Презентация "Птицы-кайăксем"
презентация по окружающему миру
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Синица-Кăсăя Желтенькое брюшко - воробья подружка. Кăсăя (Г.Юмарт) Чăнк-чăнк-чăнк! Такам шаккать. Пăхрăм та чӳречерен- Кăсăя иккен такать. Йыхăрать манна пӳртрен: -Эй! Чи-чӳ! Чӗв-чӗв-чӗй! Кур-ха: Кунӗ – хип-хитре. Урама тухсамччӗ, эй! Мӗн сӗнксе ларан пӳртре?.. Ах, чăнах та урамра Ытарма та çук аван! Шыв шаркать мӗн лапамра, Йăл кулать хӗвел паян. Кăсăя туссен сасси Янăрать çинçен-çинçен Чи-чи кăсăя…(Н. Ваçанкка) - Чи-чи кăсăя, кăсăя, Шыв кӳрсемччӗ, кăсăя. -Эп хăратăп кашкăртан, Эп хăратăп упаран. -Шыв кӳрсемччӗ, кăсăя, Кашкăр халӗ шурлăхра, Упи кайнă сунара. У меня на голове черная шапочка, спинка, крылья и хвост темные, а грудка ярко-желтая, будто в желтый жилетик нарядилась. Летом я питаюсь жучками, червячками, а зимой в бескормицу, ем всё: и разные зёрнышки, и крошки хлеба, и варёные овощи. Но особенно я люблю несоленое сало. Догадались, кто я?
Воробей Çерçи Эта маленькая пташка Носит серую рубашку, Подбирает быстро крошки И спасается от кошки. Çерçи ( Юхма М) - Чим-чим-чим ! – тет çерçи ,- Кам кунта пахча хуçи ? Кантăр та акма пӗлмен , Тырă-пулă ӳстермен.
Ворона- Улакурак
Голубь- Посмотрите на балкон: Он с утра воркует тут. Эта птица - почтальон, Пролетит любой маршрут. Кăвакарчăн
Дятел- Улатакка Все деревья с интересом Изучает доктор леса. Если дерево ест жук, Доктор сразу: ТУК ТУК ТУК! Улатакка (С.Тимбай) Улатакка так-так-так Йывăçа шаккарӗ: «Тӗрӗслес кăна пăртак, Шӗкӗ ернӗ мар-и? Тасатас ăна хуртран, ырă-сывă ӳстӗр. Ан чирлетӗр ăнсăртран, сив хӗле те тӳстӗр…» Çавăн пек ӗçлет каçчен пăшатан сăмсаллă, хӗрле çӗлеклӗ ӗçчен улакайăк, паллă. Ӗçлеме вăл юратать, ун пек харсăр çук-тăр. Йывăçа вăл сыватать, каснă-лартнă тухтăр.
Сорока- Чакак Болтлива птичка - спору нет, Расскажет новость и секрет! Красива с виду, белобока Кто? – Длиннохвостая ... Чак-чак-чакакак! Чак-чак-чакакак! Чакак пăтă пӗ ç ерет, Хăнисене йыхăрать, Алăк тăррине лартать, Сăмсипелле тăвар ярать, Хӳрипелле пăтратать. . . Чакак хăнисем (Н.Ва ç анкка) Чак! Чак! чакакӗ Пăри пăтти пӗсернӗ, Пăтти пи ç нӗ-пи ç менех Хăнисене чӗнтернӗ. Шăкăриех хăнисем: Чӗнменнисем, чӗннисем Килсе тулчӗ ç ун патне Ç акă ирхине. Пӗрне кашăк тыттарать, Тепӗрне хăй хыптарать, Ви çç ӗмӗшне чей парать … Чакак хӗрсех хăналать.
Грачи- Вместе с этой черной птицей К нам весна в окно стучится. Зимнюю одежду прячь! Кто по пашне скачет? Кураксем Курак йăвисем (А.Хум) Пӗчӗк Настя çăварне Тӗлӗнсе карса пăрахнă: Кам-ши йывăç тăррине «Çӗлӗксем» персе тултарнă? Сарăлса ларать йăмра, Пӗлӗтсем хулен шăваççӗ. Çӗлӗк-йăвасем тавра Кураксем хӗрсех шавлаççӗ. Переносье с белым кругом, Важно я хожу за плугом, Огороду, полю– врач Глянцевитый чёрный … Курак (Б.Романов) Хурама çинче курак Кăшкăрать: -Хурах! Хурах! Вăл пăлханнă тăруках. Мӗн-ши пулнă курака? Унăн хырăм выçнă пуль. Юхтарать-и, тен, куççуль? Выçнă тăк- ахаль ан лар, Хурт-кăпшанкă эс пуçтар
Соловей- Шăпчăк Шăпчăк (Н.Шелепи) Мухтанмастăп, вӗçместӗп Хитре тесе сăнăмпа: Иртен-çӳрен çынсене Тӗлӗнтереп юррăмпа. Эп юрлама тытăнсан Саркайăк та вăтанать, Йывăç çулçи хушшине Тӗттӗм çӗре пытанать Шăпчăк (В.Ахун) Хурăнлăхра шăпчăк юрлать, Сасси каять шыв тăрăх. Сăрт хыçӗнчен хӗвел тухать, Ашши каять çӗр тăрăх Шăпчăк (Юхма М.) Таврара унччен пит шăпчӗ. Вӗçсе килтӗм те эп, шăпчăк, Тӗрлӗ юрă шăрантартăм, - Çынсене хаваслантартăм О нем говорят: «В лесном оркестре он первая скрипка – самая трепетная и самая звонкая
Снегирь- Каждый год я к вам лечу, Зимовать у вас хочу. И ещё красней зимой Ярко-красный галстук мой. Уйăп Уйăп ( Н.Ишентей ) -Тусăмсемӗр, уйăпа паллатăр - ? Ав палан çинче ларать . Куратăр-и ? Тăккаланă çинӗ чух çырлисене - Хӗп-хӗрлех хӗретнӗ хăй пӗсехине. Уйăпсем (Ю. Петров) Уйăпсем, уйăпсем! Ма сивве юрататăр? Юр ӳксен, сивӗтсен, Каялла тавранатăр. Пилешсем, палансем, Катăркас çырлисем Сирӗн тутлă апатăр. Хӗрлӗ мăйлăскерсем, Куçăма йăпататăр. Уйăпсем, уйăпсем! Ӑшăран ма таратăр? Хӗл иртсен, ç ур иртсен, Ç ур ç ӗре ăсанатăр.
Скворец- Мы спешили к вам, ребята. Весна идет. Пора браться за дела: заселять домики, приготовленные вами, устраивать гнезда, высиживать и растить птенцов Ушкăн шăнкăрч (Н.Шелепи) Эпир ăшă хыçӗнчен Ялан вӗçсе çӳретпӗр, Вăл хăш тӗле çитсен те, Унпа пӗрле çитетпӗр. Ӑшă енчи çӗршывран Харăс хăпса килтӗмӗр, Халӗ кунта савăнса, Çунат çапса юрлатпăр; Сăвă-юрă шăратса, Çуркуннене саватпăр. Пире кӗтсе ачасем, Хӗпӗртесе, савăнса, Вăрăм шерте тăррине Хатерленӗ йăвасем. Эх, çуркунне, çуркунне, Шăрантарать тӗнчене. Савăнтарать ырлăхпа Мӗнпур чӗрӗ чунсене. шăнкăрч Шăнкăрчсем Иртсе кайрӗ сивӗ хӗл, Килсе ç итрӗ ç уркунне Хăйӗн ăшшине илсе. Ç уркунне, ç уркунне … Юратап ç ак кунсене. Шăнкăрчсем юрă юрла çç ӗ, Чунăма савăнтара çç ӗ. Шăнкăрчсем, шăнкăрчсем … Юратап эп вӗсене. Тасатап йăвисене. Сапса парап пӗрчӗсем Шăнкăрч (ача-пăча юрри) Ши-и шăнкăрч! Ши-и шăнкăрч! Шăнкăрч чӗппи вӗллере, Вӗлли хурăн тăрринче, Хурăнӗ пӳрт умӗнче! Шăнкăрч чунтан савăнать, Ç унат ç апса вăл юрлать .
Ласточка- Чӗкеç Как на доме, на карнизе Прилепила птичка снизу Гнёздышко, как вазочка Эта птичка - ... Чӗкеç юрри (Мӗтри Ваçлейӗ) Хура куçлă, пӗчӗк пуçлă, Эреветлӗ те теветлӗ, Шыва кетӗм те чӳхентӗм, Пӗрре чăмрăм, пăчăнтăр-р!.. Çӳçсем пухрăм, йăва турăм Пит илемлӗн те йӗркеллӗн. Эреветлӗн те теветлӗн Юр юрларăм, пăчăнтăр-р-р!... Чӗкеç (Б. Тихонов) Лупасайне йăва тăвать тăмран, Чӗпписене сыхлать хурчăкаран. Хӳри çинçе, Ик вӗçлӗ – хачă пек. Пӗве çинче Вӗçет вăл кунӗпех. Тăраниччен ç исен чӗппи йӗмест, Каç пуличчен Вӗçет, ӗçлет чӗкеç. Чӗкеç(ача-пăча юрри) Хир-хир урлă, ял урлă Эреветлӗ-теветлӗ, Пӗчӗкçеççӗ пит-куçлă Çуркунне чӗкеç килет, Ашă йăва çавăрать. Илӗпӗр ун юррине Чӗкеç евӗр юрлама, Илӗпӗр ун чӗлхине Чӗвӗл-чӗвӗл калаçма.
Сова- Тăмана Всю ночь летает - мышей добывает. А станет светло - спать летит в дупло. Каких только небылиц про меня не рассказывают! Даже считают, что я накликаю беду. А на самом деле я очень полезная птица. Я съедаю за ночь 7 – 8 мышей. Только одна моя семья уничтожает за год 10 тысяч мышей и таким образом спасает 20 т зерна . Тăмана (А. Ильин) Тӗвик-тӗвик тăмана Каç шăплăхне юратать, Тӗвиклетсе пӗр кăна Ӑна хăех йăлт пăсать. Çывăрасчӗ лăпланса Шуçăм çути киличчен, Кайăксенчен уйрăлса Пӗччен вӗçсе çӳриччен. Тӗвик-тӗвик тăмана Тавçăрасшăн мар çакна. Тӗвиклетет ав каллех, Тӗвиклетет çӗрӗпех.
Многие не любят нас, потому что мы губим чужих птенцов. И всё-таки мы очень полезны: уничтожаем множество опасных гусениц, даже таких которых не едят другие птицы Кукушка- Куккук Куккук ( И.Малкай ) - Куккук килнӗ, куртăр-и ? - Куртăмăр . -Ку-ку, ку-ку! тенине -Илтрӗр-и? Илтрӗмӗр. Эпи ун чух вăрманта Пулнăччӗ, Хитре-хитре чечексем Пухнăччӗ. Куккук (Ламар (Лалю Маринов) Ай куккук тăванăм, Ма ирех авăтан, Кук! та кук! тăватăн?- Тин ака пу ç ланă. Ай куккук тăванăм, Эс та ç та автатăн, Кук! та кук! тăватăн, Кăмăл савăк манăн.
Кайăксем- пирӗн туссем!!!