разработка урока "Антонимнер хакас паза орыс соспек-сиспектеринде, таптыргастарында"
план-конспект урока (5 класс)

Сценарий урока хакасского языка с использованием метода «диалога культур»        5 класс

Тема: Антонимнер хакас паза орыс соспек-сиспектерiнде, таптырғастарында

Кӧстеглер:

-пiлерге нимедiр ол антоним, аның тiлдегi тузазынаң таныстырары;

 - антонимнернi сӧспек-сиспектерде таап полары, хакас-орыс тiлiнең тиңнестiр  полары;

 чоохта орта тузаланары.

Погiннерi:

Ӱгредiглiг:

 - ӱгренҷiлернiң сӧстiг пайын, чоохтарын алғыдарға

Тилiдерi:

-тиңнестiрер кӧнiгiстерiн, сӧстiктернең тоғынар оңдайларын ӧскiрерi

Чуртасха конiктiрерi:

-ситуация хоостыра сӧспек-сиспектернең орта тузаланары

Урокта тузаланҷаң тирiг: хоостар, мультимедиа, ПК

Уроктың чӧрiмi

1. Урок алнындағы тимнеглiг тоғыс. Ӱгренҷiлернiң кöңнiн iле сығарчабыс.

А) Хоостар пастыра олғаннар постарының кöңнiлерiнеңер чоохтапчалар, сöстернiң тузаларын сизiнчелер.

Ачых-чарых -   моңiс

Öрчiлiг    -     кöö чох

Тоғысха кÿс-  арғаас

Б) Чоохтазығ

- Тузалары хоостыра пу сöстер хайдағ?

-Хайди тоғыр тузалығ сöстер адалчалар?

2.Уроктын темазын паза кöстеглерiн сығарарға

А) Хайди сiрер сағынчазар, урокта нимедеңер, хайдағ сöстердеңер  чоох парар?

(Палалар постарының сағыстарынаң ÿлесчелер)

Б)Ӱгретчi чооғы

Олғаннар, пÿÿнгi уроктың темазы «Антонимнер». Пiлiп аларзар нимедiр ол антоним, хакас паза орыс тiллерiндегi антонимнернiң тузазын сизiнерзер.

3.Наа пiлiс алары

1. Учебниктең тоғыс

Кöнiктiрiг 221

Кöстег: хығырып, антонимнердеңер чоохтап пирiңер

Антонимнер- ол  ….

Олар   ….        полчалар.

Пiстiң чооғыбысты ….. итчелер.

2. Тынағ тус-марығ

(Олғаннар iкi öмее чарылчалар, хоостар хоостыра пастағы öме -орыс тiлiнең, iкiнҷi öме хакас тiлiнең таптырғастар сағысха кирчелер, оларда хайди даа антонимнер поларға кирек)

Морковь, часы, аба, елка-хоостар таап саларга

-Хызыл хыс харасхы чирде

Сурместерi чарых чирде

-Красна девица сидит в темнице

А коса на улице.

-Хараа-кунорте тоғынча

Харны даа астабинча.

-Мы ходим ночью, ходим днем,

-Но никуда мы не уйдем.

-Чайғызын тайғаҷа тееп чöрче,

-Хысхызын iнде халын уйғунаң узупча.

-Летом по лесу гуляет,

-Зимой в берлоге отдыхает.

-Хысхызын паза чайғызын пiр öңнiг.

-Зимой и летом одним цветом.

Салтары:Ниме сизiндiңер?

 (Хакас таа, орыс таа таптырғастарында антонимнер удаа учурапча, содержаниезi хоостыра олар тööйлер.

3.Пиктирi

А) Ӱгретчi чооғы

Амды кöр кöрербiстер , хайди антонимнер хакас паза орыс соспек-сиспектерiнде тузаланылча.

Прием «Чалаң кiзi» («Жокей и лошадь») Класс iкi группаа чарылча: пiрсi-кiзiлер, пiрci- аттар. Полған на кiзi позының адын таап аларға кирек. Сöспектiг карточкалар тимнепчебiс:пастағы групаа- сöспектiң пастағы чардығын, iкiнҷi групаа –тоозылғанын.

- Ӱгренгенi – чарых,…- (ÿгренмеенi- харасхы.)

- Ученье - свет, …            (неученье-тьма)

- Улуғларға орын пир,…( кiчiглерге полыс чöр)

- Старшим место уступай, …( младшим помогай)

Б) Синквейн пастыра чоох алғыдары

В) Салтарлары

-Антонимнер- ол  ….

Олар   ….        полчалар.

Пiстiң чооғыбысты ….. итчелер.

-Антонимнер удаа хакас таа, орыс таа соспек-сиспектерiнде, таптырғастарында киректелчелер, тузалары даа хоостыра тööй соспек-сиспектер, таптырғастар кöп полтыр.

3. Ибде: кон.223