Сценарий уран талантылыг ог- буле
методическая разработка по музыке на тему

«Уран талантылыг-ог-буле»

деп шагаа таварыштыр ог-булелер аразынга эрттирер моорейнин сценарийи

Болур чери: школа№2                                                Болур шагы:13.00 шакта

Сорулгазы: -ада-иелернин тыва улустун чаагай чанчылдарын сагып, ажы-толунге ооредип, кижизидерин чедип алыры;

- ада-ие биле ажы-толдун аразында эптиг –найыралдыг, хундулээчел, дузааргак, эвилен-ээлдек, болурун сайзырадыры;

- оларны дидим, тура-соруктуг, уран-талантылыг, артисчи чорукка чанчыктырары.

Киржикчилери: класс бурузунден бир ог-буле.   (авазы,ачазы, оглу азы уруу)

Дерилгези: 12 чылдын чуруктары, улегер домактар, чуруктар, проектор, компьютер, баян.

Эрттирер чуруму:

(Шупту киржикчилер музыка аайы-биле дорже чыскаалып алгаш, адыш часкаашкыны- биле кирип кээрлер).

Башкы: Экии, уруглар болгаш ада-иелер! Богун бо кайгамчык буянныг оргээвиске тыва чоннун национал байырлалы-Шагаага тураскааткан  «Уран талантылыг ог-буле» деп моорейни эрттирер-дир бис. Келген аалчыларывыс ада-иелерге болгаш эргим уруглар, силерге кел чыдар Мечи чылы-биле байыр чедирбишаан, быжыг кадыкшылды, чедиишкиннерни, аас-кежикти, ак орукту кузеп, йорээп тур мен.

Тыва чонум чанчылдары

Тывызыксыг аажок чараш.

Шаандан тура чанчыл болган

Шагаа деп бир байырлал бар.

Шагаа дээрге тыва чоннун

Чаагай сузук чанчылы-дыр

Айнын чаазын хуннун эртенин

Алгап йорээн байыры-дыр.

Алыс чурттунар  кайдал ?

Алыс угунар кымнарыл ?

Арбын ковей чыылган чонга

Авыралдап айтынарам !

1-ги моорей «Кижи чугаалажып таныжар, аът киштежип таныжар»

ог-буле бурузу адын,кыйгырыын таныштырар.

2-ги  моорей «Тывызыым дытта, тоолум дошта».

1.Кегженгеш хээптер.

       Дайнангаш таарыптар. (хачы)

   2. Кагарга халыды.

       Теверге дести. (бөмбүк)

   3. Деггенде түк дээр

      Демир баштыг

      Какканда хак дээр.

      Каң  баштыг. (балды, маска)

4. Дериткен кижи дээр манады.

        Суксаан кижи суг манады. (чаъс)

    5. Кара ыдым

        Хаалга кадарды. (шооча)

6. Чем чивес карашпай

         Черге чорбас чарашпай

         Чучак хептиг чарашпай

        Чугаазы чок чарашпай. (ойнаар кыс)

      7. Баар – баар

     Базым шокар.

         Чүүл – чүүл

         Чүзүн шокар. (хевис).

     8. Чартыы чок хоюм

        Чыда семирди. (деспи).

      9. Ак, кара чүзүннүг

         Алдан дөрт хонаштыг

         Алыр, бээр аргалыг.

         Алды янзы шолалыг. (шыдыраа)

   10. Кежээ келир.

      Эртен чанар. (өреге)

   11. Хүрең бугам хүннүң кусту (хөнек)

12.Октек-оол огну долгандыр отту (дээрбе)

13.Ашак-кадай чогушту

    Аал ишти тотту (согааш,бала)

14.Узун кудуруун ал, улуг кулаам салырым ол. (эрги, чаа чылдарнын солчулгазы)

3-ку моорей «Узун тыныш»

Дурген чугаа, узун тыныш чугаалаанда

Дужуп бербес болгай силер

Дургеденер келинерем

Дурген чугаа, узун тыныш кымда барыл?

4-ку моорей «Дурген чугаа»

5-ки моорей « Улегер домактар»

(бердинген улегер-домактарны чедир  бижиир)

1.Далашкан куске сутке дужер.

2. Тараадан халбактаныр – тодуг

    Малдан халбактаныр – каас.

3.Сеткилидин бичези херек

   Саванын уруу херек.

4.Ыштыг-даа бол оо эки

   Ырак-даа бол эжи эки.

5.Хойлуг кижи каас,инектиг кижи тодуг.

6.Кижинин шокары иштинде, чыланнын шокары даштында

6-гы  моорей «Тыва чемим, амданныг-ла»

(бажынга онаалга, тыва чем белеткеп алгаш кээр, чемин камгалаар)

Шулук «Шагаа чеми»(Осур-оолМонгуш)

Шагаа чемин буу-хаа далаш,

Чангыс-ла хун кылып аар бе?

Чаглыг эъттин,элбек чемнин

Чажыды чул,чымыжы чул?

Шагаа хуннун байлак чемин

Чайдан,кустен белеткей бээр

Шыдал-шинек шаа-биле

Чыгдынып ап,кылып алыр.

айтырыглар

- Чунун дугайында шулук-тур?

- Шагаага кажандан тура белеткенир дээн-дир?

- Суттен кылган чемнерден аданар?

- Тараа,далгандан кылган чемнер?

в) башкынын беседазы

- Уе -шагнынаайы-биле,амыдыралдынхогжупсайзырааны-биле тыва кижилер янзы-буру омак-соок улустарнынаъш-чемин ижип-чип турар апарган. Ынчалза-даа тываларнын суттен, эъттен, унуштерден, тараадан белеткеп кылыр национал чемнери, эм оъттары онзагай бооп артпышаан.

7-ги моорей «Тыва ырлар, кожамыктар моорейи»

(бажынга онаалга, ог-буле шупту азы чангызы-даа ырлап болур)

Авазынын чаяп кааны

Арыг чараш уну-биле

Аян тудуп ,ырлап, хоглеп

Талантынар коргузунер.

Туннел кезээ:

Шииткекчилер туннеп турда, уругларнын ырлары:

Ыры «Арбай- хоор»  - 1кл

Ыры «Тевек» - 4кл

Ыры «Дээрбе». – 5кл

Тывызыктар:

1.Борбак-борбак хевирлиг

«Борбак далган» хевирлиг (Боорзак).

2.Хураган кештиг

Дашты додарлыг (Тыва тон)

3.Кулаа бар – дыннавас

Бажы бар бодавас. (халбанныг борт)

4.Беш алышкы дош чуктеди (Салаалар).

5. Бош дагнын уду чеди. (баш )

6. Чай кээрге чаржая бээр, кыш кээрге чоржая бээр (суг,дош)

Шииткекчилерге сос. Шанналдар.
Чолукшуп-даа, ойнап-хеглеп хөөрештивис,
Чонувустуң шагаа байыр, найырынга
Сеткил сергек, омак-хөглүг кириштивис.
Черивисте өөрүшкү, хөг үзүлбезин!
Чаа чылды, чаа часты уткуп оштаан
Шагаавысты келир чылын катап эргиил!