“Искиткеч песок”
учебно-методическое пособие (старшая группа)

Тема: “Искиткеч песок”.

Максат:балаларны комнын узлеклэре белэн таныштыру.Тэҗрибэлэр вакытында кызыксынучанлык,чагыштыра,нәтиҗәләр ясый белергэ ойрэту.

Бурычлар:

Устеру бурычы:

-балаларнын табигатътәге тере һәм тере булмаган эйберлэрне танып белугэ кызыксынуларын кинәйту;кузәтүчәнлекләрен үстерү.

Белем бирү бурычы:

-балаларны комнын физик узлеклэрен аерып нэтиҗэлэр ясый белергэ кунектеру;фикерләү сәләтләрен,сойләм телләрен баетуны дәвам иттерү.

Тәрбия бурычы:

-эш барышында дус тату эшлэу,куркынычсызлык кагыйдәләрен утэу.

Алдан эшлэнэсе эшлэр:китаплар карау,чулләр турында сойлэшу,тосле комнар ясау. Шигырлэр уку :В.Берестов «Песочница», Н.Дилакторский «Песочная страна»; ком белән уеннар«Серле эзлэр» һ.б.рольле уеннар  «төзучелэр», «ой», «юл».Ком белән уйнаганда куркынычсызлык кагыйдәләрен өйрәну.

Җиһазлау: ком, су, трубочкалар, лупа, воронка, пластмас калаклар, пластмас тәлинкәләр, стаканнар, клей ПВА, кисточкалар, төсле ком, картон, улчәу,салфетка, мультимедийное оборудование, отрывок из мультфильма “Откуда берётся песок”,презентация

Сузлэр белэн эш:эрозия,тикшеренучелэр,өйрәнучеләр,ком бортеге

Эшчэнлек барышы.

Саумы, кояш, саумы, көн?

Кунакларым,нэнилэрем, хәерле көн!

Телим сезгә сәламәтлек,

Бәхет һәм яшәү дәртен.

 Балалар, кояшка карагыз  әле. Нинди матур итеп елмая. аның елмаюы сезнең күңелләрне күтәреп торсын,  бер берегезгә елмаеп карагыз. 

Оештыру олеше.Балалар карагыз әле, безгә никадәр кунаклар килгән,әйдәгез исәнләшик әле апалар белән.

Балалар буген безнен бик кызыклы эшчэнлек булачак.Чөнки без буген тикшеренүчеләр Ягъни исследователи булачакбыз.Балалар кемнәр икән инде ул исследовательлэр?бу кешелэр галимнэр микроскоп аша караучы, нинди дэ булса фэн турында язучылар яки нәрсәне дә булса тикшереп өйрәнучеләр икән.

Мин дә сезгә буген шушындый зур кешеләр галимнәр булырга чакырам.Балалар буген без сезнен белән нәрсәләр тикшерербез икән .Моны белу очен сезне уз яныма чакырам (акрын гына муз куела)(балаларнын күзләре бәйләнә куллары белән комны капшап карыйлар).

Балаларга табышмак әйтелә:

Он и желтый, и сыпучий, во дворе насыпан кучей

Если хочешь, можешь брать и играть.

Балалар комнын каян барлыкка килуен беләсегез киләме.?

Мотивация.Залга шар керә.Музыка тавышы килә балалар шарга тотыналар.Приключения “Адибу” мультфильмы тоташа.

Балалар сезгэ кунакта ошадымы?

Сез нэрсэлэр курдегез?

Озак еллар жил,янгыр,салкын,жылы тээсирендэ ташлар ишелеп ком барлыкка килэ икэн.Бу процесс эрозия таш ашалу дип атала икэн.

Балалар безгэ узебезнен бакчабызга кайтырга вакыт.Балалар шарга тотыналар.

Менэ без бакчабызда.Балалар мин сезне узебезнен мини- лабораториябезгэ чакырам.

Лабораториядэ нишлилэр (жаваплар)

-Дорес, тэжрибэ уткэрэлэр.

-Лабораториядэ узенне ничек тотарга кирэк?

-Тавышланмаска. Савыт-сабалар белэн сак эш итэргэ кирэк. Тэжрибэ уткэргэн дэ нэтижэлэрне игътибар белэн карарга. Кузэтуне тэмамлагач, нэтижэ ясап барырга.

Балалар ком белэн эшлэгэн вакытта нинди кагыйдэлэрне утэргэ кирэк?(кагыйдэлэр искэ тошерелэ.).

Балалар:

-Комны авызга кабарга ярамый

-иптэшенэ сибэргэ ярамый

-ком белэн уйнаганнан сон уенчыкларны урыннарына куярга

-ком белэн уйнаганнан сон кулларны юарга.

Менэ без узебезнен лабораториябездэ.

Балалар узебезнен алъяпкычларыбызны, калпакларыбызны киеп узебезнен эш урыннарыбызга утырабыз.

Сезнен алдыгызда (эш коралларын санау)Сезнен алдыгызда вак ташлар.Аларны бер- берсенә ышкып карыйбыз ком барлыкка килдеме?

1.Беренче тэжрибэ.

Балалар беренче тэлинкэгэ кулны тидерэбез. Бу ком нинди ?Коры.

Миндэ менэ мондый карточка бар бу песок кояштан дип атала.Димэк без коры ком турында сойлэшэбез.

Э хэзер кулыгызны икенче тэлинкэгэ куегыз.Бу песок нинди?

-Юеш.

Миндэ мондый карточка бар.Тамчы тошерелгэн.Димэк без юеш ком турында сойлэшэчэкбез.

Лупыларны кулга алабыз коры хэм юеш комнарны карыйбыз.Ком нэрсэлэрдэн тора?

-Ком бертоклэреннэн.

Коры ком нинди тостэ?

-Ачык соры тостэ.

Э юеш ком?

-Юеш ком карангы тостэ.

Димэк мин коры комга ачык тостэге кляксыны, э юеш комга карангы тостэге кляксыны куям.

2.Тэжрибэ.Э хэзер варонкаларны алабыз, стаканга куябыз Башта коры комны салабыз.

Ком нишлэде?

-варонка аша стаканга тоште.Чонки ул таралучан.

-Э хэзер юеш комны салабыз.

Юеш ком нишлэде?

-Юеш ком тошмэде.Ул таралучан тугел.

Нинди укымышлы кешелэр сез балалар.Сез комнын тагын бер узлеге белэн таныштыгыз.

Э хэзер менэ мондый карточкаларны куябыз.Коры ком таралучан, э юеш ком таралучан тугел.

3.Тэжрибэ.Э хэзер суларны алабыз ике стаканга да су салабыз.Су салгач комнар нишлэде?

Балалар игътибар белэн карагыз эле без комнын нинди узлеген ачабыз?

-Коры комда,юеш комда суда эремэде.

Димэк менэ мондый карточкаларны куябыз.

Физминутка. (Акрын гына дулкын тавышы ишетелэ.)Тихо плещется вода,

Мы плывём по тёплой речке. (Плавательные движения руками)

В небе тучки, как овечки,

Разбежались, кто куда. (Потягивания — руки вверх и в стороны)

 Мы из речки вылезаем,

Чтоб обсохнуть, погулять

А теперь глубокий вдох

И садимся на песок.

4.Тэжрибэ.Э хэзер балалар формаларны кулга алып коры хэм юеш комнарнын формаларны саклавын яки сакламавын тикшерэбез.

-коры ком форманы сакламый.

-юеш комда форма саклана.

Димэк менэ мондый билгелэрне куябыз.

5.Тэжрибэ.Э хэзер нэни тикшеручелэрем кулларыгызга трубочкаларны алыгыз башта коры комга,аннан юеш комга ореп карагыз.

-Коры ком як-якка сибелэ.

-Э юеш ком сибелми.

Улчэунен бер ягына коры комны икенче ягына юеш ком салабыз.

Кайсысы авырырак.

-Юеш ком авырырак.

Нэтижэ ясап менэ мондый билгелэрне куябыз.

6.Тэжрибэ.Балалар э хэзер комнын тагын бер узлеген ачу очен коры хэм юеш комнарны иснэп карыйбыз.

-Коры комнын исе юк

_Юеш комнын исе бар.

Нэтижэ ясап менэ мондый билгелэрне куябыз.

Э хэзер балалар бергэлэп коры хэм юеш комны чагыштырып нэтижэ ясап чыгарабыз.

Э хэзер минем нэни галимнэрем комнын кайларда куллануларын карап утэрбез(презентация карала).

Практик эш.

Балалар ком белэн бик матур итеп рэсем дэ ясап була бит эле.Без комны ничек итеп буый алабыз?

-Краскалар белэн.

Эйдэгез балалар без дэ сезнен белэн бугенге эшчэнлекнен истэлеге итеп рэсем ясыйк.(Акрын гына музыка куела).

Рефлексия.Балалар буген сез тикшеручелэр,галимнэр булып комнын нинди узлеклэрен

Белдегез инде?Монын очен без нишлэдек ,тэжрибэлэр уткэрдек, ком белэн рэсем ясадык.Комнын кайларда кулланылуы белэн таныштык.Сез буген бик яхшы тикшеручелэр ,ачыш ясаучы галимнэр,художниклар булдыгыз.Без сезнен белэн дус тату эшлэгэн очен шундый унышларга ирештек, бик зур рэхмэт сезгэ Ойгэ кайткач эти- энилэрегезгэ дэ комнын узлеклэре турында сойлэрсез дип ышанып калам.Кадерле кунакларыбыз белэн саубуллашыр алдыннан аларга узебезнен “Песочница “ биюебезне булэк итик.