Сүзлек (1 нче сыйныф )
методическая разработка на тему

Ахтямзянова Милеуша Хузеевна

Сүзлек (1 нче сыйныф )

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл сүзлек46.41 КБ

Предварительный просмотр:

№1-2

Танышу.

Знакомство

Исәнме(сез)

Здравствуй(те)

Сәлам

Привет

Хәерле көн

Добрый день

Сау булыгыз

До свидания

Кем?

Кто?

Нәрсә?

Что?

Бу

Это

Мин

Я

Син

Ты

Ул

Он, она

Синең исемең ничек?

Как тебя зовут?

Малай

Мальчик

Кыз

Девочка

Укучы

Ученик

Укытучы

Учитель

№3-4

Күбәләк

Бабочка

Эт

Собака

Песи

Кошка

№5-7

Әйе

Да

Юк

Нет

Түгел

Не

Хәлләр ничек?

Как  дела?

Рәхмәт,  яхшы

Спасибо, хорошо

Әйдә, уйныйбыз.

Давай, поиграем

 5)

Если слова оканчиваются  

КАЙДАН? - ОТКУДА?

на гласные  и звонкие  согласные

твердые

-дан

   Алабугадан

   авылдан

мягкие

 -дән

   шәһәрдән

глухие согласные

твердые

 -тан

   цирктан

мягкие

 -тән

   мәктәптән

-м, н, -ң

твердые

 -нан

  урманнан

мягкие

 -нән

  бәйрәмнән

6)

Лицо

Аффиксы

Примеры

  1. Минем

 (мой, моя, моё, у меня)

-ым

-ем

сумка+м - моя сумка

кул+ым  -  моя рука

өстәл+ем - мой стол

  1. Синең

(твой,твоя,твоё, у тебя)      

-ың

-ең

сумка+ң  - твоя сумка

кул+ың  - твоя рука

өстәл+ең - твой стол

  1. Аның  

(его, её, у него, у неё)

-сы/-се

-ы /-е

сумка+сы - его(её) сумка

кул+ы - его (её) рука

өстәл+е -  его(её) стол

 7)

Мин  (я)

бара+м  -        иду          

яши+ м -   живу

Син  (ты)

-сың/-сең

бара+сың –   идёшь    

яши+сең- живёшь

Ул (он,она)

-

бара --             идёт            

яши--         живёт  

Без  (мы)

-быз/-без

бара+быз –   идём

яши+без - живём

Сез  (вы)

-сыз/-сез

бара+сыз –    идёте

яши+сез  - живёте

Алар (они)

-лар/-ләр

бара+лар –    идут          

яши+ләр - живут

№8-11

Шәһәр

Город

Авыл

Деревня

Син кайда яшисең?

Ты где живёшь?

Мин  шәһәрдә яшим .

Я в городе  живу

Мин Татарстанда яшим

Я в Татарстане живу

Мин  Алабугада  яшим

Я в Елабуге  живу.

№12 -14           

  Ничә?

Сколько?

Бер

1

Ике

2

Өч

3

Дүрт

4

Биш

5

Алты

6

Җиде

7

Сигез

8

Тугыз

9

Ун

10

Яшь

Лет

Сиңа ничә яшь?

Тебе сколько лет?

Миңа 7 яшь.

Мне 7 лет.

Мин беренче сыйныфта укыйм.

Я учусь в первом классе.

№15-16

Урман дусларыбыз

Наши лесные друзья

Урман

Лес

Дус

Друг

Аю

Медведь

  1.                    СУЗЫКЛАР-ГЛАСНЫЕ

твёрдые

[а]

[о]

[у]

[ы]

[ый]

мягкие

[ә]

[ө]

[ү]

[э]

[и]

тартыклар- согласные

звонкие

[б],[в],[г],[г],[д],[ж],[җ],[з], [w],[й],[л],[м],[н],[ң],[р]

глухие

[п],[ф],[к],[к],[т],[ш],[ч],[с],

                                                                    [х],[һ],[ц],[щ]

2)                    Вопросы  с  –  МЫ/_МЕ?

   Если есть  вопросы КЕМ?  НӘРСӘ?  НИНДИ?,

   то он задается так же, как по-русски:  “Что это? – Бу нәрсә?” Но если в вопросе нет этих слов , то к вопросу добавляется  частица  -МЫ/-МЕ

    Бу малаймы? - Это мальчик?

    Малай  зурмы? – Мальчик большой?

    Кыз кечкенәме? – Девочка маленькая?

3)                    Множественное число

 Когда предметов несколько, много - к слову  добавляется –

 ЛАР/-ЛӘР:           Курчак - курчаклар  (кукла-куклы)

                                Өстәл-өстәлләр       (Стол-столы)

если слова заканчиваются на –м , -н, -ң ,

 то добавляются –нар/-нәр:   Урам- урамнар

                                                  Урман-урманнар

  4)

Если  слова оканчиваются

Кайда?-Где?

Кая?-Куда?

на гласные  и звонкие

согласные

твёрдые

-да

Алабугада

авылда

-га

Алабугага

авылга

мягкие

-дә

шәһәрдә

-гә

шәһәргә

глухие согласные

твёрдые

-та

циркта

-ка

циркка

мягкие

-тә

мәктәптә

-кә

мәктәпкә

Куян

Заяц

Керпе

Ёж

Бүре

Волк

Төлке

Лиса

Тиен

Белка

Әтәч

Петух

Нәрсә? Нәрсәләр?

Что?

Кем?

Кто?

№17

Кил монда

Иди сюда

Кил әле монда.

Иди сюда, пожалуйста.

Хәлләр ничек?

Как  дела?

Рәхмәт, яхшы

Спасибо, хорошо.

№18 -20

Кош

Птица

Фил

Слон

Бака

Лягушка

Арыслан

Лев

Тычкан

мышка

Нинди?

Какой? Какая? Какое?

Кечкенә

Маленький

Куркак

Трусливый

Усал

Злой

Хәйләкәр

Хитрый

Өй

Дом

Төремкәйдә кем яши?

Кто в теремке живёт?

Кер! Ул керә.

Заходи! Он заходит.

Бергә

Вместе

№113

Кием

Одежда

Күлмәк

Платье,  рубашка

Яулык

Платок

Бүрек

Шапка

Чалбар

Брюки

Итек

Сапоги

Киез итек

Валенки

Итәк

Юбка

Бияләй

Варежки

Тун

Шуба

Ки!

Надень!

№125

Җәй

Лето

Җәй көне

Летом

Кояш  балкый

Солнце сияет

Күбәләкләр  оча

Бабочки летают

Чәчәкләр үсә

Цветы растут

Җиләк  пешә

Ягода  поспевает

Болын

Луг

Кыр

Поле

Гөмбә

Гриб

№130 Сабантуй

Сабантуй

Көрәш

Борьба

Ат  чабышы

Скачки

Капчык  белән  сугышу

Бой  с  мешками

Капчык  киеп  йөгерү

Бег  в  мешках

№21-24

Спорт бәйрәме

Спортивный праздник

Бәйрәм

Праздник

Нишли?

Что делает?

Йөз!  Ул йөзә.

Плыви!  Он плавает.

Йөгер! Ул  йөгерә.

Бегай, беги! Он бегает.

Сикер! Ул сикерә.

Прыгай!  Он прыгает.

Оч!  Ул оча.

Летай, лети!  Он летает.

Уйна!  Ул уйный.

Играй!  Он  играет.

№25 -27

Кояш

Солнце

Сандугач

Соловей

Алмагач

Яблоня

Урам

Улица

Урман

Лес

Чык! Ул чыга.

Выйди!  Он выходит.

Утыр!  Ул утыра.

Сядь!  Он сидит.

Кем белән?

С  кем?

Нәрсә белән?

С  чем?

Кайда?

Где?

№29-30

Нишлисең?

Что делаешь?

Мин   уйныйм.

Я играю.

Син уйныйсың.

Ты играешь.

Ул уйный.

Он играет.

Кем беренче килә?

Кто идёт первый?

тиз

быстро

әкрен

медленно

№99

Туган  көн

День  рождения

Бәхет

Счастье

Кунак

Гость

Кунаклар килә

Гости приходят

№105

кибет

магазин

Ипи

Хлеб

Сөт

Молоко

Май

Масло

Кәнфит

Конфета

Аш

суп

Баллы

Сладкий

Ачы

Горький

Ничә сум?

Сколько стоит?

№109

Савыт-саба

Посуда

Чынаяк

Чашка

Чәйнек

Чайник

Тәлинкә

Тарелка

Чәнечке

Вилка

Кашык

Ложка

Пычак

Нож

Тарата

Раздаёт

Әзерли

Готовит

Кис!

Режь!

№31

Мәктәп

Школа

Дәфтәр

Тетрадь

Китап

Книга

Каләм

Ручка

Бетергеч

Ластик

Акбур

Мел

№32

Ак

Белый

Кара

Чёрный

Зәңгәр

Синий

Сары

Жёлтый

Яшел

Зелёный

Кызыл

Красный

Көрән

Коричневый

№33

Бир!

Дай!

Бир әле

Дай ,пожалуйста (дай-ка)

Кирәк

Надо

Кирәкми

Не  надо

Миңа

Мне

Сиңа

Тебе

№34-35

Укы! Ул укый.

Читай!  Он читает.

Яз!  Ул  яза.

Пиши!  Он пишет.

Рәсем

Рисунок

Рәсем яса!  Ул рәсем ясый.

Рисуй!  Он рисует.

Җырла!  Ул җырлый.

Пой!  Он поёт.

Кояшлы

Солнечный

Кар  эри

Снег тает

Тамчы  тама

Капель

Боз  ага

Лёд тронулся

Сыерчык

Скворец

Кара  карга

Грач

Кошлар килә

Птицы  прилетают

№91

Ошый

Нравится

Ошамый

Не нравится

№93

Кадерле

Дорогой(ая)

Уңыш

Успех

Сине бәйрәм белән котлыйм.

Поздравляю тебя с праздником.

Сәламәтлек  телим

Желаю здоровья

№97

Татар халык ашлары

Татарские  национальные блюда

Ашамлыклар

Продукты

Өчпочмак

Треугольник

Кыстыбый

Кыстыбый

Бәлеш

Балиш

Гөбәдия

Губадия

Кош теле

Хворост

Чәкчәк

Чак-чак

 Аша!  

Ешь!

Эч!

Пей!

Сана!  Ул саный.

Считай!  Он считает.

Ал!  Ул ала.

Бери!  Он берёт.

Бишле  ала

Пятёрку  получает

Дүртле

Четвёрка

Өчле

Тройка

№ 36-37

Ничек?

Как?

Яхшы

Хорошо, хороший

Начар

Плохо,  плохой

Чиста

Чисто,  чистый

Матур

Красиво,  красивый

Өстәл

Стол

Урындык

Стул

Такта

Доска

Дәрес

Урок

Бүген

Сегодня

№38

Йорт  хайваннары

Домашние животные

Йорт  кошлары

Домашние птицы

Ат

Лошадь

Сыер

Корова

Сарык

Овца

Дуңгыз

Свинья

Кәҗә

Коза

№39

Каз

Гусь

Үрдәк

Утка

Тавык

курица

№81

Сабын

Мыло

Теш щёткасы

Зубная щётка

Сөлге

Полотенце

Тарак

Расчёска

№83

Тара!

Расчёсывай!

Сөрт!

Вытирай!

Юын!

Умывайся!

Чистарта

Чистит

Пычрак

Грязно, грязный

№85

Безнең  гаилә

Наша семья

Абый

Старший брат

Апа

Старшая  сестра

Эне

Младший   брат

Сеңел

Младшая  сестра

Кеше

Человек

№87

Бөек

Великий

Шагыйрь

Поэт

Шигырь

Стихотворение

Җидәү

Семеро

Аш

Суп

Пешер!

Вари!

№89

Яз  җитә

Весна наступает

Җылы

Тепло, тёплый

Чеби

Цыплёнок

Эт

Собака

Песи

Кошка

№40-43

Кая?

Куда?

Кая бара?

Куда идёт

Син кая барасың?

Ты куда  идёшь?

Мин урманга  барам

Я иду в лес.

Кемгә?

Кому?

Нәрсәгә?

Чему?

Күл

Озеро

Ярат!

Люби!

№44-46

Кайдан?

Откуда?

Кайт!  Ул кайта

Возвращайся! Он возвращается

№47

Минем

Мой,  моя,  моё,  у меня

Синең

Твой,  твоя,  твоё,  у тебя

Аның

Его,  её,  у него, у неё

№48-49

Әти

Папа

Әни

Мама

Бәби

Младенец

Бала

Ребёнок

Йокла!  Ул йоклый.

Спи! Он спит.

Хәерле иртә!

Доброе утро!

№68-71

Уен

Игра

Яңа ел

Новый год

Җитә

Наступает

Котла!

Поздравляй!

Чыршы бәйрәме

Праздник ёлки

Көт!  Ул көтә

Жди!  Он ждёт

Бие!  Ул бии

Танцуй!  Он танцует

№75

Сәламәт бул!

Будь здоров!

Баш

Голова

Колак

Ухо

Бит

Лицо

Бармак

Палец

Чәч

Волосы

Борын

Нос

Авыз

Рот

Кул

Рука

Аяк

Нога

№75

Авырта

Болит

Дару

Лекарство

№79

Ю!

Мой!

Зарядка  яса!

Делай зарядку!

Бал

Мёд

Эч!

Пей!

Бал  белән  чәй  эч!

Пей чай с мёдом

№50-51

Яшелчәләр

Овощи

Бакча

Огород, сад

Бәрәңге

Картофель

Суган

Лук

Кыяр

Огурец

Кишер

Морковь

Кәбестә

Капуста

Кабак

Тыква

№53

Җиләк-җимеш

Фрукты

Җиләк

Ягода

Чия

Вишня

Карлыган

Смородина

Әфлисун

Апельсин

Тәмле

Вкусный

Чәчәк

Цветок

№54-55

Шалкан

Репа

Әби

Бабушка

Бабай

Дедушка

Булыш!

Помогай!

Үсә

Растёт

№56-59

Пешер! Ул пешерә

Вари! Он варит

Су

Вода

Сип!

Поливай!

эшчән

Трудолюбивый

№60

Кыш

Зима

Көн

День

Кыш көне

Зимой

Салкын

Холодно, холодный

Озак

Долго

Кар

Снег

Җил

Ветер

Кар ява

Снег идёт

Җил исә

Ветер дует

Буран

метель

№61-63

Туп

Мяч

Курчак

Кукла

Балык

Рыба

Бүләк

Подарок

Хат

Письмо

№64-65

Чаңгы

Лыжи

Чана

Сани

Тимераяк

Коньки

Шу!  Ул шуа

Катайся!  Он катается.

Синең чанаң бармы?

У тебя  есть санки?

Минем чанам бар

У меня есть санки.

№66

Тау

Гора

Шугалак

Каток

Күңелле

Весело,  весёлый

Рәхмәт, әнием!

Битемнән   үбеп,

Сабыем диеп,

Уята мине

Әнием сөеп.

      Әйдәле бергә

Шатлыклар телик.

Иң  әйбәт әни

Минем әни бит.

Әни булганда

Өйләр ямьлерәк,

Күлмәкләр матур,

Ашлар тәмлерәк,

Әни булганда

      Яшәве рәхәт,

Рәхмәт, әнием,

Сиңа зур рәхмәт!

 «Яз җитә» җыры.

    Кояш көлеп карый безгә,
    Күзләр чагыла,
    Елгалардан бозлар ага
    Диңгез ягына.
               Яз, яз, яз җитә,
               Тәрәзәне ачтылар,
               Тып, тып, тып итә
               Эре тамчылар.
 Агачка кунып чыпчыклар
  Чыелдашалар,
  Яшькелт-кара сыерчыклар
  Әй җырлашалар.

( Фатих Кәрим сүзләре, Җәүдәт Фәйзи музыкасы)


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Дәрес эшкәртмәсе "Татар теленең кулланылыш дәрәҗәсе ягыннан сүзлек составы. Искергән сүзләр."

Аннотация. Татар теле дәресе эшкәртмәсе.Әлеге дәрес эшкәртмәсе татар мәктәбенең 5 нче сыйныфы өчен төзелде.Яңа белемнәр формалаштыру дәресе.Максатлар:1. Компьютер технологияләрен кулланып, укучыл...

презентация ярдәмендә сүзлек диктанты уздыру

презентация ярдәмендә сүзлек диктанты уздыру...

Сүзлек-тренажер

Материал для закрепления знаний по правописанию слов....

Татар һәм рус телләренең сүзлек составында алынмалар

Һәр телнең үзенә генә хас үзенчәлекләре була. Шуңа күрә алынмалар, кабул ителгәндә, мәгънә ягыннан да, фонетик һәм грамматик яктан да үзгәреш кичерәләр. Мәсәлән, рус һәм татар телләрендәге авазлар ара...

презентация к уроку "Татар теленең кулланылыш дәрәҗәсе ягыннан сүзлек составы. Искергән сүзләр."

Презентация к уроку "Татар теленең кулланылыш дәрәҗәсе ягыннан сүзлек составы. Искергән сүзләр."...

Проект урока "Татар теленең кулланылыш дәрәҗәсе ягыннан сүзлек составы. Искергән сүзләр."

Проект урока "Татар теленең кулланылыш дәрәҗәсе ягыннан сүзлек составы. Искергән сүзләр."...

Рус төркеменең 3 нче сыйныфы өчен "Сүзлек лото"сы уены

quot;Сүзлек лото" сы уены яңа сүзләрне ныгыту, камилләштерү максатыннан төзелде...