Конспект ООД по познавательному развитию в старшей группе на башкирском языке на тему: "Путешествие с капелькой".
план-конспект занятия по окружающему миру (старшая группа)

Өлкәндәр төркөмө балалары өсөн тирә-йүн менән таныштырыу буйынса ойошторолған белем биреү эшмәкәрлеге

Тема: Тамсы менән сәйәхәт

Маҡсат: балаларзың телмәрен яңы һүҙҙәр менән байытыу, тәбиғәттә һыу әйләнеше менән таныштырыу, “һ” өнөн нығытыу, һыуға, һыу ятҡылыҡтарына һаҡсыл ҡараш тәрбиәләү.

Һүҙлек эше: тәжрибә, шыйыҡса,күләүек, диңгеҙ, лаборант.

Йыһазландырыу: тамсы һүрәте, һыу ятҡылығы, транспорт төрҙәре, таҙа һыу, таш, магнит конструктор, балалар һанына ҡарап алъяпкыстар, икешәр стакан, тәрилкәләр һәм губкалар.

 Һаумыһығыҙ, балалар , мин бөгөн һеҙгә үҙем менән эйәртеп ҡунаҡ алып килдем.  

Ҡара әле, ҡарасы – ҡунаҡҡа килгән Тамсы

Үҙе бәләкәс кенә, үҙе көләкәс кенә.

Иртәнсәк балалар баҡсаһына килгәндә, минең ҡаршыма Тамсы йүгереп килде. Илай-илай миңә үҙенең ҡайғыһын һөйләне.

• Тамсы: Һеҙ оҙаҡ-оҙаҡ ялда булдығыҙ, ә балалар ҡайтыр алдынан кранды ябырға онотоп ҡайтҡандар, шунан бөтә тамсыҡайҙар ағып китеп бөткәндәр ҙә ҡуйғандар.
• Тәрбиәсе: Юҡ, беҙҙә ундай балалар юҡсы. Беҙ һыуҙы буштан-бушҡа ағыҙмайбыҙ, һыуҙы һаҡсыл тотонабыҙ. Шулаймы, балалар?
• Тамсы ҡыуанып китте лә, бер аҙға беҙҙә ҡалырға булды.
• Тамсы: Мин һеҙҙең менән әҙерәк уйнап алайым, үҙем менән яҡшылап таныштырайым.
• Тәрбиәсе: Балалар, ә һыу һеҙгә ҡайҙа тап булғаны бар?
• Һыу ҡайҙа икән, тиҙәр
• Ул бөтә ерҙә, тиҙәр
• Күләүектә, диңгеҙҙә,
• Йыуына торған ерҙә,
• Туңһа, боҙбармаҡ була,
• Аҡ томан булып тора,
• Сәйнүктәге сәй була,
• Ҡайнаһа, ул пар була
• Унһыҙ йыуынып булмай,
• Сәй эсеп, ашап булмай,
• Әйтәйем һеҙгә серҙе –
• Һыуһыҙ йәшәү юҡ ерҙә.
• Балалар, ә һыу нимә өсөн кәрәк
• Балала: Һыу эсергә, ҡул йыуырға, ҡойонорға, ҡулдарҙы йыуырға, ашарға бешерергә, кер йыуырға.
• Тәрбиәсе: Баҡсалағы үҫемлектәргә һыу ни өсөн кәрәк? Ә балыҡтарға?
• Балалар, һыуҙың үҙенсәлектәре менән  яҡындан танышыу өсөн беҙгә махсус лабораторияға эләгергә кәрәк. Тик унда нисек эләгергә икән? (Транспорт төрҙәре төшөрөлгән карточкалар күрһәтә)
• Балалар Машина, самолет, поезд, автобус, һауа шары.

• Тәрбиәсе: Һыу тураһында һүҙ булғас, кәмә менән барайыҡмы әллә? Мин һеҙгә магнит конструкторҙан кәмә эшләргә тәҡдим итәм ( Балалар бергәләп таҡтала кәмә төҙөйҙәр)/

• Хәҙер күҙҙәрҙе йомдоҡ. (Музыка.) Бына беҙ килеп еттек. Был - лаборатория – тәжрибә эшләй торған бүлмә. Лабораторияла эшләгән кешеләр лаборант тип атала. Уларҙың махсус кейемдәре була. Шуларҙы кейеп алғас, тәжрибә эшләй башлайбыҙ.( Балалар алъяпкыстар кейәләр.)

• 1-се тәжрибә “Һыу – шыйыҡса”

• Һеҙҙең алда ике стакан береһе буш, ә икенсеһендә нимә икән. (Һыу) Бер стакандан икенсеһенә һыуҙы ҡоябыҙ, түгелеп китмәһен өсөн икенсе ҡул менән буш стаканды тотоп торабыҙ.Барығыҙҙыҡы ла килеп сыҡтымы Ҡойолдомо Ә ни эшләп һыу бер һауыттан икенсеһенә ҡойола икән Сөнки ул шыйыҡ матдә. Беҙ уны шыйыҡса тип атайбыҙ.

• 2-се тәжрибә “Һыуҙың еҫе юҡ”

• Хәҙер һыуҙы еҫкәп ҡарағыҙ Берәй еҫ сығамы (Юҡ)

• Тимәк, һыуҙың еҫе юҡ.

• 3-сө тәжрибә “Һыуҙың тәме юҡ”

• Хәҙер һыуҙы эсеп ҡарағыҙ. Һыуҙың берәй тәме бармы(Юҡ)

• Тимәк, һыуҙың тәме юҡ.

• 4-се тәжрибә “Һыуҙың төҫө юҡ”

• Иғтибар менән стакандағы һыуға ҡарағыҙ.Уның төҫө бармы?(Юҡ.) Минең алда ике стакан: береһендә һыу, икенсеһендә – һөт. Хәҙер күҙҙәрҙе йомдоҡ.. (Тәрбиәсе ике стаканға ла берәр таш һала). Балалар, мин стакандарға нимә һалдым икән?(Таш.) Ә ни өсөн ул һыуҙа күренә, һөттә күренмәй икән? (Cөнки һыу үтә күренә, ә һөт аҡ төҫтә.)Тимәк, һыуҙың төҫө юҡ.

• Ял минуттары

• Тәрбиәсе: Мин – болот-әсәй булам, һеҙ тамсылар булырһығыҙ.

• Беҙ күңелле тамсылар (бер урында атлайбыҙ)

• Йылмаябыҙ, көләбеҙ (бер-береһенә йылмаялар)

• Ҡояшты сәләмләйбеҙ (Ҡулдарҙы өҫкә күтәреп,сәләмләйбеҙ)

• Ергә лә эйеләбеҙ (Эйеләбеҙ)

• Баҡсаға һыу һибәбеҙ (Һыу һибәбеҙ)

• Малдарҙы эсерәбеҙ ( Малдарҙы эсерәбеҙ)

• Бергәләп һыу инәбеҙ (Йөҙәләр)

• Әсәйгә кире ҡайтабыҙ. (Тәрбиәсе янына йыйылалар)

• Тәрбиәсе: Балалар, ямғыр ҡайҙан килеп сыға икән, нисек уйлайһығыҙ? (Болоттан.) Ә болоттан ямғыр нисек итеп яуа икән? Минең янға килегеҙ. Һеҙҙең алда йомшаҡ губкалар – болоттар, ә тәрилкә – һыу( диңгеҙ, йылға йә океан). Һыуҙан болот үҙенә һыу ала – һыу парға әйләнеп, һауаға күтәрелә һәм болоттар булып йыйыла. Губкаларҙы ҡулға алып, тотоп ҡарағыҙ – улар ҡоро. Хәҙер губкаларҙы тәрилкәләге һыуға манып алабыҙ.(Губкалар ауыр, һыулы булды). Губкаларҙан һыу тамсылай башланы – ямғыр килеп сыҡты. Бына шулай, балалар. болотта тамсылар күбәйеп китһә, улар һыймай башлайҙар ҙа ергә ямғыр булып яуалар. Беҙҙең Тамсы ла  шулай итеп беҙгә килеп эләккән дә инде.

• Шулай итеп, беҙ бөгөн тәжрибәләр эшләп, һыуҙың шыйыҡса икәнен, уның еҫе, төҫө, тәме юҡ икәнен, ямғырҙың нисек килеп сыҡҡанын белдек.

• Беҙгә ҡайтырға ла ваҡыт етте.

• Беҙ,беҙ,беҙ инек

• Беҙ күмәк тамсы инек

• беҙ ямғыр булып яуҙыҡ,

• Үләндәргә һыу ҡойҙоҡ,

• Ергә төшөп, юҡ булдыҡ