Внеклассное мероприятие
методическая разработка на тему

1 .

- Шъуимафэш1у , ныбджэгъу лъап1эхэр !  Зэхахъэу «Л1ыгъэр 1ахьэ мыгощ» зыфи1орэр етэгъажьэ .

Усэу «Л1ыгъэ гъогу» Къоджэ Руслъанид .

Охътэ утхъуагъэм ныбжьыкъухэр щэчъэх ,

Щыхъугъэ ш1агъэм шыгухэм уахащэ.

Щытхъур тыгъэшхоу л1ыгъэм фэзэщы.

Шъэогъу! А шыгухэм сэ сызыфащэ .

Ащыбгъотыщт ащ нафэм ишъуашэ .

Щынэгъо къанк1э лыдэу щадыгъэу

Зафэм , шъыпкъагъэм яш1у анэбгъэсмэ

Лыдэу а шъуашэр о пкъы къыщалъэ .

 Л1ыгъэр уигъуазэу къэбзагъэ пхэлъмэ

Гъогу къины къаным ащ утыращэ .

Уил1ыгъэ гъуазэ гъогур пхыритхъумэ

Тыгъэпсы псыхъоу щытхъур пфагъачъэ .

1 .Щы1эх ц1ыфхэр сыд фэдизэу бэрэ уа1ук1агъэми ,язек1эк1э ш1ык1эхэмк1э , ягущы1ак1э уямызэщэу , сыдигъо , тыдэ уапэ къифагъэхэми къыпщыгуш1ук1ыхэу. Ахэр зыхэтхэми къахэщхэрэп , абгъи теожьхэрэп «сэ сш1агъэр» а1оу.  Аш1эн фаер бырысыри гущы1аби пымылъэу агъэцак1э , л1ыгъэ зэрахъэми емыгуцафэхэу къатефэрэр зэк1э зэш1уахы. Ащ фэдэ лэжьэк1о хьалэлэу адэсхэр арых тикъуаджэхэм анапэ зыгъэдахэрэр , ахэмэ щытхъу къафэзыхьырэр. Ащ фэдэ ц1ыфмэ ядахэ п1оныр яфэшъошэ дэд.

Усэу «К1одырэп ш1уш1агъэр» Хъурымэ Хъусен.

Гъэш1эрэ осыр зишыгурысэу

Мыжъопкъы къушъхьэу ц1ыфхэм тыкъэхъурэп.

Фэбагъэ тхэлъэу бэм тягупшысэу

Щытим пш1оигъор ренэу къыддэхъурэп.

Тпкъышъол лыузыр псынк1эу зыхиш1эу

Гукъаоми бэрэ къедзы ипшъэхъу.

Тесагъ тэ ренэу гур дгъэ1орыш1эу ,

Ш1ум тыфэбанэзэ тыфэхэу мэхъу.

Ау зык1и к1одрэп , к1одрэп ш1уш1агъэр,

Ц1ыфыгъэ напэу тлъык1э и1агъэр.

Лъэпкъы намысэу тпкъышъол хэшъагъэу,

Л1ыгъэк1э заджэхэу къушъхьэм пе1агъэр

Ш1уш1э мык1одым мыжъопкък1э зештэшъ

Л1ыгъэр щылычэу мыжъом хэчъыхьэ

Ц1ыфыгу ц1ык1ур къушъхьэу мэк1уатэшъ

Л1эш1эгъумэ абгъэ мыжъоу хэт1ысхьэ.

2. «Ул1ыным л1ыгъэ ищык1агъ» - а1о адыгэмэ. Хъулъфыгъэу къэхъурэр зэк1э псэухэмэ л1ыпкъым еуцох. Ау л1ыпкъым уеуцо къодыек1э, л1ы ухъущтэп . Л1ыц1э шъыпкъэ къырапхыным паец1ыфым ыш1эн фаер мак1эп . Мак1эп зыт1ок1э , къидгъэк1ырэ пстэури зыгъэцак1эрэр ары ц1ыфхэм «ар л1ы шъыпкъ» зыфа1орэр .

1. Л1ыгъэ зепхьаныр псынк1агъоу щытыгъэмэ , ар къызыхафэрэмэ ищытхъу а1оныеп , лъытэныгъэ  и фаш1ыныгъэп … Л1ыгъэ къызщыпхэыэщтыр 1офыгъо гъэнэфагъэу щытэп . Джащ фэд , л1ыгъэ зэрихьаным хэти фагъасэрэп .

2. Л1ыгъэш1эп1э ушэтып1эу щы1эр бэ . Заом хэтэу зихэгъэгу къэзыухъумэзэ зыпсэ зытырэм л1ыгъэшхо зэрехьэ . Маш1ом пахьэу унэу стырэм ц1ыфхэр къыхэзыхыжьырэм къыхэфэгъэ л1ыгъэми уасэ фэш1ыгъуай . Л1ыгъэм шэпхъэ гъэнэфагъэ и1эп.

1.Мы дунаишхом зи тепхышъущтэп . Къэнъщтыр ш1оу , гуапэу , л1ыгъэу зепхьагъэр ары . Ш1у пш1эу , л1ыгъэ зепхьэу упсаумэ насыпыгъэшху .

2.Адэ хэт шъущыщэу къы1он ылъэк1ына л1ыгъэм еплъык1эу фыри1эр ?

1. Шъыпкъэ, заом хэтэу л1ыгъэ зезыхьагъэм уасэ фэш1ыгъуай , ау тэ тикъуаджэхэми ащыпсэурэ ц1ыф лэжьак1охэм л1ыгъ зэрахьэми гу лъамытэу мафэ къэс л1ыгъэшхо зэрахьэ .илъэс 40 – 45 губгъом уитэу уаи , оси , тыгъи амы1оу ак1уач1э къызэрихьк1э пшъын , зыфа1орэр амыш1эу лъэжьагъэхэм л1ыгъэу зэрахьагъэр , нахь л1ыгъэ мак1 п1он плъэк1ыщтэп .

2. Ары губгъом итэу лъэжьагъэмэ къин алъэгъугъ ык1и л1ыгъэшхо зэрахьагъ , ау илъэс 40 – м ехъурэ сабыйхэм ахэтэу , ап1ухэу , ежь ялъфыгъэмэ афэдэу афэгу1эхэзэ ш1эныгъэхэр язгъэгъотрэ к1элэегъаджэхэми л1ыгъэшхо зэрахьэ .

Къашъоу «Ислъамый»

1. Гъунэгъур гумэк1мэ удэгумэк1ыныр , къин къыфыкъок1ымэ икъин дэп1этыныр л1ыгъэ екъу .Ткъош Абхъазым къиныгъо къазыфэк1ом, апэу агоуцуагъэхэр тиадыгэ к1алэхэр ары . Тэ тикъодж к1алэхэу : Тюльпэрэ Мыхьамэт , Нэгые Налбый , Тюльпэрэ Мурат , Гъогъо Амин , Кучмэз Заудин апэу ткъошмэ 1эпы1эгъу афэхъугъэхэм ащыщыгъэх .А псэ агъэт1ылъыным ищынагъо ашъхьащытыгъми , ахэр ащ къызэтригъэуцуагъэхэп . Ари л1ыгъэшху .

Орэдэу «Си Джыракъый»

2. Мы зигугъу тш1ыгъэмэ зэрахьэрэ л1ыгъэмэ афэмыда1оми , тэри л1ыгъэ къызхэдгъэфэн тлъэк1ыщт .Непэ анахь пшъэрылъ шъхьа1эу тэ ти1эр – дэгъоу теджэнэу , шъхьак1эфэныгъэ , гук1эгъуныгъэ, шъырытыгъэ ,зэфагъэ тхэлъыныр арышъ , ахэр дгъэцэк1эн фае .

Усэу «Л1ызэ л1агъэм…» Нэхэе Руслъан .

Л1ызэ л1агъэм ыц1э зызэхэпхрэм

Шъхьэр къе1этышъ ылъэ теуцожьы.

Пш1эщтыгъэмэ ыц1э къызыра1орэм

Псаум фэдэу ар угу къэк1ыжьы .

Угу къэк1ыжьы ч1ыгоу зытетыгъэр

Ыгъэт1ысхьи , чъыгэу къызпык1агъэр

Тхьаркъо ц1ык1оу огум рит1упщхьагъэр

Угу къэк1ыжьы псыхъоу ик1эсагъэр

Ащ гъэмафэм имэкъоуп1агъэр

Ы1э зынэсыгъэр угу къэк1ыжьы

Ик1эсэгъэ орэдыр къэо1ожьы

Мыл1агъэм ыч1ып1 агу къэк1ыжьрэр

Сэ узэхъопсэнэу джары сш1эрэр .

1.Ц1ыфмэ янасып зэфэдэп , зым гъогу к1ыхьэ , гъогу дахэ къек1у , лъэуж дахи дунаим къытыренэ . Ят1онэрэм бэ къыгъэш1агъэми , ыц1э зэреп1ожьын къымыгъанэу игъаш1э еухы . Ящэнэрэм ныбжьык1эзэ ищы1эныгъэ гъогу зэпычыгъэми , лъэпкъэу къызхэк1ыгъэм , е зыхэхьагъэм ыц1э къыхэнэжьы .Къык1эныгъэр псаоу щы1эмэ лэжьыгъэ афэхъу .

2. Л1ыгъэ зезыхьэрэ ц1ыфхэр зэ къэхъух , ау ахэр зэк1эми афэдэхэу л1эжьхэрэп . Яш1уш1агъэк1э къытхэтых , ягутео макъэ щы1эныгъэм щызэхэтэхы . Зилэжьыгъэ бэрэ ц1ыфмэ ахэлъыщтэу , насыпыш1оу шъухъунэ тышъуфэлъа1о .

Къашъоу «Зэфак1у».

Литературнэ – музыкальнэ композициеу:

Л1ыгъэр 1ахь

мыгощ.