Адыгэ шхыныгъуэхэр
классный час (5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 класс)

Адыгэ шхыныгъуэхэр.

Нобэ ди урокыр зыхуэунэт1ар «Адыгэ шхыныгъуэхэрщ».

Ди лъэпкъым нэхърэ нэхъ 1эф1у пщаф1эрэ, нэхъ къэуат зыщ1элъ шхыныгъуэ зышх щы1экъым. Адыгэхэм пасэ зэман лъандэрэ 1эщ, джэдкъаз куэду зэрахуэу къэгъуэгурык1уащ. Щ1ым трасэр багъуэу и1ки гъавэ хэк1ымрэ лы хэк1ымрэ шхыныгъуэ куэд къыхащ1ык1ыу нобэм къэсащ. Иджыпсту еджак1уэ ц1ык1ухэм щыгъуазэ фащ1ынщ а шхыныгъуэхэр къызыхащ1ык1ымрэ, зэрагъэхьэзырымрэ зэрыщыгъуазэхэм.

Джэд лыбжьэ

Джэдыр къабзэу ягъэхьэзыра иужь, ягъавэ къыхахыжри лэпсыр яз, шыуан щхьэхуэк1э бжьыныр ягъэлыбжьэ, хьэжыгъэ т1эк1у хак1утэурэ. Жьэн ирикъуа иужь лэпсыр ит1анэ шатэр щ1ак1эж, джэд зэпкъырыхар абы халъхьэжу щытащ япэм, иджы шыпсыр щхьэхуэу джэдыр щхьэхуэу къахьыр.

П1астэ

Хугур къабзэу ялъэсыр, псы къэкъуалъэ литриптхум хугуу литрэм щ1игъу хак1утэ. Ар ф1ыуэ ва нэужь нартыху хьэжыгъэр хак1утэжт, иджы крупа хак1утэр.

Лыгъур

Лыр шупсыранэ 1угъуэк1э ягъэгъурт, ар хуэму ешэхауэ псы т1эк1у щ1агъатк1уэрти ягъэвэпхъырт, ит1анэ плъыжьу ягъэжьэжырт. П1астэм щ1ыгъуу къахьырт. Лыр дэп маф1эк1и щагъажьи щы1эщ (шашлык).

Кхъуейжьапхъэ

Джэдык1э шыуаным иракъутэ, зэ1аудри шатэр занщ1эу хак1э къэкъуэлъэн щыщ1идзэк1э крупа хак1утэурэ зэ1ауд хугу т1эк1у хак1утэри дагъэ къытридзэхук1э ешэхауэ къагъэкъуалъэрт.

Жэмыкуэ

Кхъуейжьапхъэм ещхьу ягъэхьэзыр ауэ хэудэныр нэхъыбэу ират нэхъ 1ув хъухук1э ит1анэ кхъуей т1эк1у халъхьэри тхъу нэхъыбэу къытридзэхук1э хуэмурэ къагъэкъуалъэр шхум и гъусэу 1энэм къахьыр.

Лыц1ык1у лыбжьэ

Лыр ц1ык1у- ц1ык1уу зэпаупщ1ырт, щабэу ягъавэ ,дагъэ щ1ак1эри, бжьын, пхъы, нэгъуэщ1 зыгъэ1эф1ынхэр халъхьэри хуэмурэ ешэхауэ ягъажьэр. Мыри п1астэм и гъусэу 1энэм къахьыр.

Лы гъэва

Мэлылыр е былымылыр къабзэу ятхьэщ1, шыуаным иралъхьэри ягъавэ, шыгъур псыр къэкъуэлъэн щ1идза нэужь халъхьэ, щабэу ягъавэри бжьыныху шыпс и гъусэу 1энэм къахьыр.

Джэш лыбжьэ

Джэшыр зэ къагъэкъуалъэри псыр щ1агъэжыжыр, ет1уанэу щ1ак1эри вэн ирикъуху ягъавэ, джэшыр псым къыхахри яхьэж. Бжьын щхьэхуэу ягъэлыбжьэ, джэшыр хак1утэ, шатэ литрэ к1эщ1ак1эжри ешэхауэ ягъавэ.

Мэжаджэ

Нартыху хужь хьэжыгъэр яухуэнщ1ри псы къэкъуалъэр шыгъу т1эк1у фошыгъу т1эк1у хэлъу хуэмурэ хак1эурэ зэхагъэзэрыхыр ит1анэ т1эк1у богъэупщ1ы1ури гуэдз хьэжыгъэ ибоуд, т1эк1у зэхэшыпсыхьа нэужь тебэ къэплъам ибодзэри ешэхауэ богъажьэ.

Щ1акхъуэ зэтеуп1эщ1ык1

Хьэжыгъэр яухуэнщ1, джэдык1эр хакъутэр шыгъу, фошыгъу, дрож зыхэлъ псы хуабэпц1к1э бопщ. Занщ1эу узыхуейм хуэдиз 1ыхьэк1э боугуэшри п1ащ1абзэу бохури, дагъэ щыпхуэурэ зэтыболхьэри бошыхь, тебэм хуэф1у иболъхьэри богъажьэ.

Лэкъум

Хьэжыгъэр яухуэнщ1, джэдык1эр хакъутэр, шыгъу, фошыгъу, дрож зыхэлъыр стэканым т1эк1у щыбогъэтэдж, шэрэ, псырэ зэхэту богъэхуабэри бопщ. Тхьэвыр тэджа нэужь дагэм хэбдзэурэ богъажьэ.

Ц1ыхум и узыншагъэр зэлъытар шхын ишхырщ, ар дэтхэнэми къыгуры1уэу узыншагъэр зыгъэбыдэ шхыныгъуэхэр щ1эх-щ1эхыурэ унагъуэм щагъэхьэзыру щытын хуейщ. Пщэф1эным хъыджэбз ц1ык1ухэр хуэгъэушшыныр ди къалэн нэхъыщхьэу сэ солъытэ.