Фольклорный праздник " Су буенда"
материал (старшая группа)

Выступление детей “Су буенда”

Звучит татарская народная музыка, выходит семья в татарском костюме.

Татарка:  Исәнмесез кадерле кунаклар, балалар!

     Безнең республикабызда төрле милләт халыклары яши:

татарлар, руслар,чувашлар, башкортлар, марилар һәм башка халыклар.                                

Барлык милләт кешеләре дә үзара дус яшиләр: бер-берсенә кунакка йөриләр,

бергәләп  күңел ачалар, бәйрәм итәләр.

          Биибез дә, җырлыйбыз да,

          Милли киемнәр киеп.

          Атадык без бу бәйрәмне

          “Дуслык кичәсе” диеп.

 Безгә дә бүген кунаклар килделәр, тагын да кунаклар көтәбез.

Балалар, без нинди авылда яшибез. (Ает авылында) .

Мин   сезгә авылдашыбыз Әмин Мөхетдинов  язган бик  матур шигырне сөйләп китәм.

 Ает авылы. (зөлфирә)

Ает авылы – матур авыл,

Дим буенда утыра.

Күпме яшьләр өйләр салып,

Бик матур гаилә кора.

Ает авылы – бик зур авыл,  

Яши анда күп халык.

Бер гаиләдәй, бер тугандай,

Бүлешеп  кайгы шатлык.

Әйе, балалар. Безнең Ает авылы ямьле Дим буенда урнашкан.

Яле,  Гөлназ, сине  тыңлап  үтик.

Ает авылы утыра
Ямьле Дим ярларында
Былбыл кошлар моңлы сайрый  
Безнең Дим талларында

Авылыбыз уртасыннан челтерәп аккан чишмә турында Азамат ятлаган  шигырен тыңлыйк.

Азамат

Тау астында чишмәбез

Су алырга төшәбез

Татлы суын без аның

Бик яратып эчәбез

Гөлназ.Зөлфирә Апа, без сезгә  үзебезнең күчтәнәчне биеп күрсәтәсебез килә.

Татарка:   Балалар башкаруында Татар биюе «Кәләпүшем калфагым”

Рәхмәт, балалар. Бигрәк матур, күңелле бию алып килгәнсез.

Звучит тихая башкирская музыка.

    Татарка: Безнең Бикол авылыннан да кунаклар килеп җитте.

Под башкирскую музыку заходят взрослый и дети.(на руках бавырсак).

- Һаумыһыгыз, дустар! Һаумыһыгыз кунактар!

 Һаумы, һаумы! Һаулашам – сәлам бирәм.

“Һаумы” дигән әйбәт сүзне

Бар дөньяга ебәрәм.

Башкирка. Менә сезгә күчтәнәчкә бавырсак.

Татарка: Рәхмәт, сезгә. Әйдәгез, кунаклар, рәхим итегез,утырыгыз.   Сез

килгәч тагын да күңеллерәк булып китте.

Башкирка : Без сезгә гүзәл, бай табигатле Башкортостан турында Ислам башкаруында шигри күчтәнәчне дә бүләк итәбез .

Стих “Башкортостан” Илина

Башкортостан син безнең

Туган , үскән илебез.

Безгә икмәк,өй биргән

Суын  эчкән җиребез.

Башкирка . Без сезгә күчтәнәчкә башкорт биюе алып килдек.

Танец девочек средней группы «Кумыс»

Татарка: Рәхмәт, балалар, бик матур биедегез.

Татарка: Балалар, без күрше урыс авыллары Алексеевка белән

Боголюбовкадан да кунаклар көтәбез. 

Звучит русская музыка. Выходит семья  в русском национальном костюме. (с хлебом и солью)

Рус.  Добрый день, дорогие друзья!

По обычаям русским всем поклон мы шлем вам низкий.

Примите соль, примите хлеб,

Живите долго и без бед.

Пусть дом ваш будет полным,

Приветливым и хлебосольным.

Татарка ставит угощения на стол

Әйдәгез, рәхим итегез, түрдән узыгыз. (Садятся  на свои места).

Татарка: Без рус милләтеннән булган халыклар белән дә дус яшибез.               Рус  телендә аралашабыз, сөйләшәбез. Ә шулай да татар бакчасына кунакка килгәч, әйдәгез бергәләшеп татар халык уенын уйныйбыз.

Җырлы –уен “Айдар генәем” (общий)

Безнең бакча гөл бакчасы                                                                                                                             Яннарында тирәкләр                                                                                                                                         Мондагы үскән балалар                                                                                                                                    Барысы да зирәкләр

Айдар генәем,                                                                                                                                                                                                                                 Гөлләр генәем

Безнең бакча бигрәк матур                                                                                                                                    Исемнәре  дә “Ләйсән”                                                                                                                                            Монда безгә шундый рәхәт                                                                                                                                    Шуңа күңелебез шат

Үз телебездә сөйләшеп                                                                                                                                               Үз телебездә җырлап                                                                                                                                       Яшибез без бакчабызда                                                                                                                                     Күгәрчен кебек гөрләп

Рус.  У нас еще для вас  музыкальный подарок – танец «Балалайка»

Эй, ребята, выходите

Пляску русскую начните.

В этой пляске удалой,

Пусть закружит шар земной.

Русский танец “Балалайка”

Татарка: Рәхмәт, балалар, бик матур биедегез. Күрше гармунчы Марат абыйны да чакырган идек, гармун тавышы да ишетелә, әйдәгез әле үзен каршы алыйк.

Ильзида:  Мин  узем генә кермәдем, ерактан кайткан туганнарымны алып кердем.

Капма каршы җыр “Челтәр элдем читәнгә”

Уйнасак та, җырласак та

Гармун кулларыбызда

Алсу гөлләр чәчкә атсын

Йөрөгән юлыбызда

Кызлар:

Челтәр элдем читәнгә, җилфер-җилфер итәргә;

Малайлар:

Без килмәдек буш китәргә, килдек алып китәргә.

Алын алырсыз микән

Гөлен алырсыз микән

Урталарга чыгып сайлап

Кемне алырсыз икән

Алларын да алырбыз

Гөлләрен дә алырбыз

Күңлебезгә кем ошаса

Шуны сайлап алырбыз

Алтын икән илебез

Көмеш икән илебез

Алтын- көмеш чыккан җирдән

Артык икән илебез

Марат абый: эх күңелле дә сездә. Без дә биеп күрсәтик әле.

Шаян бию “Син кара, шаярма”

Татарка:   Балалар, Без нинди матур бакчада йөрибез, чөнки безнең   илебез тыныч, күгебез аяз.  Болар    барысы да  безнең картәтиләребезнең тырышлыклары. Шуларның  берсе булган авылыбызның бөек шагыйр патриоты Фатих Карим турында искә алып үтик. Без сезнең белән Фатих Кәримнең шигырләрен, җырларын, әкиятләрен өйрәнәбез. Музеенда   еш булабыз.

Айдар безгә Фатих Кәримнең “Кулымда кылыч” дигән шигырен сөйләп ишеттерер.

Дошманнар килә,

Илгә куркыныч;

Мендем мин атка,

Кулымда кылыч.

Атым ярсыган,

Кылычым үткер,

Син, ярсу атым,

Әйдә, утка кер.

Ә Алия безгә Ф К үзенең кызына багышлап язган “Күбәләк”шигырен сөйли.

          Кызым, синең эшең бик күп:

Бакчага барасың да

Күбәләк куып йөрисең

Чәчәкләр арасында.

Чәчәккә кунган күбәләк

Күзен йомып утырмый,

Канат җәеп очып китә,

Еласаң да тоттырмый.

Кума, кызым, күбәләкне,

Бакчабызда йөрсен ул,

Кунсын йомшак чәчләреңә,

Бантик булып торсын ул.

Башкирочка. Безгә сезнең балалар бакчасы бигрәк ошады. Якты, матур,

Рус.  Балалар шундый уңган, акыллы, җыр – биюгә осталар икән.

Татарка: Ә безнең балалар үзләренең яраткан бакчалары турында җыр ишеттереп үтәрләр.

Песня “Ах, как хорошо в садике живется”

Каждый день, как на работу, 
Мы приходим в детский сад. 
А когда домой нам надо, 
Не хотим идти назад!

Припев: 
Ах, как хорошо 
В садике живется! 
Ах, как эта песня 
Весело поётся!

Учат нас лепить красиво, 
И считать, и рисовать, 
Физкультурой заниматься. 
Песни петь и танцевать.

Не деремся и не плачем, 
Научили нас дружить. 
Целый день мы веселимся, 

Хорошо на свете жить!

Кунаклар , балалар, килүегез өчен зур рәхмәт. Бик күңелле булды. Без барыбыз да дус, тату, бердәм булып яшик.  Хәзер алып килгән күчтәнәчләр белән чәй эчеп алыйк.

У каждого народа есть свои игры. Так и у нас в Башкортостане, существуют народные подвижные игры, которые мы используем на занятиях, в свободное время. Попробуйте поиграть с детьми, может кто-то уже использовал эти игры в работе

Башкирская народная игра “Юрта” (Тирмэ)

Цель: развитие ловкости, быстроты реакции, внимания, развивать умение ориентироваться в пространстве.

Оборудование: 4 платка,  4 стула.

Правила игры: с окончанием слов надо найти свой платок, быстро подбежать к стулу и образовать юрту. Выигрывает группа детей первой построившая юрту.

Ход игры.

По углам площадки стоят 4 стула, на которых повешен платок с национальным узором. Перед началом игры дети делятся на подгруппы по 4 ребенка и выбирают себе платок. Затем дети, взявшись за руки, встают  в круг, в центр площадки. Все идут по кругу и поют:

Мы, веселые ребята,

Соберемся все в кружок,

Поиграем и попляшем,

и помчимся на лужок.

Без  күңелле шат балалар

Уйныйбыз да, җырлыйбыз

Зур түгәрәккә басабыз,

Матур тирмә ясыйбыз

В это время воспитатель меняет платки местами. По окончании слов дети находят свой платок и бегут к своему стулу.  Берут платок  и натягивают его в виде шатра, получается юрта.

Вариант. Во время произношения слов воспитатель убирает один стул с платком. Выигрывают те команды, которые успели подбежать к стулу и построить юрту. Те, кто не успел, выбывают, игра повторяется пока не останется один стул. Выигрывают самые ловкие и внимательные.

Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное  учреждение  

детский сад «Ляйсан» села Аитово муниципального района  

Бижбулякский район Республики Башкортостан

Башкирская народная игра “Юрта”

Подготовила Сабахова З.Ф.

Аитово

Чума үрдәк, чума каз.

Уйнаучылар кара- каршы ике рәт булып тезеләләр, парлашып кулга — кул тотыналар. Рәт башында  бер ялгыз уенчы басып тора. Балалар барысы бергә җырлыйлар:

Чума үрдәк, чума каз,

Тирән күлне ярата ул, ярата.

Әлфия үзенә иптәш эзли,

Белмим, кемне ярата шул, ярата. Илназны ярата шул, ярата.

Уйнаучылар, җыр ритмына туры китереп, хәрәкәтләнеп торалар. Ялгыз бала (Әлфия), рәт арасыннан узып, үзенә бер иптәш сайлый һәм аны (Илназны) җитәкләп ахырга барып баса. Үз парыннан аерылган уйнаучы рәт башына китә.

Уен шулай дәвам итә.

Халык уеннары

село Аитово

Юрта (Тирмэ)

В игре участвуют четыре подгруппы детей, каждая из которых образует круг по углам площадки. В центре каждого круга стоит стул, на котором повешен платок с национальным узором. Взявшись за руки, все идут четырьмя кругами переменным шагом и поют:

Мы, веселые ребята,

Соберемся все в кружок

Поиграем, и попляшем,

И помчимся на лужок

Без  күңелле шат балалар

Уйныйбыз да, җырлыйбыз

Зур түгәрәккә басабыз,

Матур тирмә ясыйбыз

На мелодию без слов ребята переменным шагом перемещаются в общий круг. По окончании музыки они быстро бегут к своим стульям, берут платок и натягивают его над головой в виде шатра (крыши, получается юрта.

Правила игры. С окончанием музыки надо быстро подбежать к своему стулу и образовать юрту. Выигрывает группа детей, первой построившая юрту.

Түбәтәй

Балалар түгәрәкләнеп басалар. Түбәндәге җырны җырлый-җырлы й түбәтәйне бер-берсенә бирәләр . Җы р ахырында түбәтәй кемдә булып кала, шуңа «җәза» бирелә (бии, җырлый, шигырь сөйли, әтәч булып кычкыра һ. б.) Уен шулай дәвам итә.

Түбәтәеңне кигәнсең,

Бик ераклардан килгәнсең,

Төскә матурлыгың белән

Шаккатырыйм,— дигәнсең.

Түп-түп-түбәтәй, түбәтәең укалы.

Чиккән матур түбәтәең, менә кемдә тукталды.

 «Тюбетейка»

Дети становятся в круг. Под национальную музыку они по очереди надевают тюбетейку на голову рядом стоящего ребёнка. Музыка прекращается, на ком останется тюбетейка, тот выполняет задание.

Задания для играющих:

1. Выбрать напарника и проскакать на «лошадке» (игра «Наездники»).

2. Выбрать напарника и пронести в ложках яйца, не уронив их (кто быстрее и точнее).

3. Исполнить роль Тимербая в игре «Тимербай».

4. Выбрать себе пару и наперегонки проскакать на двух ногах дистанцию. (игра «Спутанные кони»).

5. Общая татарская народная пляска.