Кадим Аралбай отрывок из поэмы "Мы люди"
методическая разработка (8 класс) по теме

Тема: Ҡәҙим Аралбай. «Беҙ кеше» поэмаһынан өҙөк

Маҡсат:Ҡ.Аралбайҙың ижады, поэманың йөкмәткеһе менән таныштырыу; өндәш һүҙҙәрҙе нығытыу; кешеләр араһындағы иң изге мөнәсәбәтте һаҡларға кәрәклекте аңлатыу.

Йыһазландырыу: һүҙлектәр, Ҡ.Аралбайҙың портреты,электрон дәреслек.

Дәрес барышы:

 1.Ойоштороу мәле:

 -Һаумыһығыҙ! Хәйерле иртә! Ултырығыҙ! Бөгөн нисәнсе число? Аҙнаның ҡайһы көнө ?

 2.  Артикуляцион күнегеү:  Кеше ғумере һуң күпмегенә?

                                                    Бөркөттөң бер ҡанат ҡағыуы!

                                                   Шул күҙ асып йомған арала ла

                                                   Күпме хәсрәт  агыуын.  (Рәми Ғарипов)

1. Шиғырҙың идея йөкмәткеһе нимәлә?

(Дәрестең маҡсатын асыу)

 3. Яңы тема аңлатыу:

 -Бөгөн, уҡыусылар, беҙ һеҙҙең менән Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, шағир Ҡәҙим Аралбай тураһында һөйләшәсәкбеҙ.

 Уның биографияһы менән танышырбыҙ,“ Беҙ кеше”поэмаһын уҡырбыҙ һәм өндәш һүҙҙәр тураһында һөйләшербеҙ. (элетрон дәреслек ҡулланыу)

 -Иң тәүҙә  биографияһын уҡып сығайыҡ.(уҡып сыҡҡас, иң мөһим һөйләмдәрҙе генә күсереп алалар(дәфтәрҙә үҙаллы эш)

4.Һүҙлек эше:

 Вариҫ- наследник                                       илбаҫар-захватчик               ейгән- кушать

Ҡор- собрание                                            ырыу-род                                фатиха-молитва

Тиңһенеү- равный                                     алъюҫыҡ-напрасно                  намыҫ-честь

Лайыҡлы-достойный                                теңкә –надоедать                     етем-еҫер- сироты

- Ә хәҙер,поэмағаға күсәйек.  “ Беҙ кеше”

 а) шиғырҙы тасуири итеп үҙем уҡып күрһәтәм;

 б) бер- ике уҡыусы ҡысҡырып уҡый;

 в) тәржемә итеү;

 5.Һаулыҡ һаҡлау күнекмәләре.(парта янына сығып,күнекмәләр яһайҙар)

 Эште ҡуйып бер аҙға

 Уҙғарабыҙ хәрәкәт.

 Боронғолар әйткәндәр:

 “ Хәрәкәттә- бәрәкәт”.

 6.Теманы нығытыу.    А)  Һорауҙарға яуап биреү:

1. Текста башҡорт халҡының ниндәй һыҙаттары һүрәтләнә?
2.  Өҙөктә ниндәй тарихи ваҡиғалар һүрәтләнә?
3. Ошо поэмала Ҡ.Аралбай ниндәй  проблема күтәрә ?
4. Шиғырҙа ниндәй яңылыҡ тураһында һүҙ бара?
5. Был яңылыҡ халыҡҡа нисек тәҫьир итә?
6. Шағирҙың киләсәк быуын өсөн борсолоуы сағылған юлдарҙы табып уҡыу.

  Б)  Өндәш һүҙҙәр.

 Өндәш һүҙҙәр телмәрҙең кемгә төбәп әйтелгәнен белдерә.Ө.Һ. һөйләмдең башында ла , уртаһында ла, аҙағында ла килергә мөмкин.

 (Шиғырҙан өндәш һүҙҙәрҙе табып яҙырға)

7.  Йомғаҡлау, баһалау.

- Бөгөн дәрестә нимә алдығыҙ?

8. Өй эше. Шиғырҙы тасуири уҡыу, һүҙлек һүҙҙәрен иҫтә ҡалдырыу.