«Эр кижи - ог-буленин эр ээзи»
материал

Анай-Хаак Борисовна Хертек

Доклад

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл doklad_er_kizhi_og-bulenin_er_eezi.docx16.35 КБ

Предварительный просмотр:

Доклад

«Эр кижи - ог-буленин эр ээзи»

Сорулгазы: Эр кижинин уруглар кижизидилгезинге амгы уеде киржилгезин болгаш  эр кижинин хей-аъдын бедидер, ог-буле кижизидилгезинге хамаарыштыр мастер классты коргузер.Уруглар сады-биле адаларнын харылзаазын улгаттырар.

Дерилгези:Адалар дугайында улегер домактар,адаларга хамаарышкан ырылар, чуруктар делгелгези «Мээн ачам», стенгазета «Ачам болгаш мен»

        Эр кижи ог-булезинин эр ээзи, ажы-толунун ачазы болуп чорууру-биле «ада»-деп атты эдилеп чоруур. Эр ада кижинин амыдыралга, ог-будеге туружу онзагай. Ол кажан кезээде ог-буленин быра кужу, кол чоленгиижи, азыракчыхы чораан. Ажыл-иштин кадыг болгаш нарыны анаа онаажыр. Изиг, соокта кадатта малын хайгаараары, тайга сынче аннаары, ырак-узак черлерже чорук кылыры база чазаныр, дарганнаар дээн чижектиг ус-тывш ажылдары эр кижинин кууседир хулээлгези болур. Эр кижинин амыдыралга туружун тыва улустун улегер домактарында бир янзы айтып коргускен.

Эр кижинин дыжы ээн черде.

Хана баарынга торуттунер.

Хая баарынга олур.

Эки аътка ойга-чикке олур.

Эки эр орукка олур.

Эр, ада кижи чугле ог-булезинин амыдырал ажыл-ижи-биле кызыгаарлаттынмас. Херек таварылгада ол чер- чурттун камгалаары-биле дайын-чааже-даа аъттаныптар. Херек болза, торе херээн-даа удуртуп баштап болур. Тыва улус манаа хамаарыштыр: «Эрик бузулбас болза, тей-даа болур,

                  «Эр кижи эндевес болза, эжен-даа болур», деп чугаалажыр.

Эр кижинин будуш мозулуу оон мерген угааныында, коргуш чок эрес-дидим болгаш шыдамык, тура-соруктуг чоруунда.

Эр, ада кижи ог-буленизинге, ажы-толунге эргим болгаш хайыралыг.

Тараалыг кижи тодуг,

Адалыг кижи чоргаар.

Ада чокта эш чок дээр,

Аъды чокта бут чок дээр.

Оон-биле кады ада кижээ ажы-толу эрге-чассыг, эргим болур.

Адазынга кызы ынак,

Авазынга анай ынак.

Ада кижи оглун сактыр,

Алдын доос кудуруун сактыр.

        Ог-буле кижизидилгезинге ада кижинин ролю бедик. Ажы-толду ажыл-ишке, билиг мергежилге ооредирде, ол холчек салдарлыг болур. Ылангыя оол уруглар бичиизинден эгелээш-ле, колкезиинде адазын эдерип, оон эр кижинин хулээлгелерин танып билип ап, янзы-буру ажылдарга ооренир. Аданын эрес-кежээзин, чон аразынга толептии уруг-дарыынга улуг улегер болур.

Ада турда чон таныыр,

Аът турда чер коор.

        Ажы-толдуг ада угаан-сарыылдыг, чараш чаагай сеткилдиг, кара сагыш, чоптуг эвес, мегечи база кортук чорукка хонну чок. Торээн черин, торел чонун сагыызын дег ыдыктап коор. Эгелеп каан ажылын албан доозар, кылган ажыл-ижинге мергежээнин, шимченгир тудунгурун коргузер. Ажы-толу ачазынын адын эдилеп, ада-ызыгуурун уламчылаар болганда, ада кижи эр соруун салбас, ат-алдарын бедик тудар ужурлуг. Ада кижинин кижизидилгезин албаан, ачазынын хайгааралындан унген оолдар кем-херек уулгедикчилери аппарын утпас. Ада кижи ырак сактыр, ындын бодаар дээр болгай.

        Езулуг эр-соруктуг ада кижи уе-шагнын бергезинге сылдавас, янзы-буру социал чылдагааннар чугаалап, харыысалгадан чайлаарын оралдашпас. Ог-булезинин, ажы-толунун чуртталгазын экижидер дээш кызар, ол дээш туржур апаар. Ада кижи толунун мозу-шынар талазы-биле хевирлээр дээрзин утпаалынар!

2.Мастер класс «Адалар - амгы уеде»  садиктин кижизидикчи башкылары коргузер.

3.Садик уругларынын адаларга концерти.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Стихотворение "Эр кижи"

Эр кижинин кузел чедип,Эртер оруу ажык эвес –Чалым унер, дожан кырлаар,Чалбыыш оттур шургуп унер. Эр кижинин кузелдериЭрги тоолдар дергизинде,Эрлик хааннын эжиин дуглааш,Эжин-оорун камгалаа...

«Кижи болуру— чажындан, аът болуру — кулунундан»

«Кижи болуру— чажындан, аът болуру — кулунундан»      Ажы-төл кижизидери — ындыг-ла амыр эвес үүле. Сактырга белен ышкаш сагындырар, а херек кырында ол ындыг эвес. Ынчалзажок ...

Ада-иелерге консультация: " Ог-буленин кижизидилгези"

Кижи бурузу ыяап-ла бир-ле кижинин толу боор, оон ада- иези,кырган -авазы, кырган -ачазы болуп кижизидикчи удур-дузалыг,хундулуг хулээлгезин кууседип турар. Уругларнын Ог-буленин кижищидилгези - курун...

Разработка развлечения «Иелиг кижи каас, адалыг кижи чоргаар»

Сорулгазы:  уругларнын угаан – медерелин сайзырадып, оларнын авааларынга болгаш ачаларынга хамаарылгазын улам бедидип, хей-адын тура соруун бедидер.«Про папу и маму» ыры ырлай б...

Ог-буленин кижизидикчи салдары

Ɵг-бүлениң кижизидикчи салдары         Кижи төрелгеттенниң сайзыралының эге чадазында улусутуң ажыл-агый,ажы-төл кижизидилгези ниити турган....

Технологическая карта ООД "Хойлуг кижи каас, инектиг кижи тодуг"

Сорулгазы: Уругларга тыва чоннун езу - чанчылдарын ооредип, сургап, камгалап артырары.Өөредиглиг сорулгазы: Тыва чугаанын аянынга дууштур состерни шын адап чугааланып билирин, улегер домактарны ажыгла...