Конкурс для родителей «Тыл баар – бараммат баай»
материал (средняя группа)

                                                           «Тыл баар – бараммат баай»

                                         (тороппуттэргэ аналлаах курэх сценарийа)

Вед: «Саха тыла сир симэ5ин курдук - сиэдэрэй», «Торообут тыл соруун суогэй курдук сурэ5и – быары сылаанньытар» кэрэ айылгылаах. Ол иьин иннинэн сирэйдээх, инчэ5эй эттээх айыы киьитэ обугэтин тылын урдуктук тутар , сыаналыыр эбит.

                                              Кунду о5олорбут, тороппуттэрбит, иитээччилэрбит!

«Тыл баар – бараммат баай» диэн тороппуттэрбит курэ5ин са5алыырбытын конуллээн! Курэхтэьээччилэрбитигэр ситиьиилэри ба5аран туран сахалыы сайа5ас, намыын – намчы ырыаны бэлэх уунуо тороппуппут Наталия Валерьевна. (Ырыа)

         ( Тороппуттэри 3 хамаанда5а араарыы, курэх быраабылатын, жюрины кытта  билиьиннэрии)

Вед: 1 туьумэх «Таабырыннаьыы»

        Ханнык эмэ костууну тугунан эмэнэн сыьыаннаан, таайтаран этэри таабырын диэн ааттанар.

                                                 «Айыл5а костуулэрэ»

1. «Туннугунэн манан сылгы кутуруга быган турар» (Ый сырдыга)
2. «Киьи хара5ар костубэт да, аан дойдуну тутан турааччы баар уьу» (Салгын)
3. «Ким баар буолуой, уорэ5э суох эрээри бары тылынан кэпсэтэр?» (Ой дуораана)

                                         «Дьиэ – уот, дьиэ5э уокка туттуллар тэриллэр»

1. «Атын о5о санатын истибэт, бэйэтин о5отун санатын истэр» (кулуус, кулуус тыла)
2. «Хатынтан хааннаах, сылгыттан сыьыаннаах, талахтан таайдаах» (туос иьит)
3. «Сарсыарда аайы хонууга урун туллуктар кэлэн туьэллэр уьу» (чааскылар)

2 туьумэх «Саха остуоруйаларын тоьо билэ5ин?» (чайнворд таайыыта)

Вед: Билигин тороппут Ирина Егоровна тойук туойан иьитиннэриэ. (Тойук)

Вед: 3 туьумэх. «Ос хоьооно – обугэ номо5о»

1. Таайбаран таайыы. «Кэккэлэьэн кэбистибит да ос хоьоонун уоскэтэбит»
2. Хамаанданан курэх. «Ос хоьооннорун тоьо билэ5ин?»
3. «Ос хоьооннору сааьылаан»

Вед: 4 туьумэх. «Сахам тыла барахсан»

         Бу туьумэххэ 3 болох  хайысханан ыйытыктары таланныт эппиэттиигит: «Олонхо», «Саха суруйаачылара», «Саха – тыла, суруга - бичигэ». 1 болоххо 5 ыйытык баар.Ыйытыктаргыт 1-5 диэри ыараан иьэллэр, ол оннугар баалгыт элбээн иьэр.

Вед: 5 туьумэх. «Тылтан тыл»

1. Суруллубут суьуохтэн тыл таьаарыы. (ба-, са-, та-) 20 сок. бэриллэр.
2. «Паараласпыт тыллары тоьо билэ5ин?» таайбаран таайыы

Вед: Хомус дьуруьуйэр алыптаах тыаьа хайа саха киьитин долгуппат буолуо5ай? Эьиги иннигитигэр Виктория Владимировна хомуска сахалыы дьуьуйуулэрэ. (Хомуска оонньооьун)

Вед: 6 туьумэх. «Кэрэхсээннээх кэпсээнньит» (Андрей Чикачев хартыыналарынан уус-уран хомо5ой тылларынан, о5о5о ойдонумтуо гына кэпсээн айыы)

                      Жюри тумук таьаарар кэмигэр, санаа атастаьыыта «Сахабыт тылын дьыл5ата»

Вед:       СГУ профессора, тыл уорэ5ин наукатын дуоктара Филиппов Гаврил Гаврильевич, биьиэхэ тороппуттэргэ анаан эппит тылларын тиэрдиэхпин ба5арабын.

               «Ытыктабыллаах тороппуттэр! О5обут бугунну биьиги тылбытыттан итэ5эьэ суох, оссо ордук баай, сайдыылаах тыллаах буоларын туьугар бэйэбит кыьаллыах, туруулаьыах, оскуолаттан, бэчээт кинигэ тэрилтэтиттэн, салайааччыларбытыттан ирдиэх тустаахпыт. Нуучча уонна омук тылларын торообут тыл оннугар , кини суотугар буолбакка , торообут тыл комотунэн уонна кини сайдарын туьугар тэрийиллиэхтээх. Уорэх хайа да предметэ кэлин тиьэ5эр идэ ыларга эрэ наадалаа5ын, онтон торообут тыл биьиги омукпут тыыннаах буоларын хааччыйар аналлаа5ын оруу ойдуох тустаахпыт»

                                     «Сахам тыла барахсан» 4 туьумэх сыьыарыыта.

                                                        1 болох. «Олонхо»

1. Бухатыыр ата коннору аттан уратыта.
2. Аан Алахчын Хотун уйаланар маьа.
3. Бухатыырдар дойдуларын кытта хайдах бырастыылаьалларый?
4. «Ньургун Боотур» олонхону нууччалыыга ким борогуоттээбитэй?» (Владимир Державин, биллиилээх хоьоонньут, бороуоччут)
5. Олонхо композиционнай ньымата(тутула)5 корун

                                   2 болох. «Саха суруйааччылара»

1. Саха биллилээх суруйааччыларын ааттаталаан.
2. «Кыра со5ус ньохчо5ор, быллаллыбыт уостаах, мыччыллыбыт сирэйдээх, киьи таптыан курдук Мыычаар диэн о5онньор буолан биэрдэ» Бу хайа айымньыттан быьа тардыыный?
3. Сергей Степанович Васильев – Борогонскай ханнык олонхолору суруйбутай? («Кун Эрили», «Эрчимэн Бэргэн», «Уолэн Хардааччы», «Айыы Дьура5астай»)
4. «Хайыьар ырыата», ханнык суруйааччы айымньытай? (Илья Дорофеевич Винокуров – Ча5ыл5ан)
5.  Саха сирин суруйааччыларын союьа тэриллибит сыла? (1934с.)

                                    3 болох. «Саха тыла, суруга - бичигэ»

1. Саха тылын, суругун бичигин кунэ (Олунньу 13 кунэ)
2. «Ийэ тыл» конул тумсуу салайааччыта ( Егор Петрович Жирков)
3. Олох дьаьах, быьыы- майгы туьунан тумуктэммит ойу – санааны а5ыйах бэргэн тылынан дьуьуннээн этэр тылынан уус –уран айымньы корунэ.(Ос хоьоон)
4. Сахалыы бастакы гражданскай суругу олохтообут киьибит. (Семен Андреевич Новгородов)
5. Саха тыла аан бастаан сурукка хаьан киирбитэй? (1692с. Николас Корнеялиссон , учуонай «Северная и Восточная Тартария» диэн улэтигэр 35 тылы , 29 ахсаан ааты киллэрбит. Голландскай тылынан быьаарбыт.)