Школанын ада-ие хуралынга доклад: «Уругнун айыыл чок чоруу-ада-иенин кол харыысаалгазы»
методическая разработка

Кол харыысаалганы уругга чедимчелиг, билдингир кылдыр тургузар улус-улуг улус азы ог –буледе болза ада-ие болур. Ог-булеге уруг бугу-талазы-биле камгалалга  озуп, сайзыраар, кадыкшылынга, амыдыралынга айыыл-чок  чорукту , оске танывазы улустун талазындан багай салдары уругга халдавас кылдыр ог-булеге ада-ие уругну белеткеп каар ужурлуг.

 

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл shkolanyn_ada.docx23.35 КБ

Предварительный просмотр:

Школанын ада-ие хуралынга доклад:

«Уругнун айыыл чок чоруу-ада-иенин кол харыысаалгазы»

Социал педагог башкы:  Сат Ч.К.

Болур хуну: 12.09.2019

Уругнун айыыл чок чоруунун  дугайында айтырыг бо хунде эн-не чидиг айтырыг болуп турар. Чуге-дизе  уругга,   уе аайы-биле алыр болза , айыыл кайыыын-даа, канчаар-даа кээп болур .

Кол харыысаалганы уругга чедимчелиг, билдингир кылдыр тургузар улус-улуг улус азы ог –буледе болза ада-ие болур. Ог-булеге уруг бугу-талазы-биле камгалалга  озуп, сайзыраар, кадыкшылынга, амыдыралынга айыыл-чок  чорукту , оске танывазы улустун талазындан багай салдары уругга халдавас кылдыр ог-булеге ада-ие уругну белеткеп каар ужурлуг.

Ада-ие бурузу бодунун уруу дээш сагыш човап чоруур болгай . Ынчалза-даа уругаайыыл чок чорукту болдурбас дизе  чугле сагыш-човаашкын-биле кызыгаарлаттынмайн , уруг ол бугуну шингээдип, эки сактып алыр кылдыр хун буру амыдыралга дадыктырып, чуртталгада шын шиитпирни тып билир кылдыр ооредип кижизидип алыры болур.

Чижээ: кандыг чуулдер школага болуп болур дээрге…?

  1. Уругга кандыг-даа маргышты чогуш-содаа-биле эвес, а эптиг-чоптуг чугаа-биле база шиитпирлеп ап болур деп чуулду тайылбырлаар, база оске улустун маргыжынче кирбес, улуг улуска азы башкыларга чугаалаар деп чуулду тайылбырлаар.
  2. База каржы-хажагай, багай салдар чедирип болур азы таакпылаар, арагалаар дээн чижектиг кижилер-биле аргалыг-ла болза эдеришпес деп чуулду тайылбырлаар.
  3. Ада-ие бурузу багай чуулдер чугле арагалаар, чокшур  ог-булелерде болуп турар  оон уруглары багай чуулдерни кылып турар, а  мээн уруум-биле чуу-даа болбас, чуге-дизе бис чедимчелиг, идик-хептиг, аъш-чемниг, акша-копеектиг ог-буле бис деп бодап чоруур. Ынчалза-даа ол дыка улуг чазыг болур. Бо ниитилелдин бугу багай салдары кандыг-даа ог-булеже кире берип болур . Ынчангаш уругга айыыл-чок чорукту тайылбырлап тургаш чанында кожаларын,доргул-торелин,  чоок эш-оорун адап чугаалавас болза эки.
  4. Ада-ие бурузу серемчилелдиг болур болза эки! Оглу, уруу чуге орай удуп турарыл, чуге ооредилгези баксырап турарыл, чуге оорениксевейн, школа барыксавайн турарыл, кым-биле эдержип турарыл, амгы уеде чуну сонуургап турарыл дээн чуулду эскерип билип турары чугула.
  5. Хундулуг ада-иелер! Силер шупту ажыл-агыйлыг, мал-маганныг, чайынар кезээде чок боор болгай бис. Ынчалза-даа бистин уруувуска бо хун, бо шакта бистин сумевис, бистин дузавыс херек чадавас деп чуулду сактып чоруулунар.
  6. Уругга сонуургалынга эптиг байдалды тургузар дээш , оон сонуургалын, сайзырап озуп орар боду буткен талантызын улам сайзыраарынга ада-ие эн-не улуг рольдуг болур. Кайы секция барып турар, чуну сонуургаарыл, чуну кызып кылыксап чоруурул деп чуулду ада-ие эскерип коруп, уругга материалдыг, моральдыг дузаны кылыры чугула.
  7. Уругларынар  кайыын, кандыг медээлер ап турарын база контрольдап алыры чугула. Телефоннарында кандыг сайтарже кирип, чуну коруп турары,  телевизорда кандыг каналдарны даады-ла коруп турар, кандыг уткалыг номнарны, журналдарны номчуксаарыл дээн ышкаш. Чамдык уруглар телефонун коорде ада-иеден чаштынып алгаш азы чоорган иштинге чажырып алгаш коруп чыдарга чамдык шылап-могаан ада-иелер херекке албайн, уруун,  оглун удуй берген деп бодап херекке албайн барып болур. А уруглар ол чуулду ажыглап хондур хоруглуг сайтарже кирип азы хондур удувайын, оюннар ойнап  хонгаш, эртенинде ооренир уеде оттуп чадап, туруп шыдавайн, ада-ие оттурарга хорадап, могаттынып, ооренмес, удуур чылдагаан тывар таварылгалар моон тыптыр болур. Шак ынчаар-ла уругнун удуур уези, ооренир уезини шын эвес аппарып, ооредилгези кошкап, бугу-ле чуулге сонуургалы чидип, чааскаан болуп боду бодунга айыылды тургузуп болур.
  8. Ада-ие кезээде акша-копеек херек дээш-ле ажылдап, чай чок далажып чоруур бис. А кажан уруг-биле бир-ле айыыл болу бергенде ам кээп хомудап , оске улустан буруулугну дилей бээр бис. Кандыг-даа байдалда уругну белеткеп, чугаалап, чагып  чорааны дээре. Кижи толу каяа-даа чоруур, куш толу каяа-даа ужар дээр болгай.

Чамдык ада-иелер боттары чуве херекке албас болур. Ынчангаш ындыг ада-иелерни ажы-толу база  айыыл чок чоруктун кижизидилгезин албаан болгаш оске уругга айыылды тургузуп болуру айыылдыг. Ынчангаш бо хунде, бо шакта ада-иелернин эн-не кол шиитпирлээр ужурлуг айтырыы чараш  мозу-будуштуг, келир уеде бистин чоргаарланып чоруур толептиг ажы-толувус кылдыр кижизидип алыры. Бо бугуну уругга чугаалап , тайылбырлап тургаш уругну коргудуп, хорувайн, а сумени кадып, ооредип кижизидип алыры болур. Ынчангаш бистин ажы-толувустен айыыл-халап чайлап-ла чорзунам, ырак-ла турзунам  деп йорээп, доозайн.  Улуу-биле четтирдим , ада-иелер!


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Синыфтан тыш сара. Тема: «Айыуға һунар» йолаһы.

Синыфтан тыш сара.Тема: «Айыуға һунар» йолаһы.Үткәрҙе: башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы Сангишева Тәнзилә Хәлил ҡыҙы.Ҡатнашалар: көтөүсе ҡарт, әбей, һунарсы ҡарт, һунарсы егеттәр, ауыл халҡы....

Айыу менән бал ҡорттары. Башҡорт халыҡ әкиәте.

Айыу менән бал ҡорттары. Башҡорт халыҡ әкиәте....

Башҡорт теле һәм әҙәбиәтенән план-конспект. 5 класс. Башҡорт халыҡ әкиәте «Айыу менән бал ҡорттары»

Халҡыбыҙҙың бал ҡорттарына бәйле традициялары менән ғорурланыу тойғолары тәрбиәләү. Әкиәт геройҙары аша тәбиғәт тормошон өйрәнеү, туған тәбиғәтебеҙгә һөйөү, уның матурлығын күрә белеү, уға һоҡланыу, һ...

Проект "Создание Центра духовного развития «Аар Айыы кыьата»

Данный проект  разработан и реализуется с учётом культурно-исторических, этнических, социально-экономических, демографических и иных особенностей региона, запросов семей и других субъектов образо...

Дәрес эшкәртмәһе. Башҡорт халыҡ әкиәте "Айыу менән бал ҡорттары"

Маҡсаттар1.Белем, күнекмә үҙләштереү: «Айыу менән бал ҡорттары»әкиәтенең йөкмәткеһен үҙләштереү, төп фекерен асыҡлау. Әкиәттә халыҡтың тәбиғәткә, ҡырағай йәнлектәргә мөнәсәбәте, бал ҡортта...

Әҙәбиәттән эш дәфтәре. Башҡорт халыҡ әкиәте "Айыу менән бал ҡорттары"

Әҙәбиәттән эш дәфтәре. Башҡорт халыҡ әкиәте "Айыу менән бал ҡорттары"...

С.С.Васильев-Борогонскай “Айыы Дьураҕастай” олоҥхото.

Технологическая карта урока по якутской литературе в 5 классе на тему "С.С.Васильев-Борогонскай "Айыы Дьура5астай" олонхото". Урок изучения новой темы....