Сценарий инсценировки якутской сказки "Бабушка Таал-Таал"
материал (средняя, старшая, подготовительная группа)

Сценарий инсценировки сказки Бабушка “Таал-Таал” на якутском языке

 «Таал Таал эмээхсин» Суорун Омоллоон остуоруйатыттан инсценировка

Ыытааччы:  - Чэйиҥ эрэ, оҕолоор болҕойуҥ!

Бүгүн биһиэхэ остуоруйа алыптаах киэһэтэ тосхойдо. Эһиэхэ “Сыахай” студия оҕолоро “Таал Таал эмээхсин”  диэн саха норуотун остуоруйатын күлүк театрынан көрдөрүөхтэрэ. – Чэйиҥ, өрөйүн-чөрөйүн,  кыраҕы хараххытынан көрүҥ, чуор кулгааххытынан истиҥ! Остуоруйа алыптаах киэһээтэ саҕаланна(уот умуллар, музыка тыаһыыр, түҥ тыа, муус, хайа, Ийэ сир, саха балаҕанын күлүгэ көстөр)

Күөрэгэй ырыата

 Сааскы күммүт тахсыыта

Саха дьиэтин үрдүнэн

Көмүс күөмэй көтөрбүт

Көтөн дьирибинээтэ

Көтөн дьирибинээтэ (күөрэгэй көтөр)

 Кэҕэ ырыата-

Кэрэ куолас кэҕэ көтөр

Кэтэх тыаҕа кэлэн түстэ.

Сааскы дьэҥкэ сарсыардаҕа

Сайдам хоһоон сатараата.

Кук-куук! Кук-куук!  (кэҕэ көтөн кэлэн маска олорор)

Остуоруйаһыт–

• Бу оҕолоор, остуоруйабыт бэйэтэ буолбатах, киириитэ эрэ. Билигин чуумпуран олорон, болҕойон истиҥ! Олорбута эбитэ үһү таала-таала сэһэргиир тамтай-татакай Таал-Таал эмээхсин. Эмээхсин кыһыннары-сайыннары, саастары-күһүннэри алааһын ортотунааҕы алаадьы саҕа көлүкэтиттэн уу баһан, аһаан-сиэн олорбут.
• Арай эрдэтинээҕи саас биир үтүө күнүгэр, куолутунан, ыаҕайаларын туппутунан көлүкэтигэр уу баһа киирбит. (Ыаҕайалаах эмээхсин тахсан ыллыыр).

Таал-Таал эмээхсин ыллыыр -

-Һыт-тыа, һыт-тыа сырдык  күммүт.

Һыт-тыа, һыт-тыа күммүт тыкпыт

Һыт-тыа, һыт-тыа сылаас уотун.

Һыт-тыа, һыт-тыа уотун ыспыт.

Остуоруйаһыт –

Ыаҕаска  уутун баһан таһааран баран, ыаҕайаларын уу кытыытыгар уурда уонна көлүкэтиҥ оҕотугар хатыыскалыан санаата, маннык ырыалаах буолла.

Таал-Таал эмээхсин ыллыыр -

Көмүһүкчээн ини мөһүүрэчээн,

Төгүрүкчээн ини көлүкэчээн,

халыҥныыра ини муустарыгар

хатыыскалыырбын ини таптыыбын...

Остуоруйаһыт –

Ол хатыыскалыы сылдьан, сыыһа тирэнэн сототун тосту түһэн  кэбистэ.

Ол сытан маннык саҥалаах буолла

Таал-Таал эмээхсин  - Муус муус бэркин дуо?

Муус-муус -  Муус Муус бэрдим ханна барыай?

Таал-Таал эмээхсин -Муус-муус бэрт буолларгын, күн-күн тоҕо эйиигин уулларар?

Күн: - Күн-күн бэрт буоллаҕым !

Таал-Таал эмээхсин: Күн-күн бэрт буолларгын, былыт-былыт тоҕо эйиигин хаххалыырый?

Былыт:  - Былыт-былыт бэрт буоллаҕым ди (күнү сабар)

Таал-Таал эмээхсин:  Былыт-былыт бэрт буолларгын, тыал-тыал тоҕо эйиигин үүрэр?

Тыал: - Тыал-тыал бэрт буоллаҕым! (Өрө иһиирэн тахсар, былыты үүрэр, бэйэтэ хайа кэтэҕэр туһэр)

Таал-Таал эмээхсин: Тыал-тыал бэрт буолларгын, таас-таас хайа тоҕо эйиигин симэлитэр?

Хайа: - Таас-Таас Хайа бэрт буоллаҕым! (Дьигиһийэр)

Таал-Таал эмээхсин: Таас-Таас Хайа бэрт буолларгын, сур-сур күүдээх тоҕо эйиигин суптурута сүүрэр?

 Күүдээх:  - Сур-сур күүдээх, чыс-чыс бэрт буоллаҕым ди.

Таал-Таал эмээхсин:  Сур-сур күүдээх бэрт буолларгын, ыт-ыт тоҕо эйиигин тутан сиир?

Ыт: Ам-ам! Ыт-ыт бэрт буоллаҕым! Ам-ам!

Таал-Таал эмээхсин:  ыт-ыт бэрт буолларгын,  бөрө-бөрө тоҕо эйиигин  куттуур?

Бөрө:  -  У-у-у бөрө-бөрө  бэрт буоллаҕым!

Таал-Таал эмээхсин:  бөрө-бөрө бэрт буолларгын,   киһи-киһи тоҕо эйиигин  бултаһар?

Киһи: - Киһи-киһи бэрт буоллаҕым ди!

Таал-Таал эмээхсин:  киһи-киһи бэрт буолларгын,   тоҕо уоттан куттанаҕын?

Уот: - Уот-уот уоҕум-суоһум бэрт буоллаҕа!

Таал-Таал эмээхсин:  уот-уот бэрт буолларгын,   тоҕо уу-уу  умуруорар?

Уу: -Уу-уу бэрт буоллаҕым! Өрт уота, сэрии уота алдьархайы ааҥныыларыттан харыстыыбын!

Таал-Таал эмээхсин:  уу-уу бэрт буолларгын,   сир-сир тоҕо иҥэрэр?

Сир ийэ:  - Сир-сир, Сир Ийэ Хотун, уунан утахтанан, күөҕүнэн чэлгийэн, сибэккинэн сириэдийэн, ыраас салгынынан эйиигин тыыннарабын буолбаат, Таал-Таал эмээхсиэн! Миигин туох да кыайбат!

Остуоруйаһыт:- Дьэ киһи эрэ буоллар, эмээхсин үүтэ-хайаҕаһа бүөлэннэ. Этэр тылын булбата. Санаан да көрдөҕүнэ, сиртэн, Сир Ийэттэн ордук туох да суох буолла. Арай киниттэн ааттаһарыгар эрэ тиийдэ.

Таал-Таал эмээхсин: - дьэ Сир Ийэ Хотун! Эн бу аан дойду хамсыыр харамайын, отун-маһын, тыынар-тыыннааҕын барытын баһылыырыҥ быһыытынан, абыраа, өрүһүй, миигин бу өлүүттэн быһаа!

Остуоруйаһыт: Сир Ийэ Хотун, иһиттиэм-истибэтиэм диэбиттии, эмээхсини өрө тэйэ түһүөр диэри хоҥнору бырахта. Таал-Таал эмээхсин эрэйдээх үөрүүтүттэн сиртэн харыс өрө тэйэ сылдьар курдук сананна. Уутун баһан, дьиэтигэр ырыа-тойук түһэрэн аттанна. Маннык ырыалаах буолла.

Таал-Таал эмээхсин ыллыыр:  

  - Сиргэ  төрөөн киһи буолан

    дьоллоох этим диэҕим мин

    олох саамай эриэккэһин

    көрөн аастым диэх этим

Остуоруйаһыт:  Ол курдук таала-таала сэһэргиир тамтай-татакай Таал-Таал эмээхсин күн бүгүнүгэр диэри үөрэн-көтөн үчүгэйдик олорон, кэлэн бардаҕа ити, оҕолоор.

 Ийэ дойду (Бары бииргэ)

Оҕо сааспыт оонньуутун,

олох дьолун үөрүүтүн,

имнээх халлаан кэрэтин

Ийэ дойду, эн биэртиҥ!

Оруолларга:

Остуоруйаһыт-

Таал-Таал эмээхсин-

Күөрэгэй, Ийэ Сир –

Кэҕэ –

Күн, Уот –

Муус, Күүдээх –

Былыт,Уу –

Тыал, Хайа, ыт –

Бөрө, Киһи, –