А.Е. Кулаковскай –Ексекулээх Елексей о5олорго айымньыларынан дьарык конспега
методическая разработка по развитию речи (подготовительная группа) на тему

А.Е. Кулаковскай –Ексекулээх Елексей о5олорго айымньыларынан дьарык конспега

Быьаарыы сурук:

Иитээччи: Таатта улууьун Ытык-Куеллээллээ5и «Кэнчээри» ОСК улахан беле5ун иитээччитэ Шергина М.И.

Тема: Ексекулээх Елексей «Самыыр» хоьооно

Уобаластар: уопсастыба5а сылдьарын – бодоруьарын  сайыннарыы, билэр – керер дьо5урун  сайыннарыы, о5о тылын - еьун сайыннарыы.

Методиката: тылынан кэпсээьин, кердеруу, бэсиэдэ.

Технологията: оонньуу, ИКТ

Дьайымала: оонньуу, билии-керуу, кэпсэтии.

Уорэтэр программа: «От рождения до школы» программа обучения и воспитания. Веракса. Москва, 2012 г.; Региональный компонент  программа «Тосхол», Якутск, 2009 г.

Туттуллубут литература: Ексекулээх Елексей Ибир самыыр:Хоьооннор. Оскуола5а киириэн иннинээ5и саастаахо5олорго. –Дьокуускай; Кинигэ изд-вота , 1971.-16с

Бэлэмнэнии улэтэ: Ексекулээх туьунан билиьиннэрии, былыт араас керуннээх буоларын кэтээн керуу, ходуоьунньуктар хартыыналарын кердеруу

Туттуллар матырыйааллар: слайдалар, фонограмма,о5о ахсаанынан уруьуйдуур тэрил, альбом

Сана тыллары билсии: уус кыыл(бэдэр), эрдэ5эс улар(хара улар тыьыта), эбир – дьа5ыл былыт(эриэн), толон самыыр(тобурахтаах самыыр)

Дьарык тутула: 3 этаптан турар

Барыта 25 мунуутэ.

1. Киириитэ: 2 мун.

                 - Фонограмма истиитэ, септеех туругу уескэтии (2 мун.)

2. Сурун чааьа: 21 мун.

         2.1. Таабырыннаьыы (2 мун)

         2.2. Хоьоон куппулуеттэринэн слайдалары керуу, Сана тыллары быьаарыы(7мун)

         2.3. Хамсаныылаах онньуу «Ардахтан сас» (2)

         2.4. Практическай улэ . Уруьуйдааьын «Самыыр» (10 мун.)

3. Тумук. 2 мун

Дьарык сыала: Ексекулээх Елексей «Самыыр» хоьоонун о5олорго билиьиннэрии

Соруктара:

-Уерэтэр:уус – уран айымньыны ейдеен истэргэ, ейге тутарга уерэтии; о5о тылын саппааьын байытыы;

- Ииитэр: Ексекулээх Елексей айымньыларыгар сэнээриини, тапталы уескэтии;

-Сайыннарар:о5о билэ- кере сатыыр,  кэрэни кэрэхсиир  дьо5урун сайыннарыы

Дьарык технологическай картата

Тема: Ексекулээх Елексей «Самыыр» хоьооно

Уобаластар: о5о  уопсастыба5а сылдьарын – бодоруьарын  сайыннарыы, билэр – керер дьо5урун  сайыннарыы, о5о тылын - еьун сайыннарыы

Методиката: тылынан кэпсээьин, кердеруу, бэсиэдэ.

Технологията: оонньуу, ИКТ

Дьайымала: оонньуу, билии-керуу.

Уорэтэр программа: «От рождения до школы» программа обучения и воспитания. Веракса. Москва, 2012 г.; Региональный компонент  программа «Тосхол», Якутск, 2009 г.

Туттуллубут литература: Ексекулээх Елексей Ибир самыыр:Хоьооннор. Оскуола5а киириэн иннинээ5и саастаахо5олорго. –Дьокуускай; Кинигэ изд-вота , 1971.-16с

Дьарык сыала: Ексекулээх Елексей «Самыыр» хоьоонун о5олорго билиьиннэрии

Соруктара:

-Уерэтэр:уус – уран айымньыны ейдеен истэргэ, ейге тутарга уерэтии;

- Ииитэр: Ексекулээх Елексей айымньыларыгар сэнээриини, тапталы уескэтии;

-Сайыннарар:о5о билэ- кере сатыыр,  кэрэни кэрэхсиир  дьо5урун сайыннарыы

1. Иитээччи:

- Утуе кунунзн о5олоор! Бугун мин эьиэхэ кэьиилээх кэллим. Ол кэьииим ураты. ( Антонио Вивальди «Ардах» айымньытын муз. центрга холбуур). О5олор фонограмманы  истэллэр,  септеех турукка киирэллэр

- Чэ, эрэ о5олоор, этин эрэ: эьиги бу айымньыга тугу иьиттигит, туохха майгынныр дор5ооннор баалларый?

О5олор:

- Ардах тыаьыгар майгынныр дор5ооннору иьиттибит. Таммах кылыгыраан туьэрин санатар. Сурдээх намыын, киьи истэ олоруон курдук мелодия.

2.И: - Саамай сепке эттигит. Вивальди «Ардах» диэн сурдээх кыраьыабай айымньытын иьиттибит. Дьэ аны билигин миэхэ таабырынна таайан кемелеьун эрэ.

2.1. И:Бастакы таабырын: Айдаана суох айанныыр, куугээнэ суох кетер баар уьу (былыт)

Иккис таабырын: аа5ан сиппэт а5ырыа тохтор уьу (самыыр)

Уьус таабырын:Бастакыта- уота, иккиьэ – обуоьа, усуьэ – уута баар уьу (этинээх ардах)

О5олор таабырыннары таайаллар.

И: Маладьыастар. О5олоор ол аата бугун биьиги туох туьунан кэпсэтэр эбиппитий?

О: Ардах, самыыр, этиннээх ардах туьунан

2.2.И: Саамай сеп. О5олоор музыка айааччы арда5ы дор5оонунан хайдах ойуулаабытын иьиттибит дии. Аны биьиги сахалар киэн туттар суруйааччыбыт Ексекулээх Елексей самыыры хомо5ой тылынан хайдах хоьуйбутун истиэ5ин эрэ (хоьоонноох слайдалары кереллер).

И: Манна биьиги ейдеебет,  билбэт тылларбыт бааллар.- ( уус кыыл(бэдэр); эрдэ5эс улар (хара улар тыьыта); эбир – дьа5ыл былыт(эриэн); толон самыыр(тобурахтаах самыыр). Суруйааччы былыты хайдах ойуулууруй?

О: Улар туутугэр майгыннатан эриэн диир, харана былыттары  эьэ тириитигэр майгыннатар, урун былыттары бэдэр ере5етун курдуктар диир.

И: Сепке ейдеебуккут о5олоор.

2.3..И: Чэ, аны билигин сынньана таарыйа хамсаныылаах оонньуута оонньуо5ун эрэ (зонтик а5алар). Ооонньуубут аата «Ардахтан сас» диэн. Мин зонтикпын астахпына, ол аата ардах туспут. Оччо5о бары михэ суурэн кэлэ5ит. Онтон саптахпына теттеру миэстэ5итигэр бара5ыт. Бол5омтолоох буолун! (фоновай музыка ооннььуур) .

2.4.И: О5олоор! Ардах туьунан Ексекулээх хоьоонун биллибит, музыка иьиттибит. Дьэ аны бэйэбит арда5ы ойуулуо5ун эрэ. Тугу туьаныахпытын себуй, ойуулуурбутугар?

О: Кыраасканан, киистэнэн уруьуйдуохпутун сеп.( о5олор былыттары, арда5ы ким хайдах керерунэн уруьуйдууллар)

3.И: Дьарыкпытын тумуктуе5ун:

- Бугун ким туох сананы биллэ?

- Ордук тугу себулээтигит?

(Рефлексия)