Чечен чогаалга унак болурунга,уругларны хаара тудары.
статья по художественной литературе (старшая группа)

Монгуш Уран Байыр-ооловна

Чечен чогаалга уругларнын сонуургалын бедидеринге сумелер.

    Школа назыны четпээн уругларнын улуг болгаш белеткел болуктеринге чечен чогаалды делгеренгей, утка-шынарлыг кылдыр чорудары, уругларнын чугаазынын болгаш угаан-медерелинини сайзыралынга улуг дузалыг.

    Тоолдарны,чечен чугааларны,шулуктерни дыннап, сеткил хайныышкынныг шингээдип алырынга сонуургалын оттуруп,чогаалдарада болуушкуннарны тончузунге чедир сонуургап дыннап билиринге уругларны чанчыктырып ооредири чугула.

   Улуг болуктерге, уругларнын чечен чогаалга ынаан,оларнын дугайында билиглерин хынаарынга болгаш сонуургалын бедидеринге ынзы –бурур хемчелерни чорудуп болур. Оларга ,викториналар,литературлуг байырлалдар,театржыткан оюннар,оюн-коргузуглерин хаммарыштырып болур.

     Чижээ, «Тоолораны» де,викторинаны,уруглар аразынга дараазында хевирге чорудуп болур.

     1-ги турнун темазы: «Борбак далгандан,угааныг кускежикке чедир»

(тоолдарнын аттарын адаар)

            - Шокар-…….(Дагаа)

 -Маша-……..(биле адыг)

  -Уш-….. (чуул эртемниг оол)

  -Кызыл-…..(Бортчугеш)

  - Харжыгаш -……(биле Дилги)

  - Иванчык -……(тенекпей)

   - Айболит-…..(эмчи)

2-ги турнун темазы: « Алдын кушкаштан,алдын балыкка чедир»

  (тоолдарда дириг амытаннарнын адын чедир адаар)

 -Чыраа-…..(Кулун)

 -Чеди-……(докпак анай)

 - Догур-…..(кара инек)

 -Алдын-….(балык)

 - Кажар-…..(дилгижек)

   - Хам-….(бору)

 -Шинчээчи-… (бору)

3-ку турнун темазы:  «Кым,чуу дээнил?»

  1. «караан шимме,кортпа,чажым

Куске моортай болу кааптаал»

                                             (Угааныг кускежик дугайында тоол)

  1. «Экизин аа? Чугле мен ынаар чааскааан чоруй албас ме,мээн эжим база бар»   

                                               (Аскыр дагаа биле ыт)

  1. «Мен-не тоттур чивес мен, чугле ойлей чиир мен»

                                                  (Хам бору биле шинчээчи бору)

  1. «Энмежок хой сут эккелдим

Ажыдынар,ижер силер!»    (Чеди анайлар болгаш бору)

  1. «Чиге сонгу чуктен келдим,акыларым» (Уш чуул эртемниг оол)
  2. «Ак-кок далай чуртун орат,амыр-шолээн чаннап чору»

                      (Балыкчы болгаш балык дугайында тоол)

Скачать:


Предварительный просмотр:

Чечен чогаалга уругларнын сонуургалын бедидеринге сумелер.

    Школа назыны четпээн уругларнын улуг болгаш белеткел болуктеринге чечен чогаалды делгеренгей, утка-шынарлыг кылдыр чорудары, уругларнын чугаазынын болгаш угаан-медерелинини сайзыралынга улуг дузалыг.

    Тоолдарны,чечен чугааларны,шулуктерни дыннап, сеткил хайныышкынныг шингээдип алырынга сонуургалын оттуруп,чогаалдарада болуушкуннарны тончузунге чедир сонуургап дыннап билиринге уругларны чанчыктырып ооредири чугула.

   Улуг болуктерге, уругларнын чечен чогаалга ынаан,оларнын дугайында билиглерин хынаарынга болгаш сонуургалын бедидеринге ынзы –бурур хемчелерни чорудуп болур. Оларга ,викториналар,литературлуг байырлалдар,театржыткан оюннар,оюн-коргузуглерин хаммарыштырып болур.

     Чижээ, «Тоолораны» де,викторинаны,уруглар аразынга дараазында хевирге чорудуп болур.

     1-ги турнун темазы: «Борбак далгандан,угааныг кускежикке чедир»

(тоолдарнын аттарын адаар)

            - Шокар-…….(Дагаа)

 -Маша-……..(биле адыг)

  -Уш-….. (чуул эртемниг оол)

  -Кызыл-…..(Бортчугеш)

  - Харжыгаш -……(биле Дилги)

  - Иванчык -……(тенекпей)

   - Айболит-…..(эмчи)

2-ги турнун темазы: « Алдын кушкаштан,алдын балыкка чедир»

  (тоолдарда дириг амытаннарнын адын чедир адаар)

 -Чыраа-…..(Кулун)

 -Чеди-……(докпак анай)

 - Догур-…..(кара инек)

 -Алдын-….(балык)

 - Кажар-…..(дилгижек)

   - Хам-….(бору)

 -Шинчээчи-… (бору)

3-ку турнун темазы:  «Кым,чуу дээнил?»

  1. «караан шимме,кортпа,чажым

Куске моортай болу кааптаал»

                                             (Угааныг кускежик дугайында тоол)

  1. «Экизин аа? Чугле мен ынаар чааскааан чоруй албас ме,мээн эжим база бар»    

                                               (Аскыр дагаа биле ыт)

  1. «Мен-не тоттур чивес мен, чугле ойлей чиир мен»

                                                  (Хам бору биле шинчээчи бору)

  1. «Энмежок хой сут эккелдим

Ажыдынар,ижер силер!»    (Чеди анайлар болгаш бору)

  1. «Чиге сонгу чуктен келдим,акыларым» (Уш чуул эртемниг оол)
  2. «Ак-кок далай чуртун орат,амыр-шолээн чаннап чору»

                      (Балыкчы болгаш балык дугайында тоол)


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Новогодний праздник " Аптаах хаар чеме5е" (на якутском языке)

Сценарий новогоднего праздника для старших дошкольников...

Куш-ажыл дугайында чечен-чугаалар болгаш шулуктер

Собраны рассказы и стихотворения о труде на тувинском языке....

Конспект открытого занятия по ознакомлению c окружающей средой в средней группе "Хаар ханна барда"

Улахан белех о5олоругар аналлаах Тулалыыр эйгэ дьарыгын кэнспиэгэ: «Хаар ханна барда?» (Интеграция)Сыала: саас айыл5а уларыйыытын, хаар ууллуутун чинчийэн билиьиннэрии....

Проект "Чечен менде - чечек черде"

В настоящее время традиции и обычаи наших предков все больше уходят в прошлое. Подрастающее поколение становится более информатизированным, в связи с чем отсутствует интерес к своей культуре, а взросл...

Кичээлден дашкаар уран чечен номчулга шагы: «Чечен-мерген тыва дылым!»

Уран-чечен номчулга шагынын сорулгазы:  Аас чогаалынын ундезини - байлак  тыва  дыл  дугайында  кыска  тайылбырны бээри.  Тыва дылдын бир текпиижи – уран чечен...

Хаар кыырпахтара» Нетрадиционнай техникананан уруһуй дьарыга Бэлэмнэнии бөлөх

хаар кыырпаҕын нетрадиционнай техниканы туттан уруһуйдуурга үөрэтии. Соруктар: - нетрадиционнай техниканан уруһуйдааһыӊӊа интэриэһи тардыы; -сытыары, туруору линиялары туттан хаар кыырпаҕын быһыы...