"М.Е.Кильчичаков-чон кибелicчiзi"
статья по художественной литературе (средняя группа) на тему

Чепчигашева Вера Валерьевна
Биография писателя на хакасском языке

Скачать:

ВложениеРазмер
Microsoft Office document icon mihail_k.doc214.5 КБ

Предварительный просмотр:

                       

Михаил Еремеевич  Кильчичаков-

чон кибелiсчезі, тахпахчы, нымахчы, драматург.

Михаил Еремеевич  Кильчичаков –чон кибелiсчезi, тахпахчы, нымахчы, драматург.

       Михаил Еремеевич Кильчичаков  21 ноябрьда 1919 чылда Асхыс чирiндегi Чогаргы Тоо (Халын аал) аалда тореен.  Анын, iҷезi- Елизавета Васильевна  чiбекнең тагыранҷан, ус полған, пабазы  Еремей Андреевич агас киртчең ус полып сабланч,ан,. Писатель чоннын, ыр-коо чайылчатхан, узун харааларны тооза нымахтар ызылчатхан собіреде озіп, кічігдең сыгара чонның хыйга сағызын позына кир салған. Школада ол прай чирде (концерттерде, спектакльларда) откін араласчаң.

1935 чылда анын  iчезi-пабазы   уреп парып, ол колхозсар тогынарга парча. 1936 чылда Михаил ,хысхызын февраль айда, чазыг Агбан городсар сыгыбысча, театрзар кірерге. Ол матап сарнаҷаң паза теелбектеч,ен,. Комиссиядагылар   аны таланттыг оолах тiп театрзар алып алчалар. 1939 чылда Михаил Еремеевич театр школазын тоозып, диплом алып алча. 19 январьда 1940 чылда  Михаил армияга хабылча, че соонаң 1940 чылда чаа пастал сыххан.Ол чаада 634 стрелковый полкта, 119 стрелковай дивизияда чааласхан.1942 чылда Михаил Еремеевич, холынан  аар палыгладып, Агбанзар айланган. Хакасскай областной национальнай театрда тогынган паза эстрадада сарнаан.

       1943 чылда декабрьда, хазии уйан полып, Михаил Асхыссар клуб устагч,ызы поларга килче. 1944 чылда  Михаил Еремеевич – пазох  Хакасскай  областной национальнай  театрнын, актеры полыбысча.  Пуох чылда анын  пастагы алыптыг нымагы«Алтын Пиль Тараан» сыхча . Соонан, хакас тiлiнен, паза орыс тiлiнен, кибелiстер сыхча.( « Иртеч.iл Ироолах»,  «Iкi  нанч,ы», «Хакасиям минiн,» аннан, даа пасха).Орыс тiлiнен, кибелicтерi журналларда сыхчан,нар «Молодая гвардия», «Дружба народов», «Сибирские огни».

      Позының чонының тархынын , кибiрлерiн, анын, пай тiлiн ӧтіре пілген.  Хакас чирiн ол чiли пiр дее чайаачы ус саблап салбаан полар, неке. Ол анын, кибелiстерiнде, тахпахтарында ,  хонмас чарых кун чiли, чалтырап турча. Кибелiстерiнде, кулкiстiг чоохтарда, сарыннарда, кiзiнi чуртазын чир-чайаанда полчатхан нимелернен, палгастырып, отiг омалар чайап салган. ( «Иртечiл Ироолах, «Хара хус»,»Тугдур Хуча», «Кiрлiг Кырзан»)

      Читi  хыллығ чатханынан, ойнап сыхса, поэттiн, тореен чирi , «соохха тон,мас , кунге дее соолбас» хара суглары, тастан, тасха атыгып ахчатхан  Тоо   сууч,агы, «позік,чоон тасхыллары» харахха сах піди корінҷең.

1946 чылдан сыгара 1948 чылга теере ол  Агбандагы  ӱгретчілер институдында угренче. Аны тоозып, Михаил Еремеевич Москвазар литературнай институтсар угренерге кiрiп алча. 1953 чылда институдын тоозып, Агбанзар айланча, хайда  ол хакас писательлерiнiн, пiрiгiзiнен,  устап сыхча. 1961чылда Михаил Еремеевич Агбандагы хакас телевидениезiнде оон режиссерга тургызылча. 1963 чылда хакас книга издательствозынын, устагч,ызына тургысчалар. Ол саблыг писательлернен, ученайларнан, хыныг лекцияларына Москвазар паза пасха даа чирлерзер удаа чорчен,.Че Хакасиядан,ар удаа сагын парыбысчан,аннан, анын мындаг кибелic пазыл парган.(«Хакасиям минiн,!»)

  Торiткен чирiм, Хакасиям минiн!

Магаа кулiнче чарых оттарын,.

       Чалбах чазыларын,позiк тагларын,

        Пiр дее ундулбас минiн чуреемде…

М.Е.Кильчичаков -таланттыг драматург. Аның пьесалары «Абалыг хол», «Тiрiл парган тастар», «Хулгалар» странанын, национальнай театрларында козiдiлген.  1987 чылда М.Е.Кильчичаковха   «Заслуженный деятель искусств РСФСР» ат пирiлген. Михаил Еремеевич «Знак почета» и « Дружбы народов» орденнар алган.

М.Е. Кильчичаков 23 августта 1990 чылда уреен. Ам анын, адын школалар, библиотекалар, музейлер ал чорчелер.(Ус Чулдагы ортымах школа,Асхыстагы библиотека,литературнай музей Чохаргы Тоо аалда)

Ус-Чулдагы ортымах школа

\

Литературнай музей Чоогархы Тоо аалда

Литература: «Хыгырчан, кинде» 2, 3 класс, Хакас книга издательствозы 2013 ч; интернет