Праздники, консультации
консультация (старшая группа) на тему

Сценарии праздников для детей дошкольного возраста,консультации для педагогов о национальных традициях и обычаях.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл gimn_tyulpanu.docx0 байтов
Файл den_materi.docx12.38 КБ
Microsoft Office document icon zul.doc26 КБ
Файл zul.docx13.29 КБ
Файл prazdnik_tsaan_sar.15aprelya.docx18.13 КБ
Файл prazdniki.docx14.94 КБ
Файл prezentatsiya_posobiya_2.docx16.79 КБ
Файл 21_fevralya.docx13.32 КБ
Файл lit.docx16.05 КБ
Файл naadn.docx31.29 КБ
Файл kto_vstepi_u_nas_zhivet.docx17.23 КБ

Предварительный просмотр:


Предварительный просмотр:

День матери в России.

 День матери в России отмечается в последнее воскресенье ноября 24 ноября (дата для 2013 года) Мама — первое слово, Главное слово в каждой судьбе. Мама жизнь подарила, Мир подарила мне и тебе. Песня из к/ф «Мама» Нет, наверное, ни одной страны, где бы не отмечался День матери. В России День матери стали отмечать сравнительно недавно. Установленный Указом Президента Российской Федерации Б.Н. Ельцина № 120 «О Дне матери» от 30 января 1998 года, он празднуется в последнее воскресенье ноября, воздавая должное материнскому труду и их бескорыстной жертве ради блага своих детей. Текст Указа очень короток: «В целях повышения социальной значимости материнства» благодаря ему российские матери получили свой официальный праздник. Невозможно поспорить с тем, что этот праздник — праздник вечности. Из поколения в поколение для каждого человека мама — самый главный человек в жизни. Становясь матерью, женщина открывает в себе лучшие качества: доброту, любовь, заботу, терпение и самопожертвование. Спасибо вам! И пусть каждой из вас почаще говорят теплые слова ваши любимые дети! дома. И это замечательно: сколько бы хороших, добрых слов мы не говорили нашим мамам, сколько бы поводов для этого ни придумали, лишними они не будут... Это праздник, к которому никто не может остаться равнодушным. В этот день хочется сказать слова благодарности всем Матерям, которые дарят детям любовь, добро, нежность и ласку. Спасибо вам, родные! И пусть каждой из вас почаще говорят теплые слова ваши любимые дети! Пусть на их лицах светится улыбка и радостные искорки сверкают в глазах, когда вы вместе!
 



Предварительный просмотр:

О значении праздника ЗУЛ.

«Зул»  ассоциируется, прежде всего,  с обычаем, когда каждый калмык в этот день прибавляет год к своему, отмечая тем самым общий для всех калмыков, День рождения, основной ритуал совершается именно в семье. Праздник начинается рано утром, когда хозяйка  дома, сварив чай, зажигает лампадку и делает подношение божествам из семи борцоков: целвг, хуцын толhа, кит, hурвн тоhш, темəн, шовун.

Целвг - символизирует солнце;

Хуцын толhа - символ плодородия и богатства;

Кит - желудок лошади;

Темəн - отражали благополучие рода,

семьи, так как чем больше скота, тем богаче семья;

Һурвн тоhш, hурвн белг - символизируют колесо учения и три драгоценности (бурхн, шаҗн, ном), показывают вечность буддийского  учения изгнания, а шовун - первая слушательница проповеди Будды.

Число семь священное. Кроме борцоков можно положить конфеты, печенье, монеты (улан, цаhан мɵңгн)

Раньше это были серебряные и золотые монеты. Улан мɵңгн-ут наста болтха! После этого вся семья садилась за стол, и хозяйка разливала чай: сперва,  старшему по возрасту мужчине, затем хозяину, себе, а потом остальным и детям.

Хозяин дома совершал «Цацл», то есть первые капли первой чашки водки брызгал на огонь, если хозяина не было, то делала хозяйка рукавом рубашки мужчины. В качестве жертвоприношений в огонь также бросались кусочки жира, масла, чтобы при этом появлялся дым, затем все принимались за праздничную трапезу, произносился Зулын йɵрəл.

Зулын йɵрəл.

«Цə шиңгн болвчн - идəнə дееҗ,

Цаасн нимгн болвчн - номин кɵлгн.

Идəн - чигəн элвг болҗ,

Кɵк теңгр цеңкрлҗ,

Кɵрстə hазр кɵкрҗ,

Кɵкргч кɵк теңгртəн,

Кɵк мɵңк оhтрhудтан,

Халун уурта цəəhəрн цацл цацулҗ цɵк, хəəрхн!»

Нас авдг йɵрəл.

Авчах  наснтн ут болтха, кишгтн бат болтха,

Хуучн җил



Предварительный просмотр:

День рождения нации.

У нашего народа существует легенда, повествующая о том, что 25 числа месяца Зул родился Богд Зунква. Он много работал над учением Будды и создал религиозные трактаты, по которым справлялись службы в калмыцких хулах, поэтому день рождения Богдо Зунквы и считается днем рождения всех калмыков. Так повелось издавна, что днем рождения калмыцкого народа является Зул. Именно в этот день все калмыки, даже если их дни рождения приходятся на другое время, становятся старше на один год, причем все одновременно. Такова традиция.

Праздник Зул у калмыков принято встречать в чистоте и обновках. Поэтому накануне праздника надо произвести генеральную уборку в доме, перестирать грязные вещи. По традиции накануне калмыки пекут борцоки, чтобы дом наполнился вкусными запахами печеного. Вечером этого же дня надо поставить «дееҗ» перед иконой, а именно – борцоки и сладости. Ранним утром в день праздника Зул хозяйка дома варит ароматный калмыцкий чай, без которого не обходится ни один калмыцкий праздник и, налив из кастрюли первую пиалу, ставит «дееҗ», зажигает лампадку и молится, перебирая четки. В день Зул следует непременно отдать дань уважения родителям, просто пожилым людям: угостить их от души, сделать им подарки .Вечером этого же дня проводится особый ритуал: с наступлением темноты, когда на небе появляются звезды, зажигается возрастная лампадка.



Предварительный просмотр:

Муниципальное дошкольное образовательное учреждение

№29 «Иньгллт» г.Элисты

Элст балhсна муниципальн шаӊhа сурhуль эрдмин

29-гч тойгта бичкдʏдин сад «Иньгллт».

Цаhан сарин байр.

(ах,шк.б.баг)

Белдснь хальмг келнə багш

Куркан Л.М.

Кɵгҗмин сурhмҗлач Шишкина Г.В.

Нʏʏрəч:  Мендвт,кʏндтə гиичнр! Эӊкр бичкдʏд!

Эндр бидн хальмг улсин байрта ɵдр тосчанавидн-Цаhан сар.

Цаhан сар хавр ирсиг медʏлҗəх темдг. Кʏнд, аюлта ʏвлəс менд hарсндан əмтн байрлҗ Цаhан сар темдглнə. Цаhан сарла ʏсн-тосн элвҗнə,тер тɵлəд ʏснə ɵӊгəр нерəдлhтə болсмн.

Не,ирсн Цаhан сар ɵлзəтə болҗ,

Yвлəс оньдин менд hарч,

Җил болhн Цаhан саран тосҗ,

Олн əмтн ни-негн

Дəн-даҗг уга,гем-шалтг уга,

Седкл тɵвкнʏн бəəхиг

Олн деедс ɵршəтхə!

Мана бичкдʏд цаhан сарин нерəдҗ йɵрəлмʏд келҗəнə:

1.Идəн-чигəн элвг болҗ,

Эзн мɵӊк нас зʏʏҗ

Җил болhн Цаhаhан кеҗ

Олн-əмтн амулӊ менд бəəтхə!

2. Эн ʏвлəс менд hарад,

Эндр цаhаhан байртаhар кеhəд,

Олн əмтн  ут наста,бат кишгтə болҗ,

Эрʏл-менд, седкл тɵвкнʏн.

Дʏʏгҗ -дʏрклҗ цуhарн

Дурта цаhаhан кетн!

Нʏʏ:Цаhан сарин ɵмн,ик эртəс белдвр кенə, герəн ахулад,цеврлдг бəəсмн.Цаӊан сарин ɵрʏн амтта,тоста,ʏстə цəəhəн чанх кергтə.

Цə шингн болвчн-идəни дееҗ,

Цаасн нимгн болвчн номин кɵлгн.

Саӊhҗин Бося «Хальмг цə».

Кезə,кенə хальмг

Келхд,ʏʏдəсньмедхшв,

Зуг,ɵрʏн болhн

Зандрсн цəəhəн буслhнав.

Цəм, эгл биш

Тоста, давста,ʏстə,

Таварн cууhад уухла,

танд юуhинь келхв!

Йɵрəл «Хальмг цə»

1.Халун уурта зандн цəəг

Хəəртə гиичдəн бəрʏлəд ɵгий!

Уутн,эдлтн

Цə,хальмг цə!

2.Улан цəнь зандрҗ,

Уухнь дееҗ болҗ,

Уусн маднд аршан болҗ,

цуhар ут наста, бат кишгтə болтха!

Дун уга, җирhл уга.

«Ээҗ ю келə»-дун.

Бичкдʏд,ээҗ ямаран шарна?

(боорцгудын нерд келх)

Хальмг улст цаhан сарин туск домг бəəнə.Кезəнə нег нутгт нег əəмшгтə, догшн маӊhс бəəҗ.

Маӊhс: Би догшн, ууртав, тадниг əəлhнəв,бəрҗ авнав.

(бичкдʏд əəҗəх бəəдл hарhна)

Н.: Маӊhс бичə уурл,манна бичкдʏдиг хəлə.Ямаран сəəхн,ɵкəр!

Эдн чамд ду нерəдҗəнə.

«Һууҗмул»-дун.

М.: йир сəəхн дун, бичкдʏд. Байрлҗанав.

Би таднд наад авч ирв. Наадхм?

«малята наадн»-наадн

М.: тана хотна кʏʏкд-кɵвʏд инəдтə,наадта. Би бас иим болхар бəəнəв.

Нанд нɵкд болыт!

Н.: бичкдʏд,нɵкд болый.Илвтə ʏгмʏд келхмн.

«белə,белə бекн шава

Шава дедн,шашн hова,

буhлдай,суhлдай.

Суман экн тарлдаш!(Маӊhс hарад йовна)

Сəəхлə орҗ ирнə,бичкдʏдтə мендлнə

«Yвлəс менд hарвт?»-э, сəн hарввидн.

С.:-Уняртсн кɵк теегт хавр ирсн кемиг Цаhан сар гиҗ нерəддг.

«Бичкн,бор, ишкрнə.Эн юмб?»

Зурмна би.

МанҗинН.

Эн мандлҗасн нарн,

Эн хəəлҗəсн цасн,

Эн җиргҗəсн богшурhас,
эн цевр аhар,

Эн цуhар хавр.

С.: Бичкдʏд, «хотна нʏʏлhн»-гидг наад наадхмн.

 Дун гихлə доӊhддг

«Цаhан сар»-дун.(на англ..калм.яз.)

С.: Бичкдʏд.йир сəəхн дун,би байрлҗанав.болв йовх кергтə.Сəн бəəтн бичкдʏд.

Бичкдʏд байрин бииhəр нəəрəн тɵгсəнə.



Предварительный просмотр:

Джангариада,

посвященная 200-летию Отечественной войны 1812года.

(Подготовительные к школе группы №6,7).

Һаха сарин 27,2012 җил

1. Кɵгҗмин айсар  бичкдʏд орна(Вход детей под музыку).

2. Марhана 2 баг орна(Заходят дети 2-х команд).

Нʏр ʏг:

Мана хальмг улсд иим нег баатрлг эпос «Җаӊhр» бəəнə. Энд бəəсн əмтн ни-негн,Бумбин орн-нутгт бəəсмн.Бумбин орна баатрмуд зɵрмг, чаӊh-чиирг, чидлтə бəəсмн. Ямаран кʏчтə болв чигн хортыг диилəд, нʏʏрлгч орм эзлдг бəəсмн.Ɵдгə цагт мана баатрмуд чидлəн,баатр бийəн ʏзʏлхəр седəд, хоорндан марhлда бəрцхəнə. Хальмг улст иим цогц-батруллhна наадд бəəнə: «Бɵк бəрлhн», «Мɵрнə урлдан», «Саадг хайлhн».

3.Презентация слайдов «Җаӊhр»-хальмг улсин баатрлг эпос.(баатрмудын зургуд).

4.Ɵдгə цагин цогц –батруллhна наадд.(зургуд)

5.Шʏлгʏд, йɵрəлмʏд.

6-гч багин кʏʏкн Деляш Л.

      «Нəəртн сəəхн болтха,

наснтн ут болтха,

 суусарн ɵнр болтн,

                                                        бəəсəрн байн болтн!

                                                         Оньдин дɵрвн цагт

                                                        Амрч,җирhҗ бəəтн!

7-гч багин кʏʏкн Аня А.

Хаалhин йɵрəл: Цаhан хаалhар йовҗ,

                               Алтн җола эргʏлҗ,

                                Мɵрнə чикнд нар урhаҗ,

                                Yкл уга менд йовтн!

Артур Л.    

                                   « Элст,мини Элст

 6.Би ( кʏʏкд хадгта биилнə).

7.2 багин кʏʏкд  эврəннь тускар келəд, мендлнə.

1-гч баг(6-гч багин кʏʏкд)

 Багин  капитан: Мана баг:  

 Цугтан: «Бамб цецг»

Цугтан: Мана багас халун менд!

Багин капитан: Мана  девиз.

Цугтан: « Кɵɵсəн кʏцдг,сансан кʏцəдг».

2-гч баг(7-гч багин кʏʏкд)

Багин капитан: Мана баг.

Цугтан: «Ботхн»

Цугтан: Мана багас халун менд!

Багин капитан: Мана девиз.

Цугтан: «Тəвсн кʏслəсн хооран цухрдго».

Цогц –батруллhна сурhмҗлач: марhана негдгч даалhвр.

«Бɵкнр»-кен чидлтəнь диилвр бəрх.

Хойрдгч даалhвр: «Мɵрнə урлдан»-тʏрʏн гʏʏҗ ирснь диилвр бəрх.

3-гч даалhвр: «Хɵд хашад оруллhн».-кен шулун –шудрмгнь диилвр бəрх.

4-гч даалhвр: «Деес татлhн»-чидлтəнь диилх.

5-гч даалhвр: «Цаhан мɵӊгн бʏс».(марhана нɵкднр).

Жюрин гешʏд: марhана ашнь диглнə.

Ачлвр бəрʏлҗ ɵгх. Байрин бииhəр наадан тɵгсəх.



Предварительный просмотр:

Муниципальное казенное дошкольное образовательное учреждение

Детский сад№29 «Иньгллт»

Презентация методического пособия

 «Мини тʏрʏн даслур»

                           Подготовила   Куркаева Л.М.- уч.калм.яз. МКДОУ№29

                                                                                                         

«Дегтр секхлә-делкә үзгднә».

(актуальность)

Харhлтын йовудт бидн,  бичкдʏдин садт кɵдлҗəх хальмг келнə багшнр, иим дегтр маднд,цуг олн умшачнрт  эс гиҗ  эклц классмудт кергтə болх гиҗ шиидвр hарhвидн. Ɵдгə цагт мана хальмг келнə чинрнь невчк дорагшан бууҗ йовна,тегəд эн даслуриг ɵдгə цагин неквртə гиҗ келх кергтə.Юңгад гихлə,эн цагин баахн эк-эцкнр хальмг келəн  сəəнəр медхш, тиигəд иим даслур кергтə гиҗ тоолҗанавидн. Бичкдʏдин садт хальмг кел даслhна шишлң кɵтлврин учр-утхла мана «Тʏрʏн даслур» ирлцҗəнə.

Даслурин тʏʏрвəчнрин багд хальмг келнə багшнр шунмhа кевəр орлцв.Эднə нернь: 12-гч гч тойгта б/с багш Брюгидика В.О.

      24-гч тойгта б/с багш Бальджика Л.И.

 27-гч тойгта б/с багш Бадмин Г.М.

 21-гч тойгта б/с багш Болдра А.Г.

 29-гч тойгта б/с багш Куркан Л.М.

31-гч тойгта б/с багш Азыда Т.Э.болн Элст балhсна сурhуль-эрдмин əңгин кɵдлəч Дордҗин К.М., хальмг кел делгрʏллhнə олна хʏʏвин гешʏн Шевкин Р.Б.Бидн хальмг келəр бичəд,орс келнд орчулад,бичкдʏдт , умшачнрт медгтхə гиhəд бичлəвидн.

(новизна)

 Юуhарн эн дегтр соньн гихлə,дегтрлə хамдан аудиодиск hарhгдв.Эн дискар дамҗулад,хальмг кел бас дасч болҗана.Ɵмнь иим хальмг келəр бичкдʏдт нерəдсн  аудиодискта даслур уга билə.

Даслурин кʏсл, тɵрнь:

●Келлh болн əс чикəр келдг,əс сəəнəр соңсад келдг болн уха-санана чадвринь ɵргҗʏлнə;

●Эргндк халхин болн йиртмҗин туск медəhинь ɵɵдлʏлнə;

●Кʏʏкдин ʏгин кɵрң байҗулна.

Эн даслурин ɵвəрц чинрнь :

●Бичкдʏд хальмг келндəн дурта болдг сана  зʏʏнə;

●Тɵрсн hазртан, йиртмҗд дурта болдг сурhмҗ ɵгнə;

●Юмар соньмсдг, юм медҗ авдг дамшлт ɵгнə;

●Кʏʏкдин оньг болн ухан тоолврнь ɵʏлнə.

Эн даслур юуһарн бас ɵвəрц?

Негдвәр-онц кѳдлмш күцәҗ болх, хамцу

кѳдлмш,үзмр дѳӊцл олзлҗ болх, гертән  ѳрк-бүләрн олзлҗ болх.



Предварительный просмотр:

План мероприятий, посвященный Международному дню родного языка

21февраля  2015 года в МКДОУ№29 «Иньгллт».

Мероприятия

Сроки

Ответственные

С Детьми

1

Драматизация  р.н. сказки  «Репка»   («Шалхг» на калм.яз.)

Декабрь

Учитель калм.яз.

Музык.рук.

2

Инсценирование сказки  «Калмыцкий календарь» («Хальмг лит»)

Январь

Учитель калм.яз.,

Муз.рук.

3

Калмыцкий национальный праздник «Цаган сар» (Цаhан сарин байр»)

Февраль

Учитель калм.яз.,

Муз.рук., воспит.гр.№8,3,9.

                                                    С родителями

1

Анкетирование «Родной язык в нашем доме»

Январь

Учитель калм.яз.,воспит.гр.

2

Памятки для родителей «Мой родной язык»

Февраль

Учитель калм.яз.

3

Консультация « Об уважении к старшим».              

Январь-февраль

Учитель калм.яз.

4

Выпуск  стенгазет

Февраль

Учитель калм.яз.

С педагогами

1

Консультация

«Цаган сарин байр»

Февраль

Учитель калм.яз.

2

День памяти калм.народа

Декабрь

Учитель калм.яз.

3

Инсценирование пьесы С.Мучиряева

Январь

Учитель калм.яз.,

муз.рук.,

воспитатели.

4

Оформление стенда

Январь

Учитель калм.яз.

5

Конкурс  на лучшее нац.блюдо.

Февраль



Предварительный просмотр:

Лера К.  –Нег дәкч, герин болн зерлг аһурсд теегт харһна. Эдн наачаһад, хоорндан зүтклднә.

«Туула, туула,әәмтхә туула, юңгад литд орлач?»

1.Заяна Ш. (Туула)-«Шулун гүүдлтәв, цаһан девлтәв,тиигәд литд орлав».

« Лу, лу, догшн лу юңгад литд орлач?

2.Таня Д. (Лу)- Һарарн мууг көөләв, тиигәд литд орлав.

Моһа, моһа, эрәтә моһа, юңгад литд орлач?

3.Диана Б.(моһа)-Өрк-бүлин һулмт харслав, тиигәд литд орлав.

Мөрн, мөрн, сәәхн мөрн, юңгад литд орлач?

4.Нимгир С.-(мөрн)- Җирһлин күчтә темдг боллав, тиигәд литд орлав.

Хөн, хөн, торһн нооста хөн, юңгад литд орлач?

5.Амрита (хөн)- Элвг зөөр әмтнд өгләв, тиигәд литд орлав.

Мөчн, мөчн,ухата мөчн, юңгад литд орлач?

6.Лера К.-Бурхнд төрҗ ирләв, тиигәд литд орлав.

Така,така, алтн залата така, юңгад литд орлач?

7.Ксюша М.(така) -Харңһу диилләв, герл белглләв, тиигәд литд орлав.

Ноха,ноха, барг ноха, юңгад литд орлач?

8.Катя (ноха)- Күүнә итклтә иньг боллав, тиигәд литд орлав.

Һаха, һаха, хоңшарта һаха, юңгад литд орлач?

9.Саглара К.( һаха)- Дәәснәс  нар булаһад, теңгрт күрләв, тиигәд литд орлав.

Хулһн, хулһн, хулһр чиктә хулһн, юңгад литд орлач?

10.Эвелина Н.(хулһн)- Түрүлҗ нарна герл үзләв, тиигәд литд орлав.

Үкр, үкр, җөөлн үкр, юңгад литд орлач?

11.Арина С.(үкр)- Цаһан идә өгләв, тиигәд литд орлав.

Бар, бар, догшн бар,  юңгад литд орлач?

12.Эрдем Ч.(бар)- Күмн әмт харслав, тиигәд литд орлав.

Лера К.-Иигәд эдн яһҗ литд орсна тускар цәәлһҗ өгв.

,



Предварительный просмотр:

Наадн:  «Һанз».

Аю, чон, арат, шаазhа, цоклур, туула, Ѳвгн.

(Аю хамр доран hуңнад, дуулад,  гүүhәд йовна. Невчк шуукрчаhад, бийдән).

      Аю:_hаран деегшән-дорагшан,

              өмәрән кечкәд-ардагшан.

(кесг дәкҗ давтна, кеҗәх юман соляд, hалу дураҗ йовна)

                            Һәрә hар hаза hалд

   һалуд hәрәдҗәнә.

(Аю физкультуран кечксн,hаран уhахар йовна.

Генткн тәмк татсн,ханясн нег Ѳвгн hарч ирнә.

Ѳвгн:  О-о, ях-ях.(ханяна)

           Тәмкән хайхм бәәдлтә.

           Ѳрчм өвднә,ханядн зогсхш.

(Кесг үүмҗәhәд, hанзан, түңгрцгтә тәмкән хайна)

(Дууhан дуулн,бийән арчн Аю орҗ ирнә.Генткн үнр соңсад, юм хәәнә.Һанз олҗ авна.Эргүләд хәләҗәhәд, амндан авна, татна,  ханяна, согтна.Тер бийнь хайҗахш.Ута  бүргүләд йовад одна.Шаазhа орҗ ирнә).

Шаазhа: Соңсвта,соңсвта?

                Аю тәмк татҗана.

                Аю тәмк татҗана.

Чон: Ю келвч?

Шаазhа: Аю тәмкд орҗ.

Арат: Ю-у,әәҗәнәв.

          Yнн-ий?

Шаазhа: Yнн,үнн.hанз татҗана.

Арат: һанз альдас авсмби?

Шаазhа: «Олҗ авв» -гинә.

Чон: Тиигәд ямаран йовна?

Шаазhа: Зөвәр муурч.Ханяhад йовна.

Арат: Муурч гинч?

Шаазhа: Ѳмнь физкультур кедг эс билә?

Арат,чон хойр: Э-э кедг билә.

Шаазhа: Ямаран чидлтә  билә!

Чон: Э,келхм биш.

Арат: Әвр чидлтә  билә.

Шаазhа: Ода муурад,арсн-ясн хойр болҗ.

Арат: Шаазhа,үн келҗәнәч,аль мадна толhа эргүлҗәнч?

Шаазhа: Худл келҗәхлә -үксв.Хотм хоолд тортха.Нас насллго одсв.

Чон: Арат,энчнь үн келҗәх бәәдлтә.Йовый,одч хәләй.

(йовҗ одна).

Аю: (зөвәр муурсн,ханясн hарч ирнә)

 Толhам яарад hарчана. Чееҗм өвднә.Ханядн зогсхш.

Яахм болхв?

Арат: Я-я, Аюша мини, яhвчи?

           Яhсн күртлән муурсмч?

            Бүкл зунын туршарт бийчнь эвго болви?

            Yзгдлго альд йоввч?

Аю:

        Бийдм нам медгдхш,бийм таасго бәәдлтә.

        Нурhм,ясм өвднә, ноосм унад бәәнә.

        Хот чигн уухшв, хоосн гилтә бәәнәв.

        Унтхла, нөөрм күрхш, өрүнд ханядн зогсхш.Көл-   hарм чичрнәөлсн hарад бәәнә.(кевтнә)Зунын дуусн зогслго,зүркм амр өгчәхш.

Арат:

Цоклур гидг шовунд яhад эс однач?Цогчцичичнь                хәләhәд, цокад, яhсинь келх  билә. Цоклур гидг шовун,ца –наадкинь меднә, цур бәрхинь келх, цуhаргинь  цәәлhәд  өгх.

Аю:

Дола хонг бәәҗәhәд, дегд му болхла, дарунь hарад йовнав, дегд адhад керго.

Арат:

 Хәлә бийән,  Аю хуучнчнь оратҗ  одвза. Дегәд бичә уд, дарунь эмчд од.

(Йовҗ одна)(Шаазhа hарч ирнә)

Шаазhа:

 Аю,эмчд од!-гиҗ арат чамд келвш,би чамд давтад, бас од гиҗәнәв.

Аю:

Уга бол цааран, үүлтә ховч шовун. Чамаг уга эврән чидлән медҗ бәәнәв.

Шаазhа:

«Әвртә  сән залу»,әрә киитә  йовна,туула бийнь ода түлкә д уңҗ чадх.

Аю: Кыш, гинәв чамаг,киизң заңгта шовун, чамаг угаhар ода толhам яарад бәәнә, чееҗм бас шиигәд, төвкнҗ  өглго бәәнә.

(Шаазhа йовҗ одна)

Чон:

         Менд, Аюша, мини, менд амулң йовнч?

         Бийчнь таньсн угав.Байн болхд маhд.Ю кеhәд     йоввч? Нооснчнь унад ирҗ, нурhнчнь бөкчиhәд ирҗ, тоhшрсн хойр көлчнь, төгән бәәдл hарч, хойр нүднчнь оңhаhад, хойр нүкн болҗ.

Аю:

Медхшв,нәәҗ чон, мел юн болҗахинь, бийм эвго болна, бәәсн ноосм унна, хот чигн орхш, нөр чигн күрхш, нурhм көндрҗ өгхш, ханядн чееҗм цокулна, көл-hарм чичрнә, көлсн hарад кевтнә.

Чон:

 Эмчүр Аю чамд эрк биш одх кергтә,Цоклур сән эмч, гемтә  гихлә-гемтә гих, уга болхла-уга гих.

Аю:

Однав, маңhдур однав.

Чон:

hанцарн олҗ чадхвч?

Аю:

 Олхв,олхв,олхв.

Чон:

Эй,тадн соңсвта? Эн мана Аю цогцан әрә дааҗ цуцрсн, муурсн йовна,уданд бәәнү -угай? Удлго нааран ирх.

Аю,Цоклур хойр hарч ирнә. Аю муурсн дууhар.

Аю:

 Буйн болтха,цоклур,бийм хәләhәд өгич.

Цоклур:

 Аю,чи мемчи? Аль оңгдан аңвч? Бийчнь эрүл-мендий?

Аю:

 Уга бәәдлтә, Цоклур, учринь медҗ бәәхшв.Юн болсинь ода, юуhинь медәд бәәхговч, таасго болсн болнав, толhам икәр өвднә., ханядн өрүн күртл, хоолм өвдтл цокулна, хоолдм хот орхш, нурh-турhм шарклна, ноосм унад чилҗәнә, зүркм сөөни дуусн зоваhад нөр өгхш.

Цоклур:

Әрк уудго болхла,тәмк татдг болхч.

Аю:

Терүнә тускар чи альдас медҗ келвч?

Цоклур:

Тәмкин утан чамд ивтрҗ, зогсҗ одҗүднчнь шарлҗ одҗ, шүлснчнь өткрҗ одҗ.Ѳөрд нанур, наар, оошкичинь соңсч хәләнәв.

Соңсна,чиңнә- Оошкчнь сүүгәд бәәнә, тәмкин утаhар дүүрч, ода юу кехмб? Тәмкинь яhҗ hарhхмб? Нурhнчнь бөкчиhәд ирҗ, хойр көлчнь төгән бәәдл hарч,  өөртә  хойр нүднчнь нульмсар дүүрәд ирҗ.

Аю:

 Гемиг эдгәҗ болшгой?

Цоклур:

Әмд бәәхәр седхлә, әмтәхн тәмкән хайтн, аң болсар та, аhар киилҗ йовтн        .

Аю:

hанзан хайхм би?

 Һанцхн  «Әмтәхн» юман? Төрүц тиигҗ  би, тәмкән хайҗ чадшгов.

Цоклур:

 Тиигхлә, үк доран, тәмкән хайшго болхла, му селвг би мел өгдн угав. Тус гидг юмнчнь тәмкд төрүц уга.

(йовҗ одна)(Цоклур йовсн ард, Аю hанзан hарhҗ авад, татхар седв, болв Цоклурин үгиг тодлчкад, hанзан хайҗана, зогсчаhад, дәкәд түүгән авна, шинәс hанзан бултулна, hурвдад авхлань Шаазhа орҗ ирнә.

Шаазhа:

Цоклурин келсн үг чамд күрәд угай?Цогцасн хаhцхар бәәхлә, чи татн бә.Тана ормд болхла, тәмкән йосар хаяд .Ѳрүн болhн гүүhәд, цогцан батрулҗ авад, өөктә хот идәд, оошкан цеврлҗ авад, аң уңгта болхла, аңгин йосар бәәhәд, тоомср, күчн, чидлән  хәрү орулҗ авад, өмнк кевәрн ө-шуhу модиг эдләд, аңгудин эзн болад, ачтад тоолгдад бәәх.

Аю:

Уурлҗ  чамд бәәхшв, уха заасндчнь ханҗанав,аң болсндан  аңгин йосар бәәнәв, аhарар йовад киилнәв, аршан хотан эдлнәв әмд йовхар бәәнәв.

Шаазhа:

 Соңстн, соңстн,мана Аю әмдрҗәнә, сән хаалhд орҗана, мадниг байрулхар бәәнә.

Чон,арат,цоклур гүүҗ ирнә : Юн,юн, юн болв энд?

Шаазhа:

Аю тәмкән хайҗана, аюд ухан орҗана, махмудан чаңhахар бәәнә, хәрү эзн болад чидлдән орхар седҗәнә. Дәкҗ  тиим юмн бичә hартха гиҗәнә, тәмк, әрк юмнд бичә ортха гиҗәнә.

Цоклур:

Мадна келнд орад, мадниг соңсснд байрлҗанавидн, ухан-оньган келснд улм бидн байрлҗанавидн, шулуhар аңгуд дуудад, шууга-наад hарhхм, домбр-хууран татад, дала нәр кехмн.

Арат:

Чон бидн хойр биилхм.

Туула:

Би бор туулав,биилн бәәҗ дуулнав.

«Мана Аю ухата,ухата,мана Аю чидлтә,чидлтә»

Мана Аю тарн гив, Аю тәмкд орн гив. Аю-аав, бостн, бостн, маднла хамдан биилтн, биилтн.Мәәhш, мәәhг көлтә, мел балд дурта.Юмб? Юмб?

Цуhар: Аю,Аю.

Цуhар биилнə.

Чон:

 Цоолн ишкәд, цомлн ишкәд, цоорхаhинь олн ишкәд, Хәдрис,Хәдрис!

Бара цокад,  багц цокад, баахн күүкнә ээм цокад, Хәдрис, хәдрис!

 Шарин үзүрәр мелмлзәд, Хәдрис, Хәдрис!        



Предварительный просмотр:

Бичкдʏд кɵгҗмин айсар хорад орад сууна.

Ээҗ бичкдʏдтə кʏʏнднə: Эндр теӊгрин бəəдл ямаран? (дулан, киитн, серʏн, бʏркг)

                                           Нарн бəəнʏ?

                                           Нарн яhна?  ( нарн  мандлна, нарн  дулална)

                                            Җилин цаг ямаран? (намр, намр ирв)

                                            Намрт юн болна? ( серʏн салькн ʏлəнə, хур орна,                                      бальчг болна,  хамтхасн унна,  шар, улан, ноhан  болна)

Шʏлг:         Хур,хур уур,

                    Хулсн  дунд  дуул, (зург ʏзʏлх)

                   Yʏлн  дунд  хон,

                   Yʏрмʏд  дуудхла  ир! (Нуура В.)

 Бичкдʏд, би таднд мини хаша дотр болн мана теегт ямаран мал-аhурсн бəəхинь ʏзʏлнəв, хəлəхм?- хəлəхм.

Герин малмуд болн зерлг аӊгуд орҗ ирнə: (кɵгҗмин айс)-

                             Би ʏкр.

                            Ишкə махлата, эрг деерəн хойр hаста.

                           ʏкрт туhл бəəнə,  ʏкр ʏс ɵгнə.

Менд!-хɵн орҗ ирнə. Yкр: Чи юмб?- Би хɵн.

                                                               Торhн нооста,  тʏнтг ɵɵктə,

                                                                хɵɵнə тɵл-  хурhн.

Менд!-мɵрн орҗ ирнə .  Хɵн: Чи юмб?-Би мɵрн.

                                                                   Мɵрнə тɵл-  унhн.

                                                                   Хол hазриг ɵɵрхн кедг-мɵрн эрднь.

                                                                   Мɵрн инцхəнə.

Менд!- темəн орҗ ирнə .  Мɵрн: Чи юмб?-Би темəн.

Темəнə тɵл-ботхн. Темəн хойр бɵктə,хатханчгт дурта. Темəн буульна.

Менд!-чон орҗ ирнə .  Темəн:: Чи юмб?-Би чон.

                                                                     Чонд белтрг бəəнə, чон махч аӊ, чон                                                                                    

                                                                      зерлг аӊ.

Менд!- -арат орҗ ирнə. Чон: Чи юмб?-Би арат.

                                                                   Шарлҗн дотр шар юмн гʏʏнə.Арат                 мектə  аӊ.                                            мектə  аӊ.

Менд!- гɵрəсн  орҗ ирнə. Арат: Чи юмб?-Би - гɵрəсн.

                                                                       Гɵрəсн ут ɵвртə,хурдн кɵлтə.

Менд!- зурмн  орҗ ирнə.  гɵрəсн: Чи юмб?-Би - зурмн.

                                                                         Һазрин ɵвснд тарhлна, hасн болад                                              

                                                                         шована. Намртнь ичəндəн орна,

                                                                          нарта хаврар hарна.

Эдн цугтан ни негн теегт бəəнə. «Мал асрхла-амн тоста».Хальмг би биилəд, hарад йовҗ одна.

Бичкдʏд, ямаран мал,  альд бəəхинь тадн тодлҗ аввт?  Тиигхлə, наадхм.

                    Наадн: «Герəн олҗ ав».(герин мал-хаша дотр,зерлг аhурсн теегт).

Дарунь бичкдʏдтə хальмг улсин наадд наадх.

                                  «Туулас хавстан автн»

                                    «Бичə эндʏр».

Тɵр: «Юн мана теегт бəəнə?».

Кʏсл: теегин болн герин малмудын нерд батлх, мал-аhурснд нɵкд болдг,

эднд килмҗəн кʏргдг дасхх, бичкдʏдин оньг,сана,келлh ɵргҗʏлх,

шʏлг келдг дасх.

Эв-арh: кʏʏндвр, шʏлг,наадд.

Дɵӊцл: зургуд, хаша.тег,шаhас.

                                                         

                                           

                                       

Кичәл

«Юн мана теегт бəəнə?».

                                              29-гч тойгта бичкдүдин садын «Иньгллт»

        хальмг келнә багш

                                                      Куркан Л.М.

                                                      08.11.2013 г.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Подарите детям праздник. Консультация.

консультация для родителей...

Праздники, консультации

Сценарии праздников для детей дошкольного возраста,консультации для педагогов о национальных традициях и обычаях....

Праздники, консультации

Сценарии праздников для детей дошкольного возраста,консультации для педагогов о национальных традициях и обычаях....

"Правила поведения на празднике" - консультация для родителей

Несколько  практических советов для родителей в стихитворной форме...

"Семейный праздник" - консультация для родителей

Детский праздник  - это день, когда ребенок купается в родительской любви, внимании близких друзей.Каждому под  силу подарить своему Солнышку веселый, волшебный и незабываемый праздник.Все з...

Роль воспитателя на музыкальных занятиях и праздниках. Консультация

Проблема педагогического взаимодействия воспитателя и музыкального руководителя – одна из самых важных: от ее решения зависит успешность процесса не только музыкального, но и общего эстетическог...

Консультация для родителей «Безопасность детей во время новогодних праздников». КОНСУЛЬТАЦИЯ ДЛЯ РОДИТЕЛЕЙ «Новый год - семейный праздник».

Веселые новогодние дни – чудесное время, когда многие из нас могут побыть в кругу семьи, уделить время деткам. Позади непростой рабочий год, и предстоят приятные хлопоты по подготовке к праздник...


 

Комментарии

Здравствуйте! Наадн "hанз" - это игра интересна в познавательном отношении с детьми дошкольного возраста. Актуальна в наше время. Спасибо за хороший познавательный материал!