"Навруз"
материал по теме

Нәүрүз бәйрәме

Алып баручы:      Безнең төрки бабаларыбызның онытылып барган изге бәйрәмнәре, аларның гөреф – гадәтләре бүген ниһаять, яңадан әйләнеп кайта башлады. Көннең төнне куып җиткән вакытында, кыш бабабызның чәчләре кар сулары булып ага башлагач, әби бабаларыбызны язны Нәүрүз бикәне каршылаганнар.

1 нче бала:     Кызлар, дуслар, тыңлагыз

                         Нәүрүз җитте, уйнагыз

                         Эшегезне ташлагыз,

                         Казы, күкәй, каймак, май

                         Әзерлекләек без давай,

                         Нәүрүз, Нәүрүз.

2 нче бала:       Көннәр аяз, күктән алсу

                           Нур сибеп кояш көлә

                           Җиргә тама көмеш тамчы

                           Сагынып көткән яз килә.

Җыр:  “Яз”

Алып баручы:     Балалар, әйдәгез кулларны кулга тотып “Утыр әле Мәликә” дигән күмәк уен уйнап алабыз.

Алып баручы:    Тыпыр – тыпыр тыпырдашып

                               Бергә басаек әле

                               Уйнап – көлеп, җырлап – биеп,

                               Күңел ачаек әле.

“Парлы” бию

Дүрт бала өй янына баралар, беренче бала ишек шакый:

 1 нче бала:     Торыгыз, тор, хуҗалар

                          Нәүрүз җитте, беләсез?

                          Нәүрүзчеләр килде сезгә,

                          Ниләр аңа бирәсез?

2 нче бала:       Ач ишегең керәбез

                           Нәүрүз әйтә киләбез.

Әби:      Керегез, керегез балакайларым. Без сезне күптән көтәбез.

Ир бала шәкерт:    Өйдәме түтәй

                                   Җәтерәк бир күкәй

                                   Бирсәң безгә өч күкәй

                                   Тавыгың салыр йөз күкәй.

Әби:                   Мәгез, мәгез алыгыз балалалар!

Бабай:               Нәүрүз котлы булсын!

3 нче бала:                Аягым җиңел булсын,

                                    Яңа елыгыз котлы булсын,

                                    Ашлыгыгыз яхшы булсын,

                                    Башагы биш карыш булсын.

Бабай:                        Амин, амин шулай булсын

                                    Нәүрүз котлы булсын!

1 нче бала:                Табакка кабак кирәк

                                     Май, күкәй, калак кирәк

                                     Күмәчендә кызганма

                                     Озак яшә сызланма.

    Бабай кызга сөлге белән күмәч бирә, балалар рәхмәт әйтеп  алалар (өстәлгә куялар)

   Әби:                           Минем матур алмаларым,

                                      Зур кызларым, зур улларым

                                      Иң кадерле, күз нурларым!

                                      Безгә кунакка килгән алар.

Әйдәгез бергәләп “Йөзек салыш” уенын уйнап алыйк.

Бабай:   Карчык, минем дә яшь чаклар искә төште. Бер яшьлектә, бер картлыкта диеп биеп, җырлап алыйк әле.

Бабай:                              Барып кердем өенә,

                                          Бурек элдем чөенә.

                                          Биим әле туйганчы бер

                                          Шушы такмак көенә.

Әби:                                 Әй, дубыр, дубая,

                                          Вай, дубыр, дубая,

                                          Сикереп, сикереп биегәндә,

                                          Кәкре аяк турая.

   Бабай:                          Иске дә шырпы кабы,

                                         Яңа да шырпы кабы,

                                         Быел алган итегемнең

                                         Туза инде табаны.

       Әби:                           Суда, суда

                                           Суда йөзәләсеңме?

                                           Мин сине күрми түзәлмим,

                                           Ә син түзәләсеңме?

       Бабай:    Сез балалар Нәүрүз бәйрәмен дәвам итегез. Безгә иген игәргә, чәчү чәчәргә хәзерләнергә кирәк. Сау булыгыз.

Сырнай кычкырта!!!!              

 Алып баручы:                     Борын үткән заманнан

                                                 Болгар белән Казаннан

                                                 Җаек белән Иделдән
                                                Бу бәйрәм безгә килгән
                                                Нәүрүз ямьле булсын

Бергәләп:                                Нәүрүз ямьле булсын!

Алып баручы:      Әйдәгез әле  балалар, Нәүрүзбикәне бергәләп чакырыйк.

Балалар:                   Нәүрүз бикә! Нәүрүз бикә!

Нәүрүз керә:                             Агымсулар кичтек без,

                                                    Сезгә килеп җиттек без,

                                                    Нәүрүз әйтеп үттек без,

                                                    Нәүрүз мөбәрәк булсын!

                                                    Нәүрүз мөбәрәк булсын!

Алып баручы:      Амин, амин, Нәүрүз мөбәрәк булсын!

Нәүрүзбикә:                               Салкын кышлар үттеләр

                                                      Җылы язлар җиттеләр

                                                      Кулны кулга тотынып

                                                      Җырлап алыр чак җитте.

 Җыр:  “Нәүрүз”

 Җыр беткәч Нәүрүз чәчәкләр өләшә.

Бию “Чәчәкләр”

Балалар утыралар.          

Алып баручы:     Балалар әйдәгез әле Нәүрүзбикәгә үзебезнең җитез икәнебезне күрсәтеп алыйк.

1 нче шартны тыңлагыз:   Менә кашык, менә күкәй, кулыгызга тотасызда урындыкны әйләнеп йөгереп киләсез (балалар саныйлар).

2 нче шартны тыңлагыз:    Капчык киеп йөгереш

Капчыкны киеп урындыкны әйләнеп йөгереп киләсез.

3 нче шартны тыңлагыз:    Чүлмәк вату

Биш адым атлагач чүлмәккә сугасыз.

Нәүрүзбикә:    Балалар, сез бик җитезләр дә икән әле. Ә хәзер мин сезне зирәклектә, тапкырлыкта сынап карыйм.

1. Борынчы чыпчык боз тишә (тамчы)
2. Лампа түгел – яктырта,

Мич түгел – җылыта (кояш)

3. Исе юк, төсе юк,

Аннан башка тормыш юк (су).

Нәүрүзбикә:     Сез бик күп беләсез икән, сорауларга да җавапны табасыз, төрле уеннар да уйныйсыз. Сезнең белән күңелле, әмма миңа инде китәргә кирәк.

Алып баручы:     Балалар сез бик күп сый хөрмәт җыйдыгыз, әйдәгез аны Нәүрүзбикәгә тапшырабыз.

 Нәүрүзбикә:    Бик зур рәхмәт  сезгә. Минем дә сезгә күчтәнәчем бар (алып баручыга бирә).

Ә минем теләгем шундый: дөньялар тыныч булсын, зәңгәр болытны кара болытлар капламасын.

Үләннәр яшел торсын. Игеннәр мул уңыш бирсен!

Алып баручы:     Шуның белән бәйрәм кичәбез ахырына якынлашты. Сезнең барыгызгада уңышлар, нык сәләмәтлек теләп калабыз.

Әдәбият

1. Мәктәпкәчә тәрбия: Балаларны милли – мәдәни рухта тәрбияләү.

Төзүче К.В.  Закирова, РИЦ “Школа” , 1998 г.

2. Сөмбеләне кем белә?/ Балалар бакчалары тәрбиячеләре һәм музыка     җитәкчеләре өчен методик ярдәмлек.  Казан: Татарстан Республикасы “Хәтер нәшрияте”, 2003.-191б.
4. Балачак – уйнап –көлеп үсәр чак: методик кулланма. К.В. Закирова, Л.М. Мортазина. – Казан: Редакционно – издательский центр,

     2012. – 192 б.

4.  Мин бәйрәмнәр яратам: сценарийлар, музыкаль уеннар, җырлар/ К.В. Закирова,                                  Г.Р. Гыйләҗетдинова. – Казан: Татар, кит.нәшр., 2009. – 232 б.

5.  Сайра, сандугачым: Балалар өчен җырлар. – Казан: с11Мәгариф, 2002 ел.