"Баар оруум айтып берем" ажык кичээл
план-конспект занятия по рисованию (старшая группа)

Ажык  кичээл: Баар оруум айтып берем...

Кичээл: Аргаже  аян-чорук

Сорулгазы:

Ооредиглиг кезээ: аас чогаалынга сонуургалын бедидер, дыннаан чуулун сактып алырынга чанчыктырар.

Сайзыралдыг кезээ: эскериичел чоруун сайзырадыр, чугаазын, состерни тода шын адаарынга чанчыктырар, долгандыр турар хурээлелге.

Кижизидиглиг кезээ: дириг амытаннарга ынак болурунга, куш –ажылга, арыг-силигге кижизидер.

Дерилгези: орээлдин каасталгазы арга ишти (ыяштар, чечектер), дириг амытаннарнын чуруктары, бажынчыгаш.

Херек  материалдар: кисточка, альбом саазыннары, чурук.

Кичээлдин  чорудуу.

Башкы: - Уруглар бо хун бис аргаже аян-чоруктап агаарлап кирээлинер. Аргада арылар азырап турар кырган–ачавыска чедер бис. А ол чорааш тоолдар оранын да чурттап турар тоолдун маадырларынга ужуражып солун чараш чуулдерни билип ап даалгаларны кууседир бис. Белен силер бе, уруглар.

Уруглар: Ийе.

Башкы: Уруглар, поште олурар чуу деп амытан - дыр?

Уруглар: Диин (диинчигештен дуза дилээн).

Диин, диин дузалап кор

Диин, диин чугаалап кор

Кырган-ача танныыл чурттаан

Кырлыг чудук бажынынче

Баар орун айтып берем

Диин тургаш: Ында чуу боор, айтып бээр мен. Баштай  мээн  даалгам  кууседиптиннер. Бо шулукту  номчааш  сайгарып  корунерем.

Уругларга «Чуннар херек» деп  шулукту  номчуп  бээр.

Эртенги дан хаязында

Одуректер, дииспейлер

Доос-кара, ээремчиктер

Доозазы чунуп каапкан

Кара чааскаан бир-ле оолак

Калдар хирлиг арткан иргин

Чунмаан оолдун идик-хеви

Чуглуп дезип ынай болган

Чыттыг саван

Чымчак аржыыл

Башты дыраар сырый дыргак

База диш чуур делгерезин.

Уруглардан  айтырыглар  салыр.

- Шулукте кымнар чунуп каапкан-дыр?

- Хирлиг-оолдун идик-хеви канчап барганыл?

- Арыг-силиг кижи кандыгыл?

- Чунур херекселдерден адап корунерем?

Уругларнын харыылары:

- Эр-хейлер! Ынчангаш ургулчу канчаар бис?

- Ургулчу чунар.

Диин: Эр-хейлер! Оруунарны айтып берейн. Бо шивиден дуу шивиже оордан ыргак хадынче шурай беринер, оон дуб коступ кээр, дубтун шыпшык бажынче уне бээринерге бажын коступ кээр.

Уруглар: Четтирдивис диинчигеш. (Уруглар шурап шыдавас болгаш, чорупканнар).

Уруглар: - Койгун койгун дузалап кор

                    Кырган-ача танныыл чурттаан

                    Кырлыг чудук бажыныче

                    Баар оруун айтып берем

Койгун: - Оон белен чуве турбас. Мээн берген даалгам кууседип корунерем.

Чугаа сайзырадыр оюн: «Состу чедир ада»

Сорулгазы: «р» -деп унну слогтарга шын адаары. Уруглар ол состу тондур адаар ужурлуг. «Р» - деп унну катаптаарынга:

Аар–аар- аар - Чечек ойн…аар

Иир-иир-иир - изиг ил…иир

Ра-ра-ра–бызаам ка…ра

Дир-дир-дир – узун хен…дир

Рак-рак-рак - арыг дамы… рак

Раа-раа-раа - чагаай та…раа

Рук-рук-рук - делгем о… рук

Тар-тар-тар – оннуг чурук… тар

Кандыг унну катаптадывыс? «Р»

Койгун: Эр-хейлер орукту айтып берейн. Баштай моогу чыды, оон капуста чыды, оон дилги унгурунун чыды, оон ыяш чытталып келир. Кырган–ача бажыныында.

Уруглар: Четтирдивис койгун, бистин думчуувус сээн ышкаш чыткыр эвес дээш уруглар чорупканнар. (Улиткага таваржы бээр)

Уруглар: Улитка, улитка дузалап кор. Кырган-ачавысче баар орук тыпайн чор бис айтып берем.

Улитка: ында чуу боор, баштай мээн даалгам кууседип корунерем.

Оюн «Азырал дириг амытаннар»

Сорулгазы: Азырал дириг амытаннарны база оон чаш толдерин шын адап билири азырал амытаннарнын чаш толдерин адаар.

Инек - бызаа

Бе - булун

Хой - хураган

Ошку - анай

Сарлык - сарлык бызаазы

Иви - ивинин анайы

Теве- бодаган

Башкы: - Азырал дириг амытаннар кайда чурттап турарыл? Оларны бистер хайгаарап корбес болзувуса чуу болурул? (уругларнын харыылары). Биске кандыг ажык дузалыгыл? (Уругларнын харыылары).

Улитка: Оруунарны айтып берейн. Мээн соом–биле соястап оруннар.

Уруглар: союп шыдавас бис - дээш чорупканнар. (Алаак черге кээрге чечектер бажында арылар олурганнар).

Уруглар: Кырган–ачай танныыл чуртаан кырлыг чудук бажынынче баар оруун айтып беринерем.

Арылар: Бис кырган-ачавыска ары чигири чедирер бис даалга бээривиске кууседип корунерем силерни ап алыр бис.

Башкы: Частын башкы айы март ай. Ынчангаш аваларывыска байыр чедирбишаан «Конгажыгаш» деп чечектен чуруп бээр силер бе, уруглар. Ол кок оннуг болур, июнь- сентябрь айларда чечектелир. Улусчу эмнээшкинде ажыглап турар, чечектелип турар уеде, боостаа аарыынга хан базыышкынынга болгаш оске-даа чуулдерге ажыглап турар. Уругларга чечектерни чуруурун башкы айтып берип тайылбырлаар.

Башкы: Кисточкаларны шын кылдыр тудар, уш салаазынга будукка эмин эртир ортурбес, боравас. Арыг-силиг кылыр идик- хевинге будук боравас.

Физминутка

АРЫ: Эр-хейлер, четтирдим чараш чечек чуруп бергенинер дээш, мен кайнаар ужардыр мен, силер база ынаар чоруп олурунар, мен дунмаларым арылар –биле кады кырган-ачавыстын ары азыраар черинге ары чигири чедирер бис. (Арылар кайнаар ужар-дыр уруглар, ынаар маннажып-ла олурганнар).

Удаваанда  танныылдын бажынынга чедип келгеннер. Кырган-ача уругларны ары чигири-биле хундулээн.

Кичээлдин туннели:

- Кичээл солун болду бе, уруглар?

-Уруглар арыларга чуу дээр бис?

-Четтирдивис.

- Аргага чоруп олургаш кандыг аннарга таварыштывыс?

- Диин, койгун, улитка, ары

Богун кичээлде шупту эки кириштивис. Кырган-ачавыс биске ары чигири берген-дир уруглар.

Муниципалдыг  бюджеттиг  школа  назы  четпээн  ооредилге                                                              албан  чери  «Белек» Белдир-Арыг  суур  Тес-Хем  кожуун

Бадыткаан  эргелекчи:

________ Сырат  А.В.

АЖЫК  КИЧЭЭЛ

«Баар  оруум  айтып  берем»

улуг болук

Кижизидикчи  башкы:

                                                                                                         Бодаалай  К.К.

Белдир-Арыг – 2018 ч.