театрализованное представление чувашкой народной сказки "Тилĕ тус" старшая группа
методическая разработка по художественной литературе (старшая группа)

Чувашский фольклор : Сказки и легенды : Тилӗ тус (Лиса-плясунья)

Автор: Пĕр старик вăрмантан тилĕ чĕрĕллех тытса таврăнать те карчăкне калать:

Старик: Карчăк, манăн кивĕ çĕлĕке кăмакана пăрахса çунтарса яр. (Селекне саварса сапать)

Карчак: Эх, старик! Ваталне  майен ухмаха туха пусларан пуль. Тахан селекне! (селекне тахантарать), (старик тухса каять, мишукпа тиле илсе керет).

Старик: Эпĕ çĕлĕклĕх питĕ аван тир тупса килтĕм, пăх-ха, сунтарса яр селеке—тет те мишук ăшĕнчен тилле кăларса урайне ярать.

Карчăкĕ вут хутса тăнă пулнă. Старик çĕлĕкне илет те, ухват сине тахантартать

Старик : Тилĕ тус, ĕнтĕ эпĕ сана çĕлĕк тума пусатăп. Виличчен эсĕ пире пĕрре ташласа кăтарт-ха.

Автор: Старик хай çĕçĕ хăйрать. Мĕскĕн тилли карчак сине, кайран старик сине пăхкалать. Мăнтарăн чунĕ! Пит вилес килмест пуль! Тилĕ чӳречерен вăрман еннелле вă-а-арттăн пăхать.

Старик çĕçĕ хăйраса пĕтерчĕ те тил-ле калять:

 Старик : Ну, тилĕ тус, ташла, ташламас-тăн пулсан—пусатăп. Тилĕ калать:

Тиле:  Ташласси ташлăп та эпĕ, манăн ташлама хитре кĕпе çук çавă.

Старик : Карчак! Тилле кепуне пар-ха!\

Карчак: Сук, памастап!

Старик : Пар терем сана!

Карчак: Сук, памастап !

Старик : Пар терем сана!

Автор: Карчăк тилле кĕпе тупса тăхăнтартать. Тилли ташлама хатĕрленсе ура çине тăчĕ. Хăйне хăй тăрăххăн пăхкалать.

Старик: Мĕншĕн ташламастăн тата, тилĕ тус?

Тиле: Ташласса ташлăп та,—манăн пуçра тухья  çук-çке.

Старик : Карчак! Тилле тухьюна пар-ха!

Карчак: Сук, памастап!

Старик : Пар терем сана!

Карчак: Сук, памастап !

Старик : Пар терем!

Автор: Карчăк тилле тухья  тупса тăхăнтартать. Тилли тухья тăхăнсан та çаплах ташламасть-ха. Хăйне хăй тата тăрăххăн пăхать.

Карчăкпа старик иккĕшĕ те:  Ташла ĕнтĕ, тилĕ тус, ташла, мĕншĕн ташламастăн?

Тиле: Ташласса ташлăп та, манăн тенкĕллĕ мăй çыххи çук-çке.

Старик : Карчак! Тилле май сыххине  пар-ха!

Карчак: Сук, памастап!

Старик : Пар терем сана!

Карчак: Сук, памастап !

Старик : Пар терем!

Автор: Карчăкпа старик тенкĕллĕ мăй çыххи те параççĕ. Тилли çаплах ташламасть.

Тиле:  Манăн алăра хитрее тутар çук-ха тата.

Автор: Стариккипе карчăкĕ тилĕ мĕн ыйтнине пурне те тупса пачěç те, тилли кăшт уçăлса кулкалама пуçларĕ. Старик кěсле калама тытăнчĕ, тилĕ хуллен-хуллен ташлама пуçларĕ. Çăмăлланса, çăмăлланса ташлать. Хушпу тенкисем, мăй çыххи тенкисем шăнкăртатса çеç тăраççё. Карчăкě çунакан кăмакана пăрахсах алă çупа пуçларě.

Старик: Çăмăлтарах ташла, тилě тус, ну, яра пар.

Автор: Хай те алхасса кайнă. Сиксе тăрса тилěпе ташласси анчах. Тилли тем тĕрлĕ илемле, çăмăллан ташлать. Стариккипе карчак тĕлĕнсе хытсах кайрĕç. Тилĕ ташласа çӳрерĕ-çӳрерĕ те хăйне ăша пулнă пек тытса калать:

Тиле: Алăк уççи уçăрах, кантăк хуппи уçăрах.

Автор: Хай карчăк вăр-вар алăкне, кантăкне уçса пăрахрĕ.  Карчакпа старик саваннипе хайсем те ташлама  пусларес тет. Тилĕ хĕпĕртесе кула-кула ташласа çӳрет. Тилĕ ташласа çӳрерĕ-çӳрерĕ те алăкран вĕлт тухса шурĕ. Карчăкпа старик çăвара карса юлчĕç.

Карчак: Эх, старик, старик! Пĕтĕм мул та, çĕлĕк те пĕтрĕ.

Старик: Тилли те пит чее çав! (енсине хысать)