6г2!» 292ренд2 7ай3ы 6ур байрам тура3ында 316 бара?

а) Белем көнө

б) Уҡытыусылар көнө

в) Республика көнө

2.Персонаждар6ы8 тыш7ы 7и2ф2тен, кисерешт2рен, к0нк1реш шарттарын, т2би42т к1ренешт2рен 31р2тл21 ним2 тип атала?

а) Йәнләндереү

б) Тасуирлау

в) Метафора

г) Һүрәтләү

д) Сағыштырыу

3.«№16 с2н42тене8 башы - фольклор6а» тип кем 2йтк2н?

а) М.Кәрим

б) Ә.Сөләймәнов

в) М.Горький

4.Эшлекле, ег2рле, у84ан, эшс2н. Был нинд2й 31662р?

а) Омоним

б) Синоним

в) Антоним

5. М272лд2р ни  0с0н 7улланыла?

а) Әйтелгән фекерҙе дөрөҫ итеп дәлилләү өсөн

б) Сағыштырыу өсөн

6. Баш7орт хал7ыны8 милли геройы, с2с2н ша4иры кем?

а)  Ғ.Усман

б) С.Юлаев

в) Я.Юмаев

г) С.Яҡшығолов

7. Халы7 ижады 262би 292р62р62н ним23е мен2н айырыла?

а) Авторы билдәһеҙ

б) Авторы билдәле

8. Кем беренсе булып Баш7ортостанды8 халы7 ша4иры исемен2 лайы7 була?

а) Р.Ниғмәти

б) С.Ҡудаш

в) М.Кәрим

г) М.Ғафури

9. “Алйырҙан имәнгә менә алмаһа ла, йылан уға ҡарағанда уңғаныраҡ булып сыҡты. Ул тейен артынан ботаҡтҡн ботаҡҡа юғарыға үрмәләне. Мин, йыланға асыуланып, ҡулыма бер ағас алдым һәм уны һуғып төшөрөргә әҙерләндем” Был юлдар ниндәй әҫәрҙән?

а) С.Агиш “Турыҡай”

б) А.Карнай “Урманда”

в) З.Хисмәтуллин “Урман ҡунағы”

10. Ҡара йөрәк, Арҡайым, Тимер Ҡаҙыҡ, Зөһрә, Ел батыр ниндәй әҫәрҙән?

а) Р.Шәкүр “Урал батыр иле – сал Урал”

б) Л.Яҡшыбаева “Бәхетең үҙең менән”

в) А.Йәғәфәрова “Урал иле”

г) “Алпамыша батыр” әкиәте

11. Т.Ғиниәтуллин «Миҙал» әҫәрендә ҡайһы осорҙо һүрәтләй?

а) Һуғышҡа тиклемге осор

б) Һуғыш  осоро

в) Һуғыштан  һуңғы осор

12. Билдәле бер үлсәмгә, яңғырашҡа нигеҙләнгән, юлдарға һәм куплеттарға бүленгән телмәр нисек атала?

а) Проза телмәре

б) Шиғри телмәр

13. Әйберҙәрҙең һәм күренештәрҙең үҙенсәлекле билдәләрен күсермә мәғәнәлә сағылдырыусы художестволы аныҡлаусылар нисек атала?

а) Эпитет

б) Сағыштырыу

в) Метафора

г) Йәнләндереү

14. Түбәндәге юлдарҙың авторы кем?

Һәм, ҡыҙым, Ватан ошо ул-

Бына беҙ торған урын,

Һәм һинең көн һайын иртән

Уйнарға сыҡҡан юлың.

а) М.Кәрим

б) М.Ғафури

в) М.Ғәли

г) Р.Ниғмәти

15. Т2би42т к1ренешен, й2н3е6 2йбер62р6е тере заттар4а хас сифаттар мен2н 31р2тл21 нисек атала?

а) Эпитет

б) Сағыштырыу

в) Метафора

г) Йәнләндереү

16. «Яралы китап» хикәйәһенең авторы кем?

а) Д.Бүләков

б) Ә.Вахитов

в) Р.Өмөтбаев

17. Түбәндәге персонаждарҙы ҡайһы әҫәрҙә осратабыҙ: Әсләм, Мәжит, Фәғилә апай?

а) «.Вахитов «Яралы китап»

б) Р.Өмөтбаев «Өс бөртөк бойҙай»

18. Хеҙмәттең кеше тормошондағы урыны тураһындағы әҫәр?

а) Ф.Иҫәнғолов “Хәмит күпере”

б) Р.Ниғмәти “Ҡыҙымдың һорауҙарына яуаптар”

в) А.Игебаев “Һыу буйында балыҡсы”

г) Ғ.Вәлиев “Әсәйем фатихаһы”

д) Д.Бүләков “Яҙғы ташҡын менән килгән бәхет”

19. Социалистик Хе6м2т Геройы исемен ал4ан халы7 ша4иры кем ул?

а) М.Ғафури

б) Р.Ниғмәти

в) С.Ҡудаш

г) М.Кәрим

20. Х.Тапаҡовтың “Бибинур “улуәсәй” әҫәре нимә тураһында?

а) Ерһеҙ ҡалыу

б) Туған телде белмәү

в) Ололарҙы хөрмәтләмәү

21. «Өс таған» әҫәренең авторы кем?

а) М.Ғафури

б) Р.Ниғмәти

в) С.Ҡудаш

г) М.Кәрим

22. «Бөтә ҡоштар ҙа йыйылышҡа йыйылдылар. Бик күп ҡоштар килделәр. Ҡара ҡарға, ала ҡарға, сәүкәләр, һайыҫҡандар, ыласын, ҡарғалар килгәндәр.» Был юлдар ҡайһы әҫәрҙән?

а) «Турғай»

б) «Турыҡай»

23.Йөкмәткеһе буйынса яуабы уйлап табылырға тейеш булған образлы һөйләм нимә була?

а) мәҡәл

б) йомаҡ

24. Бер 2йбер6е икенсе3ен2 о7шатып 2йте1?

а) сағыштырыу

б) тасуирлау

25. «О6он-о6а7 бала са7», «Бе66е8 0й608 й2ме», «)с та4ан» 292р62рене8 авторы кем?

а) М.Ғафури

б) Р.Ниғмәти

в) С.Ҡудаш

г) М.Кәрим

26. Ду9лы7 32йк2лене8 барлы77а киле1е тура3ында4ы 292р6е8 авторы кем?

а) Раил Байбулатов

б) Мәжит Ғафури

в) Ризаитдин Фәхретдин

27. Я6 байрамына барыу 0с0н 7ай3ы 7ош е8еп сы4а?

а) Турғай

б) Ҡарға

в) Сыйырсыҡ

г) Сәүкә

28. «Ер2н 7аш7а» ши4ырыны8 авторы кем?

а) Ҡ.Аралбай

б) Х.Назар

в) Т.Йосопов

29. Б0рк0тл0 ауылы янында4ы 7ай3ы к1л 3ыуы 1т2 3ал7ын?

а) ?ал7анк1л

б) ?ылыск1л

30. Й.Мостафиндың “Ыласын” хикәйәһендә кем тураһында һүҙ бара?

а) А.Матросов

б) М.Гәрәев

в) С.Юлаев

31. «Өс таған»дың башлығы итеп кемде һайлайҙар?

а) Вәзирҙе

б) Ғабдулланы

в) Айҙарҙы

32. Кем Б0й0к Ватан 3у4ышында 7атнаша?

а) М.;афури

б) Д.Б1л2ков

в) Р.;арипов

г) М.К2рим

33. Әҫәрҙә бер генә ваҡиға алынып, уның нимә менән башланып, нисек тамамланғанын бөтөн килеш күрһәткән әҙәби әҫәр нисек атала?

а) повесть

б) роман

в) хикәйә

34. Ер күрке – иген, егет күрке – белем. Был нимә?

а) йомаҡ

б) һынамыш

в) мәҡәл

                                           Баш7орт 262би2тен2н имтихан 0с0н билет 3орау6ары

Билет №1.

1. Ним2 ул тарихи хик2й2? ;.Х0с2йеновты8 «Ете ырыу» 292рене8 й0км2тке3е, жанры.
2. М.А7мулланы8 «Баш7ортарым, у7ыу к2р2к!» ши4ырын ят7а 30йл21.

Билет №2.

      1. Баш7орт халы7 йыр6ары.

      2. М.К2римде8 «Айг0л иле» 292рен2н 060кт0 ят7а 30йл21.

Билет №3.

1. Ш.Бабичты8 тормошо 32м ижады.
2. С.Юлаевты8 бер ши4ырын ят7а 30йл21.

Билет №4.

      1. Р.Ни4м2ти6е8 тормошо 32м ижады.

      2. Д.Юлтый6ы8 «Тимерк2й ф2лс2ф23е» 292рене8 идея-тематик й0км2тке3е.

Билет №5.

1. Ши4ыр т060л0ш0 тура3ында.
2. М.А7мулланы8 тормошо 32м ижады.

Билет №6.

1. М.;афури6ы8 тормошо 32м ижады.
2. !6е82 о7ша4ан бер ши4ыр6ы ят7а 30йл21.

Билет №7.

1. Лиро-эпик поэмалар тура3ында.
2. М.К2римде8 «Айг0л иле» 292рене8 идея-тематик й0км2тке3е.

Билет №8.

1. С.Юлаевты8 тормошо 32м ижады.
2. «Урал» йырын ят7а 30йл21.

Билет №9.

1. Р2ссам ?асим Д21л2ткилдиев.
2. Баш7орт халы7 йыр6арын 3анап сы4ыр4а. Бер йыр6ы8 легенда3ын 30йл21.

Билет №10.

1. №.Д21л2тшинаны8 тормошо 32м ижады.
2. Р.Ни4м2ти6е8 «Й2мле А4и6ел буй6ары» поэма3ынан 060кт0 ят7а 30йл21.

Билет №11.

      1. С.Юлаевты8 ши4ыр6арын 3анап сы7.

      2. Эпик 32м лирик 292р62р.

Билет №12.

1. Илгиз2р Ди772т тура3ында ним2 бел23еге6?

2. Се8л2162р.

Билет №13.

1. М.К2римде8 тормошо 32м ижады.

2. №.Д21л2тшинаны8 «Айбик2» 292рен2н 060кт0 ят7а 30йл21.

                    9 класта баш7орт 262би2тен2н имтихан 0с0н тест 3орау6ары

1. Тарихта 32м к0нд2лек тормошта булып 1тк2н трагик 32м 1т2 драматик х2л-  

ва7и4алар у8айынан сы4арыл4ан 292р:

    А) б2йет

    Б)  2ки2т

    В)  йыр

2. Борон4о тормош й2ки тарихта4ы м03им ва7и4алар фантастик формала ки8 масштаблы итеп 30йл2п бирелг2н 292р:

    А) легенда

    Б) эпос

    В) 2ки2т

3. Был атама дан йыры тиг2н м242н2не бир2:

    А) м272л

    Б) йыр

    В) 7обайыр

4. Был эпос 162генд2 тор4ан м03им идеялар6ы8 бере3е -  кешене т2би42тте8 и8 к0сл0 б0й0к заты, т0рл0 яуыз к0ст2р6е е8еп сы4ыр, до8ъяла 426еллек, ирек, иркенлек  урынлаштырыр 7е12т эй23е итеп к1ре162. Нинд2й эпос тура3ында 316 бара?

    А) «Урал батыр»

    Б)  «А7бу6ат»

    В) «?ара юр4а»

5.  «Йософ 7исса3ы»  292рене8 авторы:

    А) ?ол ;2ли

    Б) ?оба4ош с2с2н

    В) М.;афури

6. Буранбай-Й2рк2й, ?оба4ош, Байы7 - былар кемд2р?

    А) ша4ир6ар

    Б) с2с2нд2р

    В) йырау6ар

7. Б1г2с21г2 7ушылып,

    Ир-батыр4а 7уш булып.

    Казактар4а иш булып,

    Яу4а сы4ыр к0н етте!  - тиг2н 31662р6е кем нинд2й 292р62 2йт2?

    А) Салауат,  «Салауат телм2ре»

    Б) Урал,  «Урал батыр» эпосы

    В) Батырша,  «Батырша хаты»  292ре

8. Халы7ты ул 4илемг2, м24риф2тк2 са7ырып, ши4ыр6ар я6а, на6ан муллалар6ан, бай6ар6ан к0л0п, сатирик ши4ыр6ар сы4ара:

    А) М.)м0тбаев

    Б) М.А7мулла

    В) №.С2лихов

9. « …   -   я7тылы7 йырсы3ы»:

    А) Р.Ф2хретдин

    Б) М.;афури

    В) М.А7мулла

10. Был 26ип халы7ты8 й2нле 30йл21 телен2 ауаздаш бул4ан 262би тел барлы77а килтере1 09т0нд2 эшл2й. Остазы М.Биксурин традицияларын дауам иттереп. ту4ан телене8 ф2нни терминология3ын булдырыу4а к1п к0с 3ала:

    А) С.Я7шы4олов

    Б) М.)м0тбаев

    В) Р.Ф2хретдин

11.Был 26ип З.В2лиди6е8 я7ын ду9ы 32м 72л2мд2ше:

    А) Р.Ф2хретдин

    Б) С.Я7шы4олов

    В) Ф.С0л2йм2нов

12.Ата7лы тюрколог Абдул7адир Инан – ул:

    А) Р.Ф2хретдин

    Б) С.Я7шы4олов

    В) Ф.С0л2йм2нов

13. Е6ем - ?аран, Оло !т2ш, «;османия»  м26р2с23е, «Р2с1ли2»  м26р2с23е, ?азан, )ф0 – кем тура3ында 316 бара?

    А)  Ш.Бабич

    Б)  М.;афури

    В)  С.Юлаев

14.Нинд2й 292р62 « ат башындай алтын» табыла?

     А) « И6е1к2й мен2н Мора6ым»

     Б) « Тимербай 7урайсы»

     В) « Ша4ир6ы8 алтын приискы3ында»

15.Ш.Бабич 292ре:

     А) «Баш7орт хал7ына к0йл0 хитап»

     Б) «Баш7орт а4аларыма хитап»

     В) «Йомран иле»

16.Баш7ортостанды8 халы7 ша4иры:

     А)  С.Юлаев

     Б)  М.;афури

     В)  М.А7мулла

17.Был ша4ир 42зиз Баш7ортостаны 0с0н й2нен 7орбан итте. Кем ул?

    А)  М.;афури

    Б)  Ф.С0л2йм2нов

    В)  Ш.Бабич

18.Р.Ф2хретдинде8 292ре:

    А) « «см2»

    Б) « С2лим2»

    В) « Балалар 0с0н н2сих2т»

19.Халы7ты8 тарихын, тормошон, ил-ара м0н2с2б2тт2рен реаль 32м тарихи ниге6ле итеп 31р2тл2162ре я4ынан айырыуса 6ур 232ми2тк2 эй2:

    А)  ш2ж2р2л2р

    Б)  т2уарих я6малары

    В) с2й2х2тнам2

20.Исемд2ре билд2ле бул4ан йырау 32м с2с2нд2р6е8 ижады ним2г2 7арай?

    А)  халы7 ижады

    Б)  ауы6 - тел 262би2те

Башҡорт әҙәбиәтенән имтихан өсөн

тест һорауҙары

1.  «Башҡортостан флагы» шиғырының авторын билдәләгеҙ.

      1.Ф.Туғыҙбаева    2. Г.Юнысова        3. Ф.Ғөбәйҙуллина      4. Ә.Таһирова

2. “Ерҙә, күктә, диңгеҙҙәрҙә-

Был донъяла юлдар тулы.

Тик барынан яҡыныраҡ,

Ҡәҙерлерәк мәктәп юлы”

          Был һүҙҙәрҙе ҡайһы шағир әйтә?

          1. Х.Назар              2. Ҡ.Аралбай            3. С.Әлибаев               4. Т.Арслан

3. “Мәңге йәшә, эй, һөйөклө башҡорт теле,

Атам теле, әсәм теле – минең телем”.

Был шиғыр юлдарының авторы кем?

          1. З.Биишева          2. Ф.Чанышева         3. Р.Ғарипов               4. Р.Бикбаев

4. “Ҡара икмәк” хикәйәһенең авторы кем?

          1. Х.Назар              2. Ә.Атнабаев           3. Н.Нәжми               4. Д.Бүләков

5. Тереһыуға кем хужа булып ята?

           1.  аждаһа               2. дейеү                    3. иргәйел               4. айыу

6. С.Юлаевты уҡырға, яҙырға кем өйрәтә?

           1.  атаһы                 2. әсәһе                     3. өләсәһе               4. олатаһы

7. “Республикамдың флагы

Зәңгәр күккә талпына,

Бәхет юрай, шатлыҡ теләй

Бай тарихлы халҡыма”.

Был өҙөк ҡайһы шиғри әҫәрҙән алынған?

          1.  “Ер”     2. “Европа-Азия”      3. “Башҡортостан флагы”     4. Башҡортостан

8. “Күп тә үтмәй ҡояш сыға. Бына шунда инде ул матурлыҡ! Иркә тауҙар ысыҡ

     тамсыларына сума. Ошо бәләкәй генә тамсыларҙа салауат күперенең бөтөн

     буяуҙары сағыла! Ул торған һайын үҙгәрә, яңынан-яңы төҫкә инә. Донъяңды

     онотаһың… Күреп туймаҫлыҡ!”

     Әҙәбиәт ғилемендә бындай тексты нисек атайҙар?

          1.  образ              2. пейзаж            3. шиғри телмәр               4. хикәйәләү

9. “… Телле көйө телһеҙ башҡорттар бар,

Әсә телен белмәй үҫкәндәр…

Бармы ерҙә үҙ ҡулдары менән

Сабыйының телен киҫкәндәр?

          1. “Европа- Азия”        2. “Ер”         3. “Башҡорт теле”     4. “Халҡыма хат”

10.  “Өс бөртөк бойҙай” хикәйәһенең төп геройҙары исемдәрен билдәләгеҙ.

           1. Айбулат, Таһир   2. Әхәт, Әфҡәт     3. Айрат, Әфҡәт       4. Әхмәт, Заһир

11. Урал батырға атаһынан ниндәй ҡомартҡы ҡалған?

          1. йәйә менән уҡ 2. бер көршәк алтын   3. алмас ҡылыс  4. ике башлы суҡмар

12. “Ысын тормоштағы конкрет кешеләрҙең, хәл-ваҡиғаларҙың, күп төрлө күренештәрҙең әҫәрҙә дөйөмләштерелеп күҙ алдына баҫтырылған сағылышы нимә тип атала?

           1. пейзаж              2. образ           3. хикәйәләү               4. шиғри телмәр

13. “Бөркөт һауала үлә” повесының авторы кем?

           1. М.Кәрим              2. Н.Нәжми      3. М.Ғәли               4. Ә.Бикчәнтәев

14. “Ҡәнәфер сәскәһе” хикәйәһендә Фәриҙә әсәһенә нимә бүләк итергә була?

           1. китап              2. роза сәскәһе         3. ҡәнәфер сәскәһе       4. сәй сервизы

15. Йомабай Иҫәнбаев кем булған?

           1. гармунсы              2. ҡурайсы         3. скрипкасы         4. тракторист

16. Кем дзотты шартлатып, иптәштәренә алға барырға  юл аса?

           1. Рәшит              2. А.Матросов         3. Артюхов               4. Лалетин

17. Хикәйәләү тип нимәгә әйтәбеҙ?

           1. әҫәрҙә ике кешенең һөйләшеүе    

           2. тәбиғәт күренештәрен һүрәтләп биреү

           3. әҫәрҙең йөкмәткеһен ҡыҫҡаса һөйләп биреү  

           4. ваҡиғаларҙы, эш-хәрәкәттәрҙе эҙмә-эҙлекле һөйләп биреү

18.  Бәйет жанрын үҫтереүгә кмдәр ҙур өлөш индергән?

           1. сәсәндәр              2. һалдаттар         3. яҙыусылар               4. йырсылар

19.  Таҡмаҡтар ауыҙ-тел ижадының ниндәй жанрына ҡарай?

           1. оҙон көйгә башҡарыла торған йырҙарға

           2. ҡурай көйөнә һуҙып башҡарыла торған йырҙарға

           3. бейеү ритмына тура килтереп көйләүсе йырҙарға

           4. йәш ҡыҙҙарҙың кейәүгә сыҡҡанда әйтелә торған йырҙарға

20.  Башҡорт атлы арыҫлан ҡайҙа тыуған һәм үҫкән?

           1. Дүртөйлөлә              

           2. Йылайырҙа  

           3. Башҡортостан-гөлбостан, сөмбөлостан, нурбостанда              

           4. Баймаҡта

21.  Хикәйә тип ниндәй жанрға әйтәбеҙ?

           1. сәхнәлә уйнау өсөн  яҙылған әҫәр

           2. киң планлы әҫәр

           3. бер генә ваҡиғаға арналған әҫәр

           4. кешенең уй-кисерештәрен һүрәтләгән әҫәр

22. Әкиәттәр легендаларҙан нимәһе менән айырыла?

           1. әкиәттәрҙә конкрет географик атама юҡ

           2. кешеләр уйлап сығарғандар

           3. айырма юҡ

           4. билдәле бер урындың барлыҡҡа килеү тарихы

23. Ж.Кейекбаетың “Урал тураһында ҡобайыр” әҫәре халыҡ ижадының ниндәй традицияларын дауам итә?

     1. шиғыр              2. йыр         3. ҡобайыр               4. бәйет

24.  Ҡоролтай нимә ул?

     1. яуға саҡырыу              

     2. һабантуйға йыйылыу        

     3. мөһим мәсьәләләр хаҡында һөйләшеү өсөн йыйылған халыҡ йыйылышы

     4. саҡырылған ҡунаҡ

25.  Ҡолмойҙоң “Мәктәп” шиғырындағы “Мәктәп яҡын һиңә, тыуып үҫкән  өйөңдәй” тигән юлдарҙа ниндәй һүрәтләү сараһыфайҙаланылған

     1. метафора              2. эпитет         3. сағыштырыу              4. йәнләндереү

26. “Мороно кәп-кәкре, бөгөлгәндер тамам ҡармаҡ кеүек,

Төҙ түгел ҡулдар, аяҡтар ҙа, ботаҡ-тармаҡ кеүек.

Был шиғыр юлдары ниндәй әҫәрҙән алынған?

1. “Шүрәле”    2. “Ялыҡ Бурнаҡ улы”    3. “Турайғыр”   4. Ҡоторған тейен”

27. Иҫкергән һүҙ йәки һүҙбәйләнеш нисек атала?

         1. неологизм            2. архаизм       3. антоним               4. синоним

28. Шиғыр юлдарында оҡшаш яңғырашлы һүҙҙәрҙең ҡабатланып килеүе нисек атала?

     1. ритм              2. цезура        3. строфа              4. рифма

Аңлатма яҙыу

XI синыфтарҙа башҡорт әҙәбиәте буйынса имтихан билеттары милли-төбәк компоненттарына ярашлы төҙөлдө.  

Билеттарҙың беренсе һәм икенсе һорауҙары 10 һәм 11-се синыфтарҙа өйрәнелгән яҙыусылар һәм уларҙың ижады буйынса бирелә. Ә өсөнсө һорауҙарҙа программа нигеҙендә ятларға тәҡдим ителгән әҫәрҙәрҙе ятҡа һөйләү ҡарала. Шул уҡ ваҡытта ҡайһы бер билеттарҙа әҙәбиәт теорияһына бәйле һорауҙар тәҡдим ителә.

Билеттарҙы педагогия фәндәре кандидаты, Башҡортостандың атҡаҙанған мәғариф хеҙмәткәре, Рәсәй Федерацияһының Почетлы хеҙмәткәре М.Б.Юлмөхәмәтов төҙөнө.

Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы

Башҡорт мәктәбенең XI синыфтарында башҡорт әҙәбиәтенән сығарылыш имтихандары өсөн

БИЛЕТТАР

Өфө-2009

XI синыфта башҡорт әҙәбиәтенән

 сығарылыш имтихандары өсөн

БИЛЕТТАР

1-се билет

1. Дауыт Юлтыйҙың ижады. Беренсе донъя һуғышына ҡаршы протест белдереп яҙылған шиғырҙары: «Сумка», «Шинель», «Ҡан баҙары».
2. Назар Нәжмиҙең «Тыуған ил тураһында йыр», «Ватан» шиғырҙары, уларҙа патриотизм темаһы.
3. Дауыт Юлтыйҙың «Атлан, батыр!» шиғырын ятҡа һөйләү.

2-се билет

1. Дауыт Юлтыйҙың «Ҡарағол» драмаһы, унда сағылдырылған тарихи осор, драманың төп конфликты.
2. Рәми Ғариповтың «Табыныу» поэмаһында шәхес культы осоро фажиғәләрен, замандың ҡаршылыҡтарын дөрөҫ яҡтыртыу. Халыҡтың ижади көсөн данлау идеялары.
3. Рәми Ғариповтың  «Туған тел» шиғырын ятҡа һөйләү

3-сө билет

1. Дауыт Юлтыйҙың «Ҡан» романының проблематикаһы. Алдынғы ҡарашлы Булат, Байғужа, Новиков образдары.
2. Назар Нәжмиҙең «Йыр тураһында баллада» әҫәре. Шағир - һалдат образы.
3. Дауыт Юлтыйҙың «Ҡарағол» драмаһынан өҙөктө ятҡа һөйләү (Уҡыусының һайлауы буйынса).

4-се билет

1. Әхмәт Зәки Вәлидиҙең «Хәтирәләр» исемле мемуар әҫәре. Унда уның балалыҡ, йәшлек, сәйәси көрәш йылдарының һүрәтләнеше. Жанр үҙенсәлеге.
2. Назар Нәжмиҙең «Урал» поэмаһы, уның идея - тематик йөкмәткеһе. Ҡурайсы образы. Поэманың поэтик үҙенсәлеге.
3. Әҙәбиәт теорияһы: роман тураһында төшөнсә.

5-се билет

1. Мөхәмәтша Буранғолдоң фажиғәле яҙмышы. Уның халыҡ ижадын йыйыуҙағы ҙур хеҙмәте.
2. Рәми Ғариповтың  «Уйҙарым» ҡобайырында Тыуған ил, ил улдары, халыҡ яҙмышы тураһында уйланыуҙары.
3. Мөхәмәтша Буранғолдоң «Башҡорт туйы» драмаһынан өҙөктө ятҡа һөйләү. (Уҡыусының һайлауы буйынса).

6-сы билет

1. Мөхәмәтша Буранғолдоң «Башҡорт туйы» драмаһы, унда күтәрелгән проблемалар, төп образдары.
2. Хәсән Назарҙың «Заман заңы», «Асманға ашыу» китаптарында фәлсәфәүи һәм гражданлыҡ лирикаһы. Унда йәшәү мәғәнәһе, тел һәм милләт яҙмышы, ижад, талант һәм үлем, үлемһеҙлек хаҡында уйланыуҙар.
3. Әҙәбиәт теорияһы: трагедия жанры тураһында төшөнсә.

7-се билет

1. Ғәйнан Хәйриҙең «Боролош» романында күтәрелгән проблемалар. Башҡорт халҡының революцияға килеү юлдары.
2. Мостай Кәримдең «Айгөл иле» драмаһының идея-тематик йөкмәткеһе. Айгөл образына характеристика.
3. Ғәлимов Сәләмдең «Бала» поэмаһынан өҙөктө ятҡа һөйләү.

8-се билет

1. Һәҙиә Дәүләтшинаның фажиғәле яҙмышы һәм ижад юлы. «Айбикә» повесының темаһы һәм идея йөкмәткеһе.
2. Азат Абдуллиндың «Ун өсөнсө председатель», «Һуңғы уҙаман» пьесаларының проблематикаһы, идея йөкмәткеһе, композицион ҡоролошондағы новаторлығы.
3. Һәҙиә Дәүләтшинаның «Ырғыҙ» романынан өҙөктө ятҡа һөйләү. (Уҡыусының һайлауы буйынса).

9-сы билет

1. Һәҙиә Дәүләтшинаның «Ырғыҙ» романы, башҡорт халҡының азатлыҡ алыуға килеү юлдары.
2. Рауил Бикбаевтың «Һыуһаным - һыуҙар бирегеҙ!» поэмаһында тыуған ер, туған тәбиғәт, халыҡ яҙмышы тураһында уйланыуҙар.
3. Рауил Бикбаевтың «Халҡыма хат»   поэмаһынан өҙөктө ятҡа һөйләү

   ( уҡыусы һайлауы буйынса).

10-сы билет

1. Һәҙиә Дәүләтшинаның «Ырғыҙ » романы буйынса Айбулат һәм Гөлйөҙөм образдарына характеристика.
2. Мостай Кәримдең «Үлмәҫбай» поэмаһында Үлмәҫбай һәм Теребай образдарында башҡорт халҡының хәрби традицияларының  әһәмиәтен сағылдырыу.
3. Мостай Кәримдең «Мин фронтҡа китәм, иптәштәр!» шиғырын ятҡа һөйләү.

11-се билет

1. Рәшит Ниғмәтиҙең Бөйөк Ватан һуғышы йылдарындағы ижады. «Үлтер, улым, фашисты!» поэмаһының йөкмәткеһе. Тыуған ил һәм халыҡ образдарының кәүҙәләнеше.
2. Әхиәр Хәкимовтың  «Думбыра сыңы» романында боронғо тарихты барлау.
3. Әҙәбиәт теорияһы: комедия жанры тураһында төшөнсә.

12-се билет

1. Мостай Кәримдең «Ҡара һыуҙар» поэмаһында батырлыҡ һәм ҡурҡаҡлыҡ темаларының асылыуы. Поэмалағы төп образдарға характеристика.
2. Әхиәр Хәкимовтың «Өйөрмә» романының темаһы һәм идея йөкмәткеһе. Образдар системаһы, үҙегеҙгә оҡшаған геройға характеристика.
3. Әҙәбиәт теорияһы: лиро-эпик жанрҙар тураһында төшөнсә.

13-сө билет

1. Рәшит Ниғмәтиҙең «Һинең кәләшеңдең хаттары» поэмаһында күтәрелгән темалар.
2. Ғайса Хөсәйеновтың «Батырҙар ҡиссаһы» китабының йөкмәткеһе һәм әҙәбиәттә уның яңы күренеш булыуы.
3. Рәшит Ниғмәтиҙең «Үлтер, улым, фашисты!» шиғырын ятҡа һөйләү.

14-се билет

1. Баязит Бикбайҙың «Ҡарлуғас» драмаһында сағылдырылған осорҙоң үҙенсәлектәре һәм әҫәрҙә күтәрелгән проблемалар.
2. Хәсән Назарҙың  «Шәмсыраҡ» поэмаһы. Әҫәрҙең композицион үҙенсәлеге. Поэманың лирик геройы, уны тасуирлауҙың поэтик үҙенсәлектәре.
3. Үҙегеҙгә оҡшаған йәш яҙыусы һәм уның әҫәре тураһында әңгәмә.

15 – се билет

1. Баязит Бикбайҙың «Салауат» драмаһында Салауат образы.Образдың һеҙгә булған йоғонтоһо.

2. Рәми Ғариповтың «Батырша» балладаһы. Батыршаның тотҡонлоҡтағы уйҙары, батшаға хат яҙырға йыйыныуы. Балладаның художество үҙенсәлеге.

3. Әҙәбиәт теорияһы: лирик герой тураһында төшөнсә.

16 – сы билет

1. Башҡорт әҙәбиәтендә Салауат темаһының үҫеше, уға бағышлап ижад ителгән әҫәрҙәр.

2. Сәғит Агиштың «Фәтхи һалдат» хикәйәһендә ябай кешенең күңел матурлығы, аҡыллылығы, хикәйәнең тел - стиль саралары.

3. Әҙәбиәт теорияһы: поэма   тураһында төшөнсә.

17 – се билет

1. Зәйнәб Биишеваның ижады, уның башҡорт әҙәбиәтендә тотҡан урыны.

2. Сәғит Мифтаховтың «Һаҡмар» драмаһының төп конфликты һәм уның хәл ителеше, төп  образдары.

3. Әҙәбиәт теорияһы:  баллада    тураһында төшөнсә.

18 – се билет

1. Зәйнәб Биишеваның драматургия өлкәһендәге уңыштары. Уҡыусыға оҡшаған драма әҫәренә анализ.

2. Рәми Ғариповтың «Аманат»  ҡобайырында шағирҙың яңы быуынға аманат һүҙҙәре, уларҙың  бөгөнгө көн күҙлегенән актуаль булыуы.

3. һуңғы йылдарҙа «Ағиҙел»  журналында баҫылып сыҡҡан берәй әҫәргә анализ.

19 – сы билет

1. Зәйнәб Биишеваның «Яҡтыға» трилогияһында сағылдырылған осор,   әҫәрҙең проблематикаһы һәм образдар системаһы.

2. Рауил Бикбаевтың гражданлыҡ поэзияһы.

3. Рауил Бикбаевтың «Халҡыма хат» поэмаһынан өҙөктө ятҡа һөйләү

 ( уҡыусы һайлауы буйынса).

20– се билет

1. Мостай Кәримдең  тормош юлы һәм ижады. «Оҙон-оҙаҡ баласаҡ» повесының проблематикаһы.
2. Динис Бүләковтың «Ғүмер бер генә» романы. Романда заман темаһы, үҙгәртеп ҡороу реформалары осорона хас һыҙаттар.
3. М. Кәримдең “Россиянмын” шиғырын ятҡа һөйләү.

21-се билет

1. Хәҙерге әҙәбиәттең үҫеш йүнәлештәре.
2. Рәшит Солтангәрәевтың «Хамбал» хикәйәһе, халыҡтың Бөйөк Ватан һуғышы осорондағы ауыр тормошон кәүҙәләндереү. Хамбал образы.
3. Мостай Кәримдең «Ташлама утты, Прометей!» трагедияһынан өҙөктө ятҡа һөйләү. (Уҡыусының һайлауы буйынса).

22-се билет

1. Башҡорт совет әҙәбиәтенең формалашыуы.
2. Рәшит Солтангәрәевтең «Ҡиәмәтлек кейәү»хикәйәһе. Ҡарт әсәнең уй-һағыштарының сағылышы. Хикәйәнең психологизм алымдары.
3. Әҙәбиәт теорияһы: әҫәрҙә автор теле һәм персонаждар теле.

23-сө билет

1. Мостай Кәримдең «Европа-Азия» шиғырҙар циклында Тыуған ил, атай йорто, тыуған ауыл, тыуған республика образдарының кәүҙәләнеше.
2. Динис Бүләковтың «Килмешәк» романында хәҙерге ауыл тормошондағы ижтимағи, иҡтисади, мораль – этик мәсьәләләрҙең һүрәтләнеше.
3. Әҙәбиәт теорияһы: әҫәрҙең композицияһы һәм сюжеты тураһында төшөнсә.

24-се билет

1.  Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында башҡорт әҙәбиәте.
2. Баязит Бикбайҙың «Аҡсәскә» повесының идея-тематик йөкмәткеһе. Әҫәрҙең төп образдары, ғаилә мөнәсәбәттәре.
3. Әҙәбиәт теорияһы: роман – эпопея тураһында төшөнсә .

25 –се билет

1. Мостай Кәримдең «Ай тотолған төндә»  трагедияһында башҡорт ырыуҙарының көнкүрешенең һүрәтләнеүе. Кешенең рухи азатлығы идеяһы.

2. Ноғман Мусиндың «Ер биҙәге», «Ауылым юлы», «Кеше йылмая» повестарының темаһы, кешенең тәбиғәткә, хеҙмәткә мөнәсәбәттәре. Мораль - этик проблемалар.

3. Рауил Бикбаевтың «Халҡыма хат» поэмаһынан өҙөктө ятҡа һөйләү

( уҡыусы һайлауы буйынса).