Яна ел тамашасы.
материал (музыкально-ритмическое занятие, старшая группа) на тему

Алып баручы:        Кыш фасылы иң матуры

                           Тышта -  Яңа ел таңы!

                           Бураннары, салкыннары,

                           Һәм суык җилләр назы.

                           Кыш көненең матурлыгы

                          Әйтеп бетергесез ич!

                          Ябалактай энҗе карлар!

                         Салмак төшә җиргә кич!

                         Ява карлар, ап – ак карлар

                         Дөньяга аклык сибеп

                         Яшик дуслар бергәләшеп

                          Дөньяның ямен белеп!

Хәерле көн дуслар! Без бүген сезнең белән Яңа елны каршылау тамашасына җыелдык.Әйдәгез, тамашабызны башлап җибәрик.

                      Тышта нурлы, күңелле

                      Җиргә ап – ак кар ятты.

                      Җырлап – биеп каршылыйбыз

                      Яңа ел таңы атты.

                      Шатланабыз, сөенәбез,

                      Зурлыйбыз  яңа елны.

                     Яңа елда , яңа утлар,

                     Яктыртсын яңа юлны.

                     Ап – ак карлар ява

                    Акка төреп дөньяны.

                    Бүген безне үз янына,

                   Яшел чыршы җыйнады.

                   Чыршыбыз Яңа елга,

                   Матур итеп бизәлгән.

                   Баштан алып аска кадәр,

                   Уенчыклар тезелгән.

                   Күрегез лә чыршыбызны!

                  Чыршының да чып – чыны.

                   Нинди төз, матур, биек

                  Тора түшәмгә тиеп.

                  Уйнап – җырлап әйләнербез,

                  Бүген синең яныңда.

                 Үзең матур, үзең чибәр

                 Кадалмый бер энәң дә.

                 Нинди гаҗәп:

                 Һәр кешегә бәйрәм бүген.

                 Бар да матур киенгән

                Чыршыбыз да әйтерсең лә

                Укалы күлмәк кигән.

                Энҗе – мәрҗән бизәкләре

                Көмештән тасмалары

                Җем – җем төрле төсләрдән

               Озакламый кабыныр

               Чыршыбызның утлары.

                  Көтә чыршы сабыр гына

                  Безнең җыр җырлаганны

                  Тирәсендә  әйлән – бәйлән

                  Уеннар уйнаганны.

                  Кыш бабакай килгән булыр

                  Шигырьләр, җырлар да

                  Бабакай алып килер бит

                  Безгә бик күп бүләк тә

                  Яңа елның һәрбер көне

                 Бәхетләр алып килсен

                 Һәр ишектән шатлык тулы

                Яңа ел җыры керсен.

Алып баручы: Балалар, әйдәгез әле, чыршыбызны зурлап җырда җырлап алыйк.

                                  Җыр : “ Чыршы чыршыкай”

Алып баручы:         Чү, дусларым туктагыз

                                 Тынычлыкны саклагыз

                                 Яңа ел тамашасының

                                Могҗизасын тыңлагыз.

Кышкы  урман – чын әкият                    Су анасы - шүрәлеләр                    

Могҗизалар җитәрлек                           Диюләр, аҗдаһалар.          

Агачтагы кар сүрәтләр                       Сылу каеннар ябынып,        

Карасаң  ис китәрлек.                           Ап-ак челтәр шәлләрен.

Чыршы-нарат өсләрендә,                     Серле генә елмаешып

Йоклыйлар албастылар.                      Күзәтә күршеләрен.

Шушы гүзәл урман аланында Карчәчәк йөри   (кулында курай, җырлый )

Карчәчәк:     Мин  Карчәчәк, Карчәчәк

                     Яшим урманда бик шәп

                     Җәнлекләр белән мин дус

                     Гомерләрем узмый буш.

                     Куяннар һәм аюлар

                     Килә миңа ярдәмгә.

                     Аларга авырлык килсә,

                     Мин киләмен ярдәмгә.

                     Кыш бабай курай бирде

                    Ул бик тылсымлы, диде.

                    Курай тавышын ишетсәм

                    Килеп җитәрмен, диде.

( балаларны күреп ала, сөенеп  аларга килә, курайны урмандагы бүкән өстенә куеп калдыра “оныта”.)

Исәнмесез балалар

Кунак булып карлы урманнан

Бәйрәмгә дип сезгә: килдем мин

Чәчләремне ап0ак йолдызлар

Көмеш чулпы белән үрдем мин

Ак кулмәгем ап-ак мәрҗәннән

Кыш бабамның  миңа бүләге

Ак таҗымда кар бөртекләре

Нинди матур кур әле.

( әгәр кар бөртекләре булса йогереп Карчәчәк янына киләләр)

Зәринә:      Без ап-ак кар бөртекләре

Чәчәкләр, челтәрләр

Очыртып  шәп җилләр

Еракка илтәләр

Җемелди беләбез

Кешеләр өстендә

Бизәкләр тезәбез.

Карчәчәк:  Әйдәгез дусларым бергәләп әйләнеп алыйк.(Кар бөртекләре биюе).

Карчәчәк: дусларым сезнең өчен дә, шушы тылсымлы  (букчам? Сандыгым да?)

Тылсымлы кар бөртекләре бар.Ни өчен тылсымлымы? Карагыз әле нинди матурлар алар, күзләрне камаштырып җемелдиләр һәм һәрберсенә табышмак яшеренгән.Тыңлагыз әле, табышмакларның җавапларын белерсезме икән?(табышмаклар укый ).

 Җир өстендә, ак мамык  (Кар)                Үзе су, үзе каты (Боз)

 Кыш көне дә, җәй көнне дә бертөсле (Чыршы)  

 Аяксыз, кулсыз, капка ача (Җил)

 Ишектән керер, түргә менеп утырыр (Суык)

Тәнкә карлар сипкән                                  Йолдыз- йолдыз вак  кына,

 Җирне ап-ак иткән                                   Ак мамык сыман кына,

 Чыршы, каен, имән                                  Ак киемеңә куна,  

Кардан чикмән кигән                               Тәнгә тисә су була.(Кар бөртеге)

Бу кайчак? (Кыш)                                     Колак борынны уыр        

 Акыра да бакыра,                                   Өенә кертә куып(Салкын)

Бөтен җирне тутыра(Буран)

Карчәчәк:   Дусларым сез бик тапкырлар икәнсез.

Алып баручы: Балалар Карчәчәк белән бергә чыршыбыз тирәли җырлап  та алыйк инде.

Карчәчәк : Әйдәгез дусларым, чыршыгыз бигрәк матур.

                                   Җыр:    “Чыршы янында”.

(җыр тәмамланганнан соң Карчәчәк уйга кала, чыршы тирәли – акрын  гына йөри нидер әзләнә.Ә бу вакытта урман ягында хәйләкәр адымнар белән Төлке-бикә керә. Урманны әйләнеп чыга, күзе бүкән өстендәге курайга төшә.

Төлкебикә:  Бу нинди әйбер икән

                    Мин аны алыйм микән?                                   ( карга очып керә)

Карга:   Ал син аны Төлкебикә,

             Тылсымлы  курай бит ул

             Кыш бабайдан  Карчәчәккә

             Бирелгән бүләк бит ул.

             Кушкан аңа Кыш бабай

             Курайны уйнатырга

            Шуны ишеткәч Кыш бабай

             Килә ди балаларга.

 Төлбикә:  Бик шәп булыр

                  Курайны  уземә алыйм әле.

                  Киңәш кирәк дуслардан

                 Бүрегә барыйм әле.

(Төлкебикә, Карга сөйләнеп чыгып китәләр.Уйланган килеш, эзләнеп Карчәчәк “урман ягына” чыга, исенә төшергән кыяфәт чыгарып бүкән янына килә)

Карчәчәк:  И ходаем кая киткән?

                  Курайкаем югалган

                  Шушы бүкәндә иде бит

                 Кайсы  явызы алган?

                 Дәшим тизрәк куяннарны

                 Алар курмәдеме икән?               (тавыш бирә)

               Ау-ау, куянкайлар сез кайда?

              Ярдәм итегез миңа (утыра елый сикергәләп куян чыга).

Куян:   Нәрсә булды Карчәчәк

           Ник утырасың елап?

Карчәчәк:   Бар иде минем кураем

                   Кем алды икән аны?

Куян:  Мин курдем кураеңны

          Төлкебикә кулында

          Бүрегә ул юл алды

         Урманга кереп  югалды.

Карчәчәк:  Белдем серне дуслардан

                   Киттек эзләп бу юлдан.

(эзләргә китәләр. Чыршыны әйләнеп чыгалар. Чыршы янында йоклап яткан Аюны күрәләр ).

Куян:  Аю агай, аю агай (селкетеп уята) Син Төлкебикәне күрмәдеңме? Ул Карчәчәкнең тылсымлы кураен  алып качкан.

Аю:    Каян күрим дускаем                (тартыла, сузыла, исни)

          Кышын йоклаем бит мин.

         Карчәчәк син борчылма

         Дусларың  бар яныңда                    (алга күрсәтә тора)

        Без юл салып барырбыз

        Төлкене без табарбыз

       Тылсымлы кураеңны да

       Барыбер эзләп табарбыз.

(эзләп чыгып китәләр. Бүре керә .Чыршы янына җиткәч? Тәлкебикә керә).

Төлкебикә:   Бүре дускай  туктале

                     Миндә табыш бар әле

                     Уйната алсак курайны                      

                     Без баербыз бу айны

   Кыш бабабыз йөгереп килеп

   Безгә бүләкләр бирер   (тарткалашып урманга җитәләр)

Буре:          Тукта, тукта бир әле,

                   Мин өреп карыйм әле

                   Барып чыкса шәп булыр

                   Безнең тамак тук булыр

(Буре тегеләй дә болай да өреп карый, булдыра алмый).

Төлкебикә: Бир әле миңа тизерәк

Синнән була мени ди?        (тартышалар).

(Аю, Куян, Карчәчәк килеп керәләр).

Карчәчәк:  Ә-ә, менә кайда икән алар

                  Туктагыз, яхшы чакта!

Тылсымлы курай ул

Явызларга уйнамый.                       (курайны ала)

Төлкебикә: Юк-юк Карчәчәк дускай

                    Тик без шаярдык кына           (авызын бүсеп)

Бүре:  әйе инде Карчәчәк, бары шаярдык кына.

Карчәчәк:  Алай булгач ашыгыйк

                  Вакыт уздырмыйк бушка

                 Безне балалар көтә

                 Каршы түгел алырга            

Сезне үзебез белән.

Төлкебикә белән    Бүре (сөенеп):                  

                          Рәхмәт сиңа Карчәчәк

                         Рәхәтләнеп барабыз Яңа  ел бәйрәменә.

(чыршыны әйләнеп чыгып, балалар янында тукталалар).

Бөтенесе бергә:  Хәерле көн балалар

(хайваннар)          Сезгә кунакка килдек!

                              Сезнең чыршы бәйрәмегез  

            Күңелле үтсен дидек.

Алып баручы: Рәхим  итегез  дуслар. Сезнең  дуслашуыгызга  без барыбызда шат. Ә хәзер  әйдәгез чыршы бәйрәмебезгә кунакка килгәч, бөтенебез бергәләшеп, җырлап – уйнап алыйк.

                                           “Йонлач  кунаклар”.  

Алып баручы:  Кыш бабабыз юк бит әле

                         Тизерәк  чакырыйк аны

                         Хәзер килеп җитәр ул

                        Уйнатсаң  кураеңны!

Карчәчәк: Кыш бабабыз килеп җиткәнче, мин сезгә дусларым уен тәкъдим итәм. Әгәр мин дөрес әйтсәм, сез кул чабасыз. Дөрес әйтмәсәм аяклар белән тыпырдарсыз. Аңлашылдымы?

-Кыш бабай, барыбызга да таныш бабай.Дөресме? – Дөрес.

-Ул җәй көне килә.Дөресме? – Юк.

-Кар кызы белән Кыш бабай дуслар. Дөресме? – Дөрес.

-Кыш бабай салкыннан курка. Дөресме? – Юк.

-Кыш бабай шугалаклар бүләк итә.Дөресме? – Дөрес.

-Кыш бабай яңгырлар яудыра. Дөресме? – Юк.

-Кыш бабай бураннар туздырып  таулар  өя.Дөресме? – Дөрес.

-Кыш бабай галошлар кия  Дөресме? – Юк.

- Кыш бабабыз тиздән килә  Дөресме? – Дөрес.

- Бүләкләр алып килә. Дөресме? Дөрес.

“Мактый. Игътибарлы икәнсез. Афәрин”.

Кыш бабай тавышы ишетелә. Хәерле көн дусларым, хәерле көн балалар! Курай тавышын  ишеткәч. Очып диярлек килдем.

Карчәчәк: Хәерле көн бабакай!Әйбәт кенә килеп җиттеңме? Син бәйрәмгә килеп җитә алмас диеп бик борчылдым. Кураемны югалткан идем, ярый әле урман дусларым ярдәм итте.

Кыш бабай:  Рәхмәт дусларым . Бик әйбәт.

                     Кар бураннар туздырып.

                    Барыгызны туңдырып,

                    Көткәнегезне белдем мин.

                    Күрәм чыршыгыз бизәлгән    ( чыршыга карап )

                   Сез дә үсеп җиткәнсез.

                   Рәхмәт сезгә балалар,

                   Мине сагынып көткәнсез.

Алып баручы:  Айлар, көннәр, сәгатьләрне,

                         Саный – саный көттек без.

                         Сине барчабыз сагындык,

                         Килереңне белдек без.

 Бабакай килүеңне  чынлап та түземсезләнеп көттек . Син килүгә җырлар, уеннар, шигырьләр өйрәндек. Син бүләк итеп җибәргән чыршыбызны матур итеп бизәдек. Бабакай тик ни өчендер чыршыбызның утлары гына кабынмый.

Кыш бабай: Бәрәкалла балалар чынлап та чыршыгызның уты кабынмаган икән шул, картлык күзләрем начарайды.Хәзер төзәтәбез аны, кая әле тылсымлы таягым.

           Чыршы , чыршы кабын син,

           Утларыңны балкыт син. (идәнгә таягы б-н суга, чыршының утлары яна)

Алып баручы: Менә бит Кыш бабабыз килгәч чыршыбызның уты кабынды, тагын да күңеллерәк булып китте.

                               Чыршы янына чакырам

                                Матур итеп басыгыз.

                                Кыш бабай белән бергә,

                                Күмәк җырлап алыгыз.

                                                                 Җыр “Чыршы”

Бабакай, ә хәзер балаларыбызның шигырҗләрен дә тыңлап кит, бераз утырып ял да итеп алырсың.

                             “Кил син безгә Кыш бабай”

Елак көзләр үтеп китте,                      Кыш бабайның килүенә,

Ак сакаллы кыш җитте.                        Һәрбер бала шатланды.

Кыш бабай да капчык асып,                   Аларның бит һәркайсы да,

Бәйрәмгә килеп җитте.                        Үзенә бүләк алды.

Ниләр генә юк капчыкта,                      Балалар сөенүенә,

Төрле – төрле төргәкдәр.                    Кыш бабай үзе дә шат.

Уенчыклар, ризыклар да,                       Килермен ди сезнең янга,

Бик күп төрле бүләкләр.                       Киләсе елга кабат.

Өсләрендә кызыл кием,                        Яшел чыршы тирәсендә,

Аркасында бүләкләр.                             Уйныйбыз да, җырлыйбыз.

Кыш бабай килгән безгә,                      Кыш бабай белән бергәләп

Яңа ел бәйрәменә.                                Күңел ачып туймыйбыз.

Ап – ак карлары белән                            Кыш бабайның эшләре күп,                    

Гүзәл кыш килеп җитте.                       Безгә боз ясыйсы бар.

Безнең авылыбызга ул,                         Чаналарда шуар өчен,

Ак шәлен ябып үтте.                             Кардан тау ясыйсы бар.

Бураннарын туздырып,                          Кардан безгә тау ясарга,

Кыш бабай озак йөрде.                           Кыш бабай да булыша.

Безнең тәрәзәләргә,                             Безнең белән шуам диеп,

Бизәкләр ясап куйды.                             Җил – давыл да булыша.

                                       “Кар кызы”

Кызлар матур, тик шулай да.             Кар кызы, китмә син бездән,

Иң матуры кар кызы.                           Ел буена кал бездә.

Тик биз азга килә безгә,                      Туйганчы уйнарбыз бергә,

Бары бер көн, тик кышын.                  Яз да, җәй дә һәм көз дә.

                                     “Кар бабай”

Кыш бабай озак көттерә                    Кечкенә шар булды башы

Һич түзәр хәл калмады.                      Куйдык күзен, кулларын

Малайлар белән кар бабай                 Әй, матур чыкты кар бабай

Ясарга без уйладык.                            Борыны да кишердән.

Зур кар шары тәгәрәттек,               Әйбәтен әйбәт, тик менә,

Өстенә куйдык тагын.                       Бүләк көтәргә кемнән.

                                                 “Бабай сере”

Яңа елда Кыш бабайны,                              Шигырь, җырларны да быел

Чынлап килә дип белдем.                            Айлар буе өйрәндем.

Шундый әйбәт бу бабайны,                        Тик белсәгез яңа елда

Төшләремдә еш күрдем.                              Бабай сере ачылды

Ничек итеп һәр баланы,                             Биеп йөргән җиреннән

Ул шулай шатландыра?                             Сакал – мыегы шуды

Күчтәнәчләр бирә – бирә,                          Тәрбияче апам икән

Җырлатып куандыра.                                 Бабай киемен кигән!

Чын бабай килә дип безгә                          Кыш бабай мин – дигән булып

Шундый нык әзерләндем.                           Ул безне хәйләләгән.

                                                 “Кыш бабай”

Яратам мин Кыш бабайны                          Үзе йөри торганын.

Шундый шаян бабай ул.                               Ә конфетның кабу белән

Безнең белән уйнаганда,                             Балдай эри торганын.

Әйтерсең бер малай ул.                             Белсәң иде яшь чакта ул,

Җырласа да, биесә дә,                                Кем кебек булды икән.

Хәзер инде бик карт ул.                             Ул чакта да хәзергедәй,

Дәү әтием кебек үзе,                                  Гел көлеп торды микән?

Шулкадаәрле юмарт ул.                            Шундый шат булды микән

Миңа бирде курчакның,                              Гел юмарт булды микән?

                                            С Новым годом!

С Новым годом! С Новым годом!             Самым ярким, жарким светом

Здравствуй, дедушка Мороз.                    Пятикрылая звезда

Он из леса мимоходом                              Очень весело сегодня

Ёлку нам уже принес.                                 Песня дружная звени

На верхушке выше веток,                        Шумный праздник Новогодний

Загорелась как всегда                              Зажигай свои огни!

             Кыш                                                             Кыш бабай

Уянып бүген иртән                                   Кыш бабай, Кыш бабай

Карасам тәрәзәгә                                    Безгә бик таныш бабай    

Ак сакаллы Кыш бабай                            Сакал мыек ап актан

Кар алып килгән безгә.                            Килгән безгә ерактан.

Алып баручы: Бабакай, балаларның шигырьләре ошадымы?

Кыш бабай: Ошады кызым ,бик ошады.

Алып баручы: Бабакай, ә син үзең шигырьләр беләсеңме соң?

Кыш бабай: Беләм кызым, бик күп шигырьләр беләм. Хәзер берәр шигырьне сөйләп тә күрсәтәм. Тик сез үзегез беләсегез мин бик карт, хәтерем бик начарланды. Әгәр онытып җибәрсәм  балалар миңа ярдәм итәрсезме?

Балалар: Итәрбез, итәрбез.

Кыш бабай:  Салкын саф һава                                Кар бөртекләре

                     Йомшак кар.......(ява )                         Битеңә куна

                    Урамга чыксаң                                     үзләре...........( матур  )

                    Битләр........(кызара )                          һәм..............( салкын була )

Рәхмәт балалар. Балалар, сез уйнарга яратасызмы?Уенның исеме “Туңдырам”

Барамы? Мин сезне куам, сез качасыз, кемне тотам шул балага җәза бирелә.  

                                      Кулыгызга, борыныгызга

                                      Кар бөртеге туңдырам.

                                     Кем миннән качып өлгерми,

                                    Салкын өреп туңдырам.    

Алып баручы: Бабакай, ә хәзер балалар сиңа уен уйнатырлар. Алар нишли әйтеп бир. Җавабын бик нык уйла.

1.Балалар курайда уйнау хәрәкәте ясыйлар.

Кыш бабай: Белдем, белдем сез шешәңән сөт эчәсез.

2.Балалар скрипкада уйнау хәрәкәте ясыйлар.

Кыш бабай:Белдем, белдем сез минем сакалымны тарыйсыз

3.Балалар барабан кагу хәрәкәте ясыйлар.

Кыш бабай: Белдем, белдем сез тузанлы мендэр кагасыз.

4. Балалар утын яру хәрәкәте ясыйлар

Кыш бабай: Белдем, белдем сез мунчада себерке белән чабынасыз.

Алып баручы: Бабакай берсен дә белмәдең.Әллә соң Кар чәчәк белән бергәләп биеп аласызмы?

                              Җыр: “Кыш бабай”

( уеннар барышында төлке килеп капчыкны сыпыргалап китә. Җыр барышында       Төлкебикә капчыкны эләктереп чыгып кача.)

Кыш бабай: Кызым бик озак кунак булдык. Балалар бик матур  җырлар, шигырь-

ләр, уеннар өйрәнгәннәр.Бүләкләребезне таратыйк та кузгалыйк, безне башка бакчаларда да көтәләр.( капчыгын эзли таба алмый.) Кызым капчыгымны күрә-

сеңме? ( эзлиләр )

Җәнлекләр, бабалар: Бабакай капчыгыңны төлке урлады. Без хәзер бабакай, синең капчыгыңны алып киләбез. ( җәнлекләр чыгып йөгерәләр. Төлке белән капчыкны алып керәләр. Төлке ялагайлана, гафу үтенә.

Кыш бабай:  Бик күңелле сезнең белән,

                     Куандырдыгыз безне.

                    Тик китәргә вакыт җитте,

                    Башкалар көтә безне.

                    Күңел тынычлыгы телим,

                    Яңа елда һәркемгә.

                   Өлкәннәрнең сүзләрен

                   Һәрвакытта тыңлагыз.

Мин соңга калдым, бәйрәмегез беткәч апалары таратырсыз.( бүләкләрне апаларына бирә )

                   Тагын бер елдан килермен

                   Шунда барсын белермен.

Кар кызы: Сау булыгыз дусларым! Сау – сәламәт булыгыз! Киләсе елга кадәр, киләсе елга кадәр.

Куян: Кыш бабай белән Карчәчәккә мин дә китәм ияреп. Чөнки сиңа алмашка Яңа еи инде килә. Ел буена дуслар белән булды күңелле. Тик шулай да җитте инде китәр  вакыт! Сау булыгыз балалар! (чыгып китәләр)

                                                    Җыр: “Яңа ел”

Җыр бетүгә сәгать  сугу тавышы ишетелә 12 суккач яңа ел керә.

Яңа ел: Исәнмесез  минем дуларым!

             Яңа ел котлы булсын

             Килдем сезне курергә

             Бергә гомер сөрергә

             Шатлык алып иңемә

             Бәхет телим илемә.

             Һәр гаиләгә тигез канат

             Шатлык ташып торган авазлар!

            Телим сезгә сәламәтлек

         Татулык, иминлек, матурлык!

Алып баручы: Рәхмәт сиңа яңа ел! Төкле аягың белән! Әйдә монда түргә үз!

Кадерле бер кунак көткән кебек

     Яңа елны көтте йөрәкләр

     Беләкләрдә – яңа хезмәт дәрте

    Куңелләрдә – иң саф теләкләр

    Илләр имин, еллар тыныч булсын.

    Иген уңсын, еллар тыныч булсын

   Ак кар кебек саф теләкләр белән

   Яңа елга атлый кешелек!