Сценарий Шагаа
материал (младшая группа)

Сорулгазы:

1. «Шагаа» деп тыва чоннун байырлалынын ужур утказын уругларга билиндирип ооредири;

2. тыва улустун аас-чогаалыннын хевирлери: улегер-домактар, шулуктер болгаш когудуг , уругларнын торээн дылынга сос курлавырын байыдар. Хогжум  аайы-биле ыры  болгаш танцы-самны кууседип  билиринге ооредир;

3. Чонувустун шаандан тура ойнап чораан оюннарынга даянып, уругларны сагынгыр, тывынгыр база эрес-кашпагай чорукка ооредири;
Киржикчилери:
1.Башкарыкчы – Башкы: Сундуй-оол Шенне Алексеевна
2.Кырган- -Ава – Достак Алена Окал-ооловна

Байырлалдын чорудуу:

(Онза чараш деритинген чартык, тыва огну залдын ортузунда тип салган)
Башкарыкчы:

Шаг шаа-биле турар эвес

Чаа чылды уткуулунар

Чанчылавыс чудулгевис

Шагаа-биле эргим чонум!

Шагнын солгу эргилдези

Чыккылама кышты солуур  

Чырык чаагай кыштын бажы

Шагаа хуну унуп келди.

Башкы - Уруглар бистер бо хун Шагаа байырлалынын найыр-доюн Кырган-аванын аалынга барып уткуп,  анаа ойнап хоглеп, танцы самнап корээлинер уруглар. 

(Уруглар аътка олурупкаш залче кирер)
Кырган-Ава  - Оо, амырган-на, амыргын-на ажы толум.
Башкарыкчы - Амыр, амыр Кырган-ава
(Баштай башкы, оон уруглар тыва ёзу-биле К-А экилежип мендилежир. Уругларны дорже чалап , олуттарын ээлеп олуруптарынче К-Ава чалаар)
Башкарыкчы - Бистер бо хун шагаа байырлалынын найыр-доюн, силернин аалынарга этирип, оюн-тоглаа, танцы-самывысты, аас чогаалывысты силер бугудеге бараалгадып ойнап-хоглээр дээш келгенивис бо Кырган -Авай.
Кырган – Ава - аал коданымнын эжик дундуу кезээ шагда ажык, улуг, биче чонну уткуп хулээринге белен, амыргын-на мен уругларым!
- Огге келген кижи, аяк эрни ызырар дижир
- Арга кирген кижи саат дайнаар дижир болгай!

Башкарыкчы: Чылдын кандыг уези уруглар?

Уруглар:Кыш

Башкарыкчы: Ийе уруглар. Кыш адакталып час дужер деп турар уруглар.

Ынчангаш кырган-ававыска ырывыс ырлап берээлинер уруглар.
ЫРЫ  «Ак-кок дээрим бургеп»

Танцы – сам «Аяк шайым»
(Шагаа дугайында кыска беседа чоргустунар)
Башкы: - Уруглар, бистер кырган-ававыстын аалында кандыг байырлал байырлап келдивис?
Уруглар: – Шагаа. 
Башкарыкчы :– Шагаа дээрге кандыг чоннун байырлалы?

Уруглар: Шагаа дээрге тыва чоннун байырлалы.
Башкарыкчы:- Шагаада тыва чон чуну канчаарыл уруглар?

Уруглар:Байырлалга улуг, биче чон ырлаар, танцы-самнаар, ойнап – хоглээр, шулуктээр, чечен-мергеннежир .

Башкарыкчы: Кырган-ававыстын аалында кандыг азырал амытаннар азырап турарыл уруглар?

Уруглар: Хой, хаван, ошку, инек, ыт, аът.

Башкарыкчы: Ам бис бир азырал амытанга хамаарышкаан « Семдер хава «деп оюннун ойнаптаалынар уруглар.

ОЮН «Семдер хава»
Башкы – Кырган-Авага чараш шулуувусту бадырыптаалынар

 Шулуктер:

Шагаа дээрге тыва чоннун

Чаагай сузук чанчылы-дыр

Айнын чаазын хуннун эртенин

Алгап йорээн байыры-дыр -Инесса

Эрги чылды удеп тура

Экизин ап айдызаар бис

Чаа чылды уткуп тура

Чаагай кежик сузуглээр бис-Алияна

Аалдарга чеде бээр сен

Аяк шайны соннеп кудар

Аяк шайым сарыг шайым

Амданыг-ла тыва чемим-Виктория

Чылдын соолгу эргилдези

Чыкылама кышты солуур

Чырык чаагай частын бажы

Чаагай кежик сузуглээр бис-Айыраа

Шагдан тура манаанывыс

Шагаа хунну унуп келди

Шагаа хунну уругларга

Шагнын чааагай байыры-дыр-Бай-Белек

Шагаа биле!Чаа чыл биле!

Амыр менди солчуп тур бис

Аваларга ачаларга

Аас-кежик кузеп тур бис-Х.Долума

Башкарыкчы-                               

Бачыт хайны чайладырда

Багай душту ырадырда

Айдыс чыттыг артыш-биле

Артыжанып чалбарыыр бис!

(К –Ава уругларны долгандыр артыжап арыглаар)

Уруглар – Оршээ!, Оршээ!

Башкы – Бисти бо хире артыжап арыглапкаанда, Кырган- Авага улегер домактап берээлинер:

Улегер домактар  

- Чанчыл чарашта чоргаар

        Кижи экиде дыш –       О.Долума           

- Аът болуру кулунундан

Кижи болуру чажындан –  А.Рамиля

-     Эштигде хоглуг

      Эптигде куштуг–              Аманда

- Эки кылган ажыл

Элеп читпес алдар  -Туяна           

- Чааскаан чорба эштиг чору

Чалгаа чорба кежээ чору-Авырал    

- Кежээнин мурнунда –хунду

Чалгаанын мурнунда кочу -Тамерлан

- Бодун кижизидер дизе

Боданыр херек   -Бадма

Башкарыкчы: Эр-хейлер уруглар. Ам «Аът чарыжы» деп оюнну ойнаптаалынар.

     Оюн  «Аът чарыжы»

Салаалар оюну «Матпаадыр»

Матпаадыр паштанзын

Бажы-Курлуг маназын

Ортаа-Мерген от салзын

Уваа-Шээжек уруктазын

Бичии-боовей буурек-баарак чизин,

Арбай-хоор, арбай-хоор

Авазынга дузалашсын

Чуп --- чудурук

Бип --- билек

Шеп --- шенек

Оп --- ожун

Чап --- чарын

Кижиргенчиг колдуктар.

Башкарыкчы: Силернин аранарда бичии дунмаларынар бар  деп билир мен уруглар .Ынчангаш ыглап сыктай бээр , идиин кетпейн баар, чем чивес болурга когудуг бар шей уруглар. Кодуглер билир силер бе уруглар?

Уруглар: Ийе

Омаа ыглай берди:

Чаптанчыгбай ыглава

Чаагын аштап берейн

Карак чажы чудек

Калдар апаар хаван-чуук.

Идиин кетпейн тур:

Теп-теп тевенек

Теве сарыг идиин

Хап-хап хаванак

Хаван кежин идиин кет

Чем чивейн барды:

Аван, ачан чемненди

Акын, угбан база-ла

А сен мыя кадынтан

Ам-ам деп кор хензигбей

Амданыын, амданыын

Ам-ам деп кор хензигбей.

Башкарыкчы; Эр-хей, уруглар.

Башкарыкчы – Кырган-авага Шагаа деп ырывысты ырлаптаалынар уруглар.

Ыры:  «ШАГАА !»  

Оюн «Огжугеш»

Танцы – Сам  «Челер – ой»

Кырган – ава: Богун мен силер биле самнап танцылап , ойнап хогледим уруглар. Ынчангаш мен силерге белээм берип байырлажыйн силер биле.

 (Белээн тутсур, байырлажыр, уруглар аъттарын мунуп алгаш  болуунче чоруптар)

Школа назыны четпээн уругларның муниципалдыг автономнуг

өөредилге албан чери

Барыын-Хемчик кожуунун Кызыл-мажалык суурунун «Чечек» уруглар сады

Ийиги бичии болуктун кус байырлалынын сценарийи

«Аргаже селгуустээшкин!»

Тургускан башкызы: Сундуй-оол Шенне Алексеевна

\

                                           с.Кызыл-Мажалык-2024 ч

2 младшая группа

1. Уруглар аът мунуп алгаш кирер –музыка биле
2. Ак-кок дээрим бургеп
3. Танцы –сам Аяк
4. Оюн «Семдер хава»
5. Оюн «Аът чарыжы»
6. Ыры «Шагаа»
7. Танцы сам «Челер-ой»
8. Уруглар аът мунуп алгаш чоруур