Дәрҗия Аппакованың “Сөяк саплы пәке” әсәрендәге “Икенче хикәя” буенча диалогик-монологик сөйләмгә чыгу. (6 нчы рус төркеме өчен әдәбият дәресе)
план-конспект урока (6 класс) по теме

Муниципаль автономияле гомуми белем бирү учреждениесе “ 21 нче гомуми белем бирү мәктәбе”

Шәһәр укытучылары өчен семинарда күрсәтелгән инновацион ачык дәрес план-конспекты.

Тема: Дәрҗия Аппакованың “Сөяк саплы пәке” әсәрендәге “Икенче хикәя” буенча

 диалогик-монологик сөйләмгә чыгу.

(6 нчы рус төркеме өчен әдәбият дәресе)

Укытучы: Хузина Гөлшат Василевна

25 ноябрь 2008

Тема:   Дәрҗия Аппакованың “Сөяк саплы пәке” әсәрендәге “Икенче хикәя” буенча  диалогик-монологик сөйләмгә чыгу.

Максат:  

1. Белем бирү максаты: “Икенче хикәя” текстындагы сөйләм үрнәкләрен кулланып, сөйләм оештыруга китерү.
2. Үстереш максаты: Фикерләү активлыгын көчәйтү.
3. Тәрбияви максат: Кеше әйберен хуҗасына кайтарырга кирәклеген искәртү.

Җиһазлау: ноутбук, экран, проектор, хикәя буенча ясалган рәсемнәр.

Дәрес планы.

I. Оештыру.

II. Өй эшен тикшерү. Текст эчтәлегенә туры килгән раслауларны табарга.

III. Текст буенча сөйләмгә чыгу.

а) диалогик сөйләм

- текст эчтәлеге буенча сорау-җавап формасы

б) монологик сөйләм

- рәсемнәр буенча эш ( рәсемнең нинди темага ясалганын әйтү, рәсем буенча сөйләү)

- текстны өлешләргә бүлеп эчтәлеген сөйләү

в) диалогик сөйләм (инсценировка)

IV. Билге кую.

V. Йомгаклау. (өй эше бирү)

VI. Өй эшен үтәүгә әзерлек этабы.

Дәрес барышы.

1. Оештыру. Укучыларны барлау.

Сүзләрне искә төшерегез:

II. Өй эшен тикшерү.

III. Сөйләмгә чыгу.

1.  …, узнай у ... ,

2. Рәсемнәр буенча эш.

3. Текстның кыскача эчтәлеген сөйләү.

4. Диалогик сөйләм.  (Инсценировка текста по частям)

IV. Билге кую.

V. Йомгаклау.

..., узнай,

Дәрескә үзанализ.

        Бу дәрес 6 В рус төркемендә үтте. Аларда мин 5 нче класстан укыта башладым. Төркемдә татар телен өйрәнергә теләге булмаган бала юк. Дәресләргә әзерләнеп йөриләр. Араларында сәләтле укучылар да, уртача үзләштерүче укучылар да, йомшак үзләштерүче, ләкин тырыш, белергә теләүче укучылар да бар. Төркемдә барысы 18 укучы, шуларның берсе – башкорт, берсе – татар, икесе – катнаш гаиләдән, калганнары рус милләтеннән.

Бу класста әдәбият дәресе Хәйдәрова Р.З., Молофеева Р.Л. тарафыннан төзелгән “Рус телендә сөйләшүче балаларга татар әдәбияты укыту буенча сыйнап карау программасына нигезләнеп, Хәйдәрова Р.З. дәреслеге буенча коммуникатив методикага нигезләнеп төзелде.

Дәреснең темасы: Дәрҗия Аппакованың “Сөяк саплы пәке” әсәрендәге “Икенче хикәя” буенча сөйләмгә чыгу. Бу әсәргә 10 дәрес планлаштырган идем, әлегесе -  6нчы дәрес. Алдагы дәресләрдә бу гаилә турында, Фәритнең бабайга ярдәме, Заһидның тапкан әйберне хуҗасына бирүе турында укыдык, ул өлешләрдәге сөйләм үрнәкләрен кулландык. Алдагы дәресләрдә Рөстәм турындагы хикәяне укып, андагы сөйләм үрнәкләрен кулланганнан соң, берничә тексның ( “Әни ялга киткәч”, “Куян кызы”, “Әхмәт”, “Сөяк саплы пәке”, “Утлы йомырка”) эчтәлегеннән чыгып начар һәм яхшы гадәтләр темасына сөйләмгә чыгу дәресе каралган.

Дәреснең максаты:

1) дидактик. “Икенче хикәя” текстындагы сөйләм үрнәкләрен кулланып, сөйләм оештыруга китерү.

 2) үстереш. Фикерләү активлыгын көчәйтү.

3) тәрбияви. Кеше әйберен хуҗасына кайтарырга кирәклеген искәртү.

Дәреснең тибы: диалогик-монологик сөйләмгә чыгу (ДМС)

 Дәрес структурасы:

1) Оештыру моменты. Укучыларны барлау, тынычландыру. Дәрестә актив кулланылачак сүзләрне искә төшерү (алар арасында күптән түгел үткән сыйфат фигыль кулланылышы бар). Тәрҗемә проектор ярдәмендә экранда язылып барылды. Сүзләрне исендә калдырмаган укучыларга экраннан күреп хәтерләү мөмкинлеге бирелде.

2) Өй эшен тикшерү, ягъни эчтәлекне белү-белмәү дәрәҗәләрен тикшерү өчен тест формасындагы бирем үтәлде. Бирем дәреслектә булмаганлыктан, экранда күрсәтелде. Бу бирем текстның эчтәлеген искә төшерү максатыннан алынды.

3) Укучыларны сөйләштерү өчен төрле типтагы ситуатив күнегүләр кулланылды.

а) текст эчтәлеге буенча бер-берсе белән сорау – җавап формасында эшләделәр. Бу бирем йомшак үзләштерүче укучылар белән эшләү өчен уңайлы.

б) рәсемнәр буенча эш булды. Нинди темага ясалган булуын билгеләделәр, рәсемнәр буенча сөйләделәр.

в) монологик сөйләм кулланылды. Текстны өлешләргә бүлеп сөйләделәр. өлешләр буенча җавапның катлаулыгына карап , белем дәрәҗәсе төрле булган укучылар эшләде.

г) текст эчтәлегенә карап бирелгән ситуация буенча диалогик сөйләм оештырылды.

Дәрестә индивидуаль һәм парларда эшләделәр. Әлеге дәрестә кулланылган биремнәр диалогик-монологик сөйләмгә чыгу дәресләрендә системалы кулланыла. Бу дәресләрдә, гадәттә, мин татарча сөйләшмим диярлек, сөйләшү мөмкинлеген укучыларга тапшырам. Биремнәрне үтәү өчен вакыт бирмим, чөнки тормышта аларның уйлаганын беркем дә көтеп тормаячак. Шуңа күрә дәрестә дә алар биремне ишетү белән эшли башларга тиеш дип саныйм. Биремнәрне күбесенчә русча әйтә, чөнки һәрбер бала биремне аңлаганда гына эшкә керешә ала.

Кабинет, ноутбук һәм проектор булу сәбәпле, бу уку елында эш күпкә җиңеләйде. Һәр дәрес саен төрле кабинетларга йөгерергә кирәкми, бөтен дәресләр 225нче кабинетта алып барыла. Проектор куллану бик уңайлы. Экран ярдәмендә начар күрүчеләр дә күрә ала.  Дәреслектә булмаган күнегүләрне эшләү мөмкинлеге бар. Рәсемнәр белән эшләгәндә дә бик уңайлы. Текстларның эчтәлеге күбрәк хәтердә кала. Текстка ясалган рәсемнәрне кайсы класста күрсәтсәң дә, текстның эчтәлеген сөйләп бирә алалар. Проекторны быелгы уку елында гына куллана башладым, бөтен мөмкинлекләрен әлегә белеп бетермим, шулай да белгән кадәрен дәресләрдә еш кулланам.