Ажык кичээл
методическая разработка по художественной литературе на тему

Хомушку Марита Михайловна

Ажык кичээл

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл azhyk_kicheel.docx28.12 КБ

Предварительный просмотр:

                Ажык кичээл.

                           Темазы: «Орлан, чараш эреспей

                                              Ойнаар-кызым Оюмаа.

        

Сорулгазы:  Уругларнын ун адаар тыныжын быжыглаар. Тыва улустун аас-чогаалынга ундезилээн оюннарга уругларнын соонургалын куштелдирер. Салааларнын шимченгирин сайзырадыр.

Дерилгези: Саазын ховаганнар, ойнаар-кыс.

                   Кичээлдин чорудуу.

1. Ойнаар-кыс Оюмаанын келири.

Ойнаар-кыс Оюмаа ховаганнар сывыртап чоруур. Оларны тудуп шыдавас.

--Уруглар, ховаганнар кайда хонупканнары ол? Тыпчып берип корунерем.

(Уруглар стол кырында ховаганнарны коруп каарлар).

--Ховаганнар канчаар ужуп чордулар? (Саазын ховаганнарны уруглар уруптерге, олар ужуптарлар. 2-3 катап ойнаарлар).

2. Ойнаар-кыс Оюмааны когудери.

Ховаганнар тудуп чадап кааш, Оюмаа ыглапкан.

«Чарашпайым, ыглава»--деп когудуп корунерем, уруглар.

                     Чарашпайым, ыглава

        Чаагынны суйбап каайн

        Карак чажы багай

        Калдар апаар, чудек!

3.Оюмаа ам чоп ыглай берди? (Идии уштунуп карга).

--Идиин когудуп тургаш, кедирип бээр-дир, уруглар. Айлана,  «теп-теп, тевенек»-деп когудуп корем.

        Теп-теп, тевенек

        Теве саар идиктиг

        Хап-хап хаванак

        Кара-саар идиктиг.

4.Оюмаа-биле ойнаары. (Салаалар-биле оюн).

        Матпаадыр балыктаар,

                      Бажы-Курлуг малдаар,

        Ортаа-Мерген одаг салыр,

        Уваа-Шээжен уран-шевер,

        Биче-Мерген бижик коор—

        Кылбас тутпас чувези чок

        Кызыл-Маадыр алышкылар.

5.Оюмааны удудары. (Ойнаар-кыс башкыга «уйгум кээп тур»-- деп, сымыраныр. Уруглар башкызы-биле опей ырын ырлап тургаш, удудар).

        Опей, опей, оой

        Опей сарыым, оой

         Ону корем, оой

         Айнын чырыын, оой!

6. Ойнаар-кыс Оюмаанын уруглар-биле ырызы.

        Бо бистин, бо бистин

        Бичии холдарывыс

        Бо бистин, бо бистин

        Бичии буттарывыс

        Бо бистин, бо бистин

        Кызыл чаактарывыс

         Бис бичии ойнаарактар бис.

 7.Туннели. Уруглар ырлажырга, ойнаар-кыс Оюмаа оттуп келир. Ол уругларны агаарлаарынче чалаар. Башкы ойнаар-кыс Оюмааны когудуп тургаш, чылыдыр хепкерер.

          1.Даштын соок-тур, халап-халап

        Даваннарын дона берзе

        Ангиналап, грипптеп-даа

        Аарый бззр сен. Идиинни кет.

        2.Борттун улуу хамаан эвес

        Богун сенээ шаптык болбас.

        Бодуун боор чоор, кеттинип ал.

        Боолдеш чорба, тонун куржан.

        3.Харны корем, кыйырт-кыйырт

        Холдарынны хаарып кааптар.

        Холун хавы чылыг болгай

        Хос-даа болза кедип ал даан.

        4.Чылыг хевин Оюмаавыс

        Чыып тургаш, кедип алгаш,

        Дашкаар унуп ойнаар дээштин

        Далаштыра берди, шымда!

Башкы: Шынап-ла даштын соок болгай. Боостаанар кадык бе? Аскынар ажыткаш: «ааа-ааа»--деп корунерем. Эр-хейлер, шупту кадык-тыр силер. Ойнаар-кыс Оюмаа-биле агаарлап болур-дур силер, уруглар.

        

                                Тема: «Мишуткаже аалдаашкын».

Сорулгазы: Уругларнын ун адаар тыныжын быжыглаар. Салааларнын шимченгирин сайзырадыр. Уругларнын демниг кады ойнаарын чедип алыр. Оларнын аразында найыралдыг харылзааны быжыглаар.

Ооредиглиг: Уругларны чараш чувени эскерип билиринге, хумагалыг болурунга ооредир.

Сайзырадыглыг: Уругларнын угаан-медерелин, сос курлавырын сайзырадыр.

Кижизидер: Дузааргак чорукка кижизидер.

Дерилгези: Чочагайлар, каттар, ховаганнар

                           

                             Кичээлдин чорудуу.

I.Организастыг кезээ.

--Экии, уруглар! Богун бистин кичээливисте аалчылар келген. Аалчылар-биле мендилежиптээлинерем!  (Уруглар аалчылар-биле мендилежир).

--А силер аалчылар болурунга ынак силер бе? Богун бис база силернин-биле Мишуткаже  аалчылар болуп чоруур бис.

(Уруглар чоруп олургаш коорге, алаакта чечектерде ховаганнар ужуп турар).

 --Ховаганнарнын чаражын корунер даан, уруглар! Олар канчаар ужуп турар-дыр, уруглар? Ховаганнарны канчап болбас ийик, уруглар? (Саазын ховаганнарны уруглар уруптерге, олар ужуптарлар. 2-3 катап ойнаарлар).

1.Оюн

По ровненькой дорожке, шагают наши ножки,

Вот так, вот так.

По ровненькой дорожке, бегут наши ножки,

Топ-топ-топ, топ-топ-топ.

А теперь по камешкам прыг-скок, прыг-скок!

Мы пришли!!!

--Арыг иштинде чуу бар-дыр? (Бажын). Бо бажында Мишутка чурттап турар. Мишуткага ужуражып келгеш чуу дээр ийик бис? (Экилежир).

--Экии, Мишутка! Мени Марита Михайловна дээр! Уруглар мендилежир: «Экии, Мишутка! Мени Сабир дээр!» и т.д.

--Шупту Мишутка-биле мендилештивис.

--Корунер даан, уруглар Мишутканын караа бар. Силернин караанар кайыл? Адыгнын думчуу бар. Силернин думчуунар кайыл? Адыгнын кулактары бар. Силернин кулактарынар кайыл? и т.д. (Кижинин тургузуун катаптаар).

--Мишутка силерни мактап тур ышкажыл. Эр-хейлер, шуптузун билир деп. Ынчангаш Мишутка силернин-биле ойнаксап турар-дыр, ойнаар бис бе?

2.Логаритмиктиг оюн «Мишка».

Мишка косолапый по лесу идет.

Шишка собирает, песенки поет.

Шишка отскочила прямо мишке в лоб.

Мишка рассердился и ногою-топ!

(Дети выполняют движения в соответствии с текстом).

--Уруглар, Мишка корзинада чыып алган чочагайларынын билбейн топ алды ышкажыл. Мишкага дузалажып бээр бис бе?

(Уруглар чочагайларны чыггаш, корзинкаже сугар).

--Эр-хейлер! Чочагайлар кандыг-дыр, уруглар кадыг бе азы чымчак бе?

--Чочагайлар кадыг, шиштиг. Бо чочагай улуг, бо чочагай бичии.(Уруглар чочагайнын тургузуун чугалаар: кадыг, шиштиг,  улуг, бичии, хурен).

3.Шимченгир оюн «Диин болгаш чочагайлар».

--Шивиде диин,

Аай-дедир халып турган.

Мишуткаже чочагайлар октап турган.

--Диин бистин Мишуткавысты дыка-ла коргуткан-дыр. Мишуткавыс шылап калган. Ам шупту олуруптаалынарам.

4.Салаалар-биле оюн «Диинчигеш».

Сидит белка на тележке,                                       Тележкада диин,

Продает она орешки:                                     Тооруктар садып олурган:         

Лисичке-сестричке,                                         Дилгиге,

Воробью, синичке,                                          Бора-хокпешке, кок-хокпешке,            

Мишке толстопятому,                                    Адыгга,          

Заиньке усатому…                                           Койгунга…

--Бистин Мишуткавыс аъштай берген ышкажыл уруглар. Чунун-биле чемгерер бис? Мишутка чуну чиир чувел, уруглар? (Кат, тоорук). Мишуткавыска каттан чыып берээлинерем!

5. Дидактиктиг оюн  «Чартыын тып».

(Уруглар каттар чыыр).

Чуу деп кат чыып алган-дыр бис, уруглар? Мишутка амырап тур ышкажыл, уруглар.

--Ам Мишутка, силернин-биле ойнаксап турар ышкажыл. Мишутка-биле чаштып ойнаар бис бе?

6. Оюн «Чаштып ойнаар”.

(Уруглар холдары-биле караан дуглап алыр).

М: Я хожу, хожу, хожу. Деток я не нахожу.

Ну, куда же мне пойти, чтобы деток мне найти.

Что же это за гора? Да шевелится она!!!

(Уругларны тып алыр).

7. Туннел.

--Эр-хейлер, уруглар! Мишутка дыка амырап тур ышкажыл, силернин аалдап келгеннинерге,  силернин-биле ойнап-хоглеп алганынга.

--Богунгу кичээлге кандыг-кандыг оюннар ойнадывыс?

--Ам бистин Мишутка-биле байырлашкаш чоруур уевис келген. Оон база аалдап кээр бис Мишутка «Байырлыг».


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Ажык кичээл . Чугаа сайзырадылгазы

Азырал дириг амытаннар, оларнын ажык - дузазы...

Ажык кичээл «Тоол оранынче аалдашкын» (ийиги бичии болук уругларынга чугаа сайзырадылгазынын кичээли)

Тема: Тоол оранынче аалдашкын.Сорулгазы: Азырал куш дагаа дугайында болгаш оон оолдарынын дугайында бидиндирип ооредири.Азырал кушту танып, оон онзагай шын шынарларын билирин сайзырадыры.Уругларнын то...

Ортумак болуктун уругларынга чугаа сайзырадылгазынынга ажык кичээл «Тоол чурттунче аян-чорук»

Сорулгазы:Ооредиглиг:Уругларнын билир тоолдарын эки сактып билип алырынга болгаш оларны танып билиринге ооредири. Сайзырадыр:Уругларнын боданыр чоруун, сактып алырын сайзырадыр; Бижимел ажылга ур...

Ортумак болуктун уругларынга чугаа сайзырадылгазынынга ажык кичээл «Тоол чурттунче аян-чорук»

Сорулгазы:Ооредиглиг:Уругларнын билир тоолдарын эки сактып билип алырынга болгаш оларны танып билиринге ооредири. Сайзырадыр:Уругларнын боданыр чоруун, сактып алырын сайзырадыр; Бижимел ажылга ур...

Ортумак болуктун уругларынга чугаа сайзырадылгазынга ажык кичээл «Тоол чурттунче аян-чорук»

Ортумак болуктун уругларынгачугаа сайзырадылгазынынгаажык кичээл«Тоол чурттунче аян-чорук»...

Бичии болуктун уругларынга чугаа сайзырадылгазынга ажык кичээл «Часкы аргаже аян чорук»

Бичии болуктун уругларынгачугаа сайзырадылгазынынгаажык кичээл«Часкы аргаже аян чорук»...

2.3.3."Педагогическое мероприятие с детьми" Улуг бɵлʏктʏң уругларынга чугаа сайзырадылгазынга ажык кичээл «Тоол чуртунче аян-чорук»

Улуг бɵлʏктʏң уругларынгачугаа сайзырадылгазынгаажык кичээл«Тоол чуртунче аян-чорук»...