Сценарий развлечения "Сагаалганай найр наадан".
методическая разработка (старшая группа)

Сагаалганай найр наадан.

ЦЕЛЬ И ЗАДАЧИ: приобщение детей к самобытной культуре, возрождению традиций и обычаям бурят; развитие познавательных навыков через бурятский фольклор; воспитание чувств коллективизма и взаимоуважения, формирование у детей этнокультурной компетентности: владение детьми бурятским языком. 
Оборудование: музыкальный ряд (известные песни про Сагаалган), художественный ряд (красочные благопожелания, национальный орнамент, выставка семейных альбомов), оформление (юрта, столик на нем пиала с молоком, хадак, национальная одежда (взрослая и детская), ичиги (взрослые и детские), сундук, мелкие атрибуты)
Подготовительная работа: чтение книжек Б. Дугарова, Ч-Р. Намжилова и выставка детских книг бурятских авторов, составление «Фамильного древа», разучивание благопожеланий, ехора.

Ведущий:( воскуривает ая -гангу)

 Cаhан дээгyyр сагаалжа
Сагаан hара морилбо!
Санзайн хоншуу унэроор!

 Сагаалхыетнай уринабди!

Саша Х:

 Сарюун дорюун хубууд, басагад,

Сагаан hарын амар мэндэ!

Сасуу олон уетэн нухэд

Сагаалганай баяр мэндэ!

Сарюна Б:

Буряад арадайм һайндэр

Буужа ерэбэл мүнөөдэр.

Багашуул ехэ баяртайбди,

Булта сагаалха дуратайбди.

Сагаан һараар! Сагаалганаар!

Саян :

Ехын ехэ –hайндэр Сагаалгамнай

Ерэбэл даа  баярлуулhаар!

Нэгэ нэгэ наhа бултандамнай

Нэмэбэл даа урмашууулhаар!

Суржана Б (пиала с молоком)

Сагаалган, сагаалган найрай

Сагаахан наадан эхилбэл даа.

Сагаан  хадагаар золгожо,

Сагаан эдеэгээ амасаял!

Ведущий:

Үргэн Буряад дайдадам

Үүргэ ажалаа дүүргэһээр

Дээдэ тэнгэри өөдэ

Дэгдэн арилба Хонин жэл.

Янжима:

Дун сагаан бэетэй

Дугын сагаан  hуултэй

Даржаганатар маарадаг

Дурасхал ехэтэй Хонин жэлби!

Ведущий :

Жэгтэй сэлмэг һаруулаар

Жэлнай мүнөө шэнэлбэ.

Буряад угсаата бидэндээ

Бишэн жэлнай морилбо.

Намгар:

Ундэр модондо байратай

Урэ жэмэс эдеэтэй

Уулзаhан бугэдые наадалдаг

Узэмжэ  муутай Бишэн жэлби.

Ведущий:  Бишэн жэлнай хухюун дорюун жэл ха юм, тиимэ дэрэhээ хугжэмшэн басагадые урия.

(Ятагаар наададаг басагад ороно)

Халуун альга ташалгаар угтая.  Ямар h айхан басагад гээшэб! Яагаа hонирхолтой инструментэтэйбтэ. Зай басагадууд энэтнай юун гээшэб гэжэ нэгэ заа хоорэжэ угыт даа.

 Оюна:  Энэ буряад арадай инструмент – ятага.

Таня:  Ятага дээрэ бидэ ямаршье хугжэм гаргадагабди.

 Лена: Муноо танай анхаралда «          «  произведени наадахамнай.

Ведущий: hайнтэдаа, тандаа Сагаалганай заахан бэлэгуудые баринабди.

Ведущий:

Муноо дунда группын ухибууд  сагаалганайнгаа мэндэ амар хургэхэнь.

Сайжина:

Саяан уулын оройдо

Сахюур шулуун яларба.

Сагаан һарын нааданда

Сасуутамнай сугларба.

Арсалан:

 Үндэр уулын оройдо

Үнэтэй шулуун яларба.

Үдэшынгөө нааданда

Үеын нүхэд сугларба.

Цыден:

Сагаан һара гаража,

Сагаалгамнай эхилбэ.

Сарюун нүхэд сугларжа,

Ёохор наадан эхилбэ.

Саша Б:

Эхэ газартам

Эсэгэ дэлхэйдэм

Буряад орондом

Бууса тоонтодом

Буужа ерэбэш даа

Сагаан hарамнай,

Сагаалгамнай!

Бадма:

Арюун сагаан  hараар

Арад зоной найраар!

Сагнай ерээл hайнаар

Сарюун Сагаалганаар!

Заходят гости( Суржана  Б  и Жаргал, здороваются)

«Мэндээ-э!»

Стас:«Мэндээ-ээ!»

Хүндэтэ айлшад, орогты,

Сарюна:Хухэ хадагаар танаа  угтанабди!

(Хадагуудаа  айлшадтаа   барюулна.Айлшад гунгарбаада ошожо, бурхандаа мургэнэ).

Стас: (Айлшад сагаан эдеэнhээ ама хурөөд, хойморто гаража hууна)

Дээшээ  гаража hуугты

Сарюна: Сагаан эдеэнhээмнай хуртэгты.

(Айлшад хойморто гаража hууна,сагаан эдеэнhээ ама хурэнэ)

Стас: Хүндэтэ айлшад! Амар мэндэ шэнэлбэ гүт?

Жаргал:Амгалан тайбан даа.

Стас: Бэе лагшан хүнгэн гү?

Жаргал:  Хүнгэн солбон даа.

Стас: Буруу булшантай, дааган далантай гү?

Жаргал:  Буруумнай булшантай, даагамнай далантай,

                 Бурьяhаар, тэрьеhээр

                 Ондо оробобди.

Стас:        Саг хубилжа,

                 Сагаан эдеэн дэлбэрбэ гү?

Жаргал:  Сагаан эдеэн дэлбэржэ,

hаба hуулгаараа билтаржа байна.

Стас:  Харин та хэр сагаалбат?

Жаргал:  hайн даа, тарган тайбан.

                 Хүн бүхэмнай нэгэ наhа нэмэжэ,

                 Тугалнай буруун,

                 Буруумнай хашараг,

                 Унагамнай дааган,

                 Даагамнай hүдэлэн,

                 Хурьгамнай түлгэ,

                 Түлгэмнай шүлгэ болобо.

Булта:

Сагаан hараар!Сагаалганаар!

Ведущий:

 Сагаан хуhан сэргэдэмнай

Сагаалгамнай  ерээд буугаа

Сагаан сэдьхэлhээ бэе бэеэ

Сагаалганаар золгоел даа.

Ухибууд «Сагаалган» гэжэ дуу дуулана.

Ведущий: Шэнэ жэлнай буянтай

Шэнэ найдал турээжэ

Зориг урма еруулжэ

Зурхэ сэдьхэл шэмэнхэй.

Шэди хаба харуулhан

Шэнээ тамир ехэтэн

Шэнэ жэлээ угтана

Баян буряад нютагтамнай

Баатар хубууд байха лэ!

(Хубуудэй хатар  )

(Проводится тест  между родителями на тему Белого месяца.)

Ведущий: Муноо турэлхидэй мурысоон унгэргэхэмнай. Сагаан hарада зорюулагдаhан викторина . Турэлхиднай гаража хоер  булгэм боложо хубарагты даа.Энэ танай урда даабаринууд байна.Нэгэ нэгээр ерэжэ татажа абагты.

1. Сэлмэг Б.

 Хүйтэн  үбэлые  дабаха  солотой

    Хүхэ  нажарые  

    Амадаха  үреэлтэй,

    Сагаалган – манай hайндэр,

    Саг  үедэ  мандаха  болтогой!

2.Золто М.

Наhан  дээрээ

   Наhа  нэмэжэ  байхадаа,

   Үшөө  ута  наhа

   Удаан  жаргал  үреэел  даа!

3.  Аня  Б

 Һара  жэлэй  ошохо  бүри

    Амгалан  тэнюун  зандаа,

    Он  жэлэй  ошохо  бүри

    Омог  дорюун  зандаа

    Ябахамнай  болтогой!

4. Нарана  Г.

Гаража  ерэhэн

    Энэ  Шэнэ  жэлдэ

    Газар  дайдамнай  

    Үрэжэлтэй     байг  лэ,

    Хото  город,

    Хүдөө  нютаг  бүридэ

    Хонин  төөлэй,

    Сагаан  эдеэн  дэлгэрэг  лэ.

5. Аюша Ж.

Хонгор  нютагаа  бүрхөөhэн

    Хонин  олон  hүрэгтнай,

    Хойто  жэлэй  ногоон  дээрэ

    Хоёр  дахин  үдэхэнь  болтогой!

6.Амгалан С

Буруунтнай  

Бужуугүй,    

Даагантнай  даахигүй,  

Түлгэтнай  тангардаhаар,

 Он  жэлдэ  hайн  орог  лэ,

  Олон  hүрэгэй  эхин  болог  лэ!

7.Алтана Н. 

Үнгын  сэсэгүүд  hалбаржа,

    Үргэн  талые  гоёог  лэ.

    Таряа  ногоон  эбхэржэ,

    Тарган  жэл  орог  лэ!

8.Лина А.

 Капустаар  хада  бодхожо,

    Үгэрсээр  уула  хэжэ,

    Даашагүй   картоошка

    Шэнэ  жэлдээ  абахатнай  болтогой!

9.  Жалма Д.   

      Дайда  шэнги  уужам

      Далай  шэнги  баян

      Һуухамнай  болтогой!

10.Айлана Д

      Түлижэ  байhан  галтнай

     Түмэн  жэлдэ  бадаржа,

     Байрлажа  байhан  нютагтатнай

     Бадма  сэсэгээр албарха болтогой!

Ведущий:

Шэнэ жэлэйнгээ нааданда

Шангаар гараа барисалдан

Шуран хурдан гэшхэдэлээр Шууяса еохороо хатараял!

Еохор наадаа наадая!

Наадая!

Исполняется ехор.